Acara daki Enerji Sektörüne Genel Bakış Acaranın Ö.C. Maliye ve Ekonomi Bakanlığı 2012

(1)

Acara’daki Enerji Sektörüne Genel Bakış

Acaranın Ö.C. Maliye ve Ekonomi Bakanlığı

2012

(2)

İçindekiler

Enerji Enstantanesi Enerji Çeşitliliği

Yatırım perspektifleri

Yapım Aşamasında Olan Projeler

(3)

Enerji Enstantanesi

Kaynak: Gürcistan Enerji Bakanlığı

• Gürcistan – Güvenilir geçiş ülkesi ve bölgesel enerji merkezi

• Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) petrol boru hattı

• Bakü-Supsa petrol boru hattı

• Güney – Kafkas gaz boru hattı Şah Denizden (SCP)

• Kuzey – Güney gaz boru hattı

• Gürcistan – Azerbaycan Güney Gaz (GASP)

• Azerbaycan ile 10 yıllık ve Şah Deniz ile 20 yıllık gaz teminiyle ilgili sözleşmeler

• Petrol ve gaz geçişindeki rolü – boru hattları ve demiryolları

• Dünya petrol üretiminde aşağı yukarı 1.6%

• Hazar’dan Avrupa’ya gaz taşımak için muazzam potansiyeli olan NABUCCO/WHITE STREAM ile üç devlet tarafından başlatılmış Sıvılaştırılmış Doğal Gazı(LNG) geçişini sağlamaya ilişkin Karadeniz - Azerbaycan - Gürcistan - Romanya ara bağlantı (AGRI) projesi

• bölgede 2009 Ocak gaz krizinden etkilenmeyen tek ülke(kendi gaz kaynakları olmayan)

• Gürcistan/Romanya arasında Hazar’dan Karadenizi geçerek karbon kaynakları taşınmasına ilişkin mutabakat anlaşması

(4)

Enerji Enstantanesi

• Gürcistan - komşu ülkelere kesintisiz elektrik

ihracatçısı

• Türkiye’ye 500 ve 154 KV güç aktarma hattının inşaatı

• Türkiye’ye ek yeni 500 KV’lık arabağlantı için

müzakere edilmektedir

• Yüklenmiş kapasitesi 170 MW civarında yapım aşamasında olan 5 yeni HPP projesi (7MW, 46 MW, 78 MW, 5 MW and 36 MW)

• Kullanılmamış muazzam hidro kaynaklar

• Ülke hidro kaynaklarının sadece yüzde on

sekizinden faydalanmaktadır

•Muazzam, hızlı büyüyen tüketim oranı ve Irak, Suriye ve AB ülkelerine genişleyen Türkiye elektrik piyasası üzerine yüksek vergiler

•Tüm üç elektrik hatlarını hazırken Türkiye’ye

toplam aktarma kapasitesi 2000MW yani şu

andaki kapasitenin 15 kat fazlasına ulaşır Kaynak: Gürcistan Enerji Bakanlığı

Aktarma kapasitesi

(5)

Enerji Enstantanesi-

Elektrik Dengesi

(6)

• Yap-işlet prensibini temel alan Greenfield projeleri

• Tüm yeni inşaatlar üzerinde hükümet denetimi kaldırılmıştır

• Vergilerden muaf tutulan yeni yapılmış hidroelektrik santralleri–

yatırımcının piyasa ve fiyat seçiminde serbestlik

• Gride bağlanmak için olmayan özel ödemeler

• Gride üçüncü şahısların serbest erişimi

• İhracatı için vergilerden ve ruhsatnameden yoksunluk

• Gürcistan Hükümeti sadece kış aylarındaki satınalmaları garanti edebilir

• Karbon kredi satışlarından artan kar

• Yeni hidroelektrik santralların Türkiye’ye aktarma olanağı gibi üstünlük(Ticaret ve Sanayi Odası ile uzun vadeli sözleşme)

