YENİ BASEL SERMAYE YETERLİLİĞİ UZLAŞISI (BASEL-II)

(1)

A

ARAŞTIRMA DDAİRESİ 1

YENİ BASEL SERMAYE YETERLİLİĞİ UZLAŞISI

(BASEL-II)

ARALIK 2004

Ayhan YÜKSEL Bankacılık Uzman Yrd.

A

I. KISIM I. KISIM II. KISIM II. KISIM

IV. KISIM IV. KISIM V. KISIM V. KISIM III. KISIM III. KISIM

SUNUMUN İÇERİĞİ SUNUMUN İÇERİĞİ

SERMAYE YETERLİLİĞİ VE BASEL UZLAŞILARI SERMAYE YETERLİLİĞİ VE BASEL UZLAŞILARI

BASEL

BASEL- -II’YE YÖNELİK ELEŞTİRİLER II’YE YÖNELİK ELEŞTİRİLER

BASEL

BASEL- -II’YE YÖNELİK HAZIRLIK ÇALIŞMALARI II’YE YÖNELİK HAZIRLIK ÇALIŞMALARI SORU & CEVAP

SORU & CEVAP

YENİ BASEL SERMAYE UZLAŞISI (

YENİ BASEL SERMAYE UZLAŞISI (Basel Basel- -II) II)

BASEL

BASEL- -II’NİN MUHTEMEL ETKİLERİ II’NİN MUHTEMEL ETKİLERİ

VI. KISIM

(2)

A

SERMAYE YETERLİLİĞİ VE BASEL UZLAŞILARI SERMAYE YETERLİLİĞİ VE BASEL UZLAŞILARI

1.1. GİRİŞ

1.2. BASEL SERMAYE UZLAŞILARI

1.2.a- Basel-I 1.2.b-Basel-II

SERMAYE YETERLİLİĞİ VE BASEL UZLAŞILARI SERMAYE YETERLİLİĞİ VE BASEL UZLAŞILARI

UZLAŞILAR UZLAŞILAR

BASEL BASEL--IIII

ETKİLER ETKİLER ÇALIŞMALAR ÇALIŞMALAR ELEŞTİRİLER ELEŞTİRİLER

S & C S & C

Sermaye tahsisi ne demektir?

- Vergi?

- Gider?

- Koruma?

Bankaların sermaye seviyeleri sadece asgari yükümlülüklere mi bağlıdır?

9 Ortakların beklediği getiri 9 Kreditörler için güvence

9 Hedef derecelendirme notu / itibar seviyesi 9 Ekonomik sermaye (Tüm riskler için) 9 Büyüme stratejileri

9 Asgari sermaye yükümlülüğü sınırlarının altına düşmenin maliyeti 9 Asgari sermaye yükümlülükleri

GİRİŞ GİRİŞ

S & C S & C

(3)

A

Basel-II sadece bir kurallar bütünü müdür?

GİRİŞ GİRİŞ

S & C S & C

Temel Hedefler Temel Hedefler

Kalibrasyon Kalibrasyon Analitik Yapı

Analitik Yapı (Risk Ölçümü) (Risk Ölçümü)

Temel Temel Prensipler Prensipler TeşvikTeşvik

Mekanizmaları Mekanizmaları

Basel Basel--II KurallarıII Kuralları

Basel-II’ye “uyum” ne demektir?

“Basel-II is not intended simply to ensure compliance with a new set of rules. Rather, Basel-II is intended to enhance the quality of risk management.”

Jaime Caruana Chairman, BCBS, June 2004

A

Basel-I Sermaye Uzlaşısı (1988)

Piyasa Riski Konusunda Çeşitli Dok. Yayımlanması (1993-95-96-98)

Piyasa Riskinin Dahil Edilmesi (1996) Basel-II Sermaye Uzlaşısı

1. Taslak Metin (Haziran 1999) 2. Taslak Metin (Ocak 2001) 3. Taslak Metin (Mayıs 2003) Nihai Metin (Temmuz 2004)

AB 3. Sermaye Yeterliliği Direktifi Taslağı (CAD-3) (Temmuz 2004) Gelişmiş Ölçüm Yöntemleri İçin Paralel Uygulama Başlangıcı (Ocak 2006) Basel-II’nin Yürürlüğe Girmesi (Aralık 2006)

İleri Ölçüm Yöntemlerinin Kullanılmaya Başlanması (Aralık 2007)

BASEL SERMAYE UZLAŞILARI BASEL SERMAYE UZLAŞILARI

S & C S & C

(4)

A

BASEL BASEL - - I I

Krediler

%100 Diğer

%20 OECD Ülk. Bankaları

%0 OECD Hükümetleri

Teminatlandırılmamış

%0 Nakit

%50 İpotek

Teminatlandırılmış

Garanti ve

Kefaletler Taahhütler İştirakler

%50 Diğer Akreditifler

%20 Belirli Tem. Mektupları

%100 Diğer

%50 DiğerTem. Mektupları

%20 Belirli Akreditifler

Teminatlandırılmamış

%0 Nakit

%50 İpotek

Teminatlandırılmış Belirli Cayılabilir ^%0

%50 Cayılamaz

%20 Diğer Cayılabilir

%100 Mali Olmayan İştirakler

ASMK+SHMK VKET (Repo+Teminat) Türev İşlemler

Standart Yöntem

RMD Yöntemi

KREDİ RİSKİ

PİYASA RİSKİ

S & C S & C

BASEL

BASEL- -I’E YÖNELİK TEMEL ELEŞTİRİLER I’E YÖNELİK TEMEL ELEŞTİRİLER

Sermaye yükümlülüğü pozisyonların gerçek risklilik seviyesini yansıtmıyor

OECD ülkesi olma kriteri risklilik açısından anlamlı değil (“Club-rule”)

Risklilik seviyelerine ilişkin farklılaştırılmış kategorilerin sayısı az (%0-%20-%50-%100)

Yasal sermaye arbitrajına imkan veriyor

Gerçek risklilik seviyesi Basel-I ile doğru bir şekilde ölçülemeyen işlemler (örneğin menkul kıymetleştirme, kredi türevleri) sermaye arbitrajına imkan veriyor

S & C S & C

(5)

