II. BÖLÜM
4691 SAYILI TEKNOPARKLAR KANUNU VE ÝLGÝLÝ MEVZUAT
A- AMAÇ ( Neden Teknopark ? );
Teknoloji Geliþtirme Bölgesi Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmalarýn, belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da ARGE merkez veya enstitüsünün olanaklarýndan yararlanarak teknoloji veya yazýlým ürettikleri/geliþtirdikleri, teknolojik bir buluþu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüþtürmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkýnmasýna katkýda bulunduklarý, ayný üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da ARGE merkez veya enstitüsü alaný içinde veya yakýnýnda; akademik, ekonomik ve sosyal yapýnýn bütünleþtiði siteyi veya bu özelliklere sahip teknoparký ifade etmektedir.
Bölgenin kuruluþ amacý, üniversiteler, araþtýrma kurum ve kuruluþlarý ile üretim sektörlerinin iþbirliði saðlanarak, ülke sanayisinin uluslararasý rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapýya kavuþturulmasý maksadýyla teknolojik bilgi üretmek, üründe ve üretim yöntemlerinde yenilik geliþtirmek, ürün kalitesini veya standardýný yükseltmek, tasarým kalitesini yükseltmek, verimliliði artýrmak, üretim maliyetlerini düþürmek, teknolojik bilgiyi ticarileþtirmek, teknoloji yoðun üretim ve giriþimciliði desteklemek, küçük ve orta ölçekli iþletmelerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu saðlamak, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunun kararlarý da dikkate alýnarak teknoloji yoðun alanlarda yatýrým olanaklarý yaratmak, araþtýrmacý ve vasýflý kiþilere iþ imkaný yaratmak, teknoloji transferine yardýmcý olmak ve yüksek/ileri teknoloji saðlayacak yabancý sermayenin ülkeye giriþini hýzlandýracak, ARGE yeteneði ve geleneðine sahip uluslararasý firmalarýn Bölgede AR GE yapabilmeleri için gerekli teknolojik altyapýyý saðlamaktýr.
Bu amaçla kurulan teknoparklar üniversitelere firmalara ve ülkeye çeþitli yararlar saðlamaktadýr. Bu yaralar þu þekilde ifade edilebilir.
Üniversiteler açýsýndan; Firmalarla bir arada olmanýn sonucunda ortaya çýkan yeni konularda araþtýrma imkaný, teknoparklardan saðlanan fonlarýn ARGE ye aktarýlmasý ile kaynak yaratýlmasý, Sanayi ile daha etkin iþbirliði saðlanmasý, üniversite öðrencilerine ve mezunlarýna istihdam saðlanmasý ve firmalarla iþbirliði sayesinde uygulamaya yönelik bir eðitim ortamýnýn oluþturulmasý þeklinde yararlar sýralanabilir.
Firmalar açýsýndan ; ARGE çalýþmalarý için uygun ortam, üniversite ile iþbirliði ve üniversiteden daha kolay danýþmanlýk hizmeti alabilme, üniversitedeki araþtýrma altyapýsýndan faydalanabilme, diðer ARGE firmalarý ile ayný ortamda olmanýn getireceði sinerji, teknoloji transferinin daha kolay saðlanabilmesi ve teknopark yönetici þirketinin firmalara saðlayacaðý hizmetler þeklinde yararlar sýralanabilir.
Ülke açýsýndan; Ýleri teknoloji üreten firmalarýn artmasý, ülkenin teknolojik ve buna baðlý olarak ekonomik yapýsýnda yükselme, uluslar arasý arenada rekabet gücünün artmasý ve refah düzeyinin yükselmesi þeklinde yararlar sýralanabilir.
Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri ile ilgili Kanunsal Geliþim;
Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu 06.07.2001 tarihinde yürürlüðe girmiþ olup, 19.6.2002 tarihinde de bu kanunla ilgili uygulama yönetmeliði çýkmýþtýr. 02.01.2004 tarihinde yayýmlanan 5035 sayýlý kanun ile 4691 sayýlý teknoloji geliþtirme bölgeleri kanununda yer alan vergisel düzenlemelerle ilgili deðiþiklik yapýlmýþ olup, bu deðiþiklikle istisna süreleri çok daha makul düze de deðiþtirilmiþ ve yönetici þirketlerin bu kanun uygulamasý kapsamýnda elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmiþtir. Daha önce kanunda yer alan düzenlemede bu istisna yer almamaktaydý.
31.12.2004 tarihinde yayýmlanan 5281 sayýlý kanun ile Ýstisna hükümlerinin TÜBÝTAK-Marmara Araþtýrma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesi yönetici þirketi ve bu bölgede faaliyet gösteren firmalar ile araþtýrmacý personeller içinde geçerli olacaðý hükme baðlanmýþtýr.
Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde Mevcut Durum;
T.C Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý Sanayi Araþtýrma ve Geliþtirme Genel Müdürlüðü'nün yayýnladýðý Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri' nde mevcut durum bilgi notundan alýnan istatistiki bilgilere göre;
Aðustos 2008 tarihi itibariyle 31 adet Teknoloji Geliþtirme Bölgesi (Ankara 6 adet, Ýstanbul 3 adet, Kocaeli 3 adet, Ýzmir, Konya, Antalya, Kayseri, Trabzon, Adana, Erzurum, Mersin, Isparta, Gaziantep, Eskiþehir, Bursa, Denizli, Edirne, Elazýð, Sivas, Diyarbakýr, Tokat ve Sakarya illeri) kurulmuþtur.
Faaliyette olan 18 Bölge ile ilgili bilgiler aþaðýda verilmiþtir.
1. TEKNOLOJÝ GELÝÞTÝRME BÖLGELERÝNÝN SAYISI
2
5
12
16
20 22
28
31
0 5 10 15 20 25 30 35
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
TOPLAM TEKNOLOJÝ GELÝÞTÝRME BÖLGESÝ SAYISI
Grafik 1. 2001-2008 Yýllarý Arasýnda Kurulmuþ Olan Toplam Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Sayýsý
2. FAALÝYET GÖSTEREN FÝRMA SAYISI
0 0
169 318
500 604
802 887
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 FÝRMA SAYISI
TEKNOLOJÝ GELÝÞTÝRME BÖLGELERÝNDE ÝSTÝHDAM EDÝLEN PERSONELÝN YILLARA GÖRE DAÐILIMI
Grafik 2. 2001-2008 Yýllarý Arasýnda Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde Yer alan Toplam Firma Sayýsý Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde faaliyet gösteren firma sayýsý Aðustos 2008 sonu itibariyle 887'ye ulaþmýþtýr.
3. SAÐLANAN ÝSTÝHDAM
0 0
2.453
4.196 5.042
8.843 9.770 9.745
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Grafik 3. 2001-2008 Yýllarý Arasýnda Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde Ýstihdam Edilen Personel Sayýsý Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde, Aðustos 2008 sonu itibariyle toplam 9.745 personele istihdam saðlanmýþtýr.
