AMERİKAN ŞEHİRLERİNİN GİRİŞTİĞİ YENİLEME FAALİYET PROJELERİ
( U S İ S ) ( P e n s y l v a n i a ) P i t t s b u r g h ş e h r i B i r l e ş i k A m e r i k a ş e h i r l e r i n i n çeh-r e s i son on s e n e d e i n a n ı l m a y a c a k k a d a çeh-r d e ğ i ş m i ş t i r . B u t a h a v v ü l e â m i l o l a n se-b e p g e r e k h u s u s i e ş h a s ı n , g e r e k s e hü-k ü m e t m ü m e s s i l l e r i n i n d o l a y l a r ı n e hü- kad a r g e n i ş l e r s e g e n i ş l e s i n b u r a l a r ı n m i h -r a k n o k t a s ı n ı ş e h i -r l e -r i n t e ş k i l e t t i ğ i n i t e s b i t e t m e l e r i , b i n n e t i c e ş e h i r l e r i a l â k a çekici ş e k l e irca e t m e k için a z a m î i h y a a m e l i y e s i i c a p e t t i ğ i n e i n a n m a l a r ı n d a n -dır. B ü y ü k ş e h i r l e r d e k i e s k i b i n a l a r yı-k ı l m a yı-k t a , c a d d e l e r g e n i ş l e t i l m e yı-k t e , eyı-ks- eks-p r e s y o l l a r ı ve eks-p a r k y a eks-p m a k i ç i n a y r ı l a n y e r l e r t r a f i k t ı k a n ı k l ı ğ ı n ı h a f i f l e t m e k -t e d i r . B i r z a m a n l a r k i r l i v e küf k o k a n a r k a s o k a k l a r ı n y e r l e r i n i ş i m d i çelik ve c a m d a n inşa e d i l m i ş b i n a l a r , ç i m e n çay ı r l a r ı , a ğ a ç l a r ve o çay u n s a h a l a r ı a l m a k -t a d ı r . 1949 ile N i s a n 1957 a r a s ı n d a 268 m ı n t a k a d e v l e t l e i ş b i r l i ğ i y a p ı l a r a k 440 y e n i l e m e p r o j e s i ele a l ı n m ı ş t ı r . B i r ç o k m e m l e k e t ş e h i r c i l i ğ i t a r i h i n -d e o l -d u ğ u gibi A m e r i k a n ş e h i r l e r i -d e « m e r k e z d e n i n f i l â k » t â b i r e d i l e n u s u l ü t e c r ü b e e t m i ş l e r d i r . M o d e r n n a k i l v a s ı t a l a r ı a i l e l e r i ş e h i r l e r i n g ö b e ğ i n -d e n y a v a ş y a v a ş u z a k l a ş t ı r a r a k y e n i y e n i k ö y l e r k u r m a ğ a t e ş v i k e t m i ş t i r . Ş e h i r d ı ş ı n d a k i a r a z i n i n m ü s a i t b u l u n m a s ı do-layısiyle s a n a y i d e o r a l a r a a k ı p a l ç a k v e u f k î b i n a l a r insa e d i l m e k s u r e t i y l e faa-l i y e t e g e ç m i ş t i r . P e k t a b i i d i r ki, b u h a faa-l d e v a m e d e r k e n ş e h i r i ç i n d e k i i n ş a a t ya-v a ş l a m a ğ a b a ş l a m ı ş t ı r . Bu a r a d a b i r çok ş e h i r l e r i n ticarî v e k ü l t ü r e l m e r k e z l e r i e h e m m i y e t i n i k a y b e t m e k t e o l d u k l a r ı m ü ş a h e d e e d i l m i ş t i r . Ş e h i r l e r i n b u şekil-de m u a t t a l k a l m a s ı n ı ve ç ü r ü m e s i n i ön-l e m e k g a y e s i y ön-l e 1930 s e n e s i n d e bazı t e d b i r l e r a l ı n m ı ş t ı . F a k a t i k i n c i d ü n y a h a r b i bu t e d b i r l e r i n t a t b i k i n e e n g e l olm u ş t u r . H a r