A

KREDİ RİSKİ ZARAR DAĞILIMI KREDİ RİSKİ ZARAR DAĞILIMI

Olasılık

Zarar Beklenen

Zarar Beklenmeyen Zarar

Karşılık Asgari Sermaye

İlave Sermaye

S & C S & C

A

Uygulamanın Kapsamı

BASEL BASEL - - II II

BASEL-II

I. BÖLÜM Asgari Sermaye Yükümlülüğü II. BÖLÜM Denetimsel Gözden Geçirme III. BÖLÜM Piyasa Disiplini

S & C S & C

(6)

A

ASGARİ SERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ ASGARİ SERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Toplam Sermaye

Kredi Riski + Piyasa Riski + Operasyonel Risk

≥ %8

İleri Ölçüm Yaklaşımları (IRB & AMA) için İlk Yıl (2007):

[CRC+CRM+CRO] ≥ %95 x [CRC*+CRM*] İkinci Yıl (2008):

[CR_C+CR_M+CR_O] ≥ %90 x [CR_C^*+CR_M^*] Üçüncü Yıl (2009):

[CRC+CRM+CRO] ≥ %80 x [CRC*+CRM*]

*1998 Uzlaşısına ve 1996 değişikliğine göre hesaplanan sermaye yükümlülüğü

Değişiklik Yok

Büyük Ölçüde Değişti

Daha Yüksek Olabilir (II. Bölüm)

Değişiklik Az Yeni Eklendi UZLAŞILAR

UZLAŞILAR BASEL BASEL--IIII

S & C S & C

SERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ SERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ

Temel İçsel Derecelendirme Yaklaşımı

Alternatif Standart Yak.

Standart Yaklaşım Standart

Yaklaşım ORTA

Temel Gösterge Yaklaşımı Basitleştirilmiş Standart Yak.

BASİT

Riske Maruz Değer (VaR) Yaklaşımı PİYASA RİSKİ (1996 Değişikliği)

İleri Ölçüm Yaklaşımları Gelişmiş İçsel Derecelendirme

Yaklaşımı GELİŞMİŞ

Standart Yaklaşım OPERASYONEL

RİSK KREDİ RİSKİ

GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ UZLAŞILAR

S & C S & C

(7)

A

YENİ BASEL SERMAYE UZLAŞISI YENİ BASEL SERMAYE UZLAŞISI

2.1 BASEL-II’Yİ OLUŞTURAN TEMEL YAPI 2.2 BASEL-II KURALLARI

2.2.a- Uygulamanın Kapsamı

2.2.b- Asgari Sermaye Yükümlülüğünün Hesaplanması 2.2.c- Denetim Otoritesinin Gözden Geçirmesi

2.2.d- Piyasa Disiplini

S & C S & C

(8)

A

BASEL

BASEL- -II’Yİ OLUŞTURAN TEMEL YAPI II’Yİ OLUŞTURAN TEMEL YAPI

Kapsam

- Konsolide bazda bankacılık grupları ve solo bazda uluslararası boyutta faaliyet gösteren bankalar

Hedef Kitle

- G-10 ülkeleri ile başlayan ama yaygın olarak kabul görmesi beklenen bir süreç

Temel Amaçlar

- Bankaların yeterli seviyede sermaye tutmalarını sağlamak - Sermaye yükümlülüğünün maruz kalınan risk ile paralel olması - Bankaların risk yönetimi sistemlerinin etkinleştirilmesini teşvik etmek Temel İlkeler

- G-10 ülkeleri bankaları için standart yaklaşımlar altında asgari sermaye yükümlülüğü seviyesinin aynı kalması

- İleri ölçüm yaklaşımlarının daha az sermaye yükümlülüğü doğurması UZLAŞILAR

S & C S & C

UYGULAMANIN KAPSAMI UYGULAMANIN KAPSAMI

FİNANSAL GRUP HOLDİNG ŞİRKETİ

ULUSLARARASI ULUSLARARASI

AKTİF AKTİF BANKA BANKA

ULUSLARARASI ULUSLARARASI

AKTİF AKTİF BANKA BANKA ULUSLARARASI

ULUSLARARASI AKTİF AKTİF BANKA BANKA

YEREL YEREL BANKA BANKA

MENKUL MENKUL KIYMET KIYMET ŞİRKETİ ŞİRKETİ

1 3 4

2

S & C S & C

(9)

A

KREDİ RİSKİ KREDİ RİSKİ

9 AZALTILMIŞ KREDİ RİSKİ 9 STANDART YAKLAŞIM 9 SA VE SSA FARKLARI

9 İÇSEL DERECELENDİRME YAKLAŞIMLARI

S & C S & C

A

AZALTILMIŞ KREDİ RİSKİ AZALTILMIŞ KREDİ RİSKİ

KREDİ RİSKİ KREDİ RİSKİ

= KREDİ RİSKİ KREDİ RİSKİ

AZALTMA AZALTMA TEKNİKLERİ TEKNİKLERİ AZALTILMIŞ

AZALTILMIŞ KREDİ RİSKİ

KREDİ RİSKİ -

•Krediler ve Alacaklar

•Diğer Varlıklar

•Bilanço Dışı İşlemler

•Teminatlar

•Bilanço İçi Netleşme Anlaşmaları

•Garantiler ve Kredi Türevleri

S & C S & C

(10)

A

STANDART YAKLAŞIM STANDART YAKLAŞIM

KREDİ RİSKİ KREDİ RİSKİ

9 VARLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI 9 RİSK AĞIRLIKLANDIRMA

9 AZALTMA TEKNİKLERİ (CRM) 9 DİĞER HUSUSLAR

S & C S & C

VARLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI VARLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI

A. KREDİLER (ALACAKLAR)

1. Hazine ve Merkez Bankalarına Verilen Krediler 2. Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Verilen Krediler 3. Çoktaraflı Kalkınma Bankalarına Verilen Krediler 4. Bankalara Verilen Krediler

5. Menkul Kıymet Şirketlerine Verilen Krediler 6. Şirketlere Verilen Krediler

7. Perakende Krediler

8. İkamet Amaçlı Gayrimenkul İpoteği Karşılığı Verilen Krediler

9. Ticari Amaçlı Gayrimenkul Karşılığı Verilen Krediler 10. Yüksek Risk Kategorileri

B. DİĞER VARLIKLAR

C. BİLANÇO DIŞI İŞLEMLER

S & C S & C

(11)

A

RİSK AĞIRLIKLANDIRMA RİSK AĞIRLIKLANDIRMA

Bazı PSE’lere ilişkin riskler şirketlere verilen krediler gibi değerlendirilir Diğer Kamu Kurum

ve Kuruluşlarına (PSE) Verilen Krediler

%100

%150

%100

%50

%20

%0 Bağ.Der.