Enerji Enstantane -

Kolay Düzenleyici Sistem

(7)

Enerji Enstantanesi -

Gerekli izinler, Ruhsatlar ve Haklar

(8)

• Üretim

• Özel mülkiyete ait olan 46 enerji istasyonu (Inter-RAO (Rusya);

• Energo-pro (Çek Cumhuriyeti); EPC (Çin); Alman, Ukraynalı

• Ve diğer yabancı ve Gürcü şirketler

• Dağıtım

• 3 özel şirket

• Inter-RAO (Rusya) ve Energo-pro (Çek Cumhuriyeti) mülkiyetinde

• Akhema Group (Litvanya)

• Aktarma – HV grid

• 2 şirket

• Biri devlet mülkiyetinde diğerinin %50’si devlete, kalan %50’si Inter-RAO (Rusya) ‘ya aittir

Enerji Enstantanesi - Yapı

(9)

Enerji Enstantanes-

NEDEN Gürcistan Enerji Sektörü

(10)

Enerji Çeşitliliği

Hidro Enerji Kaynakları

• Acara – hidro kaynaklarla zengin olan bölgelerden birisi

• Acara’nın göstergesi 244 kWh/km^{2 ‘} den daha yüksektir

• Bölgenin en kuvvetli nehirleri: Çoruk, Acaristskali, Çirukistskali ve Kintrişi

• Suyu bol olan nehir Çoruk’tur.

• Uzmanların hesaplamalarına göre, Acara nehirlerin güç kapasitesi yıllık 8760 milyon KWh üretebilen 1000 MW ‘ tır. Son 20 senede asıl gücün %1’ini oluşturan 50 – 92 milyon kWh üretilmiştir.

Elektrik Santralinin İsimleri Elektrik Santralın Gücü

(t²) Elektrik İmalatı (milyon

kW/ton) Mülkiyeti

Atshesi Elektrik Santralı

Machaxela Elektrik Santralı

Kinkisha Elektrik Santralı Sanalia Elektrik Santralı Atchi Elektrik Santralı

16.00 1.43 0.74 3.00 1.03

4.00 7.09 2.27 13.00

2.14

Özel Özel Özel Özel Devlet

Toplam

^22.20 ^28.50

Acara’da Hidro – Elektrik

İstasyonları

(11)

• Bölgeye elektrik

Gürcistan Merkez Enerji Sisteminden

ulaştırılmaktadır;

• Gürcistan’da elektrik genellikle Tbilhes ve Engur elektrik

santrallerinden üretilir.

Tbilhes Elektrik Santralı kendi kapasitesinin

tümünü

kullanamamaktadır ve Engur Elektrik Santralı ise sene boyunca

çalışmak için yeterli malzemelere sahiptir.

Enerji Çeşitleri-

Hidro Enerji Kaynakları

• Acara’da olan Hidroelektrik Santralleri: Ats, Machakhela, Kinkişa, Achi and Sanalia, yeterli elektriği üretememektedir, bölgenin sadece 9%. Bundan dolayı, küçük

hidroelektrik santraller inşa edilecek.

(12)

Enerji Çeşitleri-

Rüzgar Enerji Kaynakları

• Büyük potansiyeline rağmen Acara’da rüzgar enerji kaynakları kullanılmamaktadır

• Bölgedeki meteorolojik istasyonların araştırmalarına dayanarak Acara’da rüzgar enerjisinin çalışma

gücü şöyledir: : v=3 mtre/saniye (v- rüzgar hızını ifade eder)

• Rüzgarın çalışma hızı devamlılığı yaklaşık 3327’den 6243 saate kadardır, bu zaman boyunca en uzun rüzgar Karadeniz körfezinde kaydedildi.

