BÖLGESEL GELİŞME ve SEKTÖR-BÖLGE YIĞINLAŞMASI. Lütfi ELVAN

(1)

BÖLGESEL GELİŞME

SEKTÖR-BÖLGE YIĞINLAŞMASI ve

Lütfi ELVAN

17 HAZİRAN 2005

(2)

AB’nin Bölgesel Amaçlı Bütçesi

Milyar €

1955-88 58

1989-93 64

1994-99 163

2000-06 260

2007-13* 336

* Tahmin

(3)

BÖLGESEL GELİŞME ve SEKTÖR-BÖLGE YIĞINLAŞMASI

3 AB-25’te Düzey 2 Bölgelerine Göre Kişi Başı GSYİH (2002)

1 Inner London (UK) 315 1 Lubelskie (PL) 32

2 Bruxelles-Capitale (BE) 235 2 Podkarpackie (PL) 33

3 Luxembourg 213 3 Warmi•sko-Mazurskie (PL) 34

4 Hamburg (DE) 188 4 Podlaskie (PL) 35

5 Île de France (FR) 176 5 •wi•tokrzyskie (PL) 36

6 Wien (AT) 173 6 Észak Magyaroszág (HU) 37

7 Berkshire, Buckinghamshire & Oxfordshire 162 7 Opolskie (PL) 37

8 Provincia Autonoma Bolzano (IT) 160 8 Eszag-Alföld (HU) 38

9 Stockholm (SE) 158 9 Východné Slovensko (SK) 39

10 Oberbayern (DE) 158 10 Latvia 39

11 TR42 (Kocaeli, Bolu, Sakarya, Yalova, Düzce) 53 11 TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) 10 En Gelişmiş 10 Bölge En Geri Kalmış 10 Bölge

Satın alma gücü paritesine göre, (AB-25=100)

(4)

AB’de Düzey 2 Bölgelerine Göre Kişi Başı GSYİH (2002)

Satın alma gücü paritesine göre, (AB-25=100)

ÜLKELER DÜZEY 2 BÖLGELERİ

ENDEKS DEĞERİ

KATSAYI FARKI

Attiki 82.3

Dytiki Ellada 58.3

Southern and Eastern 147.5 Border,Midland and Western 91.5

Praha 152.8

St. Edni Marova 52.4

Bruxelles-Cap 234.5

Hainaut 74.9

İle de France 176

Guyane 57.3

İnner London 315.4

West Wales 75.5

Fransa 3.1

Birleşik Krallık 4.1

Yunanistan 1.4

Belçika 3.1

Çek Cumhuriyeti 2.9

İrlanda 1.6

(5)

5 Türkiye’de Kişi Başı GSYİH

Değişim Katsayıları (1975-2001)

0,49 0,62

0,44 0,46 0,45 0,45

0,53 0,48 0,48

0,56 0,60

0,56 0,55 0,55

0,54

0,45

0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70

12 ADET DÜZEY 1 İBB ARASINDAKİ EKONOMİK DENGESİZLİK (VARYASYON KATSAYISI)

0,48 0,48 0,53 0,45 0,45 0,44 0,49 0,46

81 İL ARASINDAKİ EKONOMİK DENGESİZLİK (VARYASYON KATSAYISI)

0,45 0,54 0,62 0,55 0,56 0,55 0,60 0,56

1975 1980 1985 1990 1995 1999 2000 2001

(6)

İmalat Sanayii

TÜRKİYE

26 BÖLGE 23 SEKTÖR

(7)

7 Düzey 2 Bölgeleri

(8)

İmalat Sanayii Alt Sektörleri

Gıda ve içecek Tütün

Tekstil Giyim eşyası

Derinin

Ağaç ve ağaç mantarı Kağıt hamuru

Basım ve yayım Kok kömürü

Kimyasal madde ürünleri

Plastik ve kauçuk

Mineral Ürünler Ana metal sanayii Metal ürünleri

Büro makineleri

Elektrikli makine ve cihazlar

, haberleşme teçhizatı

Tıbbi aletler Motorlu kara taşıtı, römork Diğer ulaşım araçları

Mobilya imalatı

Geri dönüşüm

Petrol ürünleri Bilgisayar

Nükleer yakıt

Radyo, televizyon

(9)

9 1- Coğrafi Yığınlaşma Katsayısı ...

2- Herfindahl Sektörel Uzmanlaşma Endeksi ...

3- Herfindahl Bölgesel Uzmanlaşma Endeksi ...

5- Bölgesel Yığınlaşma Katsayısı ve Oranı ...

4- Sektörel Yığınlaşma Katsayısı ve Oranı ...

Yöntem

(10)

İmalat Sanayiinin Coğrafi

Yığınlaşmaları

(11)

11 Deri İmalatının Coğrafi

Yığınlaşmaları

(12)

İstihdam Sayısına Göre Sektörel Uzmanlaşma

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50

Bü ro Ra dy o T V Gi yi m G .dönü şüm D. Ul aş ım De ri Ba sı m Ele kt rik li Tü tü n Kim ya T ıbbi Pe tr ol Pla st ik Mo to r Ka ğı t Mo bi ly a Te ks til Ma ki ne F abr ik as yo n An a m et al Mi ne ra l G ıda A ğaç

Türkiye’de Sektörel

Uzmanlaşma

(13)

