Aylık Emtia Bülteni Ocak 2017

(1)

MART 2013

Aylık Emtia Bülteni

Kaynak: Dünya Bankası, IMF *Enerji dışı endeksin alt endeksleri arasında yer almaktadır.

EMTİA FİYAT ENDEKSLERİ (2010=100)

Ocak 2017

1

 Emtia fiyatları genel endeksi Aralık ayında enerji ve metal fiyatlarındaki hızlı yükselişin etkisiyle aylık

%7,5 arttı. Böylece yıl genelinde endeksteki artış %26,4 olarak gerçekleşti.

 Enerji fiyatları, 30 Kasım’da Viyana'da gerçekleştirilen OPEC toplantısında üye ülkelerin üretim kesintisinde uzlaşması ve ham petrol üreticisi diğer ülkelerin de kesintiye katılacağını açıklamasının etkisiyle %15,1 yükseldi. Son üç aydır yükselişini sürdüren doğalgaz fiyatları da enerji fiyatlarındaki artışı destekledi. Enerji fiyatlarının son dönemde yükselen trendi ABD’de petrol ve doğalgaz kuyu sayısının da hızla artmasına sebep oldu. Atıl kapasitenin yüksek olduğu ABD’de kaya gazı üretiminin seyri de piyasalar tarafından yakından takip ediliyor.

 2016 yılının son ayında enerji dışı emtia fiyatları, tarımsal ürün fiyatlarındaki gerilemeye rağmen metal fiyatlarındaki %2,8’lik yükselişin etkisiyle sınırlı da olsa artış gösterdi. Kasım ayında sert bir şekilde yükselen bakır ve demir cevheri fiyatlarındaki bu hareketin Aralık ayında da sürmesi metal fiyatlarındaki artışı destekledi.

40 60 80 100 120 140 160

Ara.09 Tem.10 Şub.11 Eyl.11 Nis.12 Kas.12 Haz.13 Oca.14 Ağu.14 Mar.15 Eki.15 May.16 Ara.16

Emtia Fiyatları Genel Endeksi

20 40 60 80 100 120 140 160

Enerji ve Enerji Dışı

Enerji Enerji Dışı

40 60 80 100 120 140 160

Tarım *

40 60 80 100 120 140 160

Metal *

Metal Değerli Metal

(2)

Aylık Emtia Bülteni

EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER

Ocak 2017 2

 Kasım sonundaki OPEC toplantısında ham petrol üretiminin günlük 1,2 milyon varil düşürülmesi kararlaştırıldı. Ocak 2017’de uygulanmaya başlayan karar kapsamında büyük ölçüde Suudi Arabistan ve Körfez ülkelerinin kesintiye gittiği gözleniyor. Üretimde kesinti kararından muaf olan Libya ve Nijerya’nın ham petrol üretiminde yıl başından itibaren bir değişim görülmezken, İran’ın üretimini artırdığı kaydediliyor. Öte yandan, en büyük OPEC dışı ham petrol üreticisi Rusya’nın da kesintiye başladığı biliniyor. OPEC üyesi olan/olmayan ülkelerin 2001 yılından bu yana ilk defa aldığı üretimde kesinti yapma kararının ne kadar uygulandığı piyasalar tarafından yakından izleniyor.

 Çin’in Nisan ayında kömür üretimine getirdiği kısıtlamaların ardından kömür fiyatları sert bir şekilde yükselmeye başlamıştı. Elektrik santrallerinde kullanılan termal kömür ve çelik üretiminde kullanılan kok kömürü fiyatlarındaki artışın firmaları ithalata yönlendirmesi ve kapanan kömür madenlerinin bir kısmının tekrar açılması üzerine Çin hükümetinin Aralık ayında madenler üzerindeki yaptırımlarını bir miktar hafifletmesiyle kömür fiyatları Aralık ayında %13,4 geriledi. Hava kirliliğiyle mücadele eden Çin hükümeti kömür üretim kapasitesini agresif bir şekilde azaltmayı hedefliyor.

 Türkiye’de kömür üretimi yıllara göre gerilerken, 2015 yılında küresel kömür fiyatlarının düşük seyri ve izlenen enerji politikaları 2016’da kömür ithalatını yükseltti. 2016 yılı içinde elektrik üretiminde kömürün payının %20’nin üzerine çıkması, sektörün en çok kömür ithalatı yaptığı ülke olan Kolombiya kömür fiyatlarına hassasiyetini artırdı. Çin’deki arz kısıtlamalarıyla yükselen küresel kömür fiyatlarının sektörde maliyetleri ve elektrik fiyatlarını yukarı yönlü baskıladığı gözleniyor.