Notuna Göre Hazine ve Merkez

Bankalarına

Verilen Krediler Kendi ülke hazinesine ilişkin, kendisi ve kaynağı yerel para cinsinden olan risklere daha düşük bir risk ağırlığı

uygulanabilir. (Ulusal Tercih) Avantajlı

Uygulama

7→

%150 4/5/6→

%100 3→

%50 2→

%20 1→

%0 ECA Notuna Göre (ND)

%20

%150

%100

%50

%20 Opsiyon 2

%0 Opsiyon 1

Hazine Gibi (PSE-Sov)

Opsiyonlar

Uluslararası Kurumlara (BIS, IMF, ECB, AB, vs) Verilen Krediler

%100

%150

%100

%50

%20

%0

%100

%150

%100

%50

%20

Dere- celen- diril- memiş B-’nin

Altı BB+

→ B- BBB+

→ BBB- A+

→ A- AAA

→ AA- VARLIKLAR

S & C S & C

A

RİSK AĞIRLIKLANDIRMA RİSK AĞIRLIKLANDIRMA

%20

%150

%100

%50

%20 Opsiyon 2

Çok. Kalk.

Bank. (MDB)

Ver. Krediler Belli şartları sağlayanlar (WB, IBRD, ADB, AfDB, EBRD, vs) için %0

%20

%150

%50

%20

%50

%150

%100

%50

%20

%100

%150

%100

%50

%20 Opsiyon 1

Bankalara Verilen Krediler

Opsiyon 2 Op2 (KısaVade)

Eğer kendi ülke hazinesine ilişkin risklere yönelik olarak daha düşük bir risk ağırlığı uygulanmışsa, kısa vadeli ve kaynağı ve kendisi yerel para cinsinden olan banka risklerine de, %20’den az olmamak kaydıyla, bir derece daha kötü risk ağırlığı uygulanabilir. (ND)

Bankalara benzer bir düzenlemeye tabi olanlar bankalara verilen krediler gibi değerlendirilir.

Diğerleri şirketlere verilen krediler gibi değerlendirilir.

Opsiyonlar

Menkul Kıymet Şirketlerine Verilen Krediler

Dere- celen- diril- memiş B-

’nin Altı BB+

→ B- BBB+

→ BBB- A+

→ A- AAA

→ AA- VARLIKLAR

%100

%150

%100

%50

%20 Şirketlere Verilen Krediler

Derece- lendiril- memiş BB-’nin Altı BBB+→

BB- A+→

A- AAA→

AA- VARLIKLAR

S & C S & C

(12)

A

RİSK AĞIRLIKLANDIRMA RİSK AĞIRLIKLANDIRMA

Opsiyon 1 Opsiyon 2 Opsiyon 1&2

Opsiyon 1&2

•RA=RA

_sov

-1 •RA=RA(D

_K

)

Op 2 (Kısa Vade)

•RA=RA(D

_K

)+1

S & C S & C

RİSK AĞIRLIKLANDIRMA RİSK AĞIRLIKLANDIRMA

%100 Serm. İnd. Kalemi Yapılmayan Hisse Senedi ve Sermaye Yatırımları

%100 Diğerleri

Ticari Amaçlı Gayrimenkul Kredileri

%50 Belli şartları sağlayanlar

Diğerleri

Belli şartlar dahilinde(ND) %0

%100 Altın

%35 İkamet Amaçlı Gayrimenkul Kredileri

%100 Diğer Varlıklar

%75 Perakende Krediler

RİSK AĞIRLIĞI VARLIKLAR

%150 SP/K<%20

Diğer Krediler SP/K>=%20 %100

%100 (ND:%50) SP/K>=%50

%100 Tamamı için kabul edilmeyen teminat

versa ve SP/K>=%15

%50 SP/K>=%50

İkamet Amaçlı Gayrimankul Kredileri

Takipteki Alacaklar

%100 Diğerleri

S & C S & C

(13)

A

RİSK AĞIRLIKLANDIRMA RİSK AĞIRLIKLANDIRMA

Bilanço dışı işlemler, KDO ile çarpıldıktan sonra risk ağırlıklandırılırlar.

%20 Kısa vadeli akreditifler

Düşük olan KDO Bir taahhüt verme yükümlülüğü varsa

KREDİ DÖNÜŞÜM ORANLARI (CCF)

%100 Menkul kıymetlerin ödünç verilmesi ve teminat olarak verilmesi

(Repo tarzı işlemler dahil)

%20 Orjinal vadesi 1 yıldan az taahhütler

%50 Orjinal vadesi 1 yıldan fazla taahhütler

%0 Cayılabilir taahhütler

Basel-I Diğer işlemler

S & C S & C

A

KREDİ RİSKİ AZALTMA TEKNİKLERİ (CRM) KREDİ RİSKİ AZALTMA TEKNİKLERİ (CRM)

•KREDİ RİSKİ AZALTMA YÖNTEMLERİ (CRM) 9Teminatlar

9Bilanço İçi Netleşme Anlaşmaları 9Garantiler ve Kredi Türevleri

S & C S & C

(14)

A

KABUL EDİLEN TEMİNAT TÜRLERİ KABUL EDİLEN TEMİNAT TÜRLERİ

9Nakit, mevduat sertifikası, vb.

9Altın

9Borçlanmayı Temsil Eden M.K.

– İyi Derece Almış

– Derecelendirilmemiş (Belli şartlar dahilinde) 9Temel Bir Endekse Dahil Hisse Senetleri

9Belli Şartları Taşıyan UCIT/Yatırım Fonları 9Endekse Dahil Olmayan Borsaya Kote Olmuş H.S.

9End. Dah. Olm. Bors. Kote Olm. H.S.ni İçeren UCIT/Yatırım Fonları

9Diğer Teminatlar

Teminatın kredi ile önemli düzeyde bir korelasyonu bulunmamalıdır!

