GIDA ETİKETLEME KURALLARI. Selman Ayaz Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı

(1)

GIDA ETİKETLEME KURALLARI

Selman Ayaz

Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı

(2)

TGK Etiketleme Mevzuatı

TGK Etiketleme Yönetmeliği

29/12/2011

Gıda Etiketleme ve

Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği

Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği

1169/2011/EC 1924/2006/EC

• Resmi Gazete: 26.01.2017 tarihli ve 29960 Mükerrer sayılı

(3)

AMAÇ

Algı farklılıkları ve bilgi gereksinimleri dâhil gıda hakkında bilgilendirme açısından

tüketicilerin üst düzeyde korunmasına ilişkin kuralları belirlemektir.

(4)

Doğru Bilgilendirmeye İlişkin Kurallar (Madde 7)

(1) Gıda hakkında bilgilendirme, özellikle;

a) Gıdanın başta doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi, imalat veya üretim metodu olmak üzere başlıca nitelikleri açısından,

b) Gıdanın sahip olmadığı etkilere veya özelliklere atıfta bulunarak,

c) Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak,

ç) Gıdanın bileşiminde doğal olarak bulunan bir öğe veya gıdada normal olarak kullanılan bir bileşen farklı bir öğe veya farklı bir bileşen ile ikame edildiği halde, görünüş, tanımlama veya resimli gösterimler vasıtasıyla söz konusu gıdada o öğenin veya o bileşenin varlığını ima ederek,

yanıltıcı biçimde olamaz.

(5)

Doğru Bilgilendirmeye İlişkin Kurallar (Madde 7)

(2) Gıda hakkında bilgilendirmenin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılır olmalıdır.

(3) Özel beslenme amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğuna dair bilgilendirme yapılamaz, bu tür özelliklere atıfta bulunulamaz.

(4) Bu hükümler; gıdanın reklâmı, tanıtımı; özellikle de şekli, görünüşü veya ambalajı, ve sergilenme şekli için de uygulanır.

(6)

Gerek görüldüğünde bu Yönetmelik hükümlerinin uygulamasına yönelik hazırlanacak talimat veya kılavuzlar, Bakanlık internet sitesinde yayımlanır.

KILAVUZ

17 Temmuz 2017

Bakanlık İnternet sitesinde yayımlandı.

Uygulamaya İlişkin İlave Düzenlemeler ( Madde 48)

(7)

Sorumluluklar

• Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği ile gıda zinciri içinde yer alan bütün gıda işletmecilerinin sorumlulukları belirlendi.

• Gıda zincirinin tüm aşamalarında yer alan gıda işletmecileri (üretici, ithalatçı, ambalajlayıcı, perakendeci, toplu tüketim yeri, vb.) kontrolleri altında yürüttükleri faaliyetlerin gerektirdiği ölçüde tüketiciyi bilgilendirmeden sorumlu olacak.

Sorumluluk Alanı Belirlendi

(8)

KAPSAM

GIDA ZİNCİRİNİN TÜM AŞAMALARINDA İŞLETMECİLERİNE GIDA

(9)

KAPSAM

HANGİ GIDALAR???

TOPLU TÜKETİM YERLERİ TARAFINDAN SUNULAN GIDALAR SON TÜKETİCİYE

SUNULMASI AMAÇLANAN TÜM

GIDALAR

GIDA İŞLETMECİLERİ ARASINDA ARZ EDİLEN GIDALAR TOPLU TÜKETİM

YERLERİNE YÖNELİK OLARAK

HAZIRLANAN GIDALAR

(10)

TÜRK GIDA KODEKSİ

YATAY

DİKEY

Yatay ve dikey gıda kodeksinde yer alan etiketlemeye ilişkin hükümler ve belirli gıdalar için yürürlükte olan özel mevzuatta belirlenen etiketleme gereklilikleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır.

• TGK Salça ve Püre Tebliği

• TGK Sofralık Zeytin Tebliği

• TGK Meyve Suyu ve Benzeri Ürünler Tebliği

• ……..

Etiketlemeye İlişkin Hükümler

(11)

Temel Görüş Alanı

Bir ambalajın, tüketici tarafından ilk bakışta yüksek bir olasılıkla görülmesi beklenen, gıdanın karakteri ve doğası ve uygulanabilirse markasına dayanarak tüketicinin ürünü hemen tanımasına imkân veren ve birden fazla bulunması halinde gıda işletmecisi tarafından seçilen görüş alanı.

