K U R U L U Ş U : 1931 S A Y I : 243 - 244 SERİ : V. 1952.
ARKITEKT
M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C I L İ K D E R G İ S İ MONTHLY PUBLICATION ON
ARCHITEC-TURE CITY PLANNING AND DECORATION
M O N A T S H E F T F U R B A U K U N S T S T A E D T E B A Ü UND D E K O R A T I O N REVÜ E MENSUELLE D'ARCHITECTURE - .
D'URBANISME E T D E S A R T S DECORATIFS
İ M T İ Y A Z S A H İ B İ V E B A S Y A Z A R I : Z E K İ S A Y Â R , U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü A B I D İ N M O R T A Ş A D R E S : A R K I T E K T A N A D O L U H A N N o . 3 3 E M İ N Ö N Ü . İ S T A N B U L T E L E F . : 2 1 3 0 7
M e s l e k P o l i t i k a s ı :
G. S. A K A D E M İ S İ İ Ç İ N ! . Y. Mimar Zeki SAYÂR
A b o n e ş a m a r ı :
Yıllığı 15.— T.L. Altı Aylığı 8.— T.L. Sayısı 3.— T.L. Yabancı Memleketler için: 17.50 T.L İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir.
ARKİTEKT'in K O L L E K S İ Y O N L A R I : 1831 — 1935 25.— T.L. 1936 — 1940 20.— T.L. 1941 — 1945 İS.— T.L. 1946 — 1951 16^— T.L.
Bütün yazı, foto, resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haber-dar etmeleri lâzımdır. Aksi takdirde kay-bolan dergilerden Müdürlüğümüz
mesuli-yet kabııl etmez.
Pour tout payement et demande des ren-seignements, ainsi que pour tout envoi des documents, tels que photos, articles, annon-ces bibliographie â inserer, s'adresser â la
Direction
No. 33 Anadolu Han, Eminönü İstanbul
Ankara Mümessilimiz : Y. Mimar Neşet A K A T A Y
Millî Eğitim Bakanlığının G. S. Akademisi için hazırladığı ,bir y ö -netmelik, Mimarlık' kolu hocalarını tatmin etmediği, veya bunu yüksek bir okula yaraştırmadıkları için, Türk Y ü k s e k Mimarlar Birliğini meseleden haberdar ederek harekete geçirmişlerdir. Bu sebeple mimarlar hem y ö -netmeliği protesto, h e m Akademinin kalkındırılmasına çare bulmak üzere bir toplantı yaptılar.
Davetiyeyi aldığım zaman, top-lantıya gitmeğe hazırlandım. Fakat, A k a d e m i yandığından beri, meslek na-mına bu eski müessesenin kalkındırl-ması için, ne yapıldı ise, heba olduğu-nu düşünerek vaz geçtim. Sonradan, toplantıda bazı arkadaşların münaka-şaları şahsiyata kadar döktüklerini de işitince /toplantıya gitmemekle isabet ettiğimi anladım.
Akademinin, Mimarlık kolu 'hocala-rı, zaman zaman A k a d e m i d e arzu et-medikleri bazı hareketleri önlemek i-çin Türk Yüksek Mimarlar Birliğini daima harekete -geçirmek istemişler-dir. Bunda, m u v a f f a k oldukları iddia edilemezse de, Birlik, Akademi, bahu-sus Mimarlık kolu için daima hassasi-yet göstermiştir. Fakat bu güne kadar yaptığı teşebbüsler, maalesef hep bo-şa gitmiştir. Bunun sebebini ,bir çok defalar kendi kendime sordum v e şu neticeye vardım:
A k a d e m i 1930 - 1936 senelerinde
en iyi devresini yaşamış, sonradan, fe-na idare yüzünden, her gün biraz daha gerilemiş, bugünkü kötü duruma düş-müştür. Bizi, bilhassa Akademinin Mimarlık kolu ilgilendirdiğinden bu yazıda onun üzerinde duracağım.
Mimarlık koluna getirilen müte-addit yabancı hocalar, ancak bu şube-ye muvakkat zaman için hayat ver-mişlerdir. Prof. Egli, Bruno Taut, Vorhölzer, hizmet ederken, kendi ho-calarımız, İdare ve Bakanlık ile an-laşmamazlık yüzünden Mimarlık ko-lunun gerilemesine âmil olmuşlardır. Bunda Bakanlığın Güzel San'atlar iş-lerine alâka göstermemesi, Güzel San'atlar U m u m Müdürlüğüne, bu iş-le alâkası olmayan şahsiyetiş-leri tayin etmesi de birer âmildir. A k a d e m i y e Güzel San'.atlarm kök kollarından ma-ada, (resim ,heykel, mimarî) tatbikî san'at şubelerinin sokulması (Şark tez-yini san'atları, yazı, keramik, tezhip v e saire gibi). Akademinin hüviyetini de-ğiştirmiş, A v r u p a Akademilerinden o-nu ayırmıştır.
Durum b ö y l e iken, 1947 de A k a -demi, bütün tedris vasıtaları, kütüp-hanesi millî mimarî dökümanlarile, yanmıştır. O zaman, yine Mimarlar Birliği A k a d e m i y i yeniden kurmak v e yaratmak için, bugün beyhude oldu-ğunu gördüğünüz çalışmalara v e te-şebbüslere girişmişti. O vakit, bu ça-lışmalara maalesef Maarif
Bakanlığı-nm sağır kaldığını gördük. Mimarlık kolunu, önce Fındıklıda bir ilk oku-la, sonra da Yıldızda Teknik okul ya-nında bir binaya nakletmekle bu gü-ne kadar eskisinden daıha kötü şart-larla devam ettirmekten başka bir şey yapılmadığına şaihit olduk.
