EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: 49-52
Determination of Periodonta/ Bone Loss in Sing/e Rooted Teeth.
A Radiographic Eva/uation
Korkud DEMiFIEl
istanbul Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi, Periodontoloji AD, istanbul
Özet
Amaç: Bu araþtýrmada hazýrlayýcý faktörlerin etkisi altýnda olmayan diþ gruplarýnda interproksimal bölgelerde alveol kemiði kaybýnýn radyolojik incelenmesi ve periodontal yýkýmýn daha fazla etkilediði bölgelerin belirlenmesi hedeflenmiþtir.
Yöntem: 279 hastanýn 1667 diþinden elde edilen periapikal radyografilerde tek köklü diþler çevresindeki alveol kemiði yýkýmý diþhekimliði kumpasý ile ölçülmüþ ve diþ tiplerine göre deðerlendirilmiþtir. Sonuçlarýn deðerlendirilmesinde çeneler arasý karþýlaþ- týrmalarda ý-testi, gruplarýn karþýlaþtýrýlmasýnda ise tek yönlü varyans analizi kullanýlmýþtýr.
Bulgular: Alt çenede alveol kemiði yýkýmýnýn daha fazla olduðu ve diþ gruplarý birbirleri ile karþýlaþtýrýldýðýnda en fazla yýkýmýn keser diþlerinde olduðu ve ardýndan küçük azýlarýn ve kaninlerin geldiði belirlenmiþtir.
Sonuç: Diþ gruplarý arasýnda alveol kemiði kaybý belirgin farklýlýklar göstermektedir. Bu fark kök yüzeyalanýndan kaynaklanabilir, ancak araþtýrmanýn sýnýrlarý bu varsayýmý doðrulayabilecek nitelikte deðildir.
Anahtar sözcükler: periodontal kemik kaybý, dental radyografi
Abstract
Objectives: The aim of this study was to evaluate periodontal bone loss in radiographies of single foored teeth free of local factors.
Methods: Bone lass around 1667 teeth of 279 patients were determined by a denfal gauge on periapical radiographs. Intermaxiller statistical analysis of bone lass was conducted by ý-test. One way analysis of variance was used to highlight the differences between tooth groups.
Results: Periodontal bone lass was observed to be higher in the lower jaw. Incisors showed more bone lass rhan all other tooth groups followed by bicuspids and cuspids.
Conclusion: Significant bone loss patterns were observed between tooth groups. Root surface area might be one of the reasons, ho we ver, within the limits of this study this hypothesis cannot be investigated.
Keywords: periodontal bone loss, dental radiography
göstermektedir. Ýleride periodontal yýkým görülecek bölgelerin tahmin edilebilmesi henüz mümkün olma- makla birlikte alveol kemiði kaybý görülen bölgeler incelendiðinde sýrasý ile diþ tipinin ardýndan kemik seviyesinin ve bireyin yaþýnýn periodontal yýkým için
Periodontal hastalýklar arasýnda periodontitisler alve-
ol kemiðinde yýkýma, periodontal lif1erde ve sement- te harabiyete neden olmaktadýrlar. Periodontal has- talýðýn özel koþullan nedeni ile alveol kemiðinde yýkým tüm diþlerde ayný þiddette olmamakta ve farklýlýklar
Kabul Tarihi: 03.04.2001
EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: 49-52
Diþler türlerine göre sýnýflandmlýp ayn ayn gruplan- dmldýklannda alveol kemiði kaybýnýn en fazla alt orta keserlerde ardýndan sýrasý ile alt yan keserler, üst orta keserler, alt kaninler, üst yan keserler, alt küçük azýlar, üst küçük azýlar ve son olarak da üst kaninlerin geldiði görülmektedir (Tablo 3). Alt orta keser diþlerindeki kemik kaybý tüm gruplardan ista- tistiksel açýdan daha fazladýr (p<O.O5). En az alveol kemiði kaybý ise üst kanin diþlerinde görülmüþtür ve üst küçük azý diþleri hariç tüm gruplar ile aralannda istatistiksel anlam (p<O.O5) taþýyan fark vardýr. Diþ gruplan birbirleri ile karþýlaþtýnldýðýnda, üst orta keser- ler alt orta keserlerden; üst yan keserler alt yan keserlerden; üst kaninler alt kaninlerden istatistiksel açýdan anlamlý (p<O.O5) þekilde daha az alveol kemiði kaybý göstermiþlerdir. Üst küçük azýlarda belirlenen kemik kaybý alt küçük azýlardan daha az olmak ile birlikte aralanndaki fark istatistiksel anlam taþýma- maktadýr (p>O.O5).
bireylerin yaþlannýn bilinmemesi alveol kemiði kay- bý ile yaþ arasýndaki iliþkinin ortaya çýkarýlmasýný engellernektedir. Mikrobiyal dental plaða baðlý ola-
rak ortaya çýkan, ancak hazýrlayýcý faktörlerin etki- sinde olmayan diþ gruplarýnýn belirlenebilmesi araþ- týrmanýn en güç koþulunu oluþturmaktadýr. Bu amaçla hazýrlayýcý faktörlerin radyolojik bulgularýnýn belir- lendiði diþler araþtýrma kapsamýna alýnmamýþtýr.