Basit ve Basit ve Kapsamlı Kapsamlı Yöntemde Yöntemde

Sadece Kapsamlı Sadece Kapsamlı

Yöntemde Yöntemde Takipteki Takipteki Alacaklar İçin Alacaklar İçin

(3 Yıl İçin) (3 Yıl İçin) UZLAŞILAR

S & C S & C

TEMİNATLARIN DİKKATE ALINMASI TEMİNATLARIN DİKKATE ALINMASI

Teminatsız Teminatsız

Kısım Kısım

Teminatlı Teminatlı Kısım Kısım

Basit Yöntem Kapsamlı Yöntem

Teminatsız Teminatsız

Kısım Kısım

Teminatlı Teminatlı Kısım Kısım

H H

ee

H H

fxfx

H H

cc

x %0 xRA

_k

xRA

_k

xRA

_t

(min %20; İstisnalar)

RWA

_BY

= (E-C)xRW

_k

+ CxRW

_t

RWA

_KY

= max{0;[Ex(1+H

_e

) – Cx(1-H

_c

-H

_fx

)]}xRW

_k

S & C S & C

(15)

A

TEMİNATLI İŞLEMLERDE KESİNTİLER TEMİNATLI İŞLEMLERDE KESİNTİLER

(HAIRCUT) (HAIRCUT)

KESİNTİLERE İLİŞKİN YÖNTEMLER 1- Standart Kesintiler

2- Banka Tahminlerine Dayanan Kesintiler 3- VaR Sonuçlarına Dayanan Kesintiler

S & C S & C

A

STANDART KESİNTİLER STANDART KESİNTİLER

•Kesintilerde günlük mark-to-market&margining ile 10 günlük elde tutma süresine varsayılmıştır.

0 Aynı Döviz Cinsinden Nakit, Mvd, Sertifikası, vb.

25 Teminat Olarak Kabul Edilmeyen Menkul Kıymetler

0 Belli şartları sağlayan repo-tarzı işlemler

En yüksek kesinti uygulanır UCIT/Yatırım Fonları

25 Tanınmış Borsaya Kote Edilmiş Diğer Hisse Senetleri

15 Endekse Dahil Hisse Senetleri ve Altın

15 Hepsi

BB+’dan BB-’ye kadar

12 6

5 Yıldan Fazla

6 3

5 Yıl ve 5 Yıldan Az

2 1

•A+’dan BBB-/A2/A3’e kadar

•Belli şartları taşıyan derecelendirilmemiş banka men. kıyleri

8 4

5 Yıldan Fazla

4 2

1 0,5

1 Yıl ve 1 Yıldan Az AAA-’den AA-/A1’e kadar

Diğer (%) Hazine, MB, PSE-Sov,

%0’lık MDB (%) Vadeye Kalan Süre

Dereceler

H

_fx

=%8

S & C S & C

(16)

A

BANKA TAHMİNLERİNE DAYANAN KESİNTİLER BANKA TAHMİNLERİNE DAYANAN KESİNTİLER

•Kesinti Tahmini

9BBB- ve üstü için, kategoriler (ihraççı, der.notu, vade, durasyon) bazında H hesaplanır.

9BBB- altı m.k., tanınmış borsaya kote olm.h.s., UCIT, yat.fonu ve altın için her bir menkul kıymet işçin H hesaplanır.

•Teminat ve kur kesintileri ayrı ayrı hesaplanmalıdır (korelasyonlar dikkate alınmamalıdır).

•Kalitatif Şartlar:

9Risk yönetiminde kullanılmalı

9Banka içi politikalar, kontroller ve prosedürler olmalı 9Limitlemede kullanılmalı

9İç denetim periyodik olarak risk yönetimini denetlemeli

S & C S & C

BANKA TAHMİNLERİNE DAYANAN KESİNTİLER BANKA TAHMİNLERİNE DAYANAN KESİNTİLER

•Kantitatif Şartlar

9%99 ve tek taraflı güven aralığı kullanılır 9Tarihsel “veri en az 1 yıllık olmalıdır 9En az 3 ayda bir veri seti güncellenmelidir 9Herhangi bir yöntem öngörülmemiştir.

9Asgari elde tutma süreleri

Günlük yeniden değerleme 20 işgünü

Teminatlı Borç

Günlük yeniden marjinleme 10 işgünü

Diğer Ser.Piy.İşl (ör:OTC)

Günlük yeniden marjinleme 5 işgünü

Repo-tarzı

Şartlar Asgari Elde Tutma Süresi

İşlem

9Düşük likiditeye sahip varlıklar ve kur volatilitesinin doğru olarak yansıtılmadığı (ör:kur çapası) durumlarda H arttırılabilir.

S & C S & C

(17)

A

BANKA TAHMİNLERİNE DAYANAN KESİNTİLER BANKA TAHMİNLERİNE DAYANAN KESİNTİLER

Günlük marjinleme/değerleme yapılmadığı zaman:

( )

T M T M H N R + − 1

=

T N H N T M H M =

Farklı elde tutma süreleri kullanıldığı zaman:

HM=Minimum elde tutma süresi için H NR=Marjinleme/değerleme sıklığı TM=Minimum elde tutma süresi

T_N=Banka tarafından kullanılan elde tutma süresi UZLAŞILAR

S & C S & C

A

İSTİSNAİ KESİNTİ ORANLARI İSTİSNAİ KESİNTİ ORANLARI

Belli şartları taşıyan repo-tarzı işlemler için %0 kesinti oranı uygulanır.