 Demir cevheri hariç endüstriyel metal fiyatları artış Aralık ayında hız kesti. Öte yandan, ABD başkanlık seçimleri sonrasında küresel piyasalarda güçlenen dolar ve ABD 10 yıllık tahvil faizlerindeki hızlı yükseliş nedeniyle altın fiyatları baskı altında kaldı.

Kaynak: Dünya Bankası, IMF, Reuters, TEİAŞ (*) Kolombiya termal kömür fob fiyatı. .

-60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

6,5 6,8 7,0 7,3 7,5

Oca.14 Mar.14 May.14 Tem.14 Eyl.14 Kas.14 Oca.15 Mar.15 May.15 Tem.15 Eyl.15 Kas.15 Oca.16 Mar.16 May.16 Tem.16 Eyl.16 Kas.16

Çin'de Büyüme ve Demir Cevheri Fiyatları Yıllık % Değişimi

Demir Cevheri Fiyatları

Çin GSYH Büyüme (%) (sol eksen) 15,6%

19,4%

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2013 2014 2015 Oca.16 Şub.16 Mar.16 Nis.16 May.16 Haz.16 Tem.16 Ağu.16 Eyl.16 Eki.16 Kas.16 Ara.16

USD/ton İthal Kömür Fiyatları ve Türkiye'nin Elektrik

Üretiminde İthal Kömürün Payı İthal Kömür Payı (%)

Kömür Fiyatları* (sağ eksen)

(3)

Aylık Emtia Bülteni

EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER

Ocak 2017 3

 Tarımsal ürün fiyatları endeksi Aralık ayında sınırlı bir düşüş sergiledi. Endeks, 2016 yıl genelinde tahıl rekoltesindeki yükselişin yanı sıra büyükbaş ve kümes hayvanları et fiyatlarındaki düşük seyirle birlikte 2015 yılı ortalamasının altında kaldı.

 Küresel bitkisel yağ fiyatları 2016 yılında karışık bir görünüm sergiledi. Yıl genelinde gerileyen zeytin yağı ve ayçiçek yağı fiyatlarına karşın palm yağı ve soya yağı fiyatlarındaki artışların etkisiyle yükseldi.

Dünya genelinde düşen stoklar, ABD, Arjantin ve Endonezya’da biyodizel kullanımı için artan talep soya yağı fiyatlarındaki artışta etkili oldu. Palm yağı fiyatları ise, arz kısıtlarının yanı sıra dünyanın en büyük üreticilerinden Malezya’da ihracattan alınan vergilerin düşürüleceğinin açıklanmasıyla artan küresel taleple birlikte Aralık ayında %3,7 yükseldi.

 Kahve, Aralık ayında %12,1 ile gıda grubunda fiyatı en fazla düşen ürün oldu. Dünyanın en büyük kahve üreticisi olan Brezilya’da son dönemde beklentilerin üzerinde gerçekleşen rekolte fiyatlardaki düşüşte etkili olurken, 2017 yıl başından itibaren ülkede etkili olan kuraklığın fiyatları tekrar yükselteceği tahmin ediliyor. Öte yandan, Brezilya’nın şeker kamışı üretimindeki artış fiyatların Aralık ayında %8,8 gerilemesine neden oldu. ABD Başkanlık seçimi sonrasında Brezilya realinin dolara karşı değer kaybetmesi de şeker fiyatlarındaki düşüşte etkili olurken, realdeki zayıf seyrin sürmesi halinde ülkenin kahve, kakao, şeker ve soya fasulyesi ihracatının olumlu etkilenmesi bekleniyor.

 Kauçuk fiyatları Çin’de gözlenen talep büyümesiyle aylık bazda %16,2 artış göstererek Aralık ayında ham petrolün ardından fiyatı en fazla yükselen emtia oldu.