(12)

TEMEL GÖRÜŞ ALANI

(13)

TEMEL GÖRÜŞ ALANI

(14)

TÜKETİM BİRİMİ

Hazır ambalajlı

gıdalar

Ambalajın veya etiketin üzerinde adedi veya ağırlığı belirtilen ve ambalajın içinde

ağırlıkları aynı olan paket, dilim, adet, draje, tane ve benzeri şekildeki ayrı her bir

birim

Porsiyon büyüklüğü belirlenmiş gıdanın Yönetmelikte belirtilen Gıdaların Porsiyon Büyüklükleri (Ek-12) dışındaki tek kullanımlık ambalajda sunulduğu tek birim

(15)

TÜKETİM BİRİMİ

(16)

YENİ UYGULAMALAR

• Gıdanın dondurulduğu tarih

• Toplu tüketim yerlerinde bildirilecek zorunlu bilgiler

• Gluten ile ilgili isteğe bağlı bilgilendirme

• Mesafeli satış (internet vb.)

• Zorunlu Beslenme bildirimi (Hazır ambalajlı gıdalarda)

(17)

GIDA HAKKINDA BİLGİLENDİRME

TÜKETİCİYİ YANILTICI BİÇİMDE OLAMAZ.

DOĞRU BİLGİLENDİRMEYE İLİŞKİN KURALLAR

GIDA HAKKINDA BİLGİLENDİRME TÜKETİCİ AÇISINDAN

DOĞRU, AÇIK ve KOLAY ANLAŞILIR OLMALIDIR.

(18)

(19)

(20)

«DOĞAL»

İfadesinin Kullanımı

• Tek bileşenden oluşan (katkı, aroma vb. dahil hiçbir ilave bileşen içermeyen)

• Fiziksel, enzimatik veya mikrobiyolojik işlemler dışında herhangi bir işleme tabi tutulmamış

• Bitki, algler, mantar, hayvan, mikroorganizma veya mineral kaynaklı

• Doğal yapısında önemli bir değişikliğe sebep olacak herhangi bir işlem uygulanmamış gıdalarda

DOĞAL

ifadesi kullanılabilir.

(21)

(22)

«Doğal Bileşenlerden Üretilmiştir» ifadesi

Bir gıdanın üretiminde kullanılan tüm bileşenler doğal ise;

«Doğal bileşenlerden üretilmiştir»

«Doğal bileşenler kullanılmıştır»

«Doğal bileşenler içerir»

gibi ifadeler kullanılabilir.

• «DOĞAL DOĞAL bileşenlerden üretilmiştir»

•• DOĞAL bileşenler DOĞAL

• % 100 DOĞAL KULLANILAMAZ

(23)

Negatif ve Pozitif Beyanlar

Bir gıdada doğasından gelen hariç olmak üzere;

ü Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince katkı maddesi kullanımına izin veriliyorsa,

ü Taşınma prensibi ile herhangi bir bileşenden taşınmış bir gıda katkı maddesi yoksa,

«Katkısız»,

«Katkı maddesi içermez»,

«Katkı maddesi bulunmaz»,

«Katkı maddesi yoktur»

v.b ifadeler kullanılabilir.

(24)

NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR

%100 katkısız

Tamamen Katkısız En katkısız

Hiç katkı yoktur

(25)

NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR

«

Renklendirici içermez»

«Koruyucu içermez»

Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince kullanımına izin verilen ve bir veya birden fazla katkı maddesi içeren gıdalarda, belli bir katkı maddesinin sadece fonksiyonel sınıf adına atıfta bulunan “………

içermez” şeklindeki ifadeler kullanılabilir.

(26)

İFADE NEDENİ UYGUN UYGUN DEĞİL

Yapay renklendirici içermez Mevzuatta “yapay renklendirici” tanımı yok

x

MSG içermez Katkı maddesi adına atıfta bulunulması gıda katkı maddesi kullanılmadığı algısı

yaratacağından

x

Türk Gıda Kodeksi gereğince .… (gıdanın adı) …. katkı

maddesi içermez

Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince katkı maddesi

kullanımına izin verilmeyen gıdalar

ü

Türk Gıda Kodeksi gereğince bal katkı maddesi içermez

Balda katkı maddesi kullanımına izin

verilmemektedir.

ü

Türk Gıda Kodeksi gereğince (gıdanın adı) (fonksiyonel sınıf) içermez

Katkı maddesi adına atıfta bulunulması gıda katkı maddesi kullanılmadığı algısı

yaratacağından

x

(27)

İÇERMEZ

• Ayçiçek yağı içermez

• Glukoz şurubu içermez

• Palm yağı içermez

İÇERİR

• Zeytinyağı kullanılmıştır

• Pancar şekeri kullanılmıştır.

(invert şeker hariç)

Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak tüketicileri yanıltıcı olamaz.

(28)

«Vejetaryenler / Veganlar için uygundur»

İZİN VERİLEN DİĞER Negatif BEYANLAR

« Domuz yağı/eti içermez»

(29)

«%100»

İfadesinin Kullanımı

Piyasada yer alan benzer gıdalarla karıştırılabilecek

gıdalarda %100 ifadesi kullanılabilir.

Mevzuata uygun şekilde farklı alternatif bileşenler

kullanılarak üretilebilen gıdalarda ilgili bileşenler için

sadece bu bileşeni vurgulayan ifadeler

kullanılabilir.