•Karşı taraf “core market participant” olmalı

•VaR modeli için geçerli değil

•Kredi ve teminatı nakit veya %0’lık hükümet/PSE-Sov menkul kıy. (Kendi Hazine menkul kıy. ilişkin avantajlı uygulamalar dahil) olmalı

•Kur uyumsuzluğu olmamalı

•İşlem O/N veya kredi ve teminatı günlük m-t-m ve marjinlemeye tabi

•Marjin yatırmama durumunda, yeniden marjin yatırma veya likiditeye çevirme ile son m-t-m arasındaki süre en fazla 4 işgünü olmalı

•Kabul görmüş bir takas sisteminde olmalı

•Standart dokümantasyon kullanılmalı

•Karşı taraf yük. yerine getirmezse işlem iptal edilebilmeli

•Temerrüt durumunda teminatların hemen likiditeye çevrilebilmesi gerekli

“Core Market Participants”

•Hükümet, MB, PSE-Sov

•Bankalar ve menkul kıymet şirketleri

•%20 RW’e tabi diğer finansal şirketler

•Sermaye ve borç. düz.tabi, den. yat. fonları

•Denetlenen emeklilik fonları

•Tanınmış takas şirketleri UZLAŞILAR

S & C S & C

(18)

A

İSTİSNAİ KESİNTİ ORANLARI İSTİSNAİ KESİNTİ ORANLARI

Netleştirme anlaşması bulunan repo-tarzı işlemler

•Belli şartları taşımalıdır

•VaR modelleri için geçerli değildir

•Her bir karşı taraf bazında ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

E*= max{0;[(ΣE)-(ΣC)+Σ(E

_S

xH

_S

) +Σ(E

_fx

xH

_fx

)]}

ES=Belirli bir menkul kıymete ilişkin net pozisyonun mutlak değeri HS= ES’ye uygulanacak H

E_fx=Yükümlülüğün para cinsinden farklı olan para cinslerine ilişkin net pozisyonun mutlak değeri

S & C S & C

VaR VaR SONUÇLARINA DAYANAN KESİNTİLER SONUÇLARINA DAYANAN KESİNTİLER

•Sadece iki taraflı netleşme anlaşması olan repo-tarzı işlemler için uygulanabilir

•Korelasyonlar dikkate alınır

•Her bir karşı taraf bazında yapılır

•Model izni alan bankalar uygulayabilir. Ama sadece H için de izin alınabilir

•5 günlük elde tutma süresi kullanılır

•20 taraf (10’u en büyük, 10’u rastgele) için, yıllık bazda, geriye dönük test yapılır.

•Her gün 20 borçlu için, 1 günlük zaman içerisindeki değişimler VaR ile hesaplana E* ile karlşılaştırılır

•250 günlük inceleme sonunda, “çarpan” tablodan elde edilir

E*= max{0;[(ΣE)-(ΣC)+(VaR

_t-1

xÇarpan)]}

S & C S & C

(19)

A

TEMİNATLARA İLİŞKİN DİĞER HUSUSLAR TEMİNATLARA İLİŞKİN DİĞER HUSUSLAR

•Alım-satım Hesapları (Kapsamlı yöntem)

•Alım/Satım Yönlü İşlemler

9Repo/Ters Repo

9MKÖ Alımı/ MKÖ Verimi 9Teminat Alma/Teminat Verme

•Repo-tarzı İşlemlere Aracılık

•Artık Risk (Bölüm II)

S & C S & C

A

TEMİNATLANDIRILMIŞ TEZGAH ÜSTÜ TÜREVLER TEMİNATLANDIRILMIŞ TEZGAH ÜSTÜ TÜREVLER

YENİLEME YENİLEME MALİYETİ MALİYETİ

++ ARTIŞ ARTIŞ FAKTÖRÜ FAKTÖRÜ

=

KESİNTİLER KESİNTİLER SONRASI SONRASI TEMİNAT TEMİNAT TUTARI TUTARI SERMAYE

SERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ

YÜKÜMLÜLÜĞÜ

- ^{x RA}

k

x %8

CR= [(RC+Add-on) – C x (1-H

_c

-H

_fx

)] x RWc x 8%

S & C S & C

(20)

A

BİLANÇO İÇİ NETLEŞME ANLAŞMALARI BİLANÇO İÇİ NETLEŞME ANLAŞMALARI

Kredi Kredi

Mevduat Mevduat

H H

fxfx

E*=max{0;[E-Cx(1+H

_fx

)]}

S & C S & C

Kredi Kredi

GARANTİLER ve KREDİ TÜREVLERİ GARANTİLER ve KREDİ TÜREVLERİ

Kalan Kalan Kısım Kısım

Garanti/Kredi Garanti/Kredi

Türevi Türevi

H H

fxfx

x RA

_g

x RA

_k

Şartları

•Belirli bir krediye ilişkin olmalı

•Koşulsuz ve cayılamaz olmalı

•Garantilere/Kredi türevlerine ilişkin özel şartları taşımalı

Kabul Edilen Garantörler

•Hükümetler, MB, MDB,PSE, bankalar, menkul kıymet şirketleri

•A- ve üstü not alan diğer taraflar

Hükümet Kontr-Garantileri

Aşağıdaki şartları taşıyanlar hükümet garantisi olarak değerlendirilir

•Kontr-garanti tüm kredi riski unsurlarını kapsamalı

•Hem garanti hem de kontr-garanti ilgili şartları taşımalı

•Denetim otoritesi izin vermeli

S & C S & C

(21)

A

VADE UYUŞMAZLIKLARI VADE UYUŞMAZLIKLARI

•Tanım [Vade

_CRM

(t) < Vade

_E

(T) ]

CRM Vadesi

Bilanço içi Netleşme Anlaşmaları Garanti ve Kredi Türevleri

P

_A

= P x Kapsamlı

Yöntem Basit Yöntem Teminat

1 Yıldan Fazla 1 Yıldan Az

CRM

t-0,25 T-0,25

S & C S & C

A

DERECELENDİRME NOTLARI DERECELENDİRME NOTLARI

BAĞIMSIZ DERECELENDİRME ŞİRKETLERİNİN (ECAI) SEÇİLMESİ

•ECAI notlarının seçilmesinde sınırlı seçim imkanı (belli işlemler için, belli bölgeler için, vb.) vardır

•Denetim otoritesinin değerlendirme süreci kamuya açık olmalıdır

•Kabul edilebilme kriterleri:

9Objektiflik 9Bağımsızlık

9Uluslararası erişilebilirlik ve saydamlık 9Kamuya açıklama zorunluluğu 9Kaynak yeterliliği

9Kredibilite

S & C S & C

(22)

A

DERECELENDİRME NOTLARI DERECELENDİRME NOTLARI

RİSK AĞIRLIKLARININ BELİRLENMESİ

•Derecelendirme notları birden fazla RW’e karşılık geliyorsa:

9İki RW → Yüksek olan RW kullanılır

9İkiden fazla RW → En düşük ikinci RW kullanılır

•Yerel ve yabancı para cinsinden dereceler, birbirlerinin yerine kullanılamazlar.