4. YÜRÜTÜLEN PROJELER
Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde aðýrlýklý olarak sýrasýyla; Yazýlým, Biliþim, Elektronik, Ýleri Malzeme teknolojileri baþta olmak üzere; Tasarým, Nanoteknoloji, Biyoteknoloji, Otomotiv, Týp Teknolojileri ve Yenilenebilir Enerji konularýnda çalýþan yenilikçi firmalar yer almakta olup, bölgelerde yürütülen toplam ARGE proje sayýsý Aðustos 2008 sonu itibariyle 2.598 adettir.
250
700
1.500
2.513 2.525 2.598
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
2003 2004 2005 2006 2007 2008
YILLARA GÖRE TEKNOLOJÝ GELÝÞTÝRME BÖLGELERÝNDE ÇALIÞAN PROJE SAYISI
TGB LERDEN YAPILAN TOPLAM ÝHRACAT (MÝLYON $)
,
Grafik 4. Yýllara Göre Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde Yürütülen Proje Sayýsý 5. ÝHRACAT
0 0
28
71
144
340
381
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Grafik 5. 2002-2008 Yýllarý Arasýnda Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinden Yapýlan Toplam Ýhracat Daðýlýmý Dünyadaki belirgin Teknopark örneklerinde firmalarýn üretime geçmeleri en az beþ yýl sürmektedir. Ancak, ülkemizde faaliyete geçen teknoparklarda yer alan firmalar 3 yýldan daha kýsa bir süre içinde teknoloji ihracatýna baþlamýþlardýr.
Faaliyete geçen Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde bulunan þirketlerin, Amerika Birleþik Devletleri baþta olmak üzere, Japonya, Ýsrail, Ýngiltere ve Almanya gibi dünyanýn en geliþmiþ ülkelerine yapmýþ olduklarý teknolojik ürün ihracatý 2008 yýlý Aðustos sonu itibariyle 381 milyon A.B.D. Dolarýna ulaþmýþtýr.
0 7
20 25 25 32
0 5 10 15 20 25 30 35
2003 2004 2005 2006 2007 2008
0 1 3
3 0 0
4 5 0 4 5 0 4 5 0
0 100 200 300 400 500
2003 2004 2005 2006 2007 2008 YATIRIM TUTARI (M ÝLYO N $ )
Grafik 6-1. Yýllara göre TGB lerde
Yer alan Yabancý Firma Sayýsý Grafik 6-2. Yýllara göre TGB lerde Yer alan Yabancý Firma Sayýsý
Yabancý sermaye açýsýndan baktýðýmýzda; Teknoloji Geliþtirme Bölgesinde toplam 32 adet yabancý ortaklý firma yer almakta olup, bu firmalarýn bu bölgelerde yapmýþ olduklarý yatýrým tutarý Aðustos 2008 sonu itibariyle 450 Milyon A.B.D. Dolarýna ulaþmýþtýr.
7. PATENT DURUMU
0
38
63
94
157 168
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180
2003 2004 2005 2006 2007 2008
TEKNOLOJÝ GELÝÞTÝRME BÖLGELERÝNÝN TOPLAM PATENT SAYISI
Grafik 7. 2003 - 2008 Yýllarý Arasýnda TGB' lerden Alýnan Toplam Patent Sayýsý
Günümüz dünyasýnda bir ülkenin rekabet gücünü ve toplumsal refahýný belirleyen en önemli etkenlerden biri de; o ülkede yapýlan Bilim ve Teknoloji çalýþmalarýnýn ticari bir ürün veya üretim yöntemine dönüþerek patentle sonuçlanmasýdýr. Bu güne kadar 168 adet patent alýnmýþtýr.
Firma sayýsý 887'ye,
Ýstihdam edilen personel sayýsý 9.745'e, ( 7.437 ARGE , 2.308 Destek Personeli) Üzerinde çalýþýlan proje sayýsý 2.598'e, Ýhracat 381 Milyon A.B.D. Dolarýna,
SONUÇ OLARAK
6. YABANCI SERMAYE VE YATIRIM TUTARI
Yabancý firma sayýsý 32'ye, bu firmalarca yapýlan yatýrým tutarý 450 milyon A.B.D.
Dolarýna,
Alýnan patent sayýsý 168'e Ulaþmýþtýr.
B- NE - NEDÝR ? ( Tanýmlar )
B.1 Araþtýrma ve geliþtirme (ARGE): Bilim ve teknolojinin geliþmesini saðlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yazýlým üretimi dahil olmak üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler oluþturmak veya mevcut olanlarý geliþtirmek amacý ile yapýlan düzenli çalýþmalarý ifade eder.
B.2 ARGE merkez veya enstitüleri: Kamuya ait, yetiþmiþ nitelikli insan gücü ile günün modern teknolojilerine dayalý makine, donaným ve yazýlýmý içinde bulunduran, teknoloji ve ürün geliþtirilmesine yönelik ARGE faaliyetlerinin yapýldýðý mekanlarý ifade eder.
B.3 ARGE' ye dayalý üretim faaliyetleri: Bölgede faaliyet gösteren giriþimcilerin, tümünü bu Bölgede gerçekleþtirdikleri ARGE faaliyetlerinin sonucunda ortaya çýkan özgün süreç, hizmet, yöntem, üretim tekniði, faydalý araç gereç, malzeme, yazýlým, ürün ve sistemlerin Bölge içinde yer alan üretim birimlerinde ticari ürün haline getirilmesi, üretilmesi faaliyetlerini ifade eder.
B.4 Yenilik: Bir fikrin; pazarlanabilir hale veya bir mal / hizmet üretiminde kullanýlan yeni veya geliþtirilmiþ bir yöntem haline dönüþtürmesidir. Bu açýdan teknolojik yenilik yapma süreci, bir dizi bilimsel, teknolojik, mali ve ticari etkinliði içerir.
Þekil, renk ve dekorasyondaki deðiþiklikler gibi bütünüyle görsel ve estetik deðiþiklikler ile ürünün yapý, nitelik ve performansýný teknik açýdan deðiþtirmeyen, küçük tasarým ve görünüm farklarýndan ibaret basit deðiþiklikler yenilik sayýlmaz.
B.5 Üründe yenilik: Teknolojik açýdan yeni ürün, önceki ürün kuþaðýyla karþýlaþtýrýldýðýnda malzemesi, parçalarý ve yerine getirdiði iþlevler açýsýndan öze iliþkin, teknolojik farklar gösteren bir ürünü ifade eder.
B.6 Üretim yöntemlerinde yenilik: Geleneksel üretim tesislerinde üretilemeyen, halen üretilmekte olan veya yeni ürünlerin yeni tekniklerle üretilmesinde kullanýlan bir yöntem teknolojik açýdan yeni sayýlýr.
