Şubat 2014
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI T.C.
İSTANBUL LABORATUVAR MÜDÜRLÜĞÜ
Tekstil- Kağıt Birimi
Tekstil-Kağıt Birimi 41-67. Fasılların incelenmesi
ve GTİP larının belirlenmesinden sorumludur.
Fasıl No Fasıl Başlığı
41 Ham Postlar, Deriler (Kürkler Hariç) Ve Köseleler
42 Deri Eşya; Saraciye Eşyası Ve Eyer Ve Koşum Takımları; Seyahat Eşyası, El Çantaları Ve Benzeri Mahfazalar;
Hayvan Bağırsağından Mamul Eşya (İpek Böceği Guddesi Hariç) 43 Postlar, Kürkler Ve Taklit Kürkler; Bunların Mamulleri
44 Ağaç Ve Ahşap Eşya; Odun Kömürü; Mantar Ve Mantardan Mamul Eşya; Hasırdan, Sazdan Veya Örülmeye Elverişli Diğer Maddelerden Mamuller; Sepetçi Ve Hasırcı Eşyası
45 Mantar Ve Mantardan Eşya
46 Hasırdan, Sazdan Veya Örülmeye Elverişli Diğer Maddelerden Mamuller; Sepetçi Ve Hasırcı Eşyası
47 Odun Veya Diğer Selülozik Maddelerin Hamurları; Geri Kazanılmış Kağıt Veya Karton Döküntü, Kırpıntı Ve Hurdalar
48 Kağıt Ve Karton; Kağıt Hamurundan, Kağıttan Veya Kartondan Eşya
49 Basılı Kitaplar, Gazeteler, Resimler Ve Baskı Sanayinin Diğer Mamulleri; El Ve Makina Yazısı Metinler Ve Planlar
50 İpek
51 Yapağı Ve Yün, İnce Veya Kaba Hayvan Kılı; At Kılından İplik Ve Dokunmuş Mensucat
52 Pamuk
53 Dokumaya Elverişli Diğer Bitkisel Lifler;
Kağıt İpliği Ve Kağıt İpliğinden Dokunmuş Mensucat 54 Sentetik Ve Suni Filamentler
55 Sentetik Ve Suni Devamsız Lifler
56 Vatka, Keçe Ve Dokunmamış Mensucat; Özel İplikler; Sicim, Kordon, İp, Halat Ve Bunlardan Mamul Eşya
57 Halılar Ve Dokumaya Elverişli Maddelerden Diğer Yer Kaplamaları
58 Özel Dokunmuş Mensucat; Tufte Edilmiş Dokumaya Elverişli Mensucat; Dantela, Duvar Halıları; Şeritçi Ve Kaytancı Eşyası;
İşlemeler
59 Emdirilmiş, Sıvanmış, Kaplanmış Veya Lamine Edilmiş Dokumaya Elverişli Maddelerden Mensucat; Endüstriyel Kullanıma Uygun Türden Tekstil Eşyası
60 Örme Mensucat
61 Örme Giyim Eşyası Ve Aksesuarı 62 Örülmemiş Giyim Eşyası Ve Aksesuarı
63 Dokumaya Elverişli Maddelerden Diğer Hazır Eşya; Takımlar; Giyim Eşyası ve Dokumaya Elverişli Maddelerden Kullanılmış Eşya; Paçavralar
64 Ayakkabılar,Getrler,Tozluklar Ve Benzeri Eşya; Bunların Aksamı 65 Başlıklar ve Aksamı
66 Şemsiyeler, Güneş Şemsiyeleri, Bastonlar, İskemle Bastonlar, Kamçılar, Kırbaçlar ve Bunların Aksamı
67 Hazır Hazırlanmış İnce ve Kalın Kuş Tüyleri ve Bunlardan Eşya;
Yapma Çi çiçekler, İnsan Saçından Eşya
KAĞIT ve KARTON numuneleri için birimimizde yapılan analizler
Yırtılma Gerilme
Pürüzlülük ve
Sıkıştırılabilirlik Patlatma
Fasıl No Fasıl Başlığı
41 Ham Postlar, Deriler (Kürkler Hariç) Ve Köseleler
42 Deri Eşya; Saraciye Eşyası Ve Eyer Ve Koşum Takımları; Seyahat Eşyası, El Çantaları Ve Benzeri Mahfazalar;
Hayvan Bağırsağından Mamul Eşya (İpek Böceği Guddesi Hariç) 43 Postlar, Kürkler Ve Taklit Kürkler; Bunların Mamulleri
44 Ağaç Ve Ahşap Eşya; Odun Kömürü; Mantar Ve Mantardan Mamul Eşya; Hasırdan, Sazdan Veya Örülmeye Elverişli Diğer Maddelerden Mamuller; Sepetçi Ve Hasırcı Eşyası
