RAHMİ M. KOÇ RAHMİ M. KOÇ
ÇENGELHAN ÇENGELHAN
MÜZESİ
MÜZESİ
MÜZENİN KOLEKSİYON, SERGİLEME, SUNUM VE MÜZENİN KOLEKSİYON, SERGİLEME, SUNUM VE
EĞİTİM İMKANLARI BAKIMINDAN EĞİTİM İMKANLARI BAKIMINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ DEĞERLENDİRİLMESİ 19. yüzyılın ikinci yarısında çeşitli
19. yüzyılın ikinci yarısında çeşitli
ülkelerde gelişen sanayi ve teknolojiye paralel olarak ülkelerde gelişen sanayi ve teknolojiye paralel olarak
sanayi ve teknoloji müzeleri kurma fikri sanayi ve teknoloji müzeleri kurma fikri
ortaya çıkmıştır.
ortaya çıkmıştır.
Türkiye’de başlatılan bu sanayi ve teknoloji müzesi Türkiye’de başlatılan bu sanayi ve teknoloji müzesi
kurma girişimlerinde başı Rahmi M. Koç Müzecilik ve kurma girişimlerinde başı Rahmi M. Koç Müzecilik ve
Kültür Vakfı çekmiştir. Vakıf ilk müzesini
Kültür Vakfı çekmiştir. Vakıf ilk müzesini Rahmi KoçRahmi Koç Sanayi Müzesi
Sanayi Müzesi adı altında İstanbul Haliç’te faaliyete adı altında İstanbul Haliç’te faaliyete
soktuktan sonra vakıf, ikinci sanayi müzesini kurmak için soktuktan sonra vakıf, ikinci sanayi müzesini kurmak için
başkent Ankara’yı uygun görmüştür.
başkent Ankara’yı uygun görmüştür.
II
ÇENGELHAN ÇENGELHAN
Han, Ankara Kalesi’nin giriş kapısının Han, Ankara Kalesi’nin giriş kapısının
karşısında, eskiden
karşısında, eskiden At PazarıAt Pazarı olarak olarak kullanılan mevkide,bedestenlerin kullanılan mevkide,bedestenlerin
yakınında konumlanmıştır.
yakınında konumlanmıştır.
Han,Kanuni Sultan Süleyman Han,Kanuni Sultan Süleyman
döneminde, Mihrimah Sultan’ın eşi döneminde, Mihrimah Sultan’ın eşi
Damat Rüstem Paşa tarafından, Damat Rüstem Paşa tarafından,
1522 – 1523 yılları arasında yaptırılmıştır.
1522 – 1523 yılları arasında yaptırılmıştır.
2003 – 2005 yılları arasında gerçekleştirilen yenileme 2003 – 2005 yılları arasında gerçekleştirilen yenileme
çalışmalarında, aslına uygun olarak yeniden çalışmalarında, aslına uygun olarak yeniden
yapılandırılmıştır. Bodrum katı, zemin kat ve birinci kat yapılandırılmıştır. Bodrum katı, zemin kat ve birinci kat
olmak üzere 3 kattan oluşan handa toplam 32 oda vardır.
olmak üzere 3 kattan oluşan handa toplam 32 oda vardır.
III
MÜZE KOLEKSİYONU VE SERGİLEME MÜZE KOLEKSİYONU VE SERGİLEME
Çengelhan’da 06.04.2006 açılan Rahmi M. Koç Sanayi Çengelhan’da 06.04.2006 açılan Rahmi M. Koç Sanayi
Müzesinde pek çok ülkeye ve döneme ait ve sayıları Müzesinde pek çok ülkeye ve döneme ait ve sayıları
1200’ü aşan sanayi ve teknoloji ürünü, ait oldukları ürün 1200’ü aşan sanayi ve teknoloji ürünü, ait oldukları ürün
grubuna ve işlevlerine göre ayrı bölümlerde sergilenir.
grubuna ve işlevlerine göre ayrı bölümlerde sergilenir.
