T.C. BAŞBAKANLIK AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI DEPREM DAİRESİ BAŞKANLIĞI BASINA VE KAMUOYUNA

(1)

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem Dairesi Başkanlığı

T.C.

BAŞBAKANLIK

AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI DEPREM DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Konu: 22/09/2011 Erzincan - Kemah Depremi

BASINA VE KAMUOYUNA

22/09/2011 günü, saat 06:22 (TS)’de Ml: 5.4 büyüklüğünde Erzincan - Kemah merkezli bir deprem meydana gelmiştir. Depremin dışmerkez koordinatları 39.6635 K – 38.6842 D, odak derinliği 8.49 km. olarak belirlenmiştir. Depremin ardından saat 08:06 itibariyle büyüklükleri 1.7-3.4 arasında değişen 25 adet deprem meydana gelmiştir (Şekil 1-2a, 2b) (Tablo 1). Ml: 5.4 büyüklüğündeki depremin odak mekanizması çözümü Tablo 2‘de verilmiştir.

Şekil 1. 22 Eylül 2011 tarihinde meydana gelen Erzincan- Kemah depremleri

(2)

(a)

(b)

Şekil 2. 22.09.2011 Erzincan-Kemah depremi a. Büyüklük - Sayı Grafiği, b. Büyüklük – Zaman Grafiği

Tablo 1. 22 Eylül 2011 tarihinde Erzincan-Kemah’da meydana gelen depremlerin listesi

Sayı Tarih Saat (GMT)* Enlem (K) Boylam (D) Derinlik (km) M Yer 1 22/09/2011 03:22:33 39.6597 38.6777 7.1800 5.4 ERZINCAN - KEMAH 2 22/09/2011 03:29:37 39.6717 38.7015 10.1600 3.4 ERZINCAN - KEMAH 3 22/09/2011 03:31:16 39.6490 38.7152 7.0200 3.1 ERZINCAN - KEMAH 4 22/09/2011 03:35:46 39.6518 38.6373 6.9900 3.3 ERZINCAN - ILIÇ 5 22/09/2011 03:38:15 39.6473 38.6592 7.0000 3.0 ERZINCAN - KEMAH 6 22/09/2011 03:39:52 39.6503 38.6650 7.0200 2.7 ERZINCAN - KEMAH 7 22/09/2011 03:46:00 39.6485 38.6803 7.0000 3.0 ERZINCAN - KEMAH 8 22/09/2011 03:47:26 39.6390 38.6368 5.0000 3.3 ERZINCAN - ILIÇ 9 22/09/2011 03:57:23 39.6437 38.7027 6.9700 1.9 ERZINCAN - KEMAH

(3)

Sayı Tarih Saat (GMT)* Enlem (K) Boylam (D) Derinlik (km) M Yer 10 22/09/2011 04:00:13 39.6490 38.7213 7.0300 2.6 ERZINCAN - KEMAH 11 22/09/2011 04:02:08 39.6570 38.6538 8.6200 2.8 ERZINCAN - ILIÇ 12 22/09/2011 04:03:44 39.6492 38.7595 7.1300 2.6 ERZINCAN - KEMAH 13 22/09/2011 04:05:23 39.6410 38.7247 7.0100 2.6 ERZINCAN - KEMAH 14 22/09/2011 04:09:11 39.6515 38.7128 6.9900 2.9 ERZINCAN - KEMAH 15 22/09/2011 04:11:24 39.6588 38.6495 7.0000 2.9 ERZINCAN - ILIÇ 16 22/09/2011 04:17:36 39.6690 38.6987 6.9500 2.6 ERZINCAN - KEMAH 17 22/09/2011 04:20:55 39.6595 38.7613 7.0000 2.6 ERZINCAN - KEMAH 18 22/09/2011 04:22:32 39.6398 38.7265 7.0000 2.0 ERZINCAN - KEMAH 19 22/09/2011 04:32:27 39.6300 38.6578 9.7100 3.4 ERZINCAN - KEMAH 20 22/09/2011 04:37:58 39.6540 38.6975 7.0100 2.1 ERZINCAN - KEMAH 21 22/09/2011 04:41:50 39.6577 38.6757 6.9700 1.7 ERZINCAN - KEMAH 22 22/09/2011 04:51:34 39.6377 38.7018 7.0200 1.9 ERZINCAN - KEMAH 23 22/09/2011 04:52:30 39.6485 38.6927 6.9900 2.1 ERZINCAN - KEMAH 24 22/09/2011 04:59:44 39.6377 38.6090 7.0000 2.2 ERZINCAN - ILIÇ

