İSTENEN DAVRANIŞLARIN DESTEKLENMESİ I
PROF. DR. ÇAĞLAYAN DİNÇER
SINIF İÇİNDE EŞİTLİK EN
BÜYÜK EŞİTSİZLİKTİR
İnsanlardan istendik davranışları beklemek eğiticilik değildir.
EĞİTİCİ;
◦ Onları bu davranışa yönlendiren,
◦ Bu davranışları destekleyen,
◦ Yaptıklarıyla bu davranışları çağrıştıran,
◦ İnsanları bu davranışların yararlılığına inandıran,
◦ Bu davranışları kolaylaştıran,
◦ Gösterilmeye başladığında onları güçlendiren kişidir.
İSTENENİ DESTEKLEYİCİ DAVRANIŞLAR
İSTENENİ ÇAĞRIŞTIRICI DAVRANIŞLAR
İSTENEN DAVRANIŞA İNANDIRMAK
İSTENEN DAVRANIŞI SAĞLAMLAŞTIRMAK
İSTENEN DAVRANIŞI KOLAYLAŞTIRMAK
İSTENENİ DESTEKLEYİCİ DAVRANIŞLAR
Bir işe verilen destek ne kadar çoksa
hedefe ulaşma olasılığı da o kadar artar.
En iyi ortam destekleyici ortamdır.
İSTENENİ DESTEKLEYİCİ DAVRANIŞLAR
Bu destek verilirken;
◦
istenen davranışların açıkça belirtilmiş olması,
◦
bu davranışların denetlenmesi, (denetim sadece okulda değil ailede de yapılmalı)
◦
o davranışı bilinçli, kasıtlı, plânlı şekilde çocuğun görmesi sağlanmalı,
◦
istenen davranışı yapma sürecinde çocuk başarısızlık ve acemiliği nedeniyle utandırılmamalı, kırılmamalı, ona hoş olmayan sözler söylenmemeli,
◦
çocuk istenen davranışların sergilendiği ortamlarda
bulundurulmalıdır.
İSTENENİ DESTEKLEYİCİ DAVRANIŞLAR
Ayrıca;
◦tutarlı olması, kişilerin zaman içindeki tutarlılığı yanında, öğretmenler arası tutarlılık, aile-okul tutarlılığı da gereklidir.
◦kişinin değil davranışın değerlendirilmesi, çocuğun yaptığını düşünmesini sağlamaktır. Çocuklar, hem olumlu, hem
olumsuz davranışları için düşünmeye yönlendirilerek, olumlu olanlara yöneltilebilirler.
◦davranışların doğru nedeni ve olumlu sonucunu önceden görmek gerekir,
◦yarışmacı olmayan, iş birlikçi düzenlemeler olmasına dikkat edilmelidir. Davranış sürecinde yanlarında öğretmenin ya da yetişkinin varlığı da, istenene yönelimi destekler.
◦Davranışlarını aşırı kısıtlamak yerine, özgürlük vermek ama sorumlu tutmak önemlidir.
İSTENENİ ÇAĞRIŞTIRICI DAVRANIŞLAR
İsteneni desteklemenin bir yolu, onu gündemde tutmaktır.
İnsanların gördüklerini taklit etme eğilimi güçlüdür.
İstenmeyen davranışlar çocuğun yaşam alanından ne kadar süre uzak olursa, unutulmaları da o kadar kolay olabilir.
Örneğin; Karşılaştığı insanlardan “günaydın” sözü ile birlikte bir gülümseme ve baş selâmı gören insanın, başkalarına
bunları yansıtması beklenir. Böyle durumlarda, istenen davranışın mutlaka aynısının ve tamamının sergilenmesi şart değildir. O davranışı anımsatacak bir ipucu şeklindeki davranışlar da onu çağrıştırdığında, istenene
götürebilecektir.
İSTENENİ ÇAĞRIŞTIRICI DAVRANIŞLAR
İstenen davranışa benzer davranışlar onu çağrıştırır.
◦ Öğretmenin öfkelenmesi çocukta öfkeyi, yalan söylemesi yalanı,
kandırmayı, kapıyı çarpması eşyalara kötü davranmayı, kırıp dökmeyi, adil davranmaması başkalarına haksız davranmayı ve kötülük etmeyi daha kolay çağrıştırır, gösterilmelerine neden olur.
Olumlu örnekler, olumlu davranışları
çağrıştırırlar
.İSTENENİ ÇAĞRIŞTIRICI DAVRANIŞLAR
Başkalarının gösterdiği istenen davranışlar hakkında konuşmak da, çağrıştırıcı rol oynar.
Bu başkası, özellikle öğrencilerin sevdiği bir insan, bir şarkıcı, bir sporcu gibi ünlü birisi olursa, çağrışımın gücü daha da artar.
Olumlu davranışlar yapan insan resimleri;
(lavaboda eline yıkayan çocuk, kitap okuyan öğrenciler, kırmızı ışıkta bekleyen bir grup), gibi örnekler, bu görüntülerin akla getirdiği istenen davranışların yapılmasını
kolaylaştırabilir.
İSTENENİ ÇAĞRIŞTIRICI DAVRANIŞLAR
Kullanılan dil de isteneni çağrıştırıcı
olmalıdır. Olumsuz sözcükler yerine, aynı veya yakın anlamlı olumlu sözcükleri
kullanmak, o sözcüklerin anlamlarıyla ilgili davranışları çağrıştırabilir.
◦ Kirli sözü kirliyi, temiz değil sözü, ilk sözcük nedeniyle daha çok
“temiz”i anımsatır. Aptal, sersem, berbat, kötü, yaramaz, gibi olumsuz sözcükler kullanılmamalı, bunların içerdiği istenmeyen anlamlar yoluyla, istenmeyen durum ve davranışlar
çağrıştırılmamalıdır.
İSTENEN DAVRANIŞA İNANDIRMAK
Destek, inanan insandan daha kolay, içten ve çok gelir.
İnsanları zorlayarak da onlara bir davranışı
yaptırabiliriz, ama bu geçici olur, zorlama ortadan kalkınca, davranış da kalkar.
Zorla, öğretmen korkusuyla çocukları bir süre sessiz, sırada tutabilirsiniz; ama öğretmen gidince bu
davranışlar da biter, hatta tepki nedeniyle, bu
davranışların tersi çoğalır. Öğretmen zoruyla bir süre sessiz bekletilen öğrenciler, o gidince, eskisinden daha çok bağırır, daha çok tekme atmaya, vurmaya,
kırmaya yönelir.
İSTENEN DAVRANIŞA İNANDIRMAK
İstenen davranışa inandırmanın yolları;
insanların o davranışın yapılması gerektiğine
inandırılmasıdır.
İnsanları inandırmak güçtür. Eğer daha önce onunla ilgili başka bir şeye inanmışlarsa, bu inancı değiştirmek daha da güçtür. istenen davranışın yararını,
istenen, zevk verecek olan sonuçlarını göstermektir.
olumlu örnekler göstermektir. O davranış yapıldığında ulaşılmış olan olumlu sonuçlar, somut sonuç olarak, inanmayı
kolaylaştırır.
İstenen davranışın toplumca beğenildiğini belirtmek de inanma sağlayabilir.