% 100 malt

% 100 pancar şekeri

TGK Meyve Suyu ve

Benzeri Ürünler Tebliği

(30)

%100 İFADESİ

%100 doğal

%100 katkısız

% 100 geleneksel

% 100 taze

% 100 saf

% 100 …..

(31)

Gıdanın adını veya gıdanın bileşenlerini vurgulamak için “Gerçek/Hakiki” vb.

ifadeler kullanılamaz.

“Hakiki bal”, “Gerçek meyve/meyveli”, “Hakiki Maraş Dondurması” vb. ifadeler

kullanılamaz.

«Gerçek» / «Hakiki” vb. ifadelerin kullanımı

(32)

Endüstriyel ölçekte üretilen gıdalar için

“ev yapımı”

ifadesi kullanılamaz.

Ancak

“ev yapımı tadında”, “anne eli değmiş gibi”,

geleneksel tat vb.

ifadeler tüketici tercihine bırakıldığından kullanılabilir.

“Ev Yapımı”, “… Tadında”, “…. Tat” v.b. İfadelerin Kullanımı

(33)

“Geleneksel” ifadesinin kullanılabilmesi için 3 şarttan birinin sağlanması gerekir.

1. Dikey gıda kodeksinde tanımlanmış olması.

(Geleneksel reçel)

2. Türk Patent Enstitüsü tarafından tescillenmiş olması.

3. Geleneksel üretim, işleme yöntemi, geleneksel bileşim, geleneksel hammadde veya malzeme açısından en az otuz yıl süreyle kullanıldığının kanıtlanmış olması.

” GELENEKSEL” ifadesinin kullanımı

(34)

“Orijinal” terimi, bir gıda işletmecisi tarafından üretilen gıdalar arasında orijinal şekli veya temel bileşimi, tüketici tarafından benimsenebilecek bir süre boyunca değişmeden kalan ve daha sonra farklı çeşitleri üretilen bir gıdanın, aynı işletmeci tarafından kendi kategorisinde piyasaya arz edilen ilk ürün olduğunu göstermek için kullanılabilir.

“Orijinal” ifadesinin kullanımı

“Orijinal” terimi bir gıdanın, farklı gıda işletmecileri tarafından üretilen aynı kategorideki diğer gıdalardan daha orijinal, daha özgün, daha iyi, vb. olduğunu ima edecek şekilde kullanılamaz.

(35)

“Saf” ifadesinin kullanımı

“Saf” teriminin kullanılması, aynı gıdanın “saf olmayan” alternatiflerinin de bulunabileceği algısı yaratacağından gıdalar için “saf” ifadesi

kullanılamaz.

Diğer Bazı İfadelerin Kullanımı

“Günlük” ifadesinin kullanımı

Günlük terimi

sadece

raf ömrü 24 saat olan gıdalar için kullanılabilir. Bir gıdanın etiketinde

“Günlük” teriminin kullanılması halinde üretim tarihi de zorunlu olarak verilir.

(36)

Ancak firmanın kendi aynı ürünleri arasında kullanılabilir. Bu durumda gıdanın hangi belirgin bir özelliğinden kaynaklandığına dair ilave bir ifadeye yer verilmelidir.

Örnek:

“En …. çikolatamız” ifadesi,

Diğer Bazı İfadelerin Kullanımı

“Yüksek Kaliteli, “Premium”, “Quality”, Kaliteli” Best/Finest/En ….., “Süper” Bol, Ekstra, Daha Fazla vb. terimlerin kullanımı

Bu tür terimler, piyasada bulunan diğer firmaların aynı ürün grupları arasında kaliteli, premium, en iyi, en güzel, en lezzetli vb. olduğunu ileri sürecek şekilde kullanılamaz.

(37)

Özel beslenme amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğuna atıfta bulunmak

YANILTICIDIR!

Takviye edici gıdaların etiketinde

«Sadece eczanelerde satılır»

(38)

Üretiminde meyve/sebze yerine tamamen aroma verici kullanılan bir gıdanın etiketinde meyve/sebze görseli kullanılması durumunda gıdanın

“aromalı”

olduğu görselin bulunduğu yerde vurgulanmalı ya da gıdanın adında

“aromalı”

olduğu belirtilmelidir.

(39)

• Yenilebilir buz karışımlı gıdaların bileşiminde “süt ve türevi” hiç bir bileşen bulunmadığı durumlarda bu gibi gıdaların etiketlerinde inek, koyun vb. görsellere yer verilmez.

• Bal aromalı şurup etiketinde bal peteği, arı resmi, kovan gibi gıdanın bal olduğu algısı yaratacak görseller

kullanılamaz.

• Etiketinde «bal aromalı şurup» adı temel görüş alanında tüketicinin kolayca fark edebileceği bir şekilde belirtilir.

(40)

Fason üretimlerde gıda hakkında bilgilendirmeden fason yaptıran gıda işletmecisi sorumludur. “İşletme kayıt numarası” veya “tanımlama işareti” bilgisi ise üretimi yapan işletmeciye ait olmalıdır.