25 22/09/2011 05:03:31 39.6418 38.6867 6.99 1.8 ERZINCAN - KEMAH

26 22/09/2011 05:06:33 39.6572 38.7403 7.01 2 ERZINCAN - KEMAH

Erzincan il merkezi 1. derecede tehlikeli deprem bölgesinde olup Kuzey Anadolu Fay Sistemi’nin çok etkin olduğu Erzincan Ovası’nın içindedir. (Şekil 3 ) .

Şekil 3. Erzincan ilinin deprem bölgeleri haritasındaki konumu

(4)

Tarihsel dönemler boyunca çok yıkıcı depremlere maruz kalmış, son bin yılda 11 defa tamamen tahrip olmuştur. Son yüzyılda meydana gelen Türkiye’de olmuş en yıkıcı deprem olan Erzincan depremi 1939 M= 7.9 ülkenin %5 inde hasar yapmış %20 sini etkilemiş bir depremdir.

Erzincan’da son yüzyılda meydana gelmiş yıkıcı depremler 1909 M=5.1 Kığı, 1930 M=6.1 Kemah, 1939 M=5.9 Tercan, 1939 M=7.9 Erzincan, 1941 M=5.9 Erzincan, ve 1992 M=6.8 Erzincan depremleridir.

Yapılan odak mekanizması çözümleri incelendiğinde (Tablo 2) depremlerin Erzincan güneyinde yer alan KD-GB doğrultulu Ovacık Fay Zonu’ndan kaynaklandığı düşünülmüştür. Bu fay zonu Erzurum’un doğusunda Pülümür, Ovacık Malatya üzerinden devam ederek DAFZ (Doğu Anadolu Fay Zonu) ile birleşir. Deprem Danışma Kurulu üyelerinden Prof. Dr. Ali KOÇYİĞİT meydana gelen depremlerin bu fay zonunun Kemah ilçesi yakınlarında olan doğrultu atımlı fay segmentinden kaynaklanmış olabileceğini belitmişlerdir (Şekil 4).

Tablo 2. 23 Haziran 2011 de meydana gelen Ml:5.3 olan depremin odak mekanizması çözümü

Tarih Saat Ml P dalgası ilk hareketine göre Odak Mekanizması

22.09.2011 06:22 5.4

Şekil 4. Erzincan ve civarının tektonik hatlarını gösterir harita arasının tektonik hatlarını gösteren harita

(Şaroğlu vd. 1992)

(5)

Tarihsel ve Aletsel Dönem Depremleri

Erzincan ili ve yakın çevresinde aletsel ve tarihsel döneme (1900 öncesi) ait depremler Şekil 5 ve Tablo 3’de sunulmuştur;

Şekil 5. 1900’den günümüze Erzincan ve yakın çevresinde meydana gelen depremler Tablo 3. Erzincan ili ve yakın çevresinin tarihsel dönem depremleri

Milad Yıl Vakit Enlem Boylam Yer Şiddet Kaynak kaynaklar

M.S 1888 40 40 Erzincan 7 B1 13,18,8

M.S 1787 40 40 Erzincan 8 A2 13,18

M.S 1784 40 40 Erzincan,Pülümür,Erzurum 8 A1 2,18,19,8,1

M.S 1667 40 40 Erzincan 8 B1 18,2,13,8

M.S 1584 40 40 Erzincan,Erzurum 9 A1 2,16,8,13

M.S 1583 40 40 Erzincan 0 C2 18

M.S 1579 40 40 Erzincan 8 C1 15

M.S 1576 Gece 40 40 Erzincan 7 A2 2,16,8

M.S 1543 40 40 Erzincan 7 C1 8

M.S 1458 40 40 Erzincan,Erzurum 10 A1 8,2,16,13,18,21

M.S 1456 Öğle 40 40 Erzincan 8 B1 13,18,2

M.S 1433 40 40 Erzincan 6 B3 8,2

M.S 1422 40 40 Erzincan 8 B1 8,2

M.S 1374 40 40 Erzincan 8 A2 16,8,2

M.S 1366 40 40 Erzincan 6 C1 8

M.S 1356 40 40 Erzincan 6 C1 2

M.S 1345 40 40 Erzincan 6 C1 16

M.S 1308 40 40 Erzincan 7 B1 8,2

M.S 1290 40 40 Erzincan 6 B3 2,11,16

(6)