• Batum alanında rüzgarın hızı v> 3 metre/saniye ve yıllık 5220-6240 saate kadar devam ediyor, bu da yılın 60-70% ‘dir. Bu durum bize küçük ve büyük hızda rüzgar jeneratörleri

inşa etme fırsatları verir.

Sahil boyunca rüzgarın çalışma hızı (>3 metre/saniye) 60-70% ‘ dir, sonraki hızı

>5 metre/saniye 20-40 % ‘ dır, v>3 metre /saniye 9-14% ‘dir ve v>10 metre/saniye 3-8 %

Rüzgar hızının Yıllık Değişme Ortalaması Meteo-istasyonu V M/saniye Cv

Kobuleti

Batum 2.8

4.6 0.20

0.09

(13)

• Kışın rüzgarın aylık hızı azami derecededir, yaz döneminde bu derece minimuma düşmektedir.

• Yukarıda bahsettiğimiz aralıksız rüzgar devamlılığı (v>3 metre /saniye), tam olarak Ureki-Batumi alanındadır.

• Acara’da, Kakhaberi alanında düşük ve yüksek hızında rüzgar jeneratörleri yükleme fırsatı veren şartları mevcut. Orada çalışma hızı 6200 saatine ulaşmaktadır, yani yıllık verileri geride bırakan 70% sözkonusu.

Bunun 40 % v>5 mete / saniye hızındaki rüzgarından kaynaklanmaktadır.

Enerji Çeşitleri-

Rüzgar Enerji Kaynakları

Rüzgarın Çalışma Gücü Devamlılığı (Saatler, M / second, Year)

Meteorolojik istasyonlar

Rüzgarın Hızı (v M / Saniyeler)

>3 >5 >6 >7 >10

Kobuleti

Batum 3327

6243 1427

3593 1109

2053 540

1244 220

738 Acara’da Yıllık Gerçek Rüzgarı Ortalaması

Meteorolojik istasyonlar

Aralıksız devamlılık, Saatler

>6 >12 >24 >48 >72 >96 >120

Kobuleti

Batum 99

99 56

76 19

28 4

6 1

4 -

2 -

1

(14)

• Yenilenebilir enerji kaynağının efektif kullanımı ve gelecekte onun geliştirilmesi ülkenin yerel güç programının önemli kısmını oluşturmaktadır.

• Gürcistan tam olarak yaklaşık 1900 – 2000 saati oluşturan güneşsel kaynaklarıyla (yıllık 250 – 280 güneşli günler) en zengin ülkeler arasındadır.

Enerji Çeşitleri-

Güneşsel Enerji Kaynakları

Güneşsel Radyasyonun Aylık Dağıtımı (Kilowatt/Saat/M

²

)

Aylar

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

55 57 88 102 112 145 175 190 180 112 52 40

(15)

Güneşsel radyasyonu enerji termik enerjiye dönüştüren ve kolektörlerde su ısıtan Güneşsel Su Isıtıcı Sistemlerin kullanılması son zamanlarda Acara’da da başlamış durumdadır. Bu sistemler 2 temel parçadan oluşur: güneşsel kolektörler ve kaynatıcılar (sıcak su deposu).

Güneşsel enerji sistemleri aşağıdaki yerlerde kullanılmaktadır:

- Kintrişi korumuş alanında güç ulaştırma ve su ısıtıcı sistemleriyle donatılmış turist merkezi

- Mtirala Ulusal Parkındakigüç ulaştırma helio sistemiyle donatılmış huzur evi

- Mtirala Ulusal Parkın yan bölgesinde olan güç ulaştırma helyo sistemiyle donatılmış Aile Hoteli

P.S. Kintrişi ve Mtirala Ulusal Park yönetimlerindeki çalışanlar güneşsel enerji sistemlerin efektif kullanımı için helyo sistemlerin kullanılmasıyla ilgili özel eğitim almışlardır.