SORUMLULUKLAR

Gıda hakkında bilgilendirmeden(bilgilerin varlığı ve doğruluğu), gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecisi, ithal edilen gıda hakkında bilgilendirmeden ise ithalatçı sorumludur.

(41)

Mesafeli satış kapsamında gıda işletmecisi ürünü kendisi üretip kendisi pazarlıyor ise KENDİSİ sorumludur.

Mesafeli satış kapsamında başka bir gıda işletmecisi tarafından üretilen ürün ile ilgili zorunlu bilgilendirmenin satış öncesinde tüketiciye sunulmasından;

MESAFELİ SATIŞ İŞLETMECİSİ (e-ticaret, televizyon, telefon vb. araçlar ile ÜRÜNÜN SATIŞINA ARACILIK EDEN İŞLETME) sorumludur.

Teslimat sırasında gıda hakkında zorunlu bilgilendirmenin tüketiciye sunulmasından;

Ürünü son tüketiciye mesafeli satışa aracılık eden işletme ulaştırıyor ise KENDİSİ, Ürünün son tüketiciye sunulmak üzere siparişi alınarak üretici tarafından gönderilmesi durumunda ÜRETİCİ İŞLETMECİYE aittir.

MESAFELİ SATIŞTA SORUMLULUK

(42)

Otomatik satış makinelerinde veya otomasyon sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı yapılan hazır ambalajlı olmayan gıdalar için zorunlu bilgiler;

üGıdanın adı üAlerjen bilgileri

Bu bilgilerin tüketiciye ulaşmasında sorumluluk makinenin ya da tesisin işletmecisi sorumludur.

OTOMATİK SATIŞ MAKİNELERİ SORUMLULUK

(43)

Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine yönelik olmayan bir gıdayı diğer gıda işletmecilerine arz eden gıda işletmecileri; Gıdayı son tüketiciye arz edecek gıda işletmecisinin gıda hakkında bilgilendirme mevzuatına uyabilmesi için gerekli bilgilerin sağlandığını garanti eder!

SORUMLULUKLAR

Örnek:

Un fabrikasından ekmek fırınına un gönderilmesi

(44)

ZORUNLU BİLGİLER

• Gıdanın adı *

• Bileşenler listesi.

• Alerjiye veya İntoleransa Neden Olan Belirli Madde veya Ürünler (Yönetmelik Ek-1)

• Belirli bileşenlerin veya bileşen gruplarının miktarı.

• Gıdanın net miktarı*

• Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi.

• Özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları.

• Gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi.

• İşletme kayıt numarası veya tanımlama işareti.

• Menşe ülke.

• Kullanım bilgisi olmadığında gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse, gıdanın kullanım talimatı.

• Hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi *

• Beslenme bildirimi.

(*) Aynı görüş alanında verilir.

(bir ambalajın tek bir bakış noktasından okunabilen tüm yüzeyleri)

(45)

İLAVE ZORUNLU BİLGİLER (EK-2)

Koruyucu atmosferde ambalajlanmıştır

Yüksek miktarda kafein içerir. Çocuklar

veya hamile ya da emziren kadınlar için

tavsiye edilmez

Meyankökü içerir.

Yüksek tansiyon hastaları aşırı

tüketimden kaçınmalıdır Tatlandırıcı(lar)

içerir.” veya Tatlandırıcılı

Şeker/şekerler ve tatlandırıcı içerir

Şekerli ve tatlandırıcılı

Aspartam (fenilalanin kaynağı) içerir Aşırı tüketimi

laksatif etki yaratabilir

Bitkisel sterol/bitkisel

stanol ilaveli

Alkol içerir

Domuzdan elde edilen … içerir

(46)

İLAVE ZORUNLU BİLGİLER (EK-2)

- Dondurulmuş et, dondurulmuş hazırlanmış et karışımları ve dondurulmuş işlenmemiş balıkçılık ürünleri

“Dondurulduğu tarih veya ürünün bir kereden fazla dondurulduğu durumlarda ilk kez dondurulduğu tarih”

…. gıdanın adının yanında

…. etiket üzerinde

…. bileşenler listesinin hemen ardında

…. gıdanın adı ile aynı görüş alanı içinde

…. bileşenler listesinde verilir.

(47)

ZORUNLU BİLGİLERİN BİLDİRİM ŞEKLİ

x-yüksekliği (5) : en az 1,2 mm

x-yüksekliği: en az 0,9 mm en geniş yüzey < 80 cm²

Bilgiler, herhangi bir şekilde gizlenemez, kapatılamaz, bölünemez ….

