EĞİTİM BİLİM ve TEKNOLOJİ BAKANLIĞI TÜRKÇE DERS PROGRAMI

(1)

EĞİTİM BİLİM ve TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

YAYGIN EĞİTİM

VIII SINIF

TÜRKÇE DERS PROGRAMI

PRİŞTİNE, NİSAN 2005

(2)

YAYGIN EĞİTİM MÜFREDATI (PLAN ve PROGRAMI ) SINIF : VIII

DERS : TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI

HAFTADA: 5 DERS, YILDA 90 DERS ( ÖĞRETİM 18 HAFTADA GERÇEKLEŞTİRİLECEKTİR) GİRİŞ

Ulusal kültürün, bilim ve tekniğin yeni kuşaklara aktarılması ve kuşaklar arasında bağlılık kurulmasının sağlanması, eğitimin temel görevleri arasındadır. Çağdaş temel eğitimin asıl amacı “Ne kadar yapabiliyorsan o kadar dene” anlayışıyla, kendisini tanıyan, kendisiyle barışık bireyler yetiştirmektir. Öğretim plan ve

programlarının – öğrenme alanları, ortamları ve yöntemlerinin zenginliğiyle, bireyin kendisini tanıma ve tanıyabilmesine olanaklar sunmaktadır. Elde edilecek bu kazanımlar, beceri ve davranışlar, gelecekte onların kendilerine uygun roller üstlenebilmelerini kolaylaştıracaktır.

Bireyin dil gelişimini kültürel gelişiminden soyutlamak olanaksızdır. Dil boyutu göz ardı edilen bir kültürel gelişiminden söz etmek nasıl olanaksızsa, kültür boyutu ihmal edilen dil eğitiminden de söz etmek olanaksızdır.

Öğretim plan programının sunduğu olanaklar şöyle sıralanabilir:

a) Öğrencinin kültürel gelişimiyle dil gelişimini bütünleştirebilmek,

b) Öğrencilerin, kendilerinin belirleyeceği, araştırma, inceleme, ortaklaşa üretme, yazılı ve sözlü sunma yeteneklerini geliştirebilmek,

c) Eğitim araç ve yöntemlerini > öğrenci merkezli < kullanmayı ilke olarak benimsemek,

d) Edebiyatçıların özgün metinleri ve halk edebiyatı ürünleri yanı sıra gazete ve internet yazıları, dergi ve broşürler de araç olarak kullanabilmelerini sağlayabilmektir.

Onun için Türkçe dersinin önemi çok büyüktür. Çünkü dil en önemli iletişim aracıdır. Türkçe eğitimi bol bol uygulamalarla yapılmalıdır. Öğrenci bol bol konuşturulmalı, etkinliklere katılmalı, yazılı ve sözlü anlatımlarını geliştirmelidir. Onlar, okuyan, anlayan, düşünen, düşüncelerini, duygularını anlatan bireyler olarak yetişmelidirler.

(3)

HEDEFLER

1. Okuma, dinleme ve izleme yoluyla öğrendiklerini erdemli davranışlar haline getirmek;

2. İlgi, beceri ve yeteneklerini; kazanımlarla birlikte iş görme alışkanlığına dönüştürmek;

3. Kendilerini mutlu kılacak ve topluma katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak;

4. Kendi düşünce, duygu ve isteklerini doğru ifade edebilmelerini sağlamak;

5. Okuma ve konuşma yoluyla iyi ve güzele yönlendirmek;

6. Teknolojik gelişmelere ve çağdaş bilimlere ilgi duymalarını ve iletişim araçlarını doğru kullanımlarında yol göstermek;

7. Boş zamanlarını, kendisine, ailesine ve topluma yararlı olacak şekilde okuma, oyun, spor, gezi, eğlence gibi yollarla değerlendirmelerine önerilerde bulunmak ve yol göstermektir.