Bodrum Kat Bodrum Kat
Halı Galerisi Halı Galerisi
Tarım Tarım
Geçici Sergi Salonu Geçici Sergi Salonu
IV
Müze koridorlarından bir kesit
Zemin Kat Zemin Kat
Makineler Makineler
Tıp Aletleri Tıp Aletleri
Günlük Yaşam Günlük Yaşam
Vehbi Koç Dükkan Vehbi Koç Dükkan
Karayolu Ulaşımı Karayolu Ulaşımı
Zemin kat genel görünüm V
Birinci Kat Birinci Kat
Raylı Ulaşım Raylı Ulaşım
Oyuncaklar Oyuncaklar
İletişim İletişim
Bilimsel Aletler Bilimsel Aletler
Denizcilik Denizcilik
Ankara & Atatürk Ankara & Atatürk
Rahmi M. Koç Galerisi Rahmi M. Koç Galerisi
Havacılık Havacılık
VI
GÜNLÜK YAŞAM SEKSİYONU GÜNLÜK YAŞAM SEKSİYONU
Çengelhan Müzesi Zemin Katta yer alan
Çengelhan Müzesi Zemin Katta yer alan Günlük YaşamGünlük Yaşam Seksiyonu
Seksiyonu kapsamında yer alan objeler tek bir odada kapsamında yer alan objeler tek bir odada
sergilenmektedir. Kimi gündelik yaşama ait objeler Gündelik sergilenmektedir. Kimi gündelik yaşama ait objeler Gündelik
Yaşam Seksiyonunun bulunduğu koridor boyunca da Yaşam Seksiyonunun bulunduğu koridor boyunca da
sergilenmektedir.
sergilenmektedir.
Oda içinde yer alan Gündelik Yaşam Seksiyonunda Oda içinde yer alan Gündelik Yaşam Seksiyonunda
geçmişte kullanılan elektrik süpürgeleri, buzdolabı, sobalar, geçmişte kullanılan elektrik süpürgeleri, buzdolabı, sobalar,
dikiş makineleri, ütüler, televizyon, pyrograf ve duman dikiş makineleri, ütüler, televizyon, pyrograf ve duman pompası gibi kimi elektrikli ve buharlı aletlerin yanında pompası gibi kimi elektrikli ve buharlı aletlerin yanında
tartı, kahve değirmenleri, değişik dönemlere ve ülkelere ait tartı, kahve değirmenleri, değişik dönemlere ve ülkelere ait içecek şişeleri, porselen çaydanlıklar ve 1968 model Arçelik içecek şişeleri, porselen çaydanlıklar ve 1968 model Arçelik
triportör ile 1940 ABD yapımı satış otomatı gibi ilginç triportör ile 1940 ABD yapımı satış otomatı gibi ilginç
objeler de sergilenmektedir.
objeler de sergilenmektedir.
VII
Seksiyonda sergilenen objeler:
Seksiyonda sergilenen objeler:
Bush Model TV (siyah beyaz) – İngiltere (1950 – 1952)Bush Model TV (siyah beyaz) – İngiltere (1950 – 1952)
Philips Valfli RadyoPhilips Valfli Radyo
Singer Dikiş makinesi – Almanya (1930) (2 adet)Singer Dikiş makinesi – Almanya (1930) (2 adet)
Porselen ÇaydanlıklarPorselen Çaydanlıklar
1900’lerin başlarında üretilmiş içecek şişeleri1900’lerin başlarında üretilmiş içecek şişeleri
Duman PompasıDuman Pompası
Wolverhampton Duman PompasıWolverhampton Duman Pompası
Goldenberg Kahve DeğirmeniGoldenberg Kahve Değirmeni
Pyrograf (Ateş vasıtasıyla yazma aleti)Pyrograf (Ateş vasıtasıyla yazma aleti)
Arçelik Triportör (1968)Arçelik Triportör (1968)
Satış Otomatı – ABD (1940)Satış Otomatı – ABD (1940)
Sphinx Marka SobaSphinx Marka Soba
Erres Marka Elektrik Süpürgesi – Hollanda (1938)Erres Marka Elektrik Süpürgesi – Hollanda (1938)
Hoover Marka Elektrik Süpürgesi – ABD (1950)Hoover Marka Elektrik Süpürgesi – ABD (1950)
Vampyr Marka Elektrik Süpürgesi – Almanya (1930)Vampyr Marka Elektrik Süpürgesi – Almanya (1930)
Metalden yapılmış büyük tartı Metalden yapılmış büyük tartı
VIII
ARÇELİK TRİPORTÖR ARÇELİK TRİPORTÖR
1968 yapımı Arçelik Triportör, 1968 yapımı Arçelik Triportör, üzerinde buzdolabı ve çamaşır üzerinde buzdolabı ve çamaşır
makinesi taşırken makinesi taşırken
canlandırılmıştır. Bu, objenin canlandırılmıştır. Bu, objenin
işlevini yansıtmak maksadıyla işlevini yansıtmak maksadıyla
gerçekleştirilmiş bir çalışmadır.
gerçekleştirilmiş bir çalışmadır.