Kolayca görülebilecek

Açıkça okunabilecek

Silinmeyecek şekilde Belirgin kontrast

(48)

ZORUNLU BİLGİLERİN BİLDİRİM ŞEKLİ

En geniş yüzeyi 10 cm² den küçük olan ambalajlarda

• Gıdanın adı

• Alerjen bildirimi

• Net miktar

• TETT veya STT

• İşletme kayıt/onay no Bileşenler listesi

(49)

HAZIR AMBALAJLI OLMAYAN GIDALAR

Doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar

- Gıdanın adı

- Bileşenler listesi - Alerjenler

- TETT ya da STT - Menşe

Tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan gıdalar - Gıdanın adı

- Bileşenler listesi - Alerjenler

- TETT ya da STT - Gıda İşletmecisi Unvan ve Adres - Menşe

- Gıdanın adı - Alerjenler

- TETT ya da STT

- Gıda İşletmecisi Unvan ve Adres - Menşe

- Alkol ve Domuz (Ek-2)

YENİ DÜZENLEME

(50)

HAZIR AMBALAJLI OLMAYAN GIDALAR

Talep edilmesi halinde, satın alan kişi zorunlu bilgilerin tümü hakkında bilgilendirilir.

• Alerjenler

• TETT ya da STT

• Gıda İşletmecisi Unvan ve Adresi

• Menşe

• Alkol ve Domuz kaynaklı bileşene ilişkin bildirim

• Bileşenler listesi.

• Alerjiye veya İntoleransa Neden Olan Belirli Madde veya Ürünler

• Belirli bileşenlerin veya bileşen gruplarının miktarı.

• Gıdanın net miktarı

• Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi.

• Özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları.

• Gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi.

• İşletme kayıt numarası veya tanımlama işareti.

• Menşe ülke.

• Kullanım bilgisi olmadığında gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse, gıdanın kullanım talimatı.

• Hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi

• Beslenme bildirimi.

(51)

GIDANIN ADI Resmi Ad

- Kaşar Peyniri - Üzüm pekmezi

- …. Takviye Edici Gıda İlgili gıda kodeksi

Tanımlayıcı Ad

- Karamel dolgulu yumuşak şekerleme - Kokolin kaplamalı kestane püresi

Alışılagelmiş Ad - Tarhana

- Kefir

- Muhallebi

Hiçbir ticari marka, marka adı veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad

‘gıdanın adı’ yerine geçemez.

(52)

GIDANIN ADI

Ø Gıdanın ithal edildiği ülkede kullanılan adı, ithal edilmesi ve/veya yerli üretilmesi durumunda gıdanın adı olarak kullanılabilir.

Cappuccino tüketiciler tarafından kolayca algılanabileceğinden ilave

tanımlayıcı bilgilere gerek yoktur.

Ø Ancak, son tüketicinin o gıdanın gerçek doğasını anlaması ve

karıştırabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesi sağlanamıyorsa, gıdanın adına yakın bir yerde diğer tanımlayıcı bilgilere yer verilir.

Quark için taze peynir ifadesinin de kullanılması gerekir.

(53)

Taze

Aromalı

Muz Süt

Muz Aromalı Süt

Aynı punto, aynı yazı tipi, arka plan vb.

GIDANIN ADI

Geçiş

süresi

(54)

GIDANIN ADI

ELMA SUYU

(55)

55

GIDANIN ADINA EŞLİK EDEN ZORUNLU BİLGİLER (EK-15)

‘gıdanın adında’

‘gıdanın adının yanında’

“dondurularak kurutulmuş”

“toz”

“konsantre”

“tütsülenmiş”

“ışınlanmıştır”

“derin

dondurulmuş”

Gıdanın fiziksel durumuna veya

geçirdiği özel işleme ilişkin

bilgilerin bulunmamasının

satın alan kişiyi yanıltabileceği durumlarda!!!

(56)

Bileşik bileşenin bileşenleri ağırlıkça azalan sıra kuralına uygun olacak şekilde her biri ayrı birer bileşen şeklinde de verilebilir.

Ø Meyveli Turta, İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek), meyve %10 (çilek, böğürtlen, karadut), kabartıcı (amonyum bikarbonat), …

Ø Meyveli Turta, İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, Ayçiçek), %5 çilek, %3 böğürtlen, %2 karadut, kabartıcı (amonyum bikarbonat), …

BİLEŞİK BİLEŞENİN BİLEŞENLER LİSTESİNDE BELİRTİLMESİ

(57)

BİLEŞENLER LİSTESİ

Gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında bileşimini, doğasını veya algılanan değerini değiştirmeksizin birbiri yerine kullanılan bileşenler için:

< % 2 …. ve/veya ….

> % 2 …. ve/veya …. + Kodlama

(58)

58

ALERJİYE VEYA İNTOLERANSA NEDEN OLAN BELİRLİ MADDE VEYA ÜRÜNLERİN BİLDİRİMİ

Ø 14 alerjen (EK-1)

Ø Bileşenler listesinde:

Punto, stil veya arka plan rengi ile vurgulama Ø Bileşenler listesi yoksa; «…… içerir»

Örnek: Alkollü içeceklerde «Kükürtdioksit içerir»

ØGıdanın adı açıkça atıf yapıyor ise; bildirime gerek yok. (???)