•Bir grup şirketinin notu, gruptaki başka bir şirket için kullanılamaz.

•ND: Talep edilmeden verilen derecelendirme notları da kullanılabilir.

•Kısa ve uzun vadeli dereceler:

9Risk ağırlıklandırmada, kısa vadeli dereceler, krediye ilişkin dereceler olarak dikkate alınır.

9Kısa vadeli dereceler sadece, ilgili oldukları kredi için kullanılabilir. Bunun belli istisnaları vardır.

9Kısa vadeli dereceler sadece banka ve şirketlere verilen krediler için kullanılabilir.

S & C S & C

DERECELENDİRME NOTLARI DERECELENDİRME NOTLARI

KREDİYE VE BORÇLUYA ÖZEL DERECELER

Kredi Kredi

Derecesi Var

Derecesi Var Derecesi YokDerecesi Yok

Başka Bir Kredinin Başka Bir Kredinin Derecesi Var Derecesi Var

Borçlunun Borçlunun Derecesi Var Derecesi Var

Derecelendirilmemişe Derecelendirilmemişe Göre Avantajlı bir RW Göre Avantajlı bir RW Derecelendirilmemişe

Derecelendirilmemişe Göre Dezavantajlı bir RW Göre Dezavantajlı bir RW

Diğer Kredinin Derecesini Kullan

Kredi, Kredi, Derecelendirilmiş Derecelendirilmiş Krediden Daha Krediden Daha

Üstün Üstün

Kredi, Kredi, Derecelendirilmiş Derecelendirilmiş Krediden Daha Krediden Daha Üstün Değil Üstün Değil

Derecelendirilmemiş Derecelendirilmemişe Derecelendirilmemişe Göre Avantajlı bir RW

Göre Avantajlı bir RW DerecelendirilmemişeDerecelendirilmemişe Göre Dezavantajlı bir RW Göre Dezavantajlı bir RW

Borçlu Derecesini Kullan Öncelikli Öncelikli Ödeme Ödeme Hakkı Var Hakkı Var Öncelikli

Öncelikli Ödeme Ödeme Hakkı Yok Hakkı Yok

Kredinin Derecesini Kullan

S & C S & C

(23)

A

Standard

& Poor’s

Moody's Fitch IBCA

Sovereign Option 1 Option 2 Option 2 (Short-term)

Corporates

AAA Aaa AAA

AA+ Aa1 AA+

AA Aa2 AA

AA- Aa3 AA-

A+ A1 A+

A A2 A

A- A3 A-

BBB+ Baa1 BBB+

BBB Baa2 BBB

BBB- Baa3 BBB-

BB+ Ba1 BB+

BB Ba2 BB

BB- Ba3 BB-

B+ B1 B+

B B2 B

B- B3 B-

CCC+ Caa1 CCC+

CCC Caa2 CCC

CCC- Caa3 CCC-

CC Ca CC

C C C

D D

100% 100% 20% 20% 100%

20%

50%

100%

20% 20%

50% 20%

50%

150%

100% 50%

150% 150% 150%

20%

150%

Unrated

20%

50%

100%

0%

20%

50%

Derecelendirme Notlarının Eşleştirilmesi

DERECELENDİRME NOTLARI DERECELENDİRME NOTLARI

S & C S & C

A

Derecelendirme Notlarının Eşleştirilmesi DERECELENDİRME NOTLARI DERECELENDİRME NOTLARI

Tanınmış Tanınmış Derecelendirme Derecelendirme Kuruluşları Kuruluşları

Basel Committee

Referans CDR (3 yıllık

ort.ın 10 yıllık ortalaması) CDR^R_3,10

Gösterge CDR (3 yıllık ort.ın 10 yıllık ortalaması)

CDR^M₃ CDR^T₃ MC(%99)

MC(%99,9)

Denetim Otoritesi

ECAI ECAI

CDR_3,10 CDR_3,t-1 CDR_3,t-2

CDR^R_3,10 CDR^M₃ CDR^T₃

•Yaptırımı yok

•2 ardışık yıl CDR^T₃’yi aşarsa, RW artırılabilir.

(Olağanüstü durumlar hariç) UZLAŞILAR

S & C S & C

(24)

A

Derecelendirme Notlarının Eşleştirilmesi DERECELENDİRME NOTLARI DERECELENDİRME NOTLARI

S & C S & C

KARŞI TARAF RİSKİ KARŞI TARAF RİSKİ

Alım-Satım Hesaplarında Karşı Taraf Riski

•OTC Türevler, repo-tarzı işlemler ve diğer işlemler için karşı taraf riski hesaplanır

•Hesaplamalar Kapsamlı Yönteme göre yapılır

•Bankacılık hesaplarında kullanılan RW’ler (SA, IRB) kullanılır

•Repo-tarzı işlemler:

9Alım-satım hesaplarındaki tüm kıymetler teminat olarak kullanılabilir.

9Bankacılık hesapları için teminat olarak kabul edilmeyenler için:

–Standart kesintilerde %25 kullanılır

–Bunlar için de banka tahminleri kullanılabilir

•OTC Türevler için hesaplama, bankacılık hesapları ile aynıdır.

