Geçmiş zaman anlamı: “Öğretmen sınıfa girdi.” ( َّفَّصلا ُسِّ رَدُلما َلَخَد ) Dua anlamı: “Allah senden razı olsun.” ( َكْنَع ُالله َيِّضَر ) Gelecek zaman anlamı: “Allah’ın yardımı/zaferi geldiği zaman…” ( ...ِّالله ُ

SARF Ömer ACAR ___________________________________________________________________________

SÜLÂSİLERDE MAZİ-MUZÂRİ

Arapçada fiiller zamanı bakımından mazi, muzâri ve emir olmak üzere üç bölüme ayrılır. Geçmiş zamanı gösteren mazi kipi, Arapça fiillerin ilk hali/temel formudur. Muzâri ve emir kipleri ise harf eklemek veya eksiltmek suretiyle mazi kipin gelişmiş formlarını oluştururlar. Zamanlar konusunda diller arasında farklılık görülebilir; örneğin İngilizcede mazi/geçmiş zaman formu aynı zamanda emir kipini de temsil etmektedir. Türkçemizde ise fiil kökü ile emir kipi aynıdır.

Mazi kipi, genel olarak, bir eylemin konuşulma anından az veya çok önce yapıldığına işaret etmekle birlikte, cümle içindeki bağlamına göre dua veya gelecek zaman anlamlarını da içerebilir. Örnekler:

Geçmiş zaman anlamı: “Öğretmen sınıfa girdi.” ⁽ َّفَّصلا ُسِّ رَدُلما َلَخَد ⁾ Dua anlamı: “Allah senden razı olsun.” ⁽ َكْنَع ُالله َيِّضَر ⁾ Gelecek zaman anlamı: “Allah’ın yardımı/zaferi geldiği zaman…” ⁽ ...ِّالله ُرْصَن َءاَج اذإ ⁾

Muzâri fiil, mazinin başına ( ُتْيََنَ ^veya َْيَتَأ ) sözcükleri ile formülleştirilen ve muzâraat harfleri olarak isimlendirilen ( ن - -أ ت - ي ) harflerinin eklenmesi ile elde edilir.

Muzari fiilin I. , II. ve III. şahıslara göre toplam 14 çekimi olmasına rağmen sadece bu 4 harfin eklenmesi, muzâri fiilin tanınmasını kolaylaştıran bir husustur. Bundan dolayı

Sülâsî mücerret fiilin mâzî çekimi

ُ عْمَلجا

ُ/

ُ

ُCemi

Çoğul ُ^Müsennâُُ/َُنَّث لما

İkil ^Müfredُ/ُُ دَرْف لما Tekil

Şahıslarُ/ُُ صاخشَلأا(ُ

ْمُه

اوُبَ تَك اَبَ تَك اَُهُ َبَتَك َوُه

َّنُه

َْبَتَك اَتَ بَ تَك اَُهُ ْتَبَ تَك َيِّه

ْمُتْ نَأ

ْمُتْ بَ تَك اَمُتْ بَ تَك اَمُتْ نَأ َتْبَ تَك َتْنَأ

ُ Muhâtab II. Şahıs Erilُ

َُّتْنَأ

َُّتْبَ تَك اَمُتْ بَ تَك اَمُتْ نَأ ِّتْبَ تَك ِّتْنَأ

II. Şahıs Dişil

ُنَْنَ

اَنْ بَ تَك ُتْبَ تَك َنَأ

I. Şahıs Eril/Dişil

SARF Ömer ACAR ___________________________________________________________________________

bazı illetli fiiller hariç, muzâri formundaki bir fiilden bu harfler atıldığında fiilin kök halini temsil eden mazi kipine ulaşmak çok kolay olmaktadır: Örneğin; ( عمل ي ^- علم ^{), (} ع سم أ ^- عسم ^{), (} ى عس ن ^- ىعس ^{), (} رك ش ت ^- ر كش ^{) gibi.}

Sülâsî mücerret fiilin muzâri çekimi

Cemi/Çoğul

) عمَلجا( Müsennâ/İkil

) َنَّث لما( Müfred/Tekil

) دَرْفلما( ^Şahıslarُ) صاخشَلأا(ُ

َنوُبُ تْكَي ْمُه ِّنابُتْكَي اُهُ ُبُتْكَي َوُه

(ُ بِئاغلا⁾

َْبُتْكَي َّنُه ِّنابُتْكَت اُهُ ُبُتْكَت َيِّه

(ُ ةَبِئاغلا⁾

َنوُبُ تْكَت ْمُتْ نَأ ِّنابُتْكَت امُتْ نَأ ُبُتْكَت َتْنَأ

Eril (ُ بَطاخلما⁾

َْبُتْكَت َُّتْنَأ ِّنابُتْكَت امُتْ نَأ يِّبُتْك َت َُّتْنَأ

Dişil (ُ ةَبَطاخلما⁾

ُبُتْكَن ُنَْنَ ُبُتْكَأ نَأ

Eril/Dişil (ُ مِ لَكَتلما⁾

Muzâri fiil genellikle şimdiki zaman anlamını yansıtmakla birlikte, geniş zaman ve gelecek zaman da bildirir. Hatta başına gelen edatlar sayesinde geçmiş zaman anlamında da kullanılır. Örnekler:

Şimdiki zaman: “Anne mutfakta bulaşıkları yıkıyor.” ⁽ ِّخَب ْطلما في َقابْطَلأا ُّمُلأا ُلِّسْغَ ت ⁾ Geniş zaman: “Güzün ağaçların yaprakları dökülür.” ( ِّفيِّرَلخا ِّلْصَف ِّفي ِّراجْشلأا ُقارْوأ ُطُقْسَت ⁾

Gelecek zaman: “Öğretmen birazdan gelecek.” ( ليِّلَق َدْعَ ب ُس ر َدلما ُرُضَْيَ ⁾ Geçmiş zamanın olumsuzu: “Annem henüz köyden dönmedi.” ( ِّةَيرَقلا َنِّم ي مُأ ْعِّجْرَ ت َْلَ

ُدْعَ ب ⁾

SARF Ömer ACAR ___________________________________________________________________________

Okuma Parçası

ُِقوُّسلاُفي

ُ

سلا :ٌدِّلاخ ْمُكيلَع ُملا

ُملا سلا ُمُكيلَعو :ُعِّئابلا َأ ،

؟ ةَمْدِّخ َّي

:ٌدِّلاخ .ًازبُخو ،ىَولَلحا نِّم ًةَعْطِّقو ،ِّبُلجا نِّم ًةَعْطِّق ِّنِِّطْعأ ،َكِّلضَف ْنِّم

. رورُس ِّ لُكِّب :ُعِّئابلا :ٌدِّلاخ

؟ِّءايشَلأا هذه ُنََثَ ْمَك .ًلاياِّر َنوُرشِّع :ُعِّئابلا

و ،ْلَّضَفَ ت :ٌدِّلاخ ،َكِّلضَف نِّم لي ْلُق ْنِّكل

انُه نَع ٌديعَب للاِّب ُدِّجسَم له

؟

:ُعِّئابلا . ةَرْجُأ َةَرا يَس َذُخَْتَ ْنأ َكيلَع ،ْمَعَ ن

.ًارْكُش :ٌدِّلاخ .ًاوْفَع :ُعِّئابلا

تابيرد تلا

ُ

ُالَوَأ

ُ باعيِتسِلا :ُ

ُ

.ِةَيِلا تلاُِةَلِئسَلأاُِنَعُْبِجَأ

ُ

. 1 ِّئابلا نِّم ٌدِّلاخ َبَلَط اذام

؟ِّع

. 2 ِّمَك

؟ُبوُلطَلما . 3

؟َعِّئابلا ٌدِّلاخ َلَأَس اذام . 4

؟ٌديعب ُدِّجسَلما لَه

SARF Ömer ACAR ___________________________________________________________________________

. 5

؟ِّد ِّجس

َ لما لىإ ٌدِّلاخ ُبَهذَي َفيَك

ُاايِنثا

ُ تادَرف لما :

ُ

: لَوَلأاُ بيردَتلا

ُ اطَخُْعَض ُ .ِةَبيرَغلاُِةملَكلاَُت َتَُ

ُ

. 1 زبُخ بُج – ةَدِّئام – َسَع – ل نوتيَز –

. 2 ةرايَس قيرَط – – ةلِّفاح – ِّخبا ةر ةَجا رَد –

. 3 عِّئبا ح لاَف – را نج – با صَق – قيدَص –

. 4 دِّجسَم ةَعِّماج –

دَهعَم – ب ِّسا ُمُ – بَعلَم –

. 5 ُلِّسغَي ُأَرقَي – ُسُردَي – ُلَأسَي –

ُمَهفَي -

.ِينَسوَقلاَُينَبُا ِمَُِغارَفلاُلأمِاُ: ِنِاثلاُ بيرد تلا

ُ

. 1 ... َرشع َةَثلاثِّب ُْبُلجا ياِّر(

ل ٌلياِّر - )ًلاياِّر -

. 2 .ُنَمَّثلا َوُه اذه ... :ٌدِّلاخ َلاق َكِّلضَف نِّم(

يِّذُخ – )ْلَّضَفَ ت -

. 3 .ِّد ِّجس َ لما ِّناكَم ... ٌدِّلاخ َلأَس في(

ْنَع – - ) ِّل

. 4 ْنأ دلاخ ىلَع ُبَِّيَ

. ةَرْجُأ َةرايَس...

َذُخَيَ(

َذُخَْنَ – ُخَْتَ – )َذ

ُ ثِلا ثلاُ بيرد تلا

َُعِراض مُِتاه ُ:

ُِهذه .ِراوِلحاُفيُ ْتَدَرَوُتيلاُِلاعفَلأا

ُ

... َبَلَط ...َلَأَس

...َلاق

... َذَخَأ ...َبَهَذ

...ىَطْعَأ