Araþtýrmanýn periapikal radyogramer üzerinde ger- çekleþtirilmiþ olmasý sonuçlar üzerinde etkisi olabi- lecek diðer bir faktördür, Ýncelenen radyografiler içerisinde çekim açýsý bozukluðuna baðlý olarak olu- þabilecek sapmalarýn en aza indirgenmesi amacý ile sapmanýn belirgin olduðu radyografilerin deðerlen- dirmeye alýnmamasýnýn yaný sýra alveol kemiði kay- býnýn diþ boyuna orantýlanmasý ile hata payýnýn en aza indirilmesine çalýþýlmýþtýr ,5 Birden fazla kökü olan diþlerde palatinal kökün diðerleri üzerine düþen görüntüsü deðerlendirmeleri güçleþtirdiði için bu diþler araþtýrma kapsamýna alýnmamýþtýr,
Tablo 3. Diþler türlerine göre ayrý ayrý gruplandýrýldýðýnda alveol kemiði
kaybýnýn yüzdesel daðýlýmý. Araþtýrma sonuçlarý incelendiðinde alt çene tek köklü
diþlerde rastlanan interproksimal alveol kemiði yýký- mý üst çene diþlerine göre daha fazladýr. Bunun nedeni alt çenede diþlerin daha uzun süre aðýzda kalmasý, diðer bir deyiþ ile sürme sýrasý olabileceði gibi, alt çeneden alýnan radyografilerin daha iyi oku- nabilir olmasý da sonuç üzerinde etkili olabilir. Sür- me sýrasý önemli bir faktördür. Alveol kemiði kaybý- nýn en fazla olduðu diþ grubundan baþlayarak yapý- lacak bir sýralamanýn diþlerin aðýzda görülme sýrasý- ný andýrdýðý ortadadýr.
36,10 33,59 27,05 29,09 40,99 37,72 33,92 31,92
13,86 16,60 13,42 14,14 17,32 16,98 14,56 14,76
1,4,8,6 1,2,4,8 1-6
1 2-8 4-6,8 1-3,5,6,8
4,8
Araþtýrmada incelenen diþlere toplu olarak bakýldý- ðýnda alveol kemiðinde en fazla kaybýn keser diþ- lerde ve ardýndan küçük azý ve kanin diþlerinde olduðu ortaya çýkmaktadýr. Keser diþlerde daha faz- la alveol kemiði kaybý görülmesi baþka araþtýrma- cýlar tarafýndan da bildirilmiþtir.4 Sözü edilen çalýþ- mada alt çene keser diþlerde en fazla alveol kemiði kaybý görülmüþtür ve bu çalýþmanýn sonuçlarýný doð- rular niteliktedir. Alt orta keserlerden sonra alt yan keserler sýralamada üçüncü en fazla kemik kaybý görülen diþ grubunu oluþturmaktadýr. Sözü edilen
benzer çalýþmada da diþ gruplarýndaki etkilenme dizgesi benzerlik göstermektedir. Bu diþlerin en faz- la etkilenmesinde kök boyutlannýn küçük olmasýn- dan, komþu olduklan alveol kemiðinin özelliklerine kadar birçok faktör etkilidir. Köklerin konikliði de
Üst Orta Keserler 278 3
ÜstYan Keserler 134 5
Üst Kaninler 116 8
Üst Küçük Azýlar 218 7
Alt Orta Keserler 289 1
Alt Yan Keserler 140 2
Alt Kaninler 36 4
Alt Küçük Azýlar 456 6
'Sýralamada alveol kemiði kaybý miktarý büyükten küçüðe doðru yapýl- mýþ ve anlamlý fark sütununda hangi gruplar ile arasýnda istatistiksel açýdan anlamlý (p<0.05) fark olduðu belirtilmiþtir.