Milad Yıl Vakit Enlem Boylam Yer Şiddet Kaynak kaynaklar

M.S 1289 40 40 Erzincan 7 B3 2,16

M.S 1287 40 40 Erzincan 8 A1 8,2,13,16

M.S 1281 40 40 Erzincan 6 B1 16,2,11

M.S 1268 40 40 Erzincan,Erzurum 9 A1 8,2,13,16,1

M.S 1254 40 39 Refahiye-Erzincan,Sivas 8 A1 16,6,2,19,8

M.S 1236 40 40 Erzincan 7 B2 2,8

M.S 1168 40 40 Erzincan 8 A1 16,8,2,13,1

M.S 1161 40 40 Erzincan 7 B1 2,16,8

M.S 1068 40 40 Erzincan 7 C1 13

M.S 1047 40 40 Erzincan 0 C1 13

M.S 1045 40 40 Erzincan 9 A1 8,2,16,13

M.S 1011 40 40 Erzincan 8 A2 8,2,16

Depremin İvme Değerleri

Deprem dış merkezine (Ml= 5.4) en yakın bölgelerde kaydedilen ivme değerleri Tablo 4’de ve harita üzerinde (Şekil 6) verilmiştir. Bu depreme ait en yüksek ivme değeri Ulusal Kuvvetli Yer Hareketi Gözlem İstasyonları’ndan Erzincan-Refahiye ilçesinde KG yönünde 15.56 gal olarak ölçülmüştür. 6 Kuvvetli Yer Hareketi İstasyonu’ndan Ankara merkeze iletilen ivme kayıtlarının yerlerini gösterir harita Şekil 6’da verilmiştir.

Tablo4. 22.09.2011 tarihli Erzincan-Kemah depreminin ivme kayıtları

Alan İstasyon

Sıra No

İstasyon

Cihaz Türü

İvme Değerleri İstasyonun Deprem

Merkez Üssüne Uzaklığı

(km)

İl İlçe KG

(gal) DB (gal)

Düşey (gal)

1 ERZİNCAN REFAHİYE CMG-5TD 15.56 14.44 6.75 28

2 ERZİNCAN MERKEZ CMG-5TD 2.93 3.03 1.73 72

3 SİVAS SUŞEHRİ CMG-5TD 1.92 2.14 1.38 75

4 GÜMÜŞHANE KELKİT CMG-5TD 1.27 1.55 0.88 83

5 ELAZIĞ PALU CMG-5TD 0.93 1.07 0.66 152

6 ELAZIĞ KOVANCILAR CMG-5TD 0.85 1.06 0.45 147

(7)

Şekil 6. 22.09.2011 Erzincan-Kemah Depremi’nin en yakın istasyonlarda kaydedilen ivme değerleri

İvme ve Şiddet Haritaları

22 Eylül 2011 tarihli Erzincan-Kemah Depremi ivme dağılım haritası ve şiddet dağılım haritası Şekil 7 ve 8 ‘da verilmiştir.

Şekil 7. 22.09.2011 Erzincan-Kemah (Ml=5.4) Depreminin En Büyük Yer İvmesi Dağılım Haritaları (Çeken vd.

2008)

(8)

Şekil 8. 22.09.2011 Erzincan-Kemah (Ml=5.4) Depreminin Sismik Şiddet Haritaları Arıoğlu vd. 2001’ e göre hazırlanmış

AFAD Başkanlığı’na bağlı Deprem Dairesi Başkanlığı’nca işletilmekte olan Ulusal Sismolojik Gözlem Sistemleri’ne ait deprem kayıt cihazları ile yöredeki deprem aktivitesi 7 gün ve 24 saat sürekli izlenmekte ve gelişmelerden, ilgili yetkililer ve kamuoyu anında haberdar edilmektedir.

Saygılarımızla bilgilerinize sunarız.

Kaynaklar

 Arıoğlu E., Arıoğlu B. M., Girgin C. (2001). Doğu Marmara Depreminin Yer İvme Değerleri Açısından Değerlendirilmesi, Beton Prefabrikasyon, 57-58, 5-15.