13 Türkiye’de Bölgesel Uzmanlaşma

İmalat Sanayiinde Çalışan Kişi Sayısına Göre Herfindahl İndeksi

0,0000 0,0500 0,1000 0,1500 0,2000 0,2500 0,3000 0,3500

Ga zi an te p T rab zo n Z ongul dak Ay dı n A ğr ı T ek ir dag Ş an lıur fa Ma la ty a Va n Ha ta y Ma rd in Bu rs a Er zu ru m K as tam onu Ba lıke si r K ayse ri İs tanbu l K ony a A dana S am sun An ta ly a Ma ni sa K ır ıkka le T ÜRK İYE İzm ir An ka ra K oc ae li

(14)

Gaziantep Bölgesinde Sektörel Yığınlaşma

Sektör

Bölge içinde sektörün

payı Yığınlaşma

katsayı Yığınlaşma oranı Tekstil ürünleri imalatı 51,2066 32,0263 2,6698 Gıda ürünleri ve içecek imalatı 18,0656 6,3089 1,5366

Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı 4,5938 0,9818 1,2718 Derinin tabaklanması ve işlenmesi;

bavul, el çantası, saraçlık, koşum takımı ve ayakkabı imalatı

3,2132 0,9352 1,4105 Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı 3,9861 0,1553 1,0405

Geri dönüşüm 0,0064 -0,0388 0,1418

(15)

15 Sektörel Yığınlaşma ve Bölgesel

Çeşitlilik-Uzmanlaşma

(16)

Giyim Eşyası İmalatı

İstihdam Sayısı

İstihdam oranı

Yığınlaşma Katsayısı

Yığınlaşma Oranı

TR10 (İstanbul) 166214 54,97 21,861 1,6603

TR31 (İzmir) 30642 10,13 3,1684 1,4549

TR21 (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ) 13782 4,56 0,2384 1,0552

TR82 (Çankırı, Kastamonu, Sinop) 2027 0,67 0,0445 1,071

TR32 (Aydın, Denizli, Muğla) 13656 4,52 -0,0001 1

TRB2 (Bitlis, Hakkari,Muş,Van) 531 0,18 -0,0828 0,6795

TRC3 (Mardin, Siirt, Batman, Şırnak) 400 0,13 -0,1021 0,5645

TRA2 (Ağrı, Kars, Ardahan) 150 0,05 -0,1297 0,2766

TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) 279 0,09 -0,1691 0,353

TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) 1770 0,59 -0,2779 0,6781

(17)

17 Gıda Ürünleri İmalatı

İstihdam Sayısı

İstihdam oranı

Yığınlaşma Katsayısı

Yığınlaşma Oranı TR90 (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon) 19419 7,83 6,0162 5,0699

TR52 (Konya, Karaman) 12811 5,17 2,7188 2,0376

TR22 (Balıkesir, Çanakkale) 10181 4,1 2,4866 2,448

TR83 (Çorum,Samsun, Amasya, Tokat) 10782 4,35 2,1046 1,8708

TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) 7153 2,88 2,0139 3,1988

TRC1 (Adıyaman, Gaziantep, Kilis) 11267 4,54 1,5864 1,4829

TR33 (Afyon, Kütahya,Manisa, Uşak) 12383 4,99 1,5051 1,2936

TR62 (Adana, Mersin) 11895 4,8 1,3331 1,3366

TRB1 (Bingöl,Elazığ,Malatya,Tunceli) 4823 1,94 1,0845 2,182

TR71 (Nevşehir,Niğde, Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir) 4270 1,72 0,6263 1,5169

(18)

TARIM

(19)

19 Tarla Ürünlerinin Bölgelerde

Yığınlaşması

(20)

Sebze Üretiminin Bölgelerde

Yığınlaşması

(21)

21 Meyve Üretiminin Bölgelerde

Yığınlaşması

(22)

Büyükbaş Hayvan Yetiştiririciliğinin

Bölgelerde Yığınlaşması

(23)

23 Küçükbaş Hayvan Yetiştiririciliğinin

Bölgelerde Yığınlaşması

(24)

Süt Üretiminin Bölgelerde

Yığınlaşması

(25)

BÖLGESEL GELİŞME

SEKTÖR-BÖLGE YIĞINLAŞMASI ve

Teşekkür Ederiz...

(26)

Coğrafi Yığınlaşma Katsayısı

Bölgelerin sektör bazında yığınlaşmasının Türkiye ortalamasının üstünde, etrafında ya da altında olduğunu gösterir.

) /

(

) /

(

Y Y

E E

i

j

= ij

Coğrafi Yığınlaşma Katsayısı

E ij

E j

Y i

Y

=i bölgesinde j sektörünün toplam istihdamı

=Türkiye’de j sektörünün toplam istihdamı

=i bölgesinin yüzölçümü

=Türkiye’nin toplam yüzölçümü

≥ 1,5 Türkiye ortalamasının üstünde yığınlaşmış

< 1,5 Türkiye ortalamasının etrafında yığınlaşmış

≤ CYK

CYK

0,5

(27)

27 Herfindahl Uzmanlaşma (çeşitlilik) İndeksi

: i Bölgesinde j sektöründeki istihdam sayısını

: i Bölgesinde istidam sayısı,

∑ _⎟⎟ 2

⎠

⎜⎜ ⎞

⎝

= ⎛

i ij

E Herfindahl E

E ij

E i

Değer arttıkça sektörde ya da bölgede uzmanlaşma artmaktadır.

(28)

Yığınlaşma Katsayısı

⎥ ⎥

⎦

⎤

⎢ ⎢

⎣

⎡ ⎟

⎠

⎜ ⎞

⎝

− ⎛

⎟ ⎟

⎠

⎞

⎜ ⎜

⎝

= ⎛

E E E

LC E ⁱ

j ij

E ij

E i

E j

E

: i Bölgesinde j sektöründeki üretim değeri : Türkiye’de j sektöründeki üretim değeri : i Bölgesinde üretim değeri