B.7 Yazýlým: Bir bilgisayar, iletiþim cihazý veya bilgi teknolojilerine dayalý bir diðer cihazýn çalýþmasýný ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken iþlemleri yapmasýný saðlayan komutlar dizisinin veya programlarýn ve bunlarýn kod listesini, iþletim ve kullaným kýlavuzlarýný da içeren belgelerin ve hizmetlerin tümünü ifade eder.
B.8 Araþtýrmacý personel: Bölgede yer alan faaliyetlerde hizmetine ihtiyaç duyulan üniversitelerde çalýþan konusunda uzman akademik personeli ve kamu kurum ve kuruluþlarýna ait araþtýrma merkez ve enstitülerinde çalýþan en az yüksek lisans derecesine sahip konusunda uzman personeli ifade eder.
B.9 Yazýlýmcý personel: Yazýlým olarak tanýmlanan süreçte çalýþýp yazýlým geliþtiren, üreten, alanýnda yeterli deneyime veya eðitime sahip nitelikli personeli ifade eder.
B.10 ARGE personeli: ARGE faaliyetlerinde çalýþan, alanýnda uzman personel ile nitelikli destek personelini ve ARGE faaliyetlerinin bilimsel ve teknik yanlarýnýn planlanýp yönetilmesi, izlenip deðerlendirilmesi ve desteklenmesi ile uðraþan personeli ifade eder.
C - KÝM ve HANGÝ FAALÝYETLER ? ;
C.1 KANUNDAN FAYDALANABÝLECEK YAPILAR / OLUÞUMLAR C.1.1 Bölgede Yer alma ve Ýstisnaya Baþlama Sistemi
Bünyelerinde ARGE personeli, yazýlýmcý personel, araþtýrmacý personel çalýþtýran ve yukarýda tanýmlarýný verdiðimiz ARGE ve yazýlým konularýnda çalýþma yapan firmalar, Teknoparklarda þube veya merkez açarak yer alabilirler.
Teknopark yönetimine baþvuru sýrasýnda firmalar burada gerçekleþtirecekleri projelerini yönetime sunarlar. Teknopark yönetiminin proje denetleme ekibi firmalarý bizzat ziyaret ederek projelerini denetleyip uygun projelere onay verirler. Bu iþlemi takiben Teknopark yönetici þirketi firmalarýn doldurduklarý firma faaliyet formlarýný onaylayarak firmalara verirler.
Teknoloji geliþtirme bölgelerinde bulunan, projeleri yönetici þirket tarafýndan onaylanmýþ olan Firmalar 4691 sayýlý kanun kapsamýnda gelir ve kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanýlabilmek için Yönetici þirketten aldýklarý onaylý firma faaliyet formunu maliye bakanlýðýna ibraz etmek zorundadýr.
Firmalar, Maliyeye yapýlan bu ibraz ile birlikte bölgedeki yazýlým ve ARGE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarý için, 31.12.2013 tarihine kadar geçerli olan kurumlar vergisi istisnasýndan faydalanmaya baþlayabilirler.
Bölgedeki firmalar ARGE ve yazýlým projelerinde çalýþacak olan personellerini her ay liste ile yönetici þirkete bildirirler. Yönetici þirket bu personellerin bölgede fiilen çalýþtýklarýný denetler ve firmalarýn personel listelerini onaylar. Onaylanmýþ bu personel listelerinde yer alan personellerin ücretleri 31-12-2013 tarihinde kadar her türlü vergiden müstesnadýr. Bu istisnadan faydalanabilmek için Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliði' ne ve ilgili tebliðe göre ARGE ve yazýlým projelerinde çalýþan personele dair, yönetici þirket tarafýndan verilen onaylý listenin her ay maliye bakanlýðýna beyan edilmesi gerekmektedir.
3065 Sayýlý Katma Deðer Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 20. madde ile bölgede faaliyet gösteren firmalarýn ürettikleri yazýlým programlarýnýn tesliminde Katma Deðer Vergisi istisnasý uygulanmaktadýr. Bu istisnadan faydalanabilmek için Maliye Bakanlýðý' na konu ile ilgili dilekçe verilmesi gerekmektedir.
Firmalarýn bölgeye ilk giriþlerinde onaylattýklarý projelerden baþka proje geliþtirmeye baþladýklarý, projeden vazgeçtikleri, belli þartlarý deðiþtirdikleri vs durumlarda , yeni projelerini de yönetici þirkete sunup onaylatmalarý gerekmekte ve diðer deðiþiklikleri ise belli ( 3 ay 6 ay ) dönemlerde Faaliyet izleme formlarý ile yine iþletici firmaya sumalýdýrlar. Ayrýca firmalarýn projelerini faturalandýrýlmasý noktasýnda faturalarýnda proje isimlerinin belirtilmesi yani istisna olacak kazancýn projeye baðlanmýþ olmasý önemlidir.
C.1.2 Münhasýran ARGE Faaliyetleri Ýçin Yapýlan Oluþumlar ( MERKEZ)
Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde faaliyete geçecek olan firmalar merkezlerini burada oluþturup ARGE ve yazýlým faaliyetlerine baþlayabilirler. Teknoloji Geliþtirme Bölgelerin de yazýlým ve ARGE faaliyetinde bulunan firmalarýn, bu faaliyetleri sonucunda bulduklarý ürünleri kendilerinin seri üretime tabi tutarak pazarlamalarý halinde, bu ürünlerin satýþýndan elde edilen kazançlarýn lisans, patent gibi gayri maddi haklara isabet eden kýsmý, transfer fiyatlandýrmasý esaslarýna göre ayrýþtýrýlmak suretiyle istisnadan yararlanabilecektir.
Burada özellikle dikkat edilmesi gerek konu ; ilgili ARGE veya yazýlým firmasýnýn grup firmasýna ( veya direk iliþkili firmasýna ) bu ARGE sonuçlarýný fatura etmesi noktasýnda TRANSFER FÝYATLAMASI müessesesinin dinamiklerine çok dikkat edilmesi gereðidir. Bu tip durumlarda genel olarak ; Küçük bir ön satýþ bedeli devamýnda ise ciro üzerinden hak bedeli þeklinde ( royalty - süreli - süresiz tip ) bir detaylý sözleþme yapýlmasýný ve kesinlikle emsali ilkesine uyulmasýný tesviye etmekteyiz. Bu tip iþlemlerin
muhasebeleþtirilmesi ile ilgili detaylar çalýþmamýzýn 4 kýsmýn da detaylý açýklandýðý için bu detaylara burada deðinilmeyecektir.
Bu þekilde ki merkez yapýlanmalarýn da ; ilgili firmanýn mali tablolarý ilk önce istisna olan ve olmayan olarak iki þeklinde düzenlenmeli , sonrasýnda müþterek giderlerden istisna olmayan bölüme pay verilerek gelir tablosu netleþtirilmeli ve nihai olarak istisna olmayan bölümden vergi matrahý tespit edilmelidir. SÝSTEM olarak mümkünse bu tip yapýlanmalarýn ; hem hisse satýþýndaki vergisel istisnalar hem de esnek hisse yapýsý kabiliyetleri sebebiyle Anonim þirket þeklinde tesis edilmesini öneriyoruz.
