• SOSYAL ETKİ VE UYMA
YARARLANILAN VE ÖNERİLEN KAYNAKLAR
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2016). Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Günümüzde İnsan ve İnsanlar:
Sosyal Psikolojiye Giriş. (13. Basım). İstanbul: Evrim.
• Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M. (2012). Sosyal Psikoloji, Çev. Okhan Gündüz. İstanbul: Kaknüs.
• Hogg, M. A. ve Vaughan, G. M. (2011). Sosyal Psikoloji (2.
Baskı). Çev. İbrahim Yıldız - Aydın Gelmez. Ankara: Ütopya.
• Taylor, S. E., Peplau, L. A., Sears, D. O. (2010). Sosyal psikoloji (2. Baskı). Ali Dönmez (Çev.). Ankara: İmge.
• Freedman, J. L., Sears, D. O. ve Carlsmith, J. M. (1989).
Sosyal Psikoloji. Ali Dönmez (Çev.). İstanbul: İmge.
• Sosyal Psikoloji. (2009). Nuri Bilgin (Ed.). (3. Baskı).
İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
2
• Arkonaç, S. A. (2008). Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak:
Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Nobel.
• Şerif, M. ve Şerif, C. W. (1996). Sosyal Psikolojiye Giriş I-II.
Mustafa Atakay – Aysun Yavuz (Çev.). İstanbul: Sosyal.
• Hortaçsu, Nuran. (2012). En Güzel Psikoloji Sosyal Psikoloji.
Ankara: İmge.
• Jahoda, G. (2011). Sosyal Psikoloji Tarihi. Şeyda Başlı (Çev.).
İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Sosyal Psikoloji. (2015). Hamit Çoşkun (Ed.). (2. Baskı).
İstanbul: Elma.
• Silah, M. (2005). Sosyal Psikoloji: Davranış Bilimi (2. Baskı).
Ankara: Seçkin.
• Cialdini, Robert B. (2015). İknanın Psikolojisi: Teori ve Pratik Bir Arada. Yasemin Fletcher (Çev.). İstanbul: MediaCat.
• Demirtaş, H. A. (2004). Temel İkna Teknikleri : Tutum Oluşturma ve Tutum Değiştirme Süreçlerindeki Etkilerinin Altında Yatan Nedenler Üzerine Bir Derleme. İletişim, 19, 73-93.
3
• Sosyal etki,
• “bir bireyin davranış veya inançlarını, bir kişi veya grubun gerçek veya hayali, niyetli veya niyetsiz baskısının etkisiyle değiştirmesi”dir.
ETKİ BİÇİMLRİ ÖZELLİKLERİ Standardizasyon
(enformatif etki)
Grup üyeleri, birbirini karşılıklı etkiler (Doğruyu bulma ihtiyacı)
Konformite (normatif etki)
Çoğunluk, birey veya azınlığı etkiler (Kabul görme ihtiyacı)
İtaat Birey, bir otoritenin isteğine uyar
Yenilik Birey veya azınlık, çoğunluğu etkiler
• Uyum, “Bir kişinin inanç ve davranışlarını, grup standartlarına göre değiştirme eğilimi”dir.
İnsanlar iki temel nedenden dolayı uyum gösterir;
doğru davranmak (bilgisel etki) ve beğenilmek, kabullenilmek (normatif etki).
• Sosyal etki ve uyma konusunda, üç ayrı sosyal
psikolojik araştırma:
Muzaffer Sherif’in “grup normunun oluşması” deneyi
Otokinetik Deney
Solomon Asch’ın “uyma” deneyi
Asch Araştırmasındaki Görsel Uyaranlardan Bir Örnek
Stanley Milgram'ın “itaat” deneyi
• UYMA DAVRANIŞINI ETKİLEYEN ETKENLER
• Uyma Davranışını Etkileyen Ortamsal Etkenler 1. Grubun büyüklüğünün etkisi
2. Grubun söz birliğinin etkisi
3. Mevki ve saygınlığın (prestijin) etkisi 4. Yüz yüze olmanın etkisi
5. Kişiliğin kaybolması (
Bireylik yitimi)
6. Gruba bağlılığın etkisi7. Azınlığın etkisi
Uyma Davranışını Etkileyen Kişisel Etkenler 1. Benliğin etkileri
2. Birey olma gereksinimi 3. Kişisel kontrol arzusu 4. Cinsiyet ve uyum
13
• Uyma Davranışını Etkileyen Kültürel Etkenler
• Bireyci kültürler
• Toplulukçu kültürler
• İç gruplar
• Dış gruplar
• İnsanların Uyma Davranışı Türleri
• İtaat
• Özdeşleşme
• Benimseme
• Sosyal Psikoloji alanında yapılan deneysel
araştırmaların etikliği konusundaki değerlendirmeler.
• Algılanan sosyal etki iki kısma ayrılır.
• 1. Kuralsal (normatif) sosyal etki
• 2. Bilgisel sosyal etki