ULUSAL SU VE SAĞLIK KONGRESİ (26-30/10/2015)

ULUSAL SU VE SAĞLIK KONGRESİ

(26-30/10/2015)

TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ

AV. HALİL ŞEN I. HUKUK MÜŞAVİRİ

İÇME KULLANMA SULARI İLE AMBALAJLI SULARA İLİŞKİN KANUNİ DÜZENLEMELER

• 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 235. maddesi ve devamı

• 663 sayılı Sağlık Bakanlığı Ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 26. maddesi

• 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 27., 40. ve 42. maddeleri

• 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14. maddesi

• 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7. maddesi

• 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 6. maddesi

• 3202 sayılı Köye Yönelik Hizmetler Hakkında Kanun’un 2. ve Ek 2.

maddesi ²

YÖNETMELİK ve TEBLİĞLER

• İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik

• Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik

• Kaplıcalar Yönetmeliği

• Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları Ve Şartları Hakkında Yönetmelik

• Sağlık Bakanlığınca Yapılacak Piyasa Gözetimi Ve Denetiminin Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik

• Tankerle İçme-Kullanma Suyu Temini Ve Nakli Hakkında Tebliğ

• Ambalajlı Su Satış Yerleri İle Ambalajlı Su Nakil Araçlarının Tabi Olacağı Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ

1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu

• Madde 235- ‘Hususi kanuna tevfikan belediyelerce idare edilen

sularla işletilmesi şirketlere bırakılan suların sıhhi hususları

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletinin murakabesine tabidir.’

663 sayılı Sağlık Bakanlığı Ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

• Madde 26- d) Birey, toplum ve çevre sağlığını etkileyen ve genel sağlığı ilgilendiren her tür etkeni incelemek, teşhis etmek, değerlendirmek ve kontrol etmek üzere gerekli laboratuvar hizmetlerinin organizasyonunu sağlamak ve ulusal referans laboratuvarı kurmak ve işletmek, içme suları, biyosidal ürünler gibi görev alanına giren konularda tüketici güvenliği ile ilgili tedbirleri almak ve buna yönelik her türlü iş ve işlemi tesis etmek.

5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu -1-

• Madde 27- …Ancak; kaynak suları, içme suları, doğal mineralli sular ve tıbbi amaçlı suların üretimi, uygun şekilde ambalajlanması, satışı, ithalat ve ihracatına ilişkin usul ve esaslar ile içme-kullanma sularının teknik ve hijyenik şartlara uygunluğu, kalite standartlarının sağlanması, kalite standartlarının izlenmesi ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar Sağlık Bakanlığınca belirlenir.

5996 sayılı Kanun -2-

Madde 27- (

5996 sayılı Kanun -3-

• Madde 40- ö) 27 nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen ürünlerle ilgili hükümlere aykırı hareket eden işyerlerine onbin Türk Lirası idarî para cezası verilir, Bakanlıkça veya Sağlık Bakanlığınca belirlenen şartları yerine getirinceye kadar işyerleri faaliyetten men edilir.

• Madde 42- 6) (Ek: 2/1/2014-6514/54 md.) 27 nci madde uyarınca Sağlık Bakanlığının denetim alanındaki sular bakımından bu Kanunda belirtilen idari yaptırımları uygulamaya halk sağlığı müdürü yetkilidir. Bu sularla ilgili iş ve işlemler Türkiye Halk Sağlığı Kurumunca yapılır.

5393 sayılı Belediye Kanunu

• Madde 14- Belediyenin görev ve sorumlulukları:

a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans … hizmetlerini yapar veya yaptırır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu

• Madde 7- Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

r) Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.

5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu

• Madde 6- İl özel idaresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;

b) İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma; orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları dışında,

Yapmakla görevli ve yetkilidir.

3202 sayılı Köye Yönelik Hizmetler Hakkında Kanun

• Madde 2- d) Köy ve bağlı yerleşim birimlerinin yol, su, elektrik, kanalizasyon tesislerinin inşaatı, bakımı, onarımı, geliştirme ve işletme hizmetlerini düzenlemek üzere gerekli tedbirleri almak, bakım, onarım, işletme ve geliştirme hizmetlerine ait esasları tespit etmek ve yürütmek,

• Madde Ek 2- Kaldırılan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü taşra teşkilâtının bölge müdürlüklerince yürütülen hizmetler, bölge müdürlüğü kapsamına giren illerin il özel idarelerince her yıl müştereken yapılacak iş programı çerçevesinde yürütülür. Bu iş programı çerçevesinde ilgili il özel idareleri gerekli araç, gereç, taşınır, personel ve diğer her türlü desteği sağlar.

İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR HAKKINDA YÖNETMELİK

VE

DOĞAL MİNERALLİ SULAR HAKKINDA YÖNETMELİK

-1-

---

• İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik;

 Kaynak suları, içme suları ve içme-kullanma suları ile ilgili hükümleri kapsar.

 İnsani tüketim amaçlı suların teknik ve hijyenik şartlara uygunluğu,

 Suların kalite standartlarının sağlanması,

 Kaynak suları ve içme sularının istihsali, ambalajlanması, etiketlenmesi, satışı, denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenler.

-2-

• Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik;

 Ülkemizde çıkan ve tüketime sunulan doğal mineralli sular ile ithaline Kurum tarafından izin verilen doğal mineralli suların onaylanması, satışı, denetlenmesi ve etiketlenmesi ile,

 Avrupa Birliğine üye devletlerin yetkili kuruluşları tarafından doğal mineralli su olarak onaylanan suların ülkemizde satışı, denetlenmesi ve etiketlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenler.

-3-

 Kaynak ve içme suları ile doğal mineralli suyu işletmek isteyenler, valilikten tesis ve üretim izni almak zorundadır.

 Kaynak ve içme suyu ile doğal mineralli su tesisleri, senede bir defa Kurumca, üçer aylık periyotlarla da halk sağlığı müdürlüklerince denetlenir.

 Ambalajlı suların piyasa gözetim ve denetimi, halk sağlığı müdürlüğüne bağlı denetim elemanlarınca hem periyodik olarak ve hem de şikayet halinde denetlenmektedir. (Satış yerlerinin teknik ve fiziksel açıdan denetimi, numune alınması vs.)

• Analiz ve Numune;

 Numuneler, halk sağlığı laboratuvarlarında mikrobiyolojik, kimyasal ve fiziksel parametreler yönünden analiz edilir.

 Analiz neticesi uygunsuz ya da güvensiz bulunan ürünlere ilişkin analiz ücretleri işletmeci tarafından karşılanır.

 Analiz neticesi uygunsuz ya da güvensiz bulunan ürünlere ilişkin aynı parti ve seri nolu ürünlerin öncelik işletmecide olmak üzere, piyasadan toplatılması ve halk sağlığı müdürlüğü nezaretinde imhası gerekir.

 İşletmeci tarafından toplatma ve imha gerçekleştirilmemişse, masrafları yine üretici tarafından karşılanmak üzere halk sağlığı müdürlüğünce gerçekleştirilir.

-5-

• (1) İdari Tedbirler;

• Kaynak, içme suyu ve doğal mineralli su tesislerine verilen üretim izinleri;

 Üretim izni verildiği sıradaki şartları kaybetmesi,

 Sularının kimyasal, fiziksel veya mikrobiyolojik niteliklerini kesinlikle ve sürekli olarak kaybettiğinin belgelendirilmesi,

 Yapılan denetimlerde faaliyet göstermediğinin tespit edilmesi ve tespit tarihinden itibaren bir yıl içinde faaliyete geçmemesi,

-6-

• (1) İdari Tedbirler;

 İzinli bir suya başka su karıştırılması, aynı kaynaktan farklı bir isimle kendisi veya başka gerçek veya tüzel kişi adına su dolumu yapılması, izin verme sürecinin herhangi bir aşamasında sahte ve yanıltıcı belge ibraz edildiğinin tespit edilmesi durumunda iptal edilir.

 İzinleri altı çizili nedenlere istinaden iptal edilen kaynak ve içme suyuna altı ay süreyle üretim izni verilmez.

-7-

• (2) İdari Para Cezası;

 Her iki Yönetmelik hükümlerine göre yapılan piyasa denetimleri ile ilgili hususlarda 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunda öngörülen idari yaptırımlar Kurumca,

 Diğer hususlara aykırı hareket edenler hakkında 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununda öngörülen idari yaptırımlar Halk Sağlığı Müdürlüklerince uygulanır.

-8-

• İçme-Kullanma Sularında (şebeke) Analiz Ücretleri;

 Halkın tüketimine sunulan içme-kullanma suyu denetim ve analiz işlemleri suyun kalitesinin denetimi niteliğinde olup su numuneleri halk sağlığı müdürlüklerince alınır ve analizler Kurumca yetki verilen laboratuvarlarda yaptırılır. Kurumca yapılacak veya yaptırılacak her türlü tetkik ve tahlil bedeli ilgili mahalli idarece karşılanır.

 Belediyelerce ödenecek tetkik ve tahlil bedelleri, belediyelerce Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına tahakkuk ettirilecek su kullanım bedellerinden mahsup edilir.