C.1.3 Þube þeklinde yapýlan oluþumlar (ÞUBE)
Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde faaliyete geçecek olan firmalarýn faaliyet konularý çeþitli ise þirket merkezlerini burada kurmak yerine bölgede þube oluþturarak ARGE ve yazýlým faaliyetlerine baþlayabilirler. Ýstisna uygulamasý açýsýndan bölgede þube olarak faaliyet gösterilmesi halinde, þubeye atfedilen kazancýn belirlenmesi açýsýndan þube faaliyetlerinin doðru olarak belirlenmesi, müþterek genel giderlerden pay verilmesi gerekmektedir. Bu tip yapýlanmalarda vergisel olarak özellikle ; merkezde oluþan ve kayýtlanan idari-temsil, organizasyon , pazarlama , danýþmanlýk vb dolaylý da olsa iliþkili gider ve maliyetlerden mutlaka þube gelir tablosuna ( istisna ) pay verilmesi gerekmektedir. Þube yapýlanmasý þeklinde ki mali tablo ve beyanname iþleyiþinde;
1. Ýlk önce þube gelir tablosu istisna olan ve olmayan olarak iki grupta yapýlmalý,
2. Þube müþterek giderleri, istisna olan ve olmayan þeklinde pay verilerek daðýtýma tabi tutulmalý ,
3. Merkezde oluþmuþ ama yukarda ki paragrafta da izah edilen iliþkili giderlerden de yine istisna olan gelir tablosuna pay verilmelidir.
4. Bu þekilde oluþan merkez gelir tablosu ile þubede ki istisna olmayan gelir tablosu birleþtirilerek vergi matrahý tespit edilmelidir.
Þubeden merkeze istisnaya konu olacak faaliyetlerle ilgili fatura düzenlenmesi çok riskli sonuçlar doðurabilecektir. Uygulama da þubelerde oluþan ,istisna gelir üreten faaliyetlerin belli kar marjý ile merkeze fatura edildiði durumlara rastlanmaktadýr. Bu þeklide vergi matrahýný arýndýracak nitelikte þube - merkez arasý faturalaþma kesinlikle yapýlmamalýdýr.
C.2 KANUN KAPSAMINDAKÝ FAALÝYETLER
C.2.1 ARGE Faaliyetleri Kapsamýndaki Faaliyetler
Bilim ve teknolojinin geliþmesini saðlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut bilgileri yeni malzeme ürün ve araçlar üretmek, yazýlým üretimi dahil olmak üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler oluþturmak veya mevcut olanlarý geliþtirmek amacý ile yapýlan düzenli çalýþmalar ARGE faaliyetleri kapsamýndadýr.Bir faaliyetin ARGE kapsamýnda deðerlendirilip deðerlendirilmeyeceðini daha iyi kavramak için mevzuatta yer alan ARGE sayýlmayan faaliyetleri incelemekte fayda vardýr.
ARGE sayýlmayan faaliyetler;
Pazar araþtýrmasý ya da satýþ promosyonu, Kalite kontrol,
Sosyal bilimlerdeki araþtýrmalar,
Petrol, doðalgaz, maden rezervleri arama ve sondaj faaliyetleri, Ýcat edilmiþ ya da mevcut geliþtirilmiþ süreçlerin kullanýmý,
Biçimsel deðiþiklikler (þekil, renk, dekorasyon v.b., estetik ve görsel deðiþiklikler),
Bilimsel ve teknolojik yenilik doðurmayan rutin faaliyetler (rutin veri toplama, rutin analizler için kullanýlan program, yazýlým gibi üretilen prototiplerin rutin ayarlamalarý),
Ýlk kuruluþ aþamasýnda kuruluþ ve örgütlenmeyle ilgili araþtýrma giderleri,
Proje sonucunda geliþtirilen ürüne iliþkin fikri mülkiyet haklarýnýn korunmasýna yönelik çalýþmalar,
Numune verilmek amacýyla prototiplerden kopyalar çýkarýlýp daðýtýlmasý ve reklam amaçlý tüketici testleri.
Vergi hukuku açýsýndan , ARGE sayýlan ve sayýlmayan faaliyetleri iyi deðerlendirmek ve bu doðrultuda iþlem yapmak gerekmektedir.
C.2.2 Yazýlým Faaliyetleri
Bir bilgisayar, iletiþim cihazý veya bilgi teknolojilerine dayalý diðer bir cihazýn çalýþmasýný ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken iþlemleri yapmasýný saðlayan komutlar dizisinin veya programlarýn ve bunlarýn kod listesinin, iþletim ve kullaným kýlavuzlarýný da içeren bilgi ve belgeler ile ilgili faaliyetlerdir.
C.2.3 Diðer Faaliyetler
Tamamlayýcý eðitim, danýþmanlýk, bakým, ek donaným vb faaliyetler bölgede yapýlabilir. Ancak bu faaliyetlerden elde edilen kazançlarýn Ýstisna kapsamýna giren ARGE ve yazýlým faaliyetlerinde içerisinde yer almadýðý için Kurumlar Vergisi istisnasýndan faydalanmayacaðý nettir.
D- NELER GETÝRÝYOR (Destekler ve Saðlanan Ýmkanlar) ;
Yukarýda kapsam , içerik ve çerçevesi açýklanan 4691 sayýlý Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri kanunu ve ilgili teblið hükümleri, yukarýda belirtilen kiþi ve kurumlara , aþaðýda detaylarý belirtilen destek ve imkanlarý saðlamaktadýr.
1.Gelir ve Kurumlar Vergisi Ýstisnasý ( Kazanç Ýstisnasý ) 2.Ücretlere uygulanan Gelir vergisi istisnasý
3.KDV Ýstisnasý
4.Üniversite personeline yönelik imkanlar
D.1 Gelir ve Kurumlar Vergisi Ýstisnasý (Kazanç Ýstisnasý )
Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu bölgedeki yazýlým ve ARGE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarý gelir ve kurumlar vergisinden 31.12.2003 tarihine kadar istisna tutulmuþtur. (4691 sayýlý kanun geçici 2. md)
Teknoloji Geliþtirme Bölgesinde faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kazançlarýnýn istisna kapsamýnda olmasý için iki koþul bulunmakta olup, bu koþullar birlikte aranmaktadýr. Sözü edilen ilgili koþullar þu þekildedir.
Kazancý doðuran faaliyet bölgede yapýlmýþ olmalýdýr. Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin, bölge dýþýnda gerçekleþtirdikleri faaliyetlerinden elde ettiði kazançlar, yazýlým ve ARGE faaliyetlerinde elde edilmiþ olsa dahi istisnadan yararlanamaz.