AMAÇLAR

1. Düzgün konuşma, doğru ve etkili okuma, işlek ve okunaklı bir el yazısı becerilerini geliştirebilmek;

2. Çeşitli iletişim durumlarında Türkçe’nin işlevliğini, teknik ve sanat boyutlarını kavrayabilmek;

3. Çeşitli kaynaklardan yararlanarak bilgi edinme, eleştirel düşünme, sanat değerleri ve yaratılar yoluyla kültürel alışkanlıklar geliştirebilmek;

4. Seçilmiş edebi eserler yardımıyla halk ve sanat ürünlerini okuyup kavrayabilmek;

5. Türlü etkiliklerle sözcük dağarcığını zenginleştirmek;

6. Bilgi edinme, kavrama, analiz ve sentez yoluyla alışkanlık, becerilerini kazandırabilmek;

7. Kişisel, kültürel ve toplumsal duygularını ve benliklerini geliştirmelerinde yardımcı olabilmek;

8. Yaşadıkları toplum bireylerine ve aile fertlerine karşı saygı ve sevgi göstermektir.

(4)

I. KATEGORİLER: DİNLEME, KONUŞMA, YAZMA, OKUMA 30 DERS SAATİ II. KATEGORİLER: EDEBİ ESERLER VE METİN TÜRLERİ 30 DERS SAATİ III. DİLBİLGİSİ 30 DERS SAATİ TOPLAM 90 DERS SAATİ KATEGORİLER

ALT

KATEGORİLER

İÇERİK

KAZANIMLAR

1. Dinleme ve İzleme

Dinleme ve izleme hazırlığı yapma

Dinleneni anlama ve çözümleme

* Dinleme amacını belirleyebilme,

* Dikkatini dinleyeceği kaynağa yöneltebilme

* Dinleme yöntemini belirleyebilme;

* Not alarak ve seçici olarak dinleyebilme;

* Dinlediklerine ait mantıki ilişkisinin olup olmadığını sorgulayabilme;

* Dinlediklerine ait sebep- sonuç, amaç-sonuç ilişkileri kurabilme;

* Fikir ve duygular arasındaki geçiş ve bağlantıları fark edebilme;

* Dinleneni eleştirel bakış açısıyla değerlendirebilme.

* Dinleme amacını ve nedenini belirler

* Dikkatli dinler.

* Ne şekilde dinleyeceğini bilir.

* Ne dinleyeceğini seçer ve not almayı bilir.

* Dinlediklerinden mantıki ve duygusal öğeleri ayırt eder.

* Dinlediklerinin amaç ve nedenlerini bulabilir.

* Fikir ve duygu bağlantılarını bulabilir.

* Dinledikleri şeyleri

karşılaştırıp değerlendirir.

(5)

KATEGORİLER

ALT

KATEGORİLER

İÇERİK KAZANIMLAR

2. Konuşma 2.1 Sözlü anlatım * Gördüğü, yaşadığı olaylar üzerine duygu ve

düşüncelerini anlatabilme;

* Konuşma yeteneğini geliştirmek için önceden hazırlık yapabilme,

* Konuşurken uygun yerlerde tonlama, vurgu ve

duraklama yapabilme;

* Güven verici, açık, anlaşılır ve konuya hakim bir şekilde konuşabilme;

* Tümevarım ve tümdengelim yoluyla konuşabilme;

* Atasözü, özdeyiş, deyim söz grupları ve benzetmeleri açıklayabilme;

* Metnin ana düşüncesi ve içeriği hakkında düşünce yürütebilme.

* Olaylar üzerinde düşünce yürütür.

* Konuşacağı olay ve konular üzerine fikir yürütebilir.

* Tonlama, vurgu ve

duraklama olaylarını kavrar.

* Konuyu tanır ve konuyu hakim ve açık bir şekilde anlatabilir.

* Örneklerle konuyu açıklayabilir.

* Atasözü, deyim ve özdeyişleri rahatlıkla açıklayabilir.

* Metinlerin ana düşünce ve içeriğini anlatabilir.

(6)

KATEGORİLER

ALT

KATEGORİLER İÇERİK

KAZANIMLAR

3. Yazma 3.1. Yazılı anlatım * Kendini yazarak ifade edebilme;

* Yaşadığı yeri, çevreyi ve ailesini yazarak tanıtabilme;

* Gezdiği, gördüğü yerler hakkında izlenimlerini yazarak anlatabilme;

* Yazma kurallarına dayanarak yazabilme;

* Elektronik ortamlardaki yazışmalarda biçim ile kurallara uyabilme;

* Düzgün, okunaklı ve işlek el yazısıyla yazabilme;

* Bir konuda uzman kişiye sormak üzere sorular hazırlayabilme ve aldığı cevabı değerlendirebilme;

* Sayfa ve kağıt düzenine dikkat edebilme.