Örnek: Peynir, Tereyağı, Buğday Unu vb.

Ø Aynı alerjen maddeyi içeren her bileşen için ayrı ayrı bildirim

(59)

BİLEŞENLERİN MİKTAR BİLDİRİMİ

NE ZAMAN ZORUNLU?

Ø İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın adında yer alıyorsa ÖRNEK: Çikolatalı süt, çilekli yoğurt

ü Bileşen grubu miktarı toplam olarak verilebileceği gibi, bileşen grubunu oluşturan bileşenlerin miktarlarının ayrı ayrı olarak da verilmesi uygundur.

ÖRNEK

%10 Meyveli Kek veya Meyveli Kek

%10 Meyve

İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek), %10 meyve (çilek, böğütlen, kara dut), kabartıcı (amonyumbikarbonat), …

veya

İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek), %5 çilek, %3 böğürtlen, %2 kara dut, kabartıcı (amonyumbikarbonat), …

(60)

Ø Bir bileşik bileşen gıdanın adında geçiyor ise bileşik bileşenin miktarı da verilmelidir.

ÖRNEK: Kakaolu Krema dolgulu bisküvi

** “Kakaolu krema dolgusu”nun miktarı belirtilirken, “kakao”nun da miktarı da verilmelidir:

İçindekiler: Buğday unu, bitkisel yağ (ayçiçek), şeker, kakaolu krema dolgusu %20 (şeker, bitkisel yağ (palm), kakao tozu (%5), aroma verici), tuz.

Not: «Kakaolu krema dolgusu» nun miktarı belirtilirken, “kakao”nun da miktarı verilmelidir. Bu durumda bileşenler listesinin düzenlenme biçimine bağlı olarak kakao miktarı, bileşik bileşen üzerinden verilebileceği gibi son ürün üzerinden de belirtilebilir.

(61)

Ø İlgili bileşen veya bileşen grubu tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile ilişkilendiriliyorsa

İçindekiler: Buğday unu, kıyma (%...), soğan, domates, çeşitli baharatlar (Kıymanın miktarı verilmelidir)

(62)

Ø İlgili bileşen veya bileşen grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler ile vurgulanıyorsa

Ekstra peynirli Bol tereyağlı

ü ÇİLEK MİKTARI

Portakallı

(63)

63

NET MİKTAR

Ø Sıvı ürünlerde hacim,

Ø Diğer ürünlerde kütle birimleriyle

- Hacmi veya kütlesi önemli ölçüde kayba uğrayanların tane ile satılması veya satın alan kişinin huzurunda tartılarak satılması - < 5 g veya 5 ml (baharat ve bitkiler hariç) - Parça adedinin dışarıdan açık bir şekilde

görülebilmesi ve kolayca sayılabilmesi veya etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla, normal olarak tane ile satılan gıdalar

İlave kurallar ve istisnalar = EK 6

(64)

NET MİKTAR

Net Ağırlık:

Süzme Ağırlık:

ü Glaze işlemi uygulanmış

gıdalarda; net ağırlık glazesiz gıdanın ağırlığıdır.

(65)

TARİH BİLDİRİMİ

Diğer gıdalarda;

Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT): Uygun şekilde muhafaza edildiğinde, gıdanın kendine has özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarihi Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda “son tüketim tarihi”

Ø Use by, Expiry, Best before, BBD vb. diğer dillerdeki karşılıklar veya kısaltmalar Yönetmelik hükümlerine ilave olarak verilebilir.

Ø Atıf yapılan yerde birden fazla tarih bulunması durumunda tüketicinin anlayabileceği şekilde tarih bildirimi yapılır.

(66)

Menşe Ülke Bildirimi Ø Gıdanın menşe ülkesi, uygun ifadeler kullanılarak

kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilir.

Ana bileşenin menşei gıdanın menşeinden farklı ise,

gıdaya eşlik eden bilgilerin veya bir bütün olarak gıdanın etiketinin o gıdanın ana bileşeninin gerçek menşe ülkesi hakkında tüketiciyi

yanıltacağı durumlarda

- Ana bileşenin menşei de belirtilir ya da

- Ana bileşenin menşeinin gıdanın menşeinden farklı olduğu belirtilir.

«Yerli ve ithal hammaddeler kullanılarak Türkiye’de paketlenmiştir.»

(67)

Alkol Derecesi Hacmen %1,2’den fazla alkol içeren içecekler

hacmen % alkol derecesi verilir (EK-8)

Ø 2204 tarife pozisyonunda yer alan ürünlerde alkol derecesi, bu ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.

(68)

«Alkol içerir» bildirimi

Alkol derecesi verme zorunluluğu bulunan bu ürünlerde Ek-2 (İlave Zorunlu Bilgiler)’de yer alan «Alkol içerir» bildirimine gerek yoktur.