Triportörün bulunduğu Triportörün bulunduğu
koridorun bir bölümü eski bir koridorun bir bölümü eski bir
sokak şeklinde dizayn edilerek sokak şeklinde dizayn edilerek
triportör kimi insan maketleri triportör kimi insan maketleri
ile birlikte sunulabilir. Bu da ile birlikte sunulabilir. Bu da objenin farklı bir işlevini vurgulayacak ve eski yaşam objenin farklı bir işlevini vurgulayacak ve eski yaşam
biçimini de gözler önüne serecektir biçimini de gözler önüne serecektir
. .
IX
Günlük Hayat Seksiyonu müze içindeki bir odada ve odaya Günlük Hayat Seksiyonu müze içindeki bir odada ve odaya
paralel koridorda sergilenmektedir. Sergileme cam bölmelerde paralel koridorda sergilenmektedir. Sergileme cam bölmelerde ve oda içinde yer alan nişlerde yapılmaktadır. Yapı tarihi bir ve oda içinde yer alan nişlerde yapılmaktadır. Yapı tarihi bir yapı olduğundan ve orijinaline sadık kalınarak sergileme yapı olduğundan ve orijinaline sadık kalınarak sergileme yapılması gerektiğinden sergileme alanı konusunda yer yer yapılması gerektiğinden sergileme alanı konusunda yer yer sıkıntı yaşanmaktadır
sıkıntı yaşanmaktadır. .
XI
Koleksiyonun bir diğer parçası Koleksiyonun bir diğer parçası
1940 model ve ABD yapımı satış 1940 model ve ABD yapımı satış
otomatı gündelik yaşam otomatı gündelik yaşam
koridorunda yer almaktadır.
koridorunda yer almaktadır.
Otomat bir tanıtım kartı ile Otomat bir tanıtım kartı ile
açıklanmaktadır. Herhangi bir açıklanmaktadır. Herhangi bir
görsel objeyle desteklenmemiştir.
görsel objeyle desteklenmemiştir.
Oysa otomat boş içecek şişeleri Oysa otomat boş içecek şişeleri
ile bir arada sergilendiği taktirde ile bir arada sergilendiği taktirde
işlevi daha kolay anlaşılacak ve işlevi daha kolay anlaşılacak ve
obje daha dikkat çeker bir hal obje daha dikkat çeker bir hal
alacaktır.
alacaktır.
XX
Sergileme vasıtasıyla öğrenmeyi kolaylaştırmak için Sergileme vasıtasıyla öğrenmeyi kolaylaştırmak için
öneriler öneriler
Koleksiyonun sergilenmesinde canlandırma Koleksiyonun sergilenmesinde canlandırma
tekniklerinin kullanılması yada elle yoklama tekniğine tekniklerinin kullanılması yada elle yoklama tekniğine
başvurulması öğrenmeyi kolaylaştıracak ve objelerin başvurulması öğrenmeyi kolaylaştıracak ve objelerin
işlevlerinin daha net anlaşılmasını sağlayacaktır.
işlevlerinin daha net anlaşılmasını sağlayacaktır.
Sergileme alanının dar olması sebebiyle daha az sayıda Sergileme alanının dar olması sebebiyle daha az sayıda obje sergilenebilir. Aynı işleve sahip objelerden 1’er
obje sergilenebilir. Aynı işleve sahip objelerden 1’er adet sergilenerek izleyicinin obje ile yakın teması adet sergilenerek izleyicinin obje ile yakın teması
sağlanabileceği gibi objeye dair daha detaylı tanıtım sağlanabileceği gibi objeye dair daha detaylı tanıtım
kartları ve hatta simülasyonlar kullanılabilir.
kartları ve hatta simülasyonlar kullanılabilir.
Objelerin birebir kopyaları (orijinale uygun olarak Objelerin birebir kopyaları (orijinale uygun olarak hazırlanmış replikalar) sergilemede hemen objenin hazırlanmış replikalar) sergilemede hemen objenin
yanında kullanılarak sıcağı sıcağına öğrenme yanında kullanılarak sıcağı sıcağına öğrenme
sağlanabilir.
sağlanabilir.