•Kredi türevleri için, karşı taraf riski ile genel piyasa ve spesifik risk hesaplanır

S & C S & C

(25)

A

SPESİFİK RİSK SPESİFİK RİSK

%4 Diğer endekslere ilişkin sözleşmeler

%4 Likit ve iyi çeşitlendirilmiş hisse senetleri portföyü

%8 Likit olmayan veya iyi çeşitlendirilmemiş hisse senetleri

portföyü

%2 Tanınmış endekslere ilişkin sözleşmeler

Ortaklık Payını Temsil Eden Menkul Kıymetler Borçlanmayı Temsil Eden Menkul Kıymetler

%8 Diğer Menkul Kıymetler

%4

%1,60

%1

%0,25

%0 Mevcut Uygulama

Diğer Kamu Menkul Kıymetleri c) Vadeye Kalan Süresi 24 Aydan Uzun Olanlar b) Vadeye Kalan Süresi 6-24 Ay Olanlar a) Vadeye Kalan Süresi 6 Ay ve Daha Az Olanlar A+→BBB-

AAA→AA-

Nitelikli Menkul Kıymetler

a) Vadeye Kalan Süresi 6 Ay ve Daha Az Olanlar b) Vadeye Kalan Süresi 6-24 Ay Olanlar c) Vadeye Kalan Süresi 24 Aydan Uzun Olanlar

%8

Yatırım fonları

%1,60

%1

%0,25

%0

Kamu Menkul Kıymetleri

Standart Yaklaşım Menkul Kıymet

ND

S & C S & C

A

SSA ve SA ARASINDAKİ FARKLAR SSA ve SA ARASINDAKİ FARKLAR

SSA’da, SA’nın aksine:

9Bağımsız derecelendirme notları değil İhracat Kredi Kurumları (ECA) tarafından verilen notlar dikkate alınır.

9Bankalara verilen krediler için 2. opsiyon bulunmamaktadır.

9Şirketlere verilen kredilerin tamamı %100 risk ağırlığına tabidir.

9Ticari amaçlı gayrimenkul ipoteği karşılığı kullandırılan kredilere ilişkin avantajlı uygulama bulunmamaktadır.

9Kredi türevleri CRM içerisinde dikkate alınmamaktadır.

9Teminat ve garantilerde vade ve kur uyumsuzluğu bulunmaması gerekmektedir.

9Teminatlar için sadece Basit Yöntem kullanılmaktadır.

9Kabul edilen teminat türleri ve garantörler daha azdır.

9Operasyonel risk için sadece BIA kullanılabilmektedir.

S & C S & C

(26)

A

İÇSEL DERECELENDİRME YAKLAŞIMLARI (IRB) İÇSEL DERECELENDİRME YAKLAŞIMLARI (IRB)

İÇSEL DERECELENDİRME YAKLAŞIMLARI (IRB)

• GENEL HUSUSLAR

• EL/UL YAKLAŞIMI

• IRB YAKLAŞIMLARI

• KALİTATİF ŞARTLAR

S & C S & C

IRB

IRB - - GENEL HUSUSLAR GENEL HUSUSLAR

IRB Yaklaşımı Bileşenleri

• Risk Faktörleri (PD, LGD, EAD, M)

• Risk Ağırlığı Formülü

• Minimum Şartlar

Diğer Hususlar

• İlerleme/yaygınlaşma süreci

(Faaliyet kolu, birimler/iştirakler, FIRB’den AIRB’ye)

• Uygulama planı

• Geçiş süreci

• Veri uzunluğu gereksiniminin azaltılması

• Derecelendirme sisteminin kullanılma süresinin azaltılması

• Bazı hisse senedi yatırımlarının istisna tutulması UZLAŞILAR

S & C S & C

(27)

A

EL/UL YAKLAŞIMI EL/UL YAKLAŞIMI

Diğer Sermaye Kalemleri + Gen. Prov. +Dönem Karı

[(Varlıklar-Prov.)xRW] + Piyasa Riski + Operasyonel Risk ≥ %8

Diğer Sermaye Kalemleri + (Prov.-EL) +Dönem Karı

[(Varlıklar)xRW] + Piyasa Riski + Operasyonel Risk ≥ %8

STANDART YAKLAŞIM

IRB YAKLAŞIMI

S & C S & C

A

IRB IRB- -C/S/B C/S/B

Hazine (S) Şirketler(C) Bankalar (B)

SME-Corp SL Diğer

PF OF CF IPRE HVCRE

Korelasyon (R) = 0,12x(1-exp(-50xPD))/(1-exp(-50))+0,24x(1-exp(-50xPD))/(1-exp(-50)) Vade Ayarlaması (b) = (0,11852-0,05478xln(PD))^2

Sermaye Yükümlülüğü (K) = [LGDxN[(1-R)^-0,5xG(PD)+(R/(1-R))^0,5xG(0,999)]- PDxLGD]x(1-1,5xb)^-1x(1+(M-2,5)xb)

RWA = Kx12,5xEAD SSC

-Güçlü -İyi -Yeterli -Zayıf -Temerrüt

R*=R-0,04x(1-(S-5)/45) R*: 0,24 →0,30

S & C S & C

(28)

A

IRB IRB- -C/S/B C/S/B

Temerrüt Olasılığı (PD)

• C/B → PD=Max{0,03% ; PD

_1yıl

}

• S → PD= PD

_1yıl

• Temerrüt → PD=%100

Temerrüt Halinde Kayıp (LGD)

• Ödeme öncelikli korumasız → LGD=%45

• İkincil borçlar → LGD=%75

• Finansal Teminatlar → LGD=%45xE*/E

• IRB Teminatları

• C/E<C* → LGD=%45

• C/E>C* → LGD=[(C/C**)xLGDMin+(E-C/C**)x%45]/E

• Garantiler →

RW=RW_G(PD_G)xGx(1-H_g-H_fx)/E+RW_Kx(1-Gx(1-H_g-H_fx)/E)

• AIRB → İçsel ölçümler

S & C S & C

IRB IRB- -C/S/B C/S/B

Temerrüt Halinde Riske Maruz Kredi Tutarı (EAD)

• Karşılıklar düşülmez

• Nakdi kullandırımlar →

EAD>(Kapatmadaki Ser.Azalışı)+(Özel Karş.)