Bir gıdanın üretiminde bileşen ve/veya bileşik bileşenin bileşeni olarak etil alkol ve/veya alkollü içki kullanılmış ise etikette

ALKOL İÇERİR

Madde 23 istisna (Örneğin Aromalarda taşıyıcı olarak kullanılan alkol)

(69)

Domuz Kaynaklı Bileşen Bildirimi

Gıdada bileşen ve/veya bileşik bileşenin bileşeni olarak domuzdan elde edilen herhangi

bir madde bulunuyorsa

«DOMUZDAN ELDE EDİLEN … İÇERİR»

Gıdanın Adı İle Aynı Görüş Alanı İçinde

(70)

BESLENME BİLDİRİMİ

Grup 1 Grup 2

Enerji Değeri Enerji Değeri

Yağ Yağ

Karbonhidrat Doymuş Yağ Protein Karbonhidrat

Şeker Protein Lif

Tuz/Sodyum

YENİ DÜZENLEME

Enerji ve Besin Öğeleri

(100 g ya da 100 ml üzerinden)

• Enerji (kj/kcal)

• Yağ (g)

• Doymuş Yağ (g)

• Karbonhidrat (g)

• Şekerler (g)

• Protein (g)

• Tuz (g)

TGK Etiketleme Yönetmeliği TGK Gıda Etiketleme ve Tük.

Bilgilendirme Yönetmeliği

BESLENME YÖNÜNDEN ETİKETLEME = BESLENME BİLDİRİMİ

(71)

Enerji ve Besin Öğeleri

(100 g ya da 100 ml üzerinden) Enerji (kj/kcal)

Yağ (g)

- Doymuş Yağ (g) Karbonhidrat (g) - Şekerler (g) Protein (g)

Tuz (g)

ZORUNLU BESLENME BİLDİRİMİ İÇİN:

• Enerji ve besin öğeleri bu sıralama ve ölçü birimleri ile

• Gıdanın 100 g veya 100 ml’si üzerinden bildirim zorunlu (istisnalar EK-14)

• İhmal edilebilir miktarda bulunan öğe için; beslenme bildirimine yakın yerde «İhmal edilebilir miktar(lar)da … içerir» ya da tabloda «0 g», «< x g» gibi bildirimler yapılabilir.

• Tuz içeriğinin sadece gıdanın doğasında bulunan sodyumdan kaynaklandığı durumlarda bu duruma ilişkin bir ifade beslenme bildirimine çok yakın bir yerde yer alabilir.

(72)

İLAVE ÖĞELER İLE İLGİLİ KURALLAR

Ø Kırmızı öğelerden bir ya da birkaçı beslenme bildirimi tablosunda belirtilebilir.

Ø Yalnızca Ek-9’da yer alan vitamin ve mineraller belirgin miktarda bulunuyorsa miktarı verilebilir.

Ø Miktar verilen vitamin veya mineralin referans alım oranı (%RA) = EK-9’da yer alan beslenme referans değerlerin yüzdesi de verilmelidir.

Ø Zorunlu ve ilave öğelerden oluşan tabloya başka bir besin öğesi yazılamaz.

Ø Bu öğeler dışında bir besin öğesine ilişkin beslenme beyanı yapılmış ise tabloya yakın bir yerde bu besin öğesi miktarına yer verilir.

Enerji ve besin öğeleri 100 g veya 100 mL için

Enerji (kj ve kcal)

Yağ (g)

- Doymuş yağ (g)

- Trans yağ (g)

- Tekli doymamış yağ (g)

- Çoklu doymamış yağ (g)

Karbonhidrat (g)

- Şekerler (g)

- Polioller (g)

- Nişasta (g)

Lif (g)

Protein (g)

Tuz (g)

Vitaminler ⁽¹⁾

Mineraller ⁽¹⁾

(1) Yönetmelik Ek-9 Bölüm 1’de belirtilen

birimler üzerinden verilir.

(73)

ü Trans yağ ile ilgili beslenme bildirimi, diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, sadece ilgili gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren gıdaların %2’den fazla trans yağ içermesi halinde zorunludur.

ü Sadece ilgili gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren gıdalarda trans yağ miktarının %2’den az olması durumunda trans yağ miktarı isteğe bağlı olarak verilebilir.