45 Mantar Ve Mantardan Eşya
46 Hasırdan, Sazdan Veya Örülmeye Elverişli Diğer Maddelerden Mamuller; Sepetçi Ve Hasırcı Eşyası
47 Odun Veya Diğer Selülozik Maddelerin Hamurları; Geri Kazanılmış Kağıt Veya Karton Döküntü, Kırpıntı Ve Hurdalar
48 Kağıt Ve Karton; Kağıt Hamurundan, Kağıttan Veya Kartondan Eşya
49 Basılı Kitaplar, Gazeteler, Resimler Ve Baskı Sanayinin Diğer Mamulleri; El Ve Makina Yazısı Metinler Ve Planlar
50 İpek
51 Yapağı Ve Yün, İnce Veya Kaba Hayvan Kılı; At Kılından İplik Ve Dokunmuş Mensucat
52 Pamuk
53 Dokumaya Elverişli Diğer Bitkisel Lifler;
Kağıt İpliği Ve Kağıt İpliğinden Dokunmuş Mensucat 54 Sentetik Ve Suni Filamentler
55 Sentetik Ve Suni Devamsız Lifler
56 Vatka, Keçe Ve Dokunmamış Mensucat; Özel İplikler; Sicim, Kordon, İp, Halat Ve Bunlardan Mamul Eşya
57 Halılar Ve Dokumaya Elverişli Maddelerden Diğer Yer Kaplamaları
58 Özel Dokunmuş Mensucat; Tufte Edilmiş Dokumaya Elverişli Mensucat; Dantela, Duvar Halıları; Şeritçi Ve Kaytancı Eşyası;
İşlemeler
59 Emdirilmiş, Sıvanmış, Kaplanmış Veya Lamine Edilmiş Dokumaya Elverişli Maddelerden Mensucat; Endüstriyel Kullanıma Uygun Türden Tekstil Eşyası
60 Örme Mensucat
61 Örme Giyim Eşyası Ve Aksesuarı 62 Örülmemiş Giyim Eşyası Ve Aksesuarı
63 Dokumaya Elverişli Maddelerden Diğer Hazır Eşya; Takımlar; Giyim Eşyası ve Dokumaya Elverişli Maddelerden Kullanılmış Eşya; Paçavralar
64 Ayakkabılar,Getrler,Tozluklar Ve Benzeri Eşya; Bunların Aksamı 65 Başlıklar ve Aksamı
66 Şemsiyeler, Güneş Şemsiyeleri, Bastonlar, İskemle Bastonlar, Kamçılar, Kırbaçlar ve Bunların Aksamı
67 Hazır Hazırlanmış İnce ve Kalın Kuş Tüyleri ve Bunlardan Eşya;
Yapma Çi çiçekler, İnsan Saçından Eşya
Belirli uzunluk, incelik ve mukavemeti olan yumuşak, sarılmaya, eğrilmeye ve bükülmeye uygun maddeye tekstil endüstrisinde lif denir.
Elyaf; lif kelimesinin çoğulu olup, lif topluluğudur
Elyaf, tekstil ürünlerinin hammaddesi ve en küçük yapı birimidir. Bütün tekstil ürünlerinin temelinde elyaf vardır.
Elyaf; eğrilmeye, bükülmeye, dokunmaya, örülmeye ve nihayetinde insanlar tarafından çeşitli amaçlarla kullanılmaya uygun temel tekstil hammaddesidir.
Elyaf; doğal olarak bitkilerden ve hayvanlardan veya yapay olarak sentetik
hammaddelerden elde edilir. Bunların yanında doğada metal olarak bulunan
asbestten elde edilen elyaf ve anorganik yapay elyaf olan cam elyaf, özel amaçlar
için kullanılabilmektedir
Tekstil lifinin değeri, sahip olduğu bazı temel özelliklere göre belirlenir.
Bu özellikler:
• Uzunluk,
• İncelik,
• Mukavemet,
• Parlaklık,
• Eğrilme yeteneği,
• Uzama ve esneklik,
• Yoğunluk,
• Nem çekme özelliği,
• Isıdan etkilenme özelliği,
• Işıktan etkilenme özelliği,
• Kimyasal reaktiflerden etkilenme özelliği,
• Elektriksel özellikler.
Bu Özelliklerden GTİP belirlemede kullanılanlar şunlardır:
• Uzunluk
Tekstil lifleri uzunluk bakımından ikiye ayrılır;
Kesikli elyaf
Bu lifler pamuk, yün gibi kısa liflerden oluşmuştur.