• Bilanço içi netleşme anlaşmaları kabul edilir

• Bilanço dışı işlemler → EAD=ExCCF

• NIF, RUF, Tahhütler → CCF=%75

• Diğerleri → SA

• Türev işlemler → EAD=RC+Add-on

• AIRB → İçsel ölçümler

Vade (M)

• FIRB → Repo: 6 ay, Diğerleri:2,5 yıl

•ND → M=Durasyon veya kalan vade

•AIRB → İçsel ölçümler

S & C S & C

(29)

A

IRB IRB- -Retail Retail

İkamet Amaçlı Gayrimenkul Kredileri

Nitelikli Rotatif Krediler Diğer

Sermaye Yükümlülüğü (K) = [LGDxN[(1-R)^-0,5xG(PD)+(R/(1-R))^0,5xG(0,999)]- PDxLGD]

RWA = Kx12,5xEAD

Korelasyon (R) = 0,15 Korelasyon (R) = 0,04 Korelasyon (R) = 0,03x(1-exp(- 35xPD))/(1-exp(-35))+0,16x(1- exp(-35xPD))/(1-exp(-35)) UZLAŞILAR

S & C S & C

A

IRB IRB- -Retail Retail

Temerrüt Olasılığı (PD) ve Temerrüt Halinde Kayıp (LGD)

•PD=Max{0,03% ; PD

_1yıl

}

•Kredi grupları için PD ve LGD tahmini

•Garantiler/Kredi türevleri → PD veya LGD ayarlamaları Temerrüt Halinde Kredi Tutarı (EAD)

• Karşılıklar düşülmez

• Nakdi kullandırımlar → EAD>

(Kapatmadaki Sermaye Azalışı)+(Öz.Karş)

•

Bilanço içi netleşme anlaşmaları kabul edilir

• Bilanço dışı işlemler → EAD=ExCCF

• İçsel CCF tahmini

• Kullanılmamış kısımlar → EAD veya LGD ayarlamaları

• Türev işlemler → EAD=Yenileme Maliyeti + Artış Faktörü

S & C S & C

(30)

A

IRB IRB- -Equity Equity

Yöntemler

•Piyasa Yöntemi (Market-based App.)

•PD/LGD Yöntemi

•İstisnalar → SA

Piyasa Bazlı Yöntem

• Basit Yöntem

•Halka açık şirketler → %300

•Diğerleri → %400

•İçsel Model Yöntemi

•%99 Güven Aralığı, tek taraflı, 3-aylık getiriler için VaR

•Asgari olarak halka açıklar için %200, diğerleri için %300

S & C S & C

IRB IRB- -Equity Equity

PD/LGD Yöntemi

• PD

•Borçlanma araçları & hisse senedi→ İçsel PD tahmini

•Sadece hisse senedi→ RW*=RW_Şirketx1,5

• LGD = %90

• Vade ayarlaması = 5 yıl

• Minimum ve maksimum RW belirlenmiş

İstisnalar

• SA’da %0 RW alanlar

• Belli sektörlerin teşvik edilmesi

• Subvansiyon içeren

• Kamu gözetimi

• Yasal teşvik programları

• Max→ %10x(Ana S.+Katkı S.)

• Önemli düzeyde olmayan yatırımlar UZLAŞILAR

S & C S & C

(31)

A

KALİTATİF ŞARTLAR KALİTATİF ŞARTLAR

• Derecelendirme Kriterleri

• Derecelendirme Sisteminin Onay Süreci

• İçsel Parametrelere Tahmini

• Dışsal Veri Kullanımı

• Veri Uzunluğu

• Derecelendirme Sisteminin Kapsamı

• Borçluya ve İşleme Özel Kriterler

• Kredi Skorlama Sistemlerinin Kullanılması

• Kredi Riski Kontrol Faaliyetleri

• Derecelendirme Sistemlerinin Risk Yönetiminde Kullanılması

• İç ve Dış Denetim

• Stres Testleri

S & C S & C

A

OPERASYONEL RİSK OPERASYONEL RİSK

9 TEMEL GÖSTERGE YAKLAŞIMI (BIA) 9 STANDART YAKLAŞIM (SA)

• ALTERNATİF STANDART YAKLAŞIM (ASA)

9 İLERİ ÖLÇÜM YAKLAŞIMLAR (AMA)

OPERASYONEL RİSK OPERASYONEL RİSK

S & C S & C

(32)

A

TEMEL GÖSTERGE YAKLAŞIMI (BIA) TEMEL GÖSTERGE YAKLAŞIMI (BIA)

SON ÜÇ YILIN SON ÜÇ YILIN ORTALAMA ORTALAMA

YILLIK YILLIK BRÜT BRÜT GELİRİ GELİRİ SERMAYE =

SERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ

YÜKÜMLÜLÜĞÜ X α α

Brüt Gelir=Net Faiz Gelirleri+Net Faiz Dışı Gelirler

9Karşılıklar Hariç

9Bankacılık Portföyündeki Menkul Kıymet A/S Kar/Zararı Hariç 9Olağanüstü Kalemler Hariç

9Sigortacılık Faaliyetlerinden Gelirler Hariç

%15

S & C S & C

STANDART YAKLAŞIM (SA) STANDART YAKLAŞIM (SA)

FAALİYET KOLU FAALİYET KOLU İTİBARİYLE SON ÜÇ YILIN İTİBARİYLE SON ÜÇ YILIN

ORTALAMA ORTALAMA YILLIK BRÜT GELİRİ YILLIK BRÜT GELİRİ SERMAYE

=

SERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ

YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Σ X β _i

β

8=%12

β

7=%12

β

6=%15

β

5=%18

β

4=%15

β

3=%12

β

2=%18

β

1=%18

Perakende Komisyonculuk Aktif Yönetimi

Aracılık İşlemleri Ödeme&Takas Ticari Bankacılık Perakende Bankacılık Alım-satım

Kurumsal Finansman UZLAŞILAR

S & C S & C

(33)

A

ALTERNATİF STANDART YAKLAŞIM (ASA) ALTERNATİF STANDART YAKLAŞIM (ASA)

Ser.Yük.

(AxB) Katsayı

(B) Gösterge

(A) Faaliyet Kolu

SY7

β7=%12 BG7

Aktif Yönetimi

SY₄ β₄=%15

Ax0,035 Ticari Bankacılık

SY₅ β₅=%18

BG₅ Ödeme&Takas

SY6

β6=%15 BG6

Aracılık İşlemleri

SY8

β8=%12 BG8

Perakende Komisyonculuk

SY₃ β₃=%12

Ax0,035 Perakende Bankacılık

SY₂ β₂=%18

BG₂ Alım-satım

SY₁ β₁=%18

BG₁ Kurumsal Finansman

1. Seçenek

2. Seçenek

SY2

β=%18 BG

Diğer Faaliyetler

SY1

β=%15 Ax0,035

Perakende ve Ticari B.

Ser.Yükü (AxB) Katsayı

(B) Gösterge

(A) Faaliyet Kolu

S & C S & C

A