Enerji Çeşitleri-

Güneşsel Enerji Kaynakları

(16)

• Bölgede derecesi 22C – 31C arasında olan düşük debitte termik suları mevcut (Bugauri, Shuakhevi, Şubani, Tomaşeti, Makhinjauri).

• Bu derecede olan termik sular gece / gündüz debitinde kullanılabilir. Isıtma sistemine suyun ulaştırılması için kullanılamaz.

Enerji Çeşitliliği-

Termik Sular

(17)

Yatırım perspektifleri

(18)

Yatırım perspektifleri

(19)

Yatırım perspektifleri

(20)

Şuakhevi Bölgesinde Olan Küçük Hidroelektrik Santralleri

Yatırım perspektifleri

(21)

Yatırım perspektifleri

(22)

Acara’da Küçük Hidroelektrik Santrallerini İnşa Etme Perspektifleri

Bölge Kapasite

(megawatt) Yıllık Elektrik Enerji Üretme

Milyon Kilowatt/Saat

Gerekli Yatırım (Milyon

Dolar)

Kobuleti 60.4 406.84 110.51

Khelvaçauri 115.75 738.3 121.21

Keda 8.65 56.38 6.91

Şuakhevi 36.5 231.6 29.74

Khulo 17.8 98.13 18.66

Total 239.1 1531.25 287.03

Yatırım perspektifleri

(23)

 Clean Energy Invest (CEI) Norveç asıllı hidrogüç şirketidir.

 CEI, işleyen elektrik sektörü ve kullanılmayan hidro güç kaynak potansiyeli olan çeşitli ülkelerde projeler geliştirmektedir.

 Ajaristsqali projesi Clean Energy Invest ve Dünya Bankası Grubu üyesi , UFK tarafından kurulan erken evre proje geliştiricisi olan IFC InfraVentures işbirliği ile geliştirilmiştir.

 Yıllık ortalama üretimi 700-1200 GWh olan 2-5 hidrogüç istasyonun inşası planlanmaktadır.

 Projenin yükleniş kapasitesinin 175-300MW olacağını tahmin edilmektedir.

 İnşaatın maliyeti yaklaşık 350-650 milyon ABD doları tutarındadır.

 Proje gerçekleşirse Ajaristsqali projesi Gürcistan’ın şimdiye kadar gerçekleştirilmiş en geniş doğrudan yabancı yatırım projelerinden birisi olacak ve ülkenin ihracat ına büyük oranda katkıda bulunacaktır.

www.adjaristsqali.com

Yapım Aşamasında Olan Projeler

(24)

Yapım Aşamasında Olan Projeler

 “Ajar Energy 2007” Ltd, EKSIM YATIRIM HOLDING şube şirket, 2007 yılında Batum'da kurulmuştur.

 Şirket nehri Çoruh üzerinde iki hidroelektrik istasyonu inşa etmeyi planlıyor(Kirnati HPP, Khelvachauri HPP).

 Projenin yükleniş kapasitesinin 74 MW.

 İnşaatın maliyeti yaklaşık 125 million ABD Dol.

 İnşaat işleri erken 2012 yılında başlayacak ve 2016 yılına kadar tamamlanacaktır

 Şu anda şirkete, 45 kişi istihdam edilmektedir..

(25)

 Hidro Geliştirme Şirketi (Gürcistan) nehir Kintrishi üzerine hidroelektrik istasyonu inşa etmeyi planlıyor.

 Projenin yükleniş kapasitesinin 30 MW.

 İnşaatın maliyeti 8 million ABD Dol fazla.

 İnşaat işleri erken 2012 yılında başlayacak ve 2014 yılına kadar tamamlanacaktır

Yapım Aşamasında Olan Projeler

(26)

Batumi Yatırım Ajansı (BYA) 74, baku cad, 6010 Batumi, Gürcistan Tel: (+995 8 422) 27 72 09

Mob: (+995 577) 40 60 68 E-mail: tchagalidze@gmail.com Skype: bia-zaal