Kazancý doðuran faaliyet yazýlým ve ARGE faaliyetlerinde biri olmalýdýr. Bölge içinde elde edilmiþ olsa da, yazýlým ve ARGE dýþýndaki faaliyetlerinden elde edilen gelirler istisna kapsamýna girmemektedir.
Kazancýn istisna kapsamýna girip girmediðinin tespiti için öncelikle kazancý doðuran faaliyetin tanýmlanasý ve Yazýlým ve ARGE faaliyeti olup olmadýðýnýn tespit edilmesi gerekir. Yukarýda belirtildiði gibi, kazancýn istisna kapsamýna girmesi için faaliyetin Teknoloji Geliþtirme Bölgesinde gerçekleþtirilmesi gerekir. Faaliyetin bir kýsmýnýn bölge dýþýnda gerçekleþtiði durumlarda, kazancýn ancak bölgedeki faaliyetten doðan kýsmý istisnaya konu olabilir.
Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde faaliyette bulunan mükelleflerin esas faaliyetleri dýþýnda ancak, normal ticari iþlemleri kapsamýnda elde edecekleri gelirleri ile olaðandýþý gelirlerin istisna kapsamýnda deðerlendirilmesinin mümkün olmayýp, bu kapsamda nakitlerin deðerlendirilmesi sonucu oluþan faiz gelirlerinin, yabaný para cinsinden aktifler dolayýsýyla oluþan kur farklarýnýn ve iktisadi kýymetlerin elden çýkarýlmasýndan doðan gelirlerin istisna kapsamýnda deðerlendirilmesi mümkün deðildir. Bu kapsamda, nakitlerin deðerlendirilmesi sonucu oluþan faiz gelirleri, yabancý para cinsinden aktifler dolayýsýyla oluþan kur farklarý ve iktisadi kýymetlerin elden çýkarýlmasýndan doðan gelirler istisna kapsamýnda deðerlendirilmeyecektir.
Ancak istisna kapsamýnda oluþan cari hesaplar da ( alacak -borç) oluþabilecek kur farklarýnýn istisnaya tabi olacaðý görüþündeyiz.
Konu ile ilgili önemli bir diðer husus; gerek bölge içerisinde gerekse bölge dýþýnda üretim faaliyeti sonrasý verilen kurulum, destek, bakým, onarým, teknik, hizmet ve uygulama danýþmanlýðý gibi hizmetlerden saðlanan kazançlarýn istisna kapsamýnda deðerlendirilmesi mümkün olmadýðýdýr.
Ýstisna Tutarýnýn Hesaplanmasý;
Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu'nda belirtilmiþ olan istisna, bir kazanç istisnasýdýr. Ýstisna kazancýn ve bu çerçevede gelir ve kurumlar vergisi matrahýnýn tespiti açýsýndan, istisna kapsamýnda olan faaliyetler ile diðer faaliyetlere iliþkin hasýlat, maliyet, ve gider unsurlarýnýn ayrý ayrý izlenmesi, kayýtlarýnda bu ayýrýmý yapmaya elveriþli olacak þekilde yapýlmasý gerekir. Bölgede yer alan ve istisna kapsamýnda olan faaliyetler için ayrý defter tutulmasý da mümkündür.
Ýstisna kapsamýna giren faaliyetlerle bu kapsama girmeyen iþlerin birlikte yapýlmasý halinde, müþterek genel giderlerin ve istisna kapsamýna giren ve girmeyen faaliyetlerde müþtereken kullanýlan iktisadi amortismanlarýnýn bunlarýn her bir iþte kullanýldýklarý gün sayýsýna göre daðýtýmýnýn yapýlmasý gerekmektedir.
Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu uygulamasý kapsamýnda istisna olan faaliyetlerin zararla sonuçlanmasý halinde bu zararlarýn diðer kazançlardan indirilmesi mümkün deðildir. (4691 sayýlý kanun madde 8)
Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu'nda Yazýlým ve ARGE faaliyeti ile uðraþan mükellefler için düzenlenen istisna geçici bir istisnadýr. Ýstisna süresi 31.12.2013 tarihinde son bulmaktadýr. Ýstisna süresi açýsýndan faaliyete baþlama tarihinin bir önemi yoktur.
Ýstisna uygulamasý açýsýndan mükellefin tam veya dar mükellefiyet esasýna göre vergilendirilmesinin bir önemi yoktur.
Ýstisna uygulamasý açýsýndan bölgede þirket olarak faaliyet göstermekle þube olarak faaliyet göstermek açýsýndan bir farklýlýk yoktur. Bölgelerde þube olarak faaliyet gösterilmesi halinde, þubeye atfedilen kazancýn belirlenmesi açýsýndan þube faaliyetlerinin izlenmesine olanak saðlayan bir muhasebe sistemine ihtiyaç bulunmaktadýr. Bu çerçevede þube için ayrý defter tutulmasý ve belge bastýrýlmasý mümkündür. Muhasebe iþlemleri ile ilgili ilerleyen bölümlerde detay verilecektir.
Ýstisnanýn geçici vergilendirme dönemlerinde uygulanmasý mümkündür. Ýstisna uygulamasýna iliþkin olarak yýllýk vergilendirme dönemi için yapýlmýþ olan açýklamalar, geçici vergi dönemleri itibariyle yapýlan istisna tutarý ve matrah hesaplamalarý açýsýndan da geçerlidir.
Ýstisnadan yararlanan þirketlerin istisna kapsamýna giren kazançlarýnýn daðýtýlmasý halinde, gelir vergisi kanunun 94/6-b maddesi gereðince gelir vergisi tevkifatý yapýlmasý gerekmektedir.
Bölgede faaliyet gösteren kurumlardan kar payý elde eden gerçek kiþilerin, elde ettikleri kar paylarýný genel hükümler çerçevesinde beyan etmeleri gerekmektedir.
Ýstisna kapsamýndaki kazançlarýnýn, kurumlar vergisi beyannamesinin zarar olsa dahi indirilecek istisnalar bölümünde yer alan teknoloji geliþtirme bölgelerinde elde edilen kazançlar satýrýnda gösterilerek istisna uygulamasýnýn yapýlmasý gerekir.
Bölgede faaliyete geçen mükelleflerin, iþe baþlama, iþi býrakma ve diðer deðiþiklikler konusunda vergi usul kanununda yer alan hükümlere uymalarý gerekir.
D.2 Ücretlere Uygulanan Gelir Vergisi Ýstisnasý
4691 sayýlý Kanun'un geçici 2.inci maddesi uyarýnca, bölgede çalýþan araþtýrmacý, yazýlýmcý ve ARGE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31.12.2013 tarihine kadar gelir ve damga vergisinden istisnadýr.
Ýstisnanýn uygulanmasýndan yararlanacak olan personelin mutlak surette, araþtýrmacý, yazýlýmcý ve ARGE çalýþaný olmasý gerekmektedir. (Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinde personel uygulamasýna iliþkin önemli bir ayrýntý da Destek personelleri taným ve uygulamasýnýn bu mevzuatta yer almamasýdýr.)
