CaCO 3

CaCO

Kalsiyum karbonat H

CO

Karbonik asit

CO

Karbonat HCO

Bikarbonat

Ca(HCO

)

Kalsiyum bikarbonat

2. KARBONDİOKSİT

CO

Karbon dioksit

CO₂

CO₂

Diffüzyon

Solunum 2. KARBONDİOKSİT

Suda karbondioksit kaynakları:

A) Doğrudan doğruya havadan alınan

karbondioksit

B) Canlıların solunumu;

Bu şekilde elde edilen karbondioksit sucul flora ve faunanın zenginliğine, bireylerin büyüklüğüne ve solunumu etkileyen diğer faktörlere bağlıdır.

C) Yer altı sularından gelen karbondioksit:

Su topraktan geçerken çözünmekte olan maddelere temas ederek çok miktarda karbondioksit taşır. Bu suların karbondioksit miktarını artırır.

E) Diğer maddelerle bileşik halde bulunan karbondioksit;

Karbondioksit doğal sularda iki önemli formda bulunur :

D) Organik maddenin dekompozisyonu;

Dekompozisyon sırasında açığa çıkan gazlarda en önemlisi karbondioksittir.

Dekompozisyon her mevsimde olabilir.

Sıcaklık düşük olduğunda dekompozisyon azalır.

CaCO

MgCO

a) ve

Çözünmeyen monokarbonatlar halinde bulunur.

Bu durumdaki karbondioksite BAĞLI (SABİT) karbondioksit denir

şeklinde ;

b) Ca(HCO

)

ve Mg(HCO

)

şeklinde ; Bu şekilde bikarbonat halinde olan karbondioksite YARI BAĞLI

karbondioksit denir

Sularda karbondioksit tüketiminde etkili olan faktörler:

A) Sucul bitkilerin fotosentezi:

Serbest CO nin fotosentezde tüketilişi sudaki yeşil bitkilerin miktarına, etkili güneş ışınlarına, suyun berraklığına ve mevsimler göre değişir.

2

B) Belli şartlar altında suyun çalkantısı yarı bağlı CO in serbest kalmasına ve ortamda CaCO

çökmesine neden olur. Sarsılma, çalkantı serbest CO nin sudan ayrılması için en etkili yoldur.

2

2

3

C)Bazı organizmaların marl oluşturması : Bazı göllerde görülen bir diğer karmaşık durumda, aşırı fotosentez periyotları

süresince katı CaCO birikimidir. Bu tip göller marl (marn) gölleri olarak isimlendirilir.

Marl oluşumu özellikle CaCO bakımından zengin olan sularda görülür.

3

3

Bu çökelti göl kıyılarında birikir ve marl (Marn) olarak adlandırılır

Kalsiyum karbonat birikintileri makrofitleri tamamen kaplayarak onlara kabuklu bir görünüm verir.

CaCO Gölü3

Yağmur sularındaki karbonik asit (H CO ) topraktan geçerken CaCO gibi karbonatlı kayalara rastlarsa :₃ ^{2 3}

H CO + CaCO  Ca +2HCO2 3 3 ⁺² 3 şeklinde bir reaksiyon meydana gelir.

Göle giren sular hem hem de iyonlarını içerir.Bu iyonları gölü besleyen akar sularla göle giren ve çok bol olan inorganik karbon iyonları ile

bikarbonat reaksiyonuna girer.

Ca⁺²

Ca⁺² HCO3

Ca⁺² +2HCO₃ Çözünebilir

 Ca(HCO³)₂ Çözünebilir

 CaCO₃ Çözünmez

+H₂O+CO₂

Çöken CaCO ya katı yığınlar oluşturur (marl gölleri) veya kolloidal halde kalır ve ışığın suya geçişini büyük ölçüde engeller.

3

D)Buharlaşma;

Bikarbonatlı sularda buharlaşma sonucu yarı bağlı CO kaybolarak yerine monokarbonatlar (bağlı) kalır. Bu durum özellikle büyük yüzeyli sığ göllerde etkilidir.

2

E) Derinlerden gelen gaz kabarcıklarının çıkışı;

Zemin materyelinin ayrışması sonucu çok fazla

miktarda çıkan CO ‘in iç basıncı dış basıncı aşar, CO kabarcıklar halinde yüzeye yükselir, havaya karışır.²

2

CO gazı suda çözünür ve önce disosiye olmamış karbonik asiti (H CO ) oluşturur ;

sonra bu asit disosiye olarak bikarbonat ;

karbonat şeklinde dengeye girer.

2 2

2 3

CO + H O H CO

2

2 3

H CO HCO + H_{2 3} ^-3 +

HCO CO + H+^-3 ₃^-2

, ve toplam inorganik karbonu oluştururlar. Bunların miktarı pH’a göre değişir.

Genellikle düşük pH değerlerinde serbest , pH’ın 6.5-8 olduğu değerlerde de bikarbonatlar önemlidir.

PH’ın 8,5 tan fazla olduğu zamanlarda ise karbonatlar önem taşır. Çözeltide bikarbonatların muhafazası

için gereken serbest ‘ye Equilibrium denir.

CO2 HCO3 CO3

CO2

CO2 CO2

Suda CO ‘in üç farklı formu ile H iyonu (pH) konsantrasyon ilişkisi2 ⁺

Bağlı CO miktarına göre göllerin sınıflandırılması :₂ 1) Yumuşak Sulu Göller:

Serbest CO miktarı 200 ppm’e kadar çıkabilir.

PH = 4-6 arasındadır.

Bağlı CO genellikle 9-10 ppm’den azdır.

2

2

2) Orta sert Sulu Göller:

Serbest CO miktarı değişkendir.

PH değeri nötre yakındır.

Bağlı CO 30-35 ppm kadardır.2 2

3) Sert Sulu Göller:

Bağlı CO miktarı 35-40 ppm’den 200 ppm’e kadar çıkar.

PH = 8,5’a yakındır.

Bu göllerde CaCO ve MgCO marl olarak dibe çöker.

2

3 3

Güneş Işığı

Fotosentez

O₂

CO₂

Solunum

KA RB O N -O KS İJ EN D EV Rİ

Çözünmüş CO

Fotosentez

Bitkiler

Organik artıklar (Parçacık+Çözünmüş)

Bakteriler

Hayvanlar

Oksidasyon Solunum Solunum

Solunum 2

Karbondioksitin Sudaki Devri