* Kendini ifade edebilir.

* Her yeri ve ortamı yazıyla anlatabilir.

* Gördüklerini ve yaşadıklarını betimleyebilir.

* Yazı yazarken yazma kurallarına dikkat ederek yazar.

* Elektronik yazışmalarda da dikkat ederek yazar.

* El yazısına dikkat ederek yazar.

* Sorular hazırlar ve cevapları değerlendirebilir.

* Sayfa ve kağıtları özenle seçerek-yazma kurallarına uyar.

(7)

KATEGORİLER

ALT

KATEGORİLER İÇERİK KAZANIMLAR

4. Okuma 4.1. Okuma kuralları

4.2. Okunan metni anlama ve çözümleme

* Ses tonunu metnin türüne ve dinleyici ortamına göre kullanabilme;

* Sözcükleri doğru telâffuz edebilme

* Sözün ezgisine ( vurgu, tonlama, durak ve ulama) dikkat ederek okuyabilme;

* Metni hayatla ilişkinlendirerek okuyabilme;

* Okuduklarını zihninde canlandırabilme;

* Metinde sözcük ve söz gruplarının anlam

özelliklerini (gerçek, mecaz, terim anlamlarını)

açıklayabilme;

* Şiir dilindeki ses ve söz sanatlarını fark edebilme.

* Ses tonuna özen gösterir.

* Sözcüklerin doğru

söylenmesinde özen gösterir.

* Vurgu, ton, tonlama ve ulamaya dikkat eder.

* Okuduklarını hayatla ilişkindirebilir.

* Okurken okuduklarını muhayyilesinde

canlandırabilir.

* Sözcüklerin gerçek, mecaz ve terim anlamlarını bulabilir.

* Şiirlerdeki ses unsurlarını uyak, ölçü, aliterasyon gibilerini öğrenir.

(8)

KATEGORİLER

ALT

4.3. Metni

değerlendirme ve araştırma yapma

4.4. Okuma alışkanlığı kazanma ve söz hazinesini zenginleştirme

* Metni eleştirel bakış açısıyla değerlendirebilme;

* Okuduklarını kronolojik ve mantıksal sıra içinde

özetleyebilme;

* Konu ile ilgili kaynakları ve bu kaynakların yerlerini tespit edebilme;

* Bilgi edinmek ve zevk almak için okumayı bir araç olarak kullanabilme;

* Seçme edebi eserlerini okuma alışkanlığı kazanabilme;

* Web sitelerini takip edebilme;

* Eş anlamlı, zıt anlamlı ve sesteş sözcüklerin

anlamlarını çıkarabilme.

* Metni okuduktan sonra eleştirel biçimde- beğendiği ve beğenmediği yönleriyle değerlendirir.

* Okuduklarının özetini sırayla anlatabilir.

* Metinle ilgili bulduğu gerçek yer ve kaynakları arayıp bulabilir.

* Okuduğu eseri sevdiği ve zevk aldığı için okur,

* Kitap okuma alışkanlığını kazanır.

* İnternet sitelerinden bilgi edinmeyi öğrenir.

* Sözcüklerin ilk ve yan anlamlarını çıkarabilir.

(9)

KATEGORİLER

ALT

5. Edebi eserler ve metin türleri

5.1. Edebiyatla ilgili genel bilgiler

* Metinler işlenirken şu edebi bilgiler verilecektir:

- Türk halk edebiyatı ürünleriyle tanışabilmek;

- Anonim Türk halk edebiyatı biçimleri mani, ninni, türkü gibilerini okutup

özelliklerini anlayabilmek;

- Halk edebiyatı nesrinin : Türk halk masalları, Türk halk hikayeleri, Türk halk tiyatrosu gibi türleri okutup özelliklerini kavrayabilmek;

- Sanat edebiyatı nesir türleri;

roman, öykü, deneme, gezi, hatırat, sohbet, eleştiri ve şiir türlerini okuyup

özelliklerini kavrayabilmek;

- Öyküde unsurlar: Plan, konu, zaman, mekan ve kişileri açıklayabilmek, - Şiirde ana duygu: Tema,

biçim, ölçü, uyak, tonlama vurgu- unsurlarını

kavrayabilmek.