Bölgede çalýþan araþtýrmacý, yazýlýmcý ve ARGE personeli dýþýnda kalan diðer personele yapýlan ücret ödemeleri istisna kapsamý dýþýnda deðerlendirilecektir.
Ücretleri istisna kapsamýnda deðerlendirilen personelin hem bölge içinde hem de bölge dýþýndaki projelerde çalýþýyor olmasý halinde sadece bölge içerisinde çalýþýlan süreye tekabül eden ücret gelir vergisinden müstesna olacaktýr. Bölge dýþýnda çalýþýlan süreye ait kazanýlan ücreti ise gelir vergisine tabi tutulacaktýr.
Araþtýrmacý, yazýlýmcý ve ARGE personeline yapýlan aylýk ücretler dýþýnda prim, ikramiye gibi adlar altýnda yapýlan ve bu faaliyetler ile ilgili olan tüm ödemeler istisna kapsamýnda deðerlendirilecektir.
D.3 KDV Ýstisnasý ,
3065 sayýlý KDVK geçici 20 maddesine göre ; Teknoloji Geliþtirme Bölgesinde faaliyette bulunan giriþimcilerin kazançlarýnýn gelir ve kurumlar vergisinden istisna bulunduðu süre içinde münhasýran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iþ uygulamalarý sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazýlýmý þeklindeki teslim ve hizmetlerinin katma deðer vergisinden müstesna olduðu hükmü yer almaktadýr.Yukarýda belirtilen alan düzenlemeye göre;
Katma Deðer Vergisi istisnasý süreli olup bu süre gelir ve kurumlar vergisi istisna süresine baðlýdýr.
Teknoloji Geliþtirme Bölgelerinin faaliyete geçtiði tarihten ve bölgede faaliyet gösteren giriþimcilerin faaliyet süresinden baðýmsýz olarak 31.12.2013 tarihinde sona erecektir.
Katma Deðer Vergisi istisnasý 3065 sayýlý Katma Deðer Vergisi Kanunu' na eklenen Geçiçi 20.
maddesin de sayýlan mal ve haklarýn teslimiyle sýnýrlýdýr. Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin bütün teslim ve hizmetleri istisna kapsamýnda deðildir. Kapsamda olan teslim ve hizmetler, münhasýran bölgelerde üretilen, sistem yönetimi, veri yönetimi, iþ uygulamalarý, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta uygulama yazýlýmý þeklindeki teslim ve hizmetlerden oluþmaktadýr.
Bizim tavsiyemiz istisna kapsamýnda faturalandýrma yapýlýrken. Fatura açýklamasýnda 3065 Sayýlý KDV kanunu Geçici 20.Maddeye istinaden KDV'den Muaftýr ibaresinin yer almasýdýr.
Katma Deðer Vergisi istisnasý Teknoloji Geliþtirme Bölgesinde üretilen yazýlým programlarýnýn teslimine uygulanmaktadýr. Bölgede üretilen yazýlým programlarýný alanlarýn bu programlarý baþkalarýna tesliminde katma deðer vergisi istisnasý uygulanamayacaðý ayrýca üretilen yazýlým paketlerinin satýþýndan sonra yapýlan destek ve bakým hizmetlerinin de katma deðer vergisi istisnasý kapsamýnda deðerlendirilemeyeceði açýktýr.
D.4 Üniversite Personeline Yönelik imkanlar
Kamu kurum ve kuruluþlarý ile üniversite personelinden Bölgede yer alan faaliyetlerde araþtýrmacý personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, çalýþtýklarý kuruluþlarýn izni ile sürekli veya yarý-zamanlý olarak çalýþtýrýlabilirler. Yarý Zamanlý Görev Alan; Öðretim Üyesi, Öðretim Görevlisi, Araþtýrma Görevlisi ve
Uzmanlarýn, bu hizmetleri karþýlýðý elde edecekleri gelirler, üniversite Döner Sermaye kapsamý dýþýnda tutulur.
Sürekli olarak istihdam edilecek personele kurumlarýnca aylýksýz izin verilir ve kadrolarý ile iliþkileri devam eder. Bunlardan 5434 sayýlý Emekli Sandýðý Kanununa tabi personelin burada geçirdikleri süreler için emeklilik haklarý 5434 sayýlý Kanunun 31 inci maddesi hükümlerine uyulmak kaydýyla saklý kalýr. 2547 sayýlý Yüksek Öðretim Kanununun 36 ncý maddesinin bu maddede yer alan düzenlemelere aykýrý hükümleri uygulanmaz.
Öðretim elemanlarý 2547 sayýlý Kanunun 39 uncu maddesinde öngörülen yurtiçinde ve yurtdýþýnda geçici görevlendirme esaslarýna göre yapacaklarý çalýþmalarý Üniversite Yönetim Kurulunun izni ile Bölgedeki kuruluþlarda yapabilirler. Aylýklý izinli olarak Bölgede görevlendirilen öðretim üyelerinin Bölgede elde edecekleri gelirler üniversite döner sermaye kapsamý dýþýnda tutulur.
Öðretim elemanlarý Üniversite Yönetim Kurulunun izni ile yaptýklarý araþtýrmalarýn sonuçlarýný, ticarileþtirmek amacý ile bu bölgelerde þirket kurabilir, kurulu bir þirkete ortak olabilir ve/veya bu þirketlerin yönetiminde görev alabilirler.
E- UYGULAMA VE YÜRÜRLÜK
E.1 Alým ve Gider UygulamalarýVergi Usul Kanununun 8. maddesine göre Mükellef, vergi kanunlarýna göre kendisine vergi borcu terettüb eden gerçek veya tüzel kiþidir. 4691 sayýlý Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanunu ise Vergi Usul Kanunun da tanýmý yapýlmýþ olan gerçek ve tüzel kiþileri kapsamaktadýr. Bu þekilde teknoloji geliþtirme bölgelerinde yer alan mükelleflerin alým ve giderlerinde aþaðýdaki uygulamalara gere hareket etmeleri gerekmektedir.
Ýstisna kapsamýna giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen iþlerin birlikte yapýlmasý halinde, müþterek genel giderlerin bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yýlda oluþan maliyetlerin birbirine oraný esas alýnarak daðýtýlmasý gerekir.
Mükelleflerin istisna kapsamýna girmeyen üretim faaliyetlerinde müþtereken kullandýðý tesisat, makine ve ulaþtýrma vasýtalarýnýn amortismanlarýnýn ise bunlarýn her bir iþte kullandýklarý gün sayýsýna göre daðýtýmýnýn yapýlmasý gerekmektedir.
Ýstisna kazancýn ve gelir veya kurumlar vergisi matrahýnýn tespiti açýsýndan, istisna kapsamýnda olan faaliyetler ile diðer faaliyetlere iliþkin hasýlat, maliyet ve gider unsurlarýnýn ayrý ayrý izlenmesi gerekmektedir.