Beslenme Bildirimi (Trans Yağ)

(74)

13 Aralık 2014

TGK ETİKETLEME YÖNETMELİĞİ Günlük karşılama miktarı (GKM)

TGK GIDA ETİKETLEME VE TÜKETİCİLERİ BİLGİLENDİRME YÖNETMELİĞİ Referans alım (RA) oranı

İSTEĞE BAĞLI

(75)

13 Aralık 2014

‘Ortalama bir yetişkinin referans alım (RA) değeri (8400 kJ / 2000 kcal)’

(76)

Doğrudan tüketilemeyen, hazırlama talimatı verilmiş bir hazır kek karışımı için

beslenme bildirimi aşağıda şekillerde verilebilir:

1.seçenek 2. seçenek 1. veya 2. Seçeneğe

ilave olarak

Besin Öğesi Birim

Gıdanın satışa sunulduğu toz halinin 100 g’ı

Hazırlama talimatına göre hazırlanmış tüketime hazır

gıdanın 100g’ı

Tüketime hazır bir porsiyon veya tüketim birimi

üzerinden*

Enerji (kJ ve kcal)

Yağ (g)

- Doymuş yağ (g)

- Trans yağ (g)

Karbonhidrat (g)

- Şekerler (g)

Protein (g)

Tuz (g)

(77)

Beslenme Bildiriminin Zorunlu Olmadığı Gıdalar (Yönetmelik Ek-14)

Örnek:

• Taze meyve ve sebzeler

• Yumurta

• Çiğ fındık, fıstık vb.

• Bal

• Nohut, mercimek, fasulye, bakla, soya fasulyesi, bezelye ve

börülce gibi baklagiller

• Taze balıkçılık ürünleri

• İşlenmemiş et ürünleri

Beslenme bildirimi zorunlu değil

İşlenmemiş gıda; «Bölmenin, parçalamanın, derisini yüzmenin, kemiğinden ayırmanın, soymanın, temizlemenin,

ayıklamanın, öğütmenin, ezmenin, kesmenin, kıymanın, inceltmenin, dondurmanın, derin dondurmanın, soğutmanın, kavuzunu ayırmanın, ambalajlamanın veya ambalajından çıkarmanın gıdanın doğal yapısında önemli bir değişikliğe neden olmayacak işlemler olduğu kabul edilerek; doğal yapısında önemli bir değişikliğe sebep olacak herhangi bir işlem uygulanmamış gıdalar»

olarak tanımlanmaktadır.

Tek bir bileşenden veya bileşen grubundan oluşan işlenmemiş ürünler,

Bulgur, pirinç, şeker v.b. ^gıdalar

üretim teknolojisi gereği işlenmiş gıda olarak değerlendirildiği için beslenme bildirimi yapılması zorunludur.

(78)

Enerji

(kJ ve kcal)

Enerji (kJ ve kcal) Yağ (g)

Doymuş yağ (g)

Şekerler (g) Tuz (g)

TEKRAR VERİLEBİLECEK BİLGİLER

Temel Görüş Alanında!!!

(79)

GLUTEN İLE İLGİLİ İSTEĞE BAĞLI BİLGİLENDİRME

Gıdanın piyasaya arz edildiği halinde gluten miktarı

< 20 mg/kg Glutensiz Gluten içermez Gluten yoktur vb.

+

Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur

Çölyak hastaları için uygundur

Buğday, çavdar, arpa, yulaf veya bunların melez çeşitlerinden oluşan veya bunları içeren ve gluten içeriği azaltılarak özel olarak işlemden

geçirilmiş olan gıdalarda gluten miktarı

< 100 ppm (mg/kg)

Çok düşük gluten / Çok düşük glutenli +

Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur Çölyak hastaları için uygundur

Gluten içeren bir veya daha fazla bileşenin;

gluten içeriği azaltılarak veya

gluten içeren bileşenleri doğal olarak glutensiz olan diğer bileşenler ile ikame edilerek özel olarak üretilmiş, hazırlanmış

ve/veya işlemden geçirilmiş ise yandaki bilgilere ilave olarak

«Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmiştir»

«Çölyak hastaları için özel olarak formüle edilmiştir»

(80)

İSTEĞE BAĞLI BİLGİLENDİRME ( Gluten)

Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmemiş ve gluten içeriği 20 ppm altında olan gıdalarda glutensiz ifadesinin kullanımı tüketiciyi yanıltmamalıdır.

Örneğin meyve suyu, aromalandırılmamış süt, su, şeker ve bunun gibi benzer gıdaların gluten içermesi beklenmediğinden bu gibi ürünler için “glutensiz” ifadesi kullanılamaz.

Ancak, benzer şekilde gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle

edilmemesine rağmen piyasada benzerleri gluten içerirken gluten içermeyen (<20 ppm) gıdalarda glutensiz ifadesi kullanılabilir.

ÖRNEK

Kahvaltılık Gevrek (mısır ve pirinç kullanılarak üretilen), mısırdan yapılmış makarna vb.

(81)

1169/2011 13 Aralık 2014

UYUM ZORUNLULUĞU

31/12/2019 tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar raf ömrü sonuna kadar piyasada bulunabilir.

31/12/2015 tarihinden önce tescil başvurusu yapılmış veya tescillenmiş ticari marka veya marka bulunduran gıdalar, 31/12/2019 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine uymak zorundadır.

İthal edilen gıdaların etiketleri için de bu süreç geçerlidir.

31/12/2019

(82)

1169/2011 13 Aralık 2014

TEŞEKKÜR EDERİM

Selman Ayaz

Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı

selman.ayaz@tarim.gov.tr