XXI
Sergileme vasıtasıyla öğrenmeyi kolaylaştırmak için Sergileme vasıtasıyla öğrenmeyi kolaylaştırmak için
öneriler öneriler
Objelerin sergilendiği sergi alanında canlandırmalar Objelerin sergilendiği sergi alanında canlandırmalar yaratılması müzeyi daha canlı bir mekan kılacağı gibi yaratılması müzeyi daha canlı bir mekan kılacağı gibi
aynı zamanda müzeyi eğlence amacıyla dahi aynı zamanda müzeyi eğlence amacıyla dahi
kullanılacak bir yer yapabilecektir.
kullanılacak bir yer yapabilecektir.
Müze koleksiyonunda yer alan eserlerin düzenli bir Müze koleksiyonunda yer alan eserlerin düzenli bir şekilde tutulacak envanter kayıtları, eğitim amaçlı bir şekilde tutulacak envanter kayıtları, eğitim amaçlı bir
sergilemeyi gerçekleştirmek için önemli bir anahtar sergilemeyi gerçekleştirmek için önemli bir anahtar
niteliğindedir. Koleksiyonda hangi objelerin var niteliğindedir. Koleksiyonda hangi objelerin var
olduğunun bilinmesi küratör ve müze eğitimcisine olduğunun bilinmesi küratör ve müze eğitimcisine
yol gösterecektir.
yol gösterecektir.
XXII
Arçelik Triportör ve Eğitim Amaçlı Kullanımı Arçelik Triportör ve Eğitim Amaçlı Kullanımı
1968 yapımı Arçelik Triportör, 1968 yapımı Arçelik Triportör,
canlandırılmıştır. Bu, objenin canlandırılmıştır. Bu, objenin
işlevini daha net yansıtmak işlevini daha net yansıtmak maksadıyla gerçekleştirilmiş maksadıyla gerçekleştirilmiş
bir çalışmadır. Aynı şekilde bir çalışmadır. Aynı şekilde
triportörün bulunduğu triportörün bulunduğu
koridorun bir bölümü eski bir koridorun bir bölümü eski bir
sokak şeklinde dizayn edilerek sokak şeklinde dizayn edilerek
triportör kimi insan maketleri triportör kimi insan maketleri
ile birlikte de sunulabilir. Bu ile birlikte de sunulabilir. Bu
da objenin farklı bir işlevini da objenin farklı bir işlevini
vurgulayacak ve eski yaşam vurgulayacak ve eski yaşam
biçimini de gözler önüne biçimini de gözler önüne
serecektir.
serecektir.
XXIII
Triportör üzerine yerleştirilecek kimi (yapay) meyve – Triportör üzerine yerleştirilecek kimi (yapay) meyve –
sebze ve bu aleti kullanan zamanın kıyafetleri ile sebze ve bu aleti kullanan zamanın kıyafetleri ile
donatılmış bir sürücü, ziyaretçiye objenin ait olduğu donatılmış bir sürücü, ziyaretçiye objenin ait olduğu
dönemi daha net yansıtacak ve öğrenmeyi dönemi daha net yansıtacak ve öğrenmeyi
kolaylaştıracak; aynı zamanda ziyaretçinin hangi yaş kolaylaştıracak; aynı zamanda ziyaretçinin hangi yaş
grubundan olursa olsun günümüzle kolaylıkla bağ grubundan olursa olsun günümüzle kolaylıkla bağ
kurmasını ve karşılaştırma yapmasını sağlayacaktır.
kurmasını ve karşılaştırma yapmasını sağlayacaktır.
İzleyicinin günümüzle ilişki kurmasını kolaylaştıracak, İzleyicinin günümüzle ilişki kurmasını kolaylaştıracak, objeler arası bağ kurmasını ve karşılaştırma yapmasını objeler arası bağ kurmasını ve karşılaştırma yapmasını
sağlayacak, yaratıcılığını körükleyecek ve elle sağlayacak, yaratıcılığını körükleyecek ve elle
dokunmasına olanak verecek bir sergileme yöntemi en dokunmasına olanak verecek bir sergileme yöntemi en
verimli sergileme yöntemi olacaktır.
verimli sergileme yöntemi olacaktır.
XXIV