 Çeken U., Beyhan G. ve Gülkan P. (2008). Kuzeybatı Anadolu Depremleri için Kuvvetli Yer Hareketi Azalım İlişkisi, 18. Uluslararası Jeofizik Kongre ve Sergisi, Vol:3B14, ss:1-4, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Kültür Sitesi, Ankara, 14-17 Ekim.

 Şaroğlu F., Emre Ö. ve Kuşçu İ. (1992). Türkiye Diri Fay Haritası, 1:1,000,000 ölçekli, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.

 TC. Başbakanlık AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı (DDA). http://www.deprem.gov.tr/

(9)

Tarihsel depremlerin kaynakları;

Kod Kaynak

1 Shblin,N.V., Karnik,V.,Hardzievski,D.(1974) Caalogue of Earthquakes UNESC,Skopje,Yugoslavia

10

Maravelakis,M.J.(1941)Beitrage zur Kentnis der Erdbbengeschicte von Griechenland und den Nachbarlandernauf Grund der Erinnerungen.Veröffentlichungen der Reichsanstalt für Erdbebenforschung in jena

11 Pınar,N.,Lahn,E.(1952)Türkiye Depremleri İzahlı Kataloğu.T.C.Bayındırlık Bak.Yapı ve İmar İş.Reis.Y.Seri 6,Sayı 36 12 İncicyan,P.G.(1976)Onsekizinci sırda İstanbul.İst.Fetih Cemiyeti Ens.Yayın No.43,Baha Matbaası,İstanbul

13 Arıncı,R.(1945)Arzda ve Yurdumuzda Zelzele Bölgeleri.Çoruml Mecmuası,Çorum Halkevi Yayını,Yıl 4,Sayı 29,Çorum 4 Yücel.E.(1971)İstanbul Depremleri HayatTarih Mecmuası,Sayı 6,Temmuz 1971,Cilt 2,S.58-63

15 Muralt Cronologie Byzantine.Prof.Dr.H.Soysal Arşivi,İstanbul 16

Andreasyan,H.(1970)Ermeni Kaynaklarından Derlenmiş Deprem Listesi.Yayımlanmamış, Prof.Dr.H.Soysal Arşivi,İstanbul.

1 Naima Tarihi Cilt 4,S.17-289,Cilt5, S.145-267

18 Akyol ,İ.H.(1938)Erzincan Zelzelesi ve Son Feyezanlar.Ülkü Halkevleri Dergisi,Cilt 11,Sayı64,Haziran 1938 19

Ambraseys,N.N.(1975) Studies in Historical Seismicity and Tectonics.Geodynamics Today,Chap.2,Te Royal Soc.,London.

2

Calvi,V.S.(1941)Erdbebenkatalog der Turkei und Einiger Benaehbarter Gebiete.Yayımlanmamış,Rapor No.276,MTA Enstitüsü,1941,Ankara

20

Öcal,N.(1968) Türkiyenin Sismisitesi ve Zelzele Coğrafyası , 1850-1960 Yılları İçin Zelzele Katoloğu Kandilli Rasathanesi Yayınları No:8, İstanbul

21

Andreasyan, H. (1973) xıv VE xv. Yüzyil Türk Tarihine ait Ufak Kronolojıler, Kolofanlar . İst. Üni. Ede. Fak. Tarih Ens.

Dergisi, Sayı 3, İstanbul

22 Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan Kitapları No:1101 , Varak 105/b , 72/b , İstanbul 23

Cezar, M. (1963) Türk Sanat Tarihi Araştırmaları ve İncelemeleri I. Güzel Sanatlar Akademisi, Türk Sanatı Tarihi Enstitü Yayınları No:1, S:327-414

24 Kömürcüyan,E:Ç: (19529 XVII. Asırda İstanbul Tarihi İstanbul Üni. Edebiyat Fak. Yayınları , No:506, İstanbul 25 Coşar, Ö.S. (1979) Fransanın İzmir Dosyası 19 Aralık 1979 tarihli Yeni Asır Gazetesi , İzmir

26 H. Saadettin Tarihi Cilt II El Yazması , İstanbul Üni. Kütüphanesi, İstanbul 27 Reşit Tarihi Cilt II s.122-213 El Yazması , İstanbul Üni. Kütüphanesi, İstanbul 28 İstanbul İl Yıllığı (1973) S. 6-230 , İstanbul Üni. Kütüphanesi, İstanbul 29 İstanbul İl Yıllığı (1973) S. 167-270 , İstanbul Üni. Kütüphanesi, İstanbul

3 Ambraseys,N.N.(1965)The Seismic History of Cyprus.Revue de I'Union Inter.de Secours No.3,35-48,Geneva 30 Mambury,E(1925)İstanbul Rehber-i Seyyahin.Tercüman Gazetesi Arşivi,İstanbul.