O zaman, Akademi için yapılan Birlik toplantılarında Eğitim Bakan-lığının alâkasızlığı karşısında Akade-mi Mimarlık kolunun kapatılması ge-rektiğini söylediğim zaman, tekaütlü-ğü yaklaşmış bir iki hoca ile, genç bir kaç arkadaşın muhalefetile karşılaş-mıştım. Bu arkadaşlar, Birlik Başka-nın böyle bir teklifi nasıl yapabilece-ğini soruyorlar ve beni protesto edi-yorlardı. Realist düşünen mimarlar ta-rafından, iyi karşılanan bu fikre, yal-nız Akademi talim heyeti iştirak et-miyordu. Eğitim Bakanlığı, Mimarlık kolunun kapatılmasını zaman, zaman düşünmüş, fakat hiç bir Bakan, bu mes'uliyeti üzerine almak istememiş-tir.
Bundan bir sene kadar önce, Akade-miye gelen, Mimarlık kolu için bu şubenin şefi ve Akademi Müdürü ile görüşen, Sayın Tevfik İleri, aynen şöyle demiştir:
— Mimarlık şubesi hakkında bir karar almak için bana ne Akademi Müdürü, ne şube şefi ve ne de, diğer ilgililer kat'î bir şey söylemediler!... Bana öyle geliyor ki, bu iş bir his me-selesi haline getirilmiştir.
Buna mukabil, şube şefi olan, meslekdaşımız:
— Şubenin kapatılması için bana bir şey sormasınlar! Temennisini
mü-teaddit defalar izhar etmiştir. Bu ifa-dede, Mimarlık kolu, bu halde devam edeceğine kapatılsın., temennisi sezil-mektedir.
Mimarlık kolunun bu acıklı hali devam ederken, son senelerde, İstan-bul Teknik Üniversitesindeki Mimar-lık Fakültesi gelişmiş, Avrupadaki muasır ve muadil fakülteler seviyesi-ne erişmiştir.
Akademi Mimarlık kolu seneler-den beri ne kadar kötü idare edilmiş-se, Üniversite Mimarlık Fakültesi iyi idare sayesinde, bir çok noksanlarını ikmal ederek «bütün yeniliğine rağ-men», iyi bir seviyeye ulaşmak yolun-dadır. Yapılan gayretler, o kadar ileri götürülmüştür ki, millî mimarî semi-neri, heykel ve modelaj atölyesi, ser-best resim ve akuarel seminerlerile, Teknik Üniversitenin bünyesinde bu-lunmayan san'at atmosferi ve karak-terini yaratmak yolundadır.
Akademi yangınından sonra, 70 senelik kadîm müessesenin ihyası için Ankarada teşebbüsler yaptığımız sıra-da, Prof. P. Bonatz ile yaptığım görüş-meyi burada zikretmek isterim; Bo-natz, Akademi Mimarlık Şubesinin mu hafaza edilmesile tedrisat ve çalışma-larda Teknik Üniversite ile karşılıklı bir konkürans yaratacağını bunun ise memleket mimarlığına faydalı olaca-ğını belirtmişti.
Cevaben, Teknik Üniversite Mi-marlık koluna Eğitim Bakanlığından o zaman Üniversite müstakil değildi -sağlanan maddî ve manevî imkânların, Akademiye de verilmesi halinde Mi-marlık kolunun kuruluş statüsüne
uygun bir şekilde çalışabileceğini, her iki müessesenin yarışmasının ancak e-şit şartlarla kabil olacağını, söylemiş-tim. Bu sözlerimi sayın profesör sükût ile karşılamıştı. Konuşmamızda, bu-lunan K. Söylemezoğlu da düşüncele-rime iştirak etmişti.
Akademi yangınından seneler geç-ti ve Mimarlık kolu, gayelerinden u-zak, yarım yamalak idare edildi. Ta-lim heyetini teşkil eden muhterem meslekdaşlarımızm fena geçen bu se-neler zarfında durumu düzeltmek için gayret sarfettiklerini bazen ya gör-dük, veya işittik ise de, maalesef «hiç bir şey değişmedi».
Bu arkadaşları hiç bir mese-le, yeni yönetmelik kadar ilgi-lendirmemiştir ki, Mimarlar Bir-liğini hareket ettirip, geçen toplantı vaki oldu... Tabiî hiç bir netice alın-mamak şartile... Bahusus, bu yönet-melik işi Bakanlık ile Akademi ara-sında bir iç mesele olup bizce, Mimar-lar Birliğini ilgilendirmemesi gerekir-di. Birliği ancak Mimarlık Şu-besinin kalıp kalmaması ilgilendir-melidir. Bu eski mimarlık ocağından yetişmiş olan mimarlar Akademinin, bu günkü durumunu gördükçe müte-ellim olmakta ve Bakanlık tarafından, bu güne kadar ihya edilemiyen mimar-lık kolunun bu halile devamı yerine kapatılmasını evla bulmaktadırlar.
Akademi Mimarlık kolunun lâğvı veya Teknik Üniversite Mimarlık Fa-kültesine nakli işini sür'atle neticelen-dirmek lâzımdır. Bu hususta mukave-met edenler, Sayın Bakanın dedikleri gibi, işi - his meselesi yapmaktan vaz