Uzunlukları tür ve soylarına göre değişir ve ortalama
olarak 10 mm den 50 cm ye kadar olan bu liflere "stapel lif" denir.
Kesiksiz elyaf
Kontinü elyaf da denilen kesiksiz elyafta liflerin boyu sonsuz uzunluktadır. Bu
liflere "filament" adı verilir.
Mukavemet
Elyafın, iplik veya kumaş haline gelinceye kadar uğradığı gerilimlere karşı, kopmadan durmasına dayanıklılık denir.
Tekstil lifleri, yeterli mukavemete yani
dayanıklılığa sahip olmalıdır.
Tekstil liflerinin mukavemeti,
ölçme yapılan yerin atmosfer
neminden etkilenir.
Yüksek mukavemetli iplik.
(XI. Bölümün 6 No lu Notuna bakınız)
"Yüksek mukavemetli iplik" ve bu iplikten yapılan mensucatla ilgili hükümler 54.
ve 59. Fasıllarda yer almaktadır.
Bu bölüm anlamında "yüksek mukavemetli iplik" tabirinden, cN/tex
(centinewton/tex) olarak gösterilen mukavemeti, aşağıda yazılı olanlardan daha fazla olan iplik anlaşılır:
Naylon veya diğer poliamidlerden veya poliesterlerden tek kat iplikler
... 60 cN/tex Naylon veya diğer poliamidlerden veya poliesterlerden çok katlı bükülü (rötor) veya katlı bükülü kablo (kable) iplikler ... 53 cN/tex
Viskoz rayonundan tek katlı, çok katlı bükülü (rötor)veya katlı bükülü kablo
(kable) iplikler ... 27
cN/tex
Isıdan etkilenme özelliği
Bir organik maddenin ısı enerjisi aldığında,bu enerjiden etkileşimi belli bir değere kadar fizikseldir.
Belli bir sıcaklık derecesinden sonra kimyasal etkileşim meydana gelmeye başlar.
Isının organik bileşiği kimyasal olarak etkilemesi olayına "yanma" denir.
Liflerin yanma olayından önce ısı enerjisine karşı gösterdiği tepki iki şekildedir.
• Termoplastik lifler, sıcaklığın belli bir miktarda yükselmesi ile biçim değiştirirler.
İlk önce yumuşama, yüksek ısılarda ise erime gözlenir. Belirli bir sıcaklığa erişildiğinde, bozulma ve yanma olayı başlar.
Sentetik lifler ve yapay lifler bu yapıdadır.
• Non-Termoplastiklifler de, sıcaklık yükselmesi sırasında yanma noktasına kadar
herhangi bir biçim değişikliği görülmez. Tüm doğal lifler ve yapay lifler, non-
termoplastik yapıdadır. Bu lifler, yanma noktası sıcaklığına erişildiğinde, yanarlar
ve geriye bir miktar kül bırakırlar.
Kimyasal Reaktiflerden etkilenme özelliği
Lif, kendisini oluşturan polimerin yapısına bağlı olarak, asit, baz, yükseltgen maddeler gibi
kimyasal reaktiflerden etkilenir. Bu etkilenme
her lif türü için farklıdır.
Kumaş Analizinde Uygulanan İşlem Sırası
Kumaş analizi, analizi yapılacak kumaşın özelliği ve analizi yapan kişiye göre farklılık gösterse de genel olarak aşağıdaki sıra gözetilerek gerçekleştirilir:
• Kumaşın tersi ve yüzünün belirlenmesi
• Kumaşın çözgü ve atkı yönünün belirlenmesi
• Kumaşın gramajının bulunması
• İplik cinsinin belirlenmesi
• İplik numarasının bulunması
• Atkı ve çözgü sıklıklarının belirlenmesi
Kumaş gramajının bulunması
Kumaş kesim aleti kullanılarak:
Analizi yapılacak olan kumaştan, kumaş kesim aleti kullanılarak numune alınır.
Alınan numune kumaş, hassas terazide tartılır.
Elde edilen ağırlık değeri, 100cm 2 numune kumaşın ağırlığı
olduğu için, bu değer 1 m 2 kumaşa oranlanarak m 2 ağırlığı tespit
edilir.
İplik cinsinin belirlenmesi
İplik cinsinin belirlenmesi kumaş cinsinin ve kullanım alanlarının belirlenmesine etki eder.
Kumaşın dokunduğu ipliklerin hammaddesinin tespitiyle iplik cinsleri belirlenmiş olur.
İplik cinsleri belirlenirken fiziksel yada kimyasal yöntemler
uygulanır.