Tartýþma
Araþtýrma kapsamýna alýnan bireylerin periodontal hastalýk nedeni ile tedavi olmak üzere baþvurmuþ olmalarý, elde edilen sonuçlarýn interdental bölge- lerde alveol kemiði yýkým sýklýðý olarak yorumlan-
masýný olanaksýz kýlmaktadýr. Bununla beraber, perio- dontal hastalýðý olan bireylerde hastalýk þiddetinin daðlI.ýmýnýn deðerlendirilmesi bu araþtýrmanýn çerçe- vesinde mümkündür. Araþtýrma kapsamýna alýnan
Demirel
alveol kemiði kaybý üzerinde etkili olabilecek faktör- lerdendir. Alt keserler ve üst orta keserlerden sonra en fazla alveol kemigi kaybý görülen diþ grubu alt kaninlerdir. Her ne kadar keser diþlerden ortalama
%4 daha az kemik kaybý görülse de alt kaninlerin sýralamada bu denli yüksek olmasý þaþýrtýcýdýr. Ben- zer türde yapýlmýþ araþtýrmalarda bu yönde bir bul- guya rastlanmamasýna karþýn alt çene kanin diþlerin- deki kemik kaybýnýn üst çenedeki antagonistine göre daha fazla olduðu bildirilmiþtir.4 Diþ gruplarýna göre periodontal hastalýktan etkilenme miktarlarýný inceleyen sýnýrlý çalýþmalarýn6-8 yanýsýra periodontal nedenlerle kaybedilen diþlerin deðerlendirildiði araþ- týrmalar destek periodontal kaybýnýn diþ gruplannda nasýlortaya çýktýðý konusunda fikir verebilir. Böyle bir araþtýrmada periodontal deðerlendirme yapýlmýþ ancak tedavi edilmemiþ olgulann 4 yýl sonraki deðerlendirmesinde en fazla kaybedilen diþler sýrasý ile keserler, premolarlar, molarlar ve kaninlerdir.6
3. ýsmail AL, Morrison EC, Burt BA, Caffesse RG, Kavanagh MT. Natural histoýy of periodontal disease in adults: findings from Tecumseh Periodontal Disease Study, 1959-1987. J Dent Res 1990; 69: 430-435.
4. Papapanou PN, Wennström JL, Gröndahl K. Periodonla!
status in relation to age and tooth type. Across sectional radiographic study. J C/in Periodonto/ 1988;
15: 469-478.
5. Schulte W, d'Hoedt B, Lukas D, Maunz M, Steppler M.
Periotest for measuring periodontal characteristics - correlation with periodontal bone loss. J Periodant Res 1992; 27: 184-190.
6. Kocher T, König J, Dzierzon U, Sawaf H, Plagmann HC. Disease progression in periodontaIly treated and untreated patients -a retrospective study. J C/in
Periodonto/ 2000; 27: 866-872.
7. Wouters fR, Salon en LE, HeIIden LB, frithiof L.
Prevalence of interproximal periodontal intrabony defects in an adult population in Sweden. A radiographic study. JC/in Periodonto/ 1989; 16: 144-149.
8. Swardström G, Wennström JL. Prevalence of furcation involvements in patients referred for periodontal treatment. J C/in Periodonto/ 1996; 23: 1093-1099.
Sonuç
Çalýþmanýn sonuçlarý bir bütün olarak ele alýndýðýn- da diþ gruplarý arasýnda alveol kemiði kaybý þiddeti- nin farklýlýklar gösterdiði ortaya çýkmýþtýr. Bu araþ- týrmanýn boyutlarý ve planlama þekli bu farkýn nere- denkaynaklandýðýný örtaya koyacak nitelikte deðildir.
Bu farkýn nedenlerinin araþtýrýlmasýnda radyografik bulgularý destekleyecek klinik çalýþmalara da gerek- sinim vardýr. Yapýlacak klinik araþtýrmalarda baðlantý epitelinin kaybý diþlerin konumuna ve diþin yüzeyle- rine göre incelenmelidir.
Kaynaklar
2.
Albandar JM, Rise J, Abbas DK. Radiographic quantification of alveolar bone level changes. Predic- tors of longitudinal bone 1055. Acta Odontol Scand 1987; 45: 55-59.
Haffajee AD, Socransky SS, Smith C, Lindhe J, Kent RL, Okamoto H, Yoneyama T. Clinical risk indicators for periodontal attachment loss. J Clin Periodontol 1991; 18: 117-125.
Yazýþma Adresi:
Doç. Dr. Korkud DEMiREL
istanbul Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi Periodontoloji Anabilim Dalý
34390 Çapa, iSTANBUL Tel. : (212) 534 68 00 / 253
Faks: (212) 270 77 45
E-posta: korkud.demirel@teklan.com.tr