Kazancý istisna kapsamýnda olacak projelere ait giderlerin diðer faaliyetlerle iliþkilendirilmesi, beyan edilecek matrahýn hatalý tespitine yol açacaktýr.
Mükelleflerin istisna kapsamýna giren üretim faaliyetlerine iliþkin kazançlar ile istisna kapsamýnda deðerlendirilmeyecek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarýnýn ayrýmýný yapabilecek þekilde kayýtlarýný tutmalarý gerekmektedir.
E.2 Personel Uygulamalarý
Ýstisnanýn uygulanabilmesi için firmalarýn bu kapsamdaki personellerinin projedeki görev tanýmlarýný, nitelik ve çalýþma sürelerini belirleyerek yönetici þirkete onaylatmalarý ve aylýk olarak Maliye Bakanlýðý"na bildirmeleri gerekmektedir. Yönetici þirketlere verilen bu görev ve sorumluluk kapsamýnda proje personellerin onaylanmasýna iliþkin farklýlýklar gözlemlenmektedir. Onaylanan gün sayýlarý, bölgede geçirdikleri süre hesaplamalarýna bir standart getirilmesi gerektiðini düþünüyoruz. Ayrýca ARGE ve yazýlým
personelinin proje kapsamýnda bölge dýþýnda geçen sürelerde istisna kapsamýnda deðerlendirilebilecek bir sisteme geçilmelidir.
Bölgede gerçekleþtirilen projelerin pazarlanmasý amaçlý olarak bölge dýþýnda çalýþýlan sürelerin istisna kapsamýna dahil edilmesi mümkün deðildir.Bir baþka ifadeyle, bölgelerde geliþtirilen projelerin pazarlanmasý amacýyla yukarýdaki görevleri üstlenmiþ olmalarý durumunda dahi, bölgeler dýþýnda yapmýþ olduklarý pazarlama faaliyetlerine yönelik ücret gelirleri, gelir vergisi kesintisine tabi tutulacaktýr.
Ücreti gelir ve damga vergisinden müstesna olan araþtýrmacý, yazýlýmcý ve AR - GE personelinin bölgede fiilen çalýþýp çalýþmadýðý yönetici þirket tarafýndan denetlenecek olup , bölgede fiilen çalýþmayanlara veya bölge dýþýnda çalýþýlan süreye istisna uygulandýðýnýn tespit edilmesi halinde, ziyaa uðratýlan vergi ve buna iliþkin cezalardan yönetici þirket de ayrýca sorumlu tutulacaktýr.
E.3 KDV Uygulamalarý
Teknoloji Geliþtirme Bölgesinde faaliyette bulunan giriþimcilere yönelik istisna uygulamasý kýsmi istisna niteliði taþýmaktadýr. Bu nedenle istisnaya konu iþlem nedeniyle yüklenilen katma deðer vergisinin indirim ve iadesi mümkün bulunmamaktadýr. Ýndirilemeyen katma deðer vergisi gelir veya kurumlar vergisi matrahlarýnýn tespitinde iþin mahiyetine göre gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alýnabilecektir. Bu açýklamalar ýþýðýnda ;
Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanununa göre teknoloji geliþtirme bölgesinde faaliyette bulunan giriþimcilerin kazançlarýnýn gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduðu süre içinde münhasýran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iþ uygulamalarý, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazýlýmý þeklindeki teslim ve hizmetleri katma deðer vergisinden müstesnadýr.
Tanýnmýþ bu istisnadan, KDVK 18. maddesinde belirtilen þartlarda vazgeçilebilir. Ancak bu istinaden vazgeçilmesi halinde 3 yýl geçmeden istisna hükümlerine tekrar dönülemez.
ARGE Faaliyetlerinin yürütülmesine iliþkin malzeme ve hizmet teminlerinde ise KDV istisnasý bulunmamakta, Ýstisnaya konu iþlem nedeniyle yüklenilen katma deðer vergisinin indirim ve iadesi mümkün bulunmamaktadýr. Ýndirilemeyen katma deðer vergisi gelir veya kurumlar vergisi matrahlarýnýn tespitinde iþin mahiyetine göre gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alýnabilecektir.
Bu açýklamalar ýþýðýnda ; Önemli düzeyde KDV li girdisi olan yazýlým projesi üreten firmalarýn KDVK belirtilen istisnadan vazgeçme hükümlerinden faydalanmasý kanaatimizce uygun olacaktýr.
Ayrýca; KDV Ýstisnasýna tabi olan yazýlým faaliyetleri dýþýnda baþka faaliyetlerinde bulunmasý halinde ; o Ýstisna iþleme direkt ilgili olan faturalarda belirtilen KDV indirilmeyecek , mahiyetine göre gider veya maliyet olarak dikkate alýnacaktýr.
o Direkt ilgili olmayan ve/veya müþterek giderlerle ilgili olan indirilecek KDV , makül bir anahtar uygulanmak suretiyle ayýklanacak ve indirilmeden , gider veya maliyet hesaplarýna intikal ettirilecektir.
o Daha önceki dönemlerde indirilmiþ ancak sonra dan istisna iþlemle direkt veya dolaylý irtibatý belirlenen ve/veya karar verilen KDV bu dönemde ilave KDV olarak beyan edilerek indirimi iptal edilmiþ olacaktýr.
E.4 Hibe ve Geri Ödemeli Desteklerin Bölge Açýsýndan Uygulanmasý
5035 sayýlý Kanunla 4691 sayýlý Teknoloji Geliþtirme Bölgeleri Kanuna eklenen geçici 2 nci maddesiyle düzenlenen teknoloji geliþtirme bölgelerinde uygulanacak vergi istisnasý uygulamasýna iliþkin açýklamalar 15.3.2004 tarihli 6 Numaralý Kurumlar Vergisi Sirkülerinde yapýlmýþtýr. Sirkülerin "4.2. Baðýþ ve Yardýmlar ile Ödenen Destekleme Primlerinin Kazanç Tespitinde Dikkate Alýnýp Alýnmayacaðý" baþlýklý bölümünde,
"bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine herhangi bir karþýlýk beklemeksizin TÜBÝTAK ve benzeri kurumlar tarafýndan yapýlan baðýþ ve yardýmlarýn, Kurumlar Vergisi Kanununun 1 nci maddesinde yer alan kurum kazancýnýn gelir vergisi mevzuuna giren gelir unsurlarýndan terekküp edeceðine yönelik hüküm gereðince vergiye tabi olacak kazancýn tespitinde dikkate alýnmayacaðý"
belirtilmiþtir.