p s o n u s e n e l e r i , h ü k ü olm e -tin dc i ş b i r l i ğ i ile m e m l e k e t ç a p ı n d a k i ş e h i r l e r i y e n i l e m e h a r e k e t i n e ş a h i t ol-m u ş t u r . Bir çok ş e h i r l e r için h a z ı r l a n a n veya h a z ı r l a n m a k t a olan y e n i l e m e p r o j e -leri; ha11* k i t l e s i n i n i ş b i r l i ğ i ve ilhamı-nın n e t i c e l e r i d i r . St. L o u i s valisi: Ş e h i r l e r i i h y a et-m e k için a ç ı l a n k a et-m p a n y a y a s i y a s e t so-k u l m a d ı so-k ç a m u v a f f a so-k o l m a m a s ı için se-b e p y o k t u r d e m i ş t i r . G e r e k « t e m i z l e m e » g e r e k s e « k u r m a » a m e l i y e l e r i n e t i c a r î m ü e s s e s e l e r , a r s a , b i n a s a h i p l e r i h a t t â k i r a c ı l a r n a k d î y a r d ı m l a r l a , ç a l ı ş m a k l a i ş t i r â k e t m e k t e d i r l e r . Bu ş e h i r l e r d e n b i r h a n e s i ki, a ğ ı r s a n a y i i ile m a r u f , P i t t s b u r g ' d u r . B u şeh-r i n g i şeh-r i ş t i ğ i y e n i l e m e f a a l i y e t i k a y d e değ e r b i r h â d i s e d i r . 1930 s e n e s i s o n l a r ı n -da ş e h r i t ı k a y a n k ö h n e b i n a l a r ı n , trafi-ğin m u n t a z a m i ş l e m e s i n e m â n i olan cad-d e l e r i n iki n e h r i n t e h cad-d i t e t t i ğ i s e y l â b ı n ve. en m ü h i m g a y r i sıhhî s ı n a i k e ş m e -k e ş i n e h e m m i y e t i n i m ü ş a h e d e e t t i l e r . Y e n i l e m e i ş l e r i n e ön a y a k o l a n l a r ı n ikin-ci d ü n y a h a r b i n d e n s o n r a h a z ı r l a d ı k l a r ı p l â n l a r ı n t a t b i k i t a h a k k u k s a f h a s ı n a gi-r i n c e , t e k e gi-r l e k l e h d e d ö n m e ğ e b a ş l a d ı . 14,5 h e k t a r l ı k k i r l i ve g a y r ı s ı h h î s a n a y i m ı n t a k a s ı s ı h h î ş e k l e s o k u l m u ş yeşil p a r k l a r l a s ü s l e n m i ş , ş e h r i t e h d i t e d e n s e y l â p k o n t r o l a l t ı n a a l ı n m ı ş , b i r ç o k y e n i b i n a inşa e d i l m i ş , e s k i l e r i n e d e ç e k i dü-zen v e r i l e r e k bu ş e h i r cazip b i r h a l e ge-t i r i l m i ş ge-t i r . A m e r i k a ' n ı n h e r ş e h r i n d e b u v e y a b u n a b e n z e r f a a l i y e t a y n e n d e v a m et-m e k t e d i r . Meselâ F i l a d e l f i y a ' d a g e n i ş s a h a l a r t e m i z l e n m i ş y e n i b i n a l a r ve p a r k l a r , y o l l a r y a p ı l a r a k m ü l k i m e r k e z h a l i n e g e t i r i l m i ş t i r . B u ihya h a r e k e t i n -d e en b ü y ü ğ ü n -d e n e n k ü ç ü ğ ü n e k a -d a r F i l a d e l f i y a ' l ı l a r ı n i ş b i r l i ğ i t e k l i f i ve yar-d ı m t a l e p l e r i e n ince t e f e r r ü a t ı n a k a yar-d a r n a z a r ı i t i b a r e a l ı n m ı ş t ı r . Ş e h r i çevre-l e y e n k ı s ı m çevre-l a r t a n z i m e d i