KAPLICALAR YÖNETMELİĞİ

• Toprak, yeraltı, deniz ve iklim kaynaklı doğal tedavi unsurlarının tedavi edici faktör olarak kullanıldığı kaplıcalar, içmece ve iklim kür merkezleri ile ilgili hususlar ve buralarda kurulacak sağlık amaçlı her türlü tesisler hakkındaki esasların belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.

• Kaplıca tesislerini işletmek isteyenler bu Yönetmelikte belirtilen esaslara uygun olarak valilikten önce tesis izni, sonra işletme izni almak zorundadır.

• Yönetmelik hilafına hareket eden işletmeler ile sahipleri hakkında 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu hükümleri uyarınca yaptırım uygulanır.

HAKKINDA YÖNETMELİK

• Açık ve kapalı yüzme havuzları ile sularının hijyenik şartlara uygunluğu, yüzme havuzu suyunun kalite standartlarının belirlenmesi, denetlenmesi ve izlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenler.

• Sağlık amaçlı kullanılan kaplıca ve mineralli su havuzları ile ticari amaçlı olarak kullanılmayan havuzlar kapsam dışıdır.

• Yüzme havuzu, havuz suyu ve havuz kimyasalları her ay halk sağlığı müdürlükleri tarafından denetlenir. Yapılan denetimlerde şartlara uygun olmayan tesislerin sertifikaları müdürlükçe iptal edilir.

SAĞLIK BAKANLIĞINCA YAPILACAK PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

-1-

• Sağlık Bakanlığının görev alanına giren ürünlerin piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında veya ürünler piyasada iken, ilgili teknik düzenlemeye uygun ve güvenli olup olmadığının gözetimine ve denetimine ilişkin usul ve esaslar ile alınacak önlemleri,

• Bu alanda Sağlık Bakanlığının görev, yetki ve sorumlulukları ile üretici ve dağıtıcıların yükümlülüklerini, piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerini yürütecek personelin hizmet içi eğitimi ve sertifikalandırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

-2-

• Çerçeve nitelik taşıyan Sağlık Bakanlığınca Yapılacak Piyasa Gözetimi Ve Denetiminin Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in;

 Analiz Ücretleri,

 Piyasaya Arzı Yasaklama Yetkisi ve

 İdari Para Cezaları gibi hususlara ilişkin hükümleri; İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, Doğal Mineralli Sular Hakkındaki Yönetmeliklere yansıtılmıştır.

Karşılaşılabilecek Hukuki Sorumluluk Halleri -1-

• (1) İdari-Disiplin Sorumluluğu:

 Anayasa Madde 129- ‘...Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.’

 657 sayılı DMK Madde 11- ‘Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.’

 657 sayılı DMK 125. madde hükümleri çerçevesinde uyarma, kınama gibi disiplin cezaları verilebilir.

-2-

• (2) Tazminat Sorumluluğu:

 Anayasa Madde 129- Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir.

 657 sayılı DMK Madde 13- Kişiler kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak uğradıkları zararlardan dolayı bu görevleri yerine getiren personel aleyhine değil, ilgili kurum aleyhine dava açarlar. … Kurumun, genel hükümlere göre sorumlu personele rücu hakkı saklıdır.

-3-

• (2) Tazminat Sorumluluğu;

 5510 Sayılı Kanun Madde 21- ‘İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir.’

-4-

• (3) Cezai Sorumluluk:



(2) Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Nedeniyle Karşılaşılabilecek Hukuki Sorumluluk Halleri -1-

• İşletmenin İdareye Karşı Sorumluluğu;

1) İdari Yaptırımlar: Ambalajlı sularla ilgili yaptırımlar slaydında tek tek sayıldığı üzere, üretim izni verildiği sıradaki şartların kaybedilmesi, izinli bir suya başka suyun karıştırılması, aynı kaynaktan farklı bir isimle kendisi veya başka gerçek veya tüzel kişi adına su dolumu yapılması gibi sebeplerin varlığı halinde üretim izni iptal edilir.

2) İdari Para Cezası: Piyasa denetimleri ile ilgili hususlarda Kurumumuzca, diğer hususlara aykırı hareket edilmesi durumunda ise Halk Sağlığı Müdürlüklerince işletmecilere idari para cezası uygulanır.

-2-

• İşletmecinin Tüketiciye Karşı Sorumluluğu;

1) Tazminat Sorumluluğu: 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’un 1. maddesinde yer alan ‘… kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici önlemleri almak…’ şeklindeki amaç doğrultusunda, ayıplı malın teslimi halinde tüketicinin işletmeciye karşı her zaman tazminat sorumluluğuna başvurma hakkı vardır.

2) Cezai Sorumluluğu: ???

Teşekkür ederim.