Kaynak: Dünya Bankası, IMF, Reuters

80 90 100 110 120 130 140 150

Oca.16 Oca.16 Mar.16 Mar.16 Nis.16 May.16 Haz.16 Tem.16 Ağu.16 Eyl.16 Eki.16 Kas.16

Küresel Bitkisel Yağ Fiyat Endeksleri Ocak 2016=100

Soya Yağı Palm Yağı Ayçiçeği Yağı Zeytinyağı

0,2 0,3 0,4 0,5

2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Şub.15 May.15 Ağu.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16

USD/Brezilya Reali - Şeker ve Kahve Fiyatları

USD/BRL Kahve (USD/kg)

Şeker (USD/kg) (sağ eksen)

(4)

EMTİA PİYASALARINDA BEKLENTİLER

Ocak 2017

EMTİA FİYATLARI: Gerçekleşme ve Tahminler

4

Kaynak: Dünya Bankası * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır.

Aylık Emtia Bülteni

 ABD’nin yeni başkanı Trump’ın Trans-Pasifik Ortaklığı’ndan (TPP) çekilmesi ve Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’nın (NAFTA) gözden geçirileceğini açıklaması, ABD’nin dış ticarette korumacı bir tavır sergileyeceği yönündeki görüşleri destekliyor. Öte yandan, Trump’ın uygulayacağı maliye politikasına ilişkin belirsizliklerin döviz kurlarında dalgalanmaya sebep olması, emtia ihracatçısı ülkelerde zayıflayan yatırımlar ve gelişmekte olan ülkelerde özel sektörün hızlı artan borç yükünün 2017’de emtia talebini baskılayacağı tahmin ediliyor.

 2016 yılında %6,7 ile son 26 yılın en yavaş seviyesinde büyüyen Çin’de, rekor seviyede izlenen demir cevheri stoklarının yanı sıra küresel üretimdeki artışa bağlı olarak fiyatların 2017’de baskı altında kalması bekleniyor.

2000 2014 2015 2016 2017 2018 2020 2025

Enerji

Ham Petrol* USD/varil 28,2 96,2 50,8 42,8 55,0 60,0 62,9 71,0

Kömür USD/ton 26,3 70,1 57,5 65,9 70,0 60,0 55,4 57,7

Doğalgaz (Avrupa) USD/milyon btu 3,9 10,1 7,3 4,6 5,0 5,2 5,6 6,7

Tarım

Kakao USD/kg 0,9 3,1 3,1 2,9 2,6 2,6 2,7 2,8

Kahve USD/kg 1,9 4,4 3,5 3,6 3,6 3,6 3,6 3,5

Çay USD/kg 1,9 2,7 2,7 2,6 2,8 2,8 2,8 2,9

Soya Yağı USD/ton 338 909 757 809 900 907 922 960

Mısır USD/ton 89 193 170 159 160 163 170 189

Pirinç USD/ton 202 423 386 396 385 389 397 418

Buğday USD/ton 114 285 204 167 150 156 167 200

Kırmızı Et USD/kg 1,9 4,9 4,4 3,9 4,0 4,0 4,0 4,1

Beyaz Et USD/kg 1,3 2,4 2,5 2,5 2,4 2,4 2,4 2,3

Şeker USD/kg 0,2 0,4 0,3 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4

Tomruk USD/metreküp 275 465 389 387 380 385 395 422

Pamuk USD/kg 1,3 1,8 1,6 1,6 1,7 1,7 1,8 2,0

Kauçuk USD/kg 0,7 2,0 1,6 1,6 2,1 2,1 2,2 2,3

Tütün USD/ton 2.976 4.991 4.908 4.813 4.900 4.868 4.805 4.650

Metal

Aluminyum USD/ton 1.549 1.867 1.665 1.604 1.700 1.734 1.804 1.992

Bakır USD/ton 1.813 6.863 5.510 4.868 5.400 5.509 5.733 6.335

Demir Cevheri USD/kuru ton 28,8 96,9 55,8 58,4 65,0 55,0 55,8 57,9

Kurşun USD/ton 454 2.095 1.788 1.867 2.200 2.208 2.223 2.261

Nikel USD/ton 8.638 16.893 11.863 9.595 11.000 11.518 12.627 15.892 Kalay USD/ton 5.436 21.899 16.067 17.934 20.000 20.216 20.656 21.796

Çinko USD/ton 1.128 2.161 1.932 2.090 2.650 2.800 2.729 2.559

Altın USD/troy ons 279 1.266 1.161 1.249 1.150 1.138 1.114 1.055

Gümüş USD/troy ons 5,0 19,1 15,7 17,1 16,5 16,5 16,4 16,2

Platin USD/troy ons 545 1.384 1.053 987 1.000 1.032 1.098 1.283

Tahmin Gerçekleşme

(5)

Ocak 2017 5

Kaynak: Dünya Bankası, IMF * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır.