çevre-l i r k e n ş e h r i n i ç i n d e i k a m e t e m a h s u s s a h a l a r d a y a ş ı y a n -l a r da k e n d i y ö n -l e r i n d e n y e n i -l e m e faa-l i y e t faa-l e r i n e hızfaa-la d e v a m e d i y o r faa-l a r d ı . U-m u U-m i y e t l e ş e h r i y e n i l e U-m e f a a l i y e t i şe-h i r c i l i k e s a s l a r ı n a u y m a s ı ş a r t i y l e şe- hiç-b i r t a k y i d e t â hiç-b i t u t u l m a m ı ş t ı r . D e t r o i t , Chicago, M i n n e a p o l i s ve M i l w a u k e e gibi ş e h i r l e r g e n i ş s a h a l a r ı t e m i z l e y e r e k m e s k e n p r o j e l e r i n i n t a h a k k u k u n a y e r v e r m i ş l e r v e ş e h i r ç e v r e l e r i n i d a h a ca-( D e v a m ı 125 inci s a h i f e d e )ı
G e m i n i n t e r s a n e d e ilk k u r u l u ş u ve deniza i n d i r i l i ş m e r a s i m i ( 122 inci s a y f a d a n d e v a m ) zip b i r h a l e s o k m u ş l a r d ı r . D e t r o i t ' i n son valisi: Bu m e t r o p o l i t e n y e r l e r m e m l e k e -t i n h e r -t a r a f ı n d a f ı ş k ı r m a k -t a d ı r . F a k a -t b ü y ü k ş e h i r l e r b u n l a r ı n k a l b i o l a c a k t ı r . Öyle ki, m a ğ a z a l a r b u r a d a t o p l a n a c a k , m e s l e k e r b a b ı b u r a l a r d a b u l u n a c a k , h e r c i n s e ğ l e n c e y e r l e r i b u r a d a f a a l i y e t i n e d e v a m e d e c e k h a t t â bazı s a n a y i b u r a d a inkişaf e d e c e k t i r , d e m i ş t i r . A m e r i k a B i r l e ş i k D e v l e t l e r i n d e ha-l e n g i r i ş i ha-l m i ş b u ha-l u n u ha-l a n y e n i ha-l e m e faa-l i y e t i n i şöyfaa-le h ü faa-l â s a e t m e k m ü m k ü n d ü r : Ş e h i r i ç i n d e b u l u n a n çok y e r işgal e d i p az i n s a n b a r ı n d ı r a n b i n a l a r ı y ı k m a k y e r l e r i n e d a h a fazla m e s l e k e r b a b ı n ı ala-' c a k ve d a h a çok işe y a r a y a c a k o l a n l a r ı i n ş a e t m e k . D a r v e k i r l i s o k a k l a r ı geniş-l e t e r e k t r a f i k p r o b geniş-l e m i n i k ö k ü n d e n hageniş-l- hal-l e t m e k . Ş e h i r d ı ş ı n a y a y ı hal-l m a y ı t e ş v i k e t m e k l e b e r a b e r ş e h r i n e h e m m i y e t i n i m u h a f a z a e t t i r m e k g a y e s i y l e i h t i y a c a c e v a p v e r e b i l e c e k h e r ç e ş i t iş y e r i . bü-y ü k m a ğ a z a ve e ğ l e n c e bü-y e r l e r i n i b i r ara-da t o p l a m a k ve ş e h i r d o l a y l a r ı n ı cazip b i r h a l e i r c a e t m e k t i r . İ ş t e g i r i ş i l e n b u m u a z z a m y e n i l e m e f a a l i y e t i n i d e s t e k l e -y e n l e r n a k l i -y e k o l a -y l ı ğ ı d o l a -y ı s i -y l e şe-h i r l e r i n d ı ş ı n a a k ı n e d e n i n s a n toplul u k toplul a r ı n d a n m u t a z a r r ı r o toplul a n iş a d a m toplul a -r ı d ı -r . Ç e v i r e n : N e c d e t K O L A T