En çok kullanılan test yöntemleri aşağıda verilmiştir:
Mikroskop testi:
Bu yöntemde doğal yada sentetik liflerin mikroskopta çekilmiş fotoğrafları, incelenen ipliğin mikroskoptaki görüntüsüyle karşılaştırılarak iplik cinsi tespit edilir.
Pamuk:
Pamuk liflerinin enine kesitleri böbrek veya fasulye şeklinde görülür. Lifin orta kısmında, lif boyunca lümen adı verilen bir kanal bulunur. Bu kanalın etrafında selülozik duvar, çok ince ve ipliğe benzeyen fibrillerden meydana gelmiştir. Aynı zamanda pamuk liflerinin bir takım büklümler ihtiva ettikleri de görülür. Olgunlaşmış pamuk lifinde hücre cidarları kalın olup kıvrım sayısı fazladır. Olgunlaşmamış pamuk lifinde ise bunun tam tersidir.
Merserize edilmiş pamuk liflerinde ise lifler şiştiklerinde adeta düzleşerek
silindire yakın bir hal alırlar.
Yün:
Mikroskop altında düz bir silindir şeklinde görülür. Lif
yüzeyi birbiri üzerine oturmuş pulcuklardan meydana
gelmiştir. Kaba yüzlerin orta kısımlarında medula adı
verilen bir boşluk bulunur. Yün lifinin enine kesiti oval
veya yuvarlaktır.
Keten:
Hücrelerin bir araya gelmesinden oluşmuştur. Bu hücrelerin yüzleri
belli aralıklarla işaretler ihtiva ederler bunlar muntazamdır. Kesitleri
poligona benzer.
Viskoz:
Lifler düzgündür. Lif yüzeyinde ince çizgiler mevcuttur.
Enine kesiti testere dişi görünümündedir.
İpek:
Birbirine yapışmış iki müstakil liften meydana gelmiştir. Ham iken
yüzeyi gayri muntazamdır. Pişirmeden sonra ise ayrılmış olan
lifler şeffaf ve düzgün yüzeylidir. Kesiti üçgene benzer.
Poliamid: Görünümü düz bir çubuğa benzer kesiti yuvarlaktır.
Polyester: Filamentler düz çubuk görünümündedir. Stapel elyaf ise kıvrımlıdır. Kesiti daireseldir.
• Polyester: Filamentler düz çubuk görünümündedir. Stapel elyaf ise kıvrımlıdır. Kesiti daireseldir.
•
Yakma testi:
Numune kumaştan çıkarılan iplikler yakılır. İpliğin alev içinde
yanış şekli, çıkan duman ve kokusu, yanma sonucunda kalan
kalıntı incelenerek ipliğin cinsi belirlenir.
Lif Cinsi Yanma Şekli Kokusu Hayvansal lifler
(Yün, ipek, rejenere protein)
Hemen alev alır yavaş yavaş siyah gevrek bir kül bırakır. Yanmış saç kokusu kokar.
Bitkisel lifler (pamuk, viskon) Hemen alev alır çabuk yanar grimsi bir kül bırakır. Yanmış kağıt kokusu kokar.
Mineral lifler (asbest, cam lifler)
Eriyerek boncuk haline gelir. Yanma testinde değişikliğe uğramazlar
Kokusuzdur.
Asetat lifleri (diasetat, triasetat)
Hemen alev alır ve büzülür siyah bir cisim oluşturur. Asetik asit gibi kokar.
Poliamid lifleri Alev karşısında önce erir sonra yanar kolay kırılmayan sarı-
kahverengi bir kalıntı kalır. Dumanı genellikle beyazdır.
Hafif fakat keskin olmayan saç kokusu kokar.
Poliester lifleri (PES)
Alev karşısında önce erir sonra yanar. Dumanı siyah ve islidir. Tatlı aromatik keskin kokuludur.
Poliakrilonitril lifleri (PAC) (Akrilik)
Çabuk alev alır kendi kendine sönmez eriyerek yanar kalıntısı serttir. Dumanı siyah ve islidir.
Yanık et kokusu kokar.
Polietilen lifleri (PE)
Önce erir. Sonra yanar, kahverengi bir kalıntı kalır. Dumanı beyazdır.
Yanan mum gibi kokar.
Polivinilklorür (PVC)
Önce erir sonra yanar siyah duman yandıktan sonra beyaz duman çıkarır. Siyah gevrek bir kalıntı kalır.
HCl gibi kokar.
Polipropilen (PP)
Erir yanmaz, sarı kahverengi bir kalıntı kalır. Dumanı beyazdır. Yanan mum gibi kokar.