31 Zincirkıran,N.ve diğerleri(1968)Hürriyet Cep Ansiklopedisi.Hürriyet Gazetesi Yayınları,İstanbul.

32 Şemdanı Zade(1976)Fındıklı Süleyman Efendi Tarihiİst.Üni.Ede.Fak.Yayını No.2088,Cilt1,S.176 33

Verrolot,M.P.(1856)Compt-rondu.Tableau des tremblements de terre qui ont eulieu dans I'Empire Ottoman en 1855.Ac de Sei.Paris,Tome 42,p.93-293

34 Gökmenzade Hacı Çelebi(Sayyid Hüseyin Rıfat)İşaretnuma(El Yazması),Cebeci Semt Kütüph.No.1314,Ankara 35

Slaars M.B.F.(1932),Çev.Arapzade Cevdet İzmir Hakkında Tetkikat.İzmir ve Havalisi Asarı Atika Muhipleri Yayını ,Sayı6,Marifet Matbaası,İzmir.

36 Deprem Dosyası Cumhuriyet Gazetesi Arşivi, İstanbul.

37 İslam Ansiklopedisi(1966)No.53B,İstanbul Maddesi,S.1214-1239 38

Swiss Reinsurance Company(1978)Atlas on Seismicity and Volcanism.Swiss Reinsurance Company,October

1977,Switzerland.

(10)

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem Dairesi Başkanlığı 39

Ambraseys,N.N.,Zatobek,A.,Taşdemiroğlu,M.,Aytun,A.(1968)The Mudurnu Valley Eathquake of 22 July 1967.Serial No.622/BMS. RD/AVS,Paris,June 1968,UNESCO.

4

Plassard-Kogoş(1968)Catalogue des Seismes Re cents a Liban.Ann.Memoires de I'Observ.de Xsara.TomeIV,Cahier 1

40 Karnik,V.(1971) Seismicity of the Eurpean Area 2.D.Rediel Publishing Company /Dortrecht,Holland 5

Kondorskaya,N.V.,Shebalin,N.V.(1977)New Catalogue of strong Earthquakes on the Territory of USSR from theAncientest times to 1975.Moscow

6 Collection Academique Tome VI de la Partie Etrangere et Premier Tome de la Physique Experimantale Separee.

7 Broghton,T:R:S:(1938) An Economic survey of Ancient Roma.Vol.IV,The Johns Hopkins Press,Baltimore 8

Ergin,K.,Güçlü,U.,Uz,Z.(1967)Türkiye ve civarının Deprem Katoloğu.İ:T:Ü: Maden Fak.Arz Fiziği Ens.Yayın No.24,İstanbul

9

Francis,I.(1947)Bizans Kaynaklarına göre Orta Şark'ta Vukubulan Zelzeleler İ.Ü.Ed.Fak.Coğ.Bl.Doktora Tezi İ.Ü.Kitaplığı No.1420

A1 Kaynak sayısı üç'den fazla bilgi ve belge düzeyi yüksek A2 Kaynak sayısı üç'den az bilgi ve belge düzeyi yüksek

A3 Kaynak sayısı üç'den fazla bilgi ve belgeleri geliştirilmeye gereksinim gösteriyor.

B1 Kaynak sayısı üç veya daha az,bilgi ve belge düzeyi orta

B2 Kaynak sayısı üç veya daha az,bilgi ve belgeleri geliştirilmeye gereksinim gösteriyor düzeyi orta B3 Kaynak sayısı üç veya daha az,bilgi ve belgeleri yetersiz.

C1 Kaynak sayısı yetersiz.

C2 Bilgi ve belgeleri yetersiz.

C3 Hem kaynak sayısı ,hemde bilgi ve belgeleri yetersiz.