Aylık Emtia Bülteni

-35 -20 -5 10 25 40 55 70 85 100

Kömür Kahve Şeker Kakao Altın Buğday Gümüş Kırmızı Et Platin Tomruk Nikel Aluminyum Çay Tütün Kalay Mısır Pamuk Ayçiçek Yağı Kurşun Pirinç Beyaz Et Palm Yağı Bakır Çinko Soya Yağı Zeytinyağı Demir Cevheri Doğalgaz Kauçuk Ham Petrol*

Emtia Fiyatlarında Değişim Oranları (Aralık 2016)

Yıllık % Değişim Aylık % Değişim

(6)

Ocak 2017 6

EMTİA FİYATLARI - I

Aylık Emtia Bülteni

20 40 60 80 100 120 140

Ham Petrol* (USD/varil)

40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140

Kömür (USD/ton)

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Doğalgaz (USD/milyon btu)

2 3 4 5 6 7

Kahve (USD/kg)

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8 3,0 3,2 3,4

Çay (USD/kg)

1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 2,6 2,8 3,0 3,2 3,4 3,6

Kakao (USD/kg)

100 150 200 250 300 350

Mısır (USD/ton)

300 350 400 450 500 550 600 650

Pirinç (USD/ton)

100 150 200 250 300 350 400

Buğday (USD/ton)

1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 2,6

Beyaz Et (USD/kg)

0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7

Şeker (USD/kg)

2,0 3,0 4,0 5,0 6,0

Kırmızı Et (USD/kg)

800 900 1.000 1.100 1.200 1.300 1.400 1.500 1.600 1.700 1.800

Ayçiçek Yağı (USD/ton)

2.500 3.000 3.500 4.000 4.500 5.000 5.500 6.000

Zeytinyağı (USD/ton)

600 700 800 900 1.000 1.100 1.200 1.300 1.400 1.500

Soya Yağı (USD/ton)

(7)

Ocak 2017 7

EMTİA FİYATLARI - II

Aylık Emtia Bülteni

4.000 4.200 4.400 4.600 4.800 5.000 5.200

Tütün (USD/ton)

350 370 390 410 430 450 470 490 510 530 550

Tomruk (USD/metre küp)

500 600 700 800 900 1.000 1.100 1.200 1.300 1.400

Palm Yağı (USD/ton)

0 1 2 3 4 5 6

Pamuk (USD/kg)

0 1 2 3 4 5 6

Kauçuk (USD/kg)

1.200 1.400 1.600 1.800 2.000 2.200 2.400 2.600 2.800

Aluminyum (USD/ton)

4.000 5.000 6.000 7.000 8.000 9.000 10.000

Bakır (USD/ton)

1.400 1.600 1.800 2.000 2.200 2.400 2.600 2.800 3.000

Kurşun (USD/ton)

10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000

Kalay (USD/ton)

5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000

Nikel (USD/ton)

1.200 1.400 1.600 1.800 2.000 2.200 2.400 2.600

Çinko (USD/ton)

800 900 1.000 1.100 1.200 1.300 1.400 1.500 1.600 1.700 1.800

Altın (USD/troy ons)

5 10 15 20 25 30 35 40 45

Gümüş (USD/troy ons)

30 50 70 90 110 130 150 170 190

Demir Cevheri (USD/ kuru ton

%63,5 demir)

600 800 1.000 1.200 1.400 1.600 1.800 2.000

Platin (USD/troy ons)

(8)

Aylık Emtia Bülteni

Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.

İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.

Bütün yayınlarımıza http://ekonomi.isbank.com.tr adresinden erişebilirsiniz.

İzlem Erdem - Bölüm Müdürü Aslı Göksun Şat Sezgin - Uzman izlem.erdem@isbank.com.tr goksun.sat@isbank.com.tr Alper Gürler - Birim Müdürü Bora Çevik - Uzman alper.gurler@isbank.com.tr bora.cevik@isbank.com.tr H. Erhan Gül - Müdür Yrd. Ahmet Aşarkaya - Uzman erhan.gul@isbank.com.tr ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Dilek Sarsın Kaya - Uzman Ayşe Betül Öztürk - Uzman Yrd.

dilek.kaya@isbank.com.tr betul.ozturk@isbank.com.tr Türkiye İş Bankası A.Ş - İktisadi Araştırmalar Bölümü