Ancak, konuyla ilgili 5422 (Eski) kurumlar vergisi kanununa ait 20.02.2005 tarihli 86 sýra numaralý Kurumlar Vergisi Genel Tebliði ile
"diðer kurumlardan geri ödeme koþuluyla sermaye desteði olarak saðlanan yardýmlarýn borç mahiyetinde olduðundan ticari kazanca dahil edilmesinin söz konusu olmadýðý, ilgili mevzuat çerçevesinde hibe þeklinde saðlanan destek tutarlarý ile diðer kurumlardan bu mahiyette saðlanacak her türlü destek tutarlarýnýn ticari kazancýn bir unsuru olarak kazanca dahil edileceði" . þeklinde açýklama yapýlmýþtýr.
Ayrýca 5520 ( YENÝ) kurumlar vergisi kanunun 03.04.2007 tarihli 1 sýra numaralý Kurumlar Vergisi Genel Tebliðinde ise ;
Diðer taraftan, teknoloji geliþtirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflere, istisnadan yararlanan ARGE projelerine iliþkin olarak, TÜBÝTAK ve benzeri kurumlar tarafýndan ilgili mevzuat çerçevesinde hibe þeklinde saðlanan destek tutarlarý ile diðer kurumlarýn bu mahiyetteki her türlü baðýþ ve yardýmlarý, kurum kazancýna dahil edilecek ve istisnadan yararlandýrýlacaktýr." Ýfadesi yer almaktadýr.
Buna ilave olarak çalýþmamýzýn da temel konularýndan olan 5746 sayýlý kanunun 31.07.2008 tarihli yönetmeliðinin 8. maddesinin (10) alt bendin de ise ;
" (10) ARGE ve yenilik faaliyetlerine iliþkin olarak kamu kurum ve kuruluþlarý, kanunla kurulan vakýflar ile uluslararasý fonlardan alýnan destekler özel bir fon hesabýnda tutulur. Bu fonda yer alan tutarlar, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancýn tespitinde gelir, ARGE indirimi tutarýnýn tespitinde ARGE harcamasý olarak dikkate alýnmaz. Bu þekilde saðlanan karþýlýksýz fonlardan yapýlan harcamalar, yapýldýðý yere göre doðrudan gider ya da amortismana tabi iktisadi kýymet olarak muhasebeleþtirilir. " hükmü yer almaktadýr.
Kronolojik sýra ile sunulan bu düzenleme neticesinde, hibe desteði alan proje ; 1. Alýnan destek 01 Nisan 2008 den ÖNCE alýnmýþ ise ;
a. Proje Teknoloji Geliþtirme Bölgesi DIÞINDA ise ; kurum kazancýna dahil edilecek ve vergi matrahý hesabýnda vergiye tabi gelir olarak dikkate alýnacaktýr.
b. Proje Teknoloji Geliþtirme Bölgesi KAPSAMINDA ise ; kurum kazancýna dahil edilmekle birlikte ayný zamanda 5520 sayýlý kanundaki istisna uygulanacak ve dolayýsý ile vergi matrahý hesabýnda vergiye tabi gelir olarak dikkate alýnmayacaktýr.
2. Alýnan destek 01 Nisan 2008 den SONRA alýnmýþ ise ;
a. Her durumda bu hibe desteði kurum kazancýna dahil edilmeyecek ve dolayýsý ile vergiye tabi tutulmayacaktýr.
Nihayetinde; bu þeklide ki proje hibe destekleri bize göre de bir gelir deðil tamamý ile bir sermaye desteði niteliði taþýmaktadýr. Dolayýsý ile sermaye giriþi hükmünde ki bu fonun vergi karþýnda bir gelir olmamasý yönündeki kanun koyucunun görüþüne tamamý ile katýlýyoruz. Bununla birlikte her istisna fon giriþinde olduðu gibi bu sermaye niteliðindeki fon giriþinin en az 5 yýl firma kaynaklarýnda kullanýlmasý gereðinin , vergisiz sermaye sistemi için gerekli bir þart olmasý da kaçýnýlmazdýr.
E.5 Yürürlük ve Süreler
Bu kanun kapsamýnda olan istisnalar 31.12.2013 tarihinde sona erecektir. Kanunla ilgili bir deðiþiklik tasarýsý üzerinde çalýþýlmaktadýr.
MALÝ UYGULAMALAR AÇISINDAN 5746 SAYILI KANUN VE 4691 SAYILI KANUN HÜKÜMLERÝNÝN KARÞILAÞTIRILMASI
KAZANÇA ÝLÝÞKÝN DESTEKLER
? GVK
? KVK
Uygulanmýyor (-) Uygulanýyor (+)
ÜCRETLERDE GELÝR VERGÝSÝ ÝSTÝSNASI
%80 (%90) Oranýnda Uygulanýyor
%100 oranýnda uygulanýyor
SSK ÝÞVEREN TEÞVÝKÝ
KDV DESTEÐÝ
%50 Uygulanýyor %50 Uygulanýyor
Uygulanmýyor Sadece belirli YAZILIM
TANIM
KAPSAM 5746 SAYILI KANUN 4691 SAYILI KANUN
Yazýlým ARGE tanýmýnýn içersinde yer almaktadýr.
Ayrýca tanýmlanmamýþtýr.
Yazýlým ve ARGE AYRI AYRI tanýmlanmýþtýr.
ARGE FAALÝYET KAPSAMI
1. 5746 Sayýlý Kanun'da kapsam dahilindeki yazýlým faaliyetleri detaylý olarak belirlenmiþtir.
2. 5746 Sayýlý Kanun'da ARGE Sayýlan Faaliyetler içerisinde Üretim ve altyapýnýn dahil olmadýðý netleþmiþtir.
3. Genel olarak 4691 Sayýlý kanun ile 5746 sayýlý kanunda belirlenen faaliyetler benzer olmakla birlikte , fark yaratacak kýsýmlar ilerdeki 3 ve 4.
bölümlerde detaylý aktarýlmýþtýr.
ARGE HARCAMALARININ
KAPSAMI
Ýki Kanun kapsamýnda Belirgin farklýlýklar bulunmaktadýr.
Bu Farklýlýklara iliþkin ayrýntýlar ARGE indirimi ve ARGE nin muhasebeleþtirilmesi kýsmýnda yer almaktadýr
Destek personeli ARGE harcamalarýnýn kapsamýnda
Destek Personeli tanýmý ARGE harcamalarýnýn kapsamýnda deðerlendirilmemektedir
ARGE ÝNDÝRÝMÝ %100 Oranýnda uygulanmaktadýr
Genel olarak Uygulanmamaktadýr.
(Kendisi için ARGE yapýyor ve Ýstisnadan faydalanmýyor ise uygulanabilir)
faaliyetleri için uygulanýyor
Uygulanmýyor (-) Uygulanýyor (+)
VAR (+)
VAR SADECE ÜCRET
ÖDEMELERÝ ÝÇÝN VAR YOK (-) ÜNÝVERSÝTE
PERSONELÝNE YÖNELÝK ÝMKANLAR
TEKNOGÝRÝÞÝM SERMAYESÝ
DESTEÐÝ
DAMGA VERGÝSÝ ÝSTÝSNASI