* Düz yazı ve manzum yazı biçimlerinin türlerini öğrenir.

* Halk edebiyatı ürünlerini okur ve özelliklerini tanır.

* Halk edebiyatı nesrinin tür ve özelliklerini bilir.

* Sanat edebiyatı düzyazı ve şiir örneklerini okur ve özelliklerini bilir.

* Düzyazılardaki: Plan, konu, zaman, mekan ve kişileri ayırt eder.

* Şiir yazılardaki ses ve sanat unsurları: ölçü, uyak, konu ve biçimleri öğrenir.

(10)

KATEGORİLER

ALT

5.2. Metinler üzerinde çalışmalar

* Ön çalışma hazırlıkları:

* Metnin okunması;

* Metnin incelenmesi;

* Metinde sözcük çalışmaları;

* Metnin konusuyla ilgili çalışmalar;

* Metnin çözümlenmesinde, metnin özeliğine göre sorular sorma;

* Plan ve paragraf anlamını kazandırma;

* Metnin türü üzerinde çalışmalar;

* Metnin yazarı üzerinde durma;

* Öğrencilere kitap okutma alışkanlığını yaratma;

* Öğrenci, metinlere karşı ilgi duyar ve inceler.

* Vurgu, ton ve ulamaya dikkat ederek okur.

* Okuduktan sonra metnin incelenmesini yapar.

* Sözcüklerin: Gerçek, mecaz, deyim ve terim anlamlarını kavrar.

* Okuduğu bir metni ana hatlarıyla ve bütün olarak kavrama gücünü kazanır.

* Metnin planı üzerinde bilgi edinir.

* Yazar ve şairleri tanıyıp geniş bir edebi kültüre sahip olur.

(11)

KATEGORİLER

ALT

6. Dilbilgisi * Dillerin doğuşu ve

Türkçe’nin dünya dilleri arasındaki yerini

anlayabilme;

* Dil aileleri ve soydaş dil gruplarını kavrayabilme;

* Türklerin bugüne dek kullandıkları alfabeleri öğrenebilme;

* Ağız, şive ve lehçeleri kavrayabilme;

* Tümce içinde sözcükleri doğru vurgulayabilme;

* Deyimleri açıklayabilme;

* Tümce içinde zaman, yer, nicelik, nitelik soru

belirteçlerini tanıyabilme;

* Ek eylemleri tanıyabilme;

* Eylem çatısını: Nesne bakımından ve özne

bakımından kavrayabilme;

* Eylemsilerle ilgili bilgi ve çeşitlerini: Ad-eylem, sıfat- eylem, bağ-eylemleri kavrayabilme.

* İnsanların anlaşma aracı olan dilin tarihi gelişmesini öğrenir.

* Türk dilinin zengin bir dil olduğunu öğrenir.

* Türklerin kullandıkları alfabeleri bilir.

* Türk dilinin ağız, şive ve lehçelerini öğrenir.

* Sözcükleri doğru vurgulayıp doğru telaffuz eder.

* Belirteç sözcüklerini kavrar.

* Ek- eylemleri tanır.

* Geçişli, geçişsiz, etken edilgen eylemleri öğrenir.

* Eylemsileri ve eylemsi çeşitlerini bilir.

(12)

KATEGORİLER ALT

* Sözcük ve sözcük gruplarının anlam özelliklerini ( sesteş, anlamdaş, zıt anlamlı) kavrayabilme;

* Noktalama işaretlerini doğru ve yerinde kullanabilme;

* Tümce çeşitlerinin; her çeşidini kavrayabilmek.

* Sözcüklerin anlam özelliklerini kavrar.

* Noktalama işaretlerini bilir.

* Tümce çeşitlerini:

- Yapı bakımından - Dizilişi bakımından - Yüklemleri bakımından - Anlamları bakımından

inceleyip ayırt eder.

(13)

TÜRKÇE DERSİNİN – DİĞER DERSLERLERLE İLİŞKİSİ

İnsan, sözcüklerle düşünür düşüncesinden yola çıkarak, en basit ihtiyaçlarımızdan en karmaşık duygu ve düşüncelerimizi, başkalarına anlatmak istediklerimizi ancak sözcüklerden oluşan tümcelerle anlatmamız mümkündür. Her dilin olduğu gibi Türk dilinin de en güçlü iletişim aracı olması için öteki derslerin de katkı

sunmaları gerekmektedir. Nasıl bir anadili dersi öğretmeni anlatımın düzgün ve kusursuz olmasını amaç edinmişse öteki ders öğretmenleri de bu konuda çaba göstermelidir. Bu bağlamda her ders alanı bir ölçüde dil dersidir de. Hal böyle iken bütün kavramlar sözcüklerle ifade edildiklerine göre Türkçe dersi her ders alanıyla sıkı ilişkidedir.

Örneğin: Hesap yaparken – matematik dersiyle; şarkı söylerken – müzik; geçmişte geçen olaylar anlatılırken – tarih; dünyanın şekil ve oluşumunu anlatırken – coğrafya, doğayı, ağaçları, kuşları v.b. anlatırken – biyoloji, sıralayabileceğimiz her ders ve iletişimler ana dili dersiyle sıkı bir ilişki içerisindedir.

(14)

METODOLOJİK İLKELER

Öğretmen, öğrencilerine, anadili derslerinin önemini vurgulayarak, onları bu bilinç ile yetiştirmelidir.

Öğretmen, ilgi uyandırma, özendirme, öğrenciyi cesaretlendirme görevini hiçbir zaman aklından çıkarmamalıdır.

Öğrenci, dediğinden çok yaptığından etkilenir. Onun içindir ki öğretmen, öğrenci için en canlı ve en etkili bir örnek olduğunu unutmamalı ve anadilini o yönde geliştirip kullanırken özen göstermelidir.

“Öğretim Merkezli” klasik öğretim yönteminden kaçınmalı; öğrenciyi ders ile ilgili tartışmaya katılması için özendirmeli, cesaretlendirmelidir.

Türkçe dersi öğretimi: Anlama, anlatım ve dilbilgisi etkinlikleri içerisinde kaynaştırılmış olarak birbirinden soyutlanmadan işlenmelidir. Özellikle dilbilgisi, okuma, dinleme ve yazma etkinliklerinin kusursuz olması için en uygun yöntem ve tekniklerin kullanılması gereklidir. Bunlardan en önemlisi de “ Öğrenci Merkezli” öğretim yönteminin gerçekleştirilmesiyle olabilir.

(15)

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Her dersin olduğu gibi Türkçe dersinin de belirli eğitim ve öğretim amaçları vardır. Bu amaçlara ulaşabilmek için öğrencilerde istendik kazanımların oluşması beklenir. Bu beklentilerin oluşup oluşmadığını anlamak için de ölçme ve değerlendirmeye başvurulur.

Öğrenci başarısını değerlendirmek, onlar hakkında bir değer yargısında bulunmaktır. Değer yargısında bulunmak, not vermek suretiyle yapılır. Kısaca öğrenci başarısını değerlendirme, öğrencilere not vermedir.

Değerlendirmede kullanılabilecek yollar şunlardır:

- Sözlü yoklamalar;

- Kısa cevaplı çok sorulu testler;

- Kompozisyon türü yazılı yoklamalar;

- Ev ödevler.

Sözlü etkinliklerde öğrencilerin: Okuyuşları, metinlerle ilgili sorulara verdikleri cevaplar, metinlerde geçen yargıları, sebep – sonuç ilişkilerini bulabilmeleri, okudukları bir parçayı anlatabilmeleri, dilde doğruluk ve duruluk, sözcüklerin yerinde kullanılmasını, vurgu, ton ve tonlamaya özen gösterebilmesi v.b.

Hazırlayan:

Şefkat Kaçanik