Hareketli Bölümlü Protezlerde Hareketli Bölümlü Protezlerde Karşılaşılan Sorunlar Karşılaşılan Sorunlar

(1)

Hareketli Bölümlü Protezlerde Hareketli Bölümlü Protezlerde

Karşılaşılan Sorunlar Karşılaşılan Sorunlar

Prof. Dr.PELİN ÖZKAN Prof. Dr.PELİN ÖZKAN

(2)

Laboratuvardan gelen ve su içinde muhafaza Laboratuvardan gelen ve su içinde muhafaza edilmekte olan protez, hekim tarafından öncelikle edilmekte olan protez, hekim tarafından öncelikle

büyüteç altında incelenir. Ölçü yüzeyindeki ufak akrilik büyüteç altında incelenir. Ölçü yüzeyindeki ufak akrilik çıkıntılar ve kroşe kollarına taşan akrilik madde alınır.

çıkıntılar ve kroşe kollarına taşan akrilik madde alınır.

İskelet bölümlü protezlerin hasta ağızına ilk takılışları İskelet bölümlü protezlerin hasta ağızına ilk takılışları sırasında önemli bir sorunla karşılaşılmaz. Bölümlü sırasında önemli bir sorunla karşılaşılmaz. Bölümlü klasik ‘akrilik’ protezlerin ağıza yerleştirilmeleri

klasik ‘akrilik’ protezlerin ağıza yerleştirilmeleri

sırasında ise büyük güçlükler ortaya çıkabilir. Bu tür sırasında ise büyük güçlükler ortaya çıkabilir. Bu tür protezlerde, labaratuvarda modeldeki destek diş ve protezlerde, labaratuvarda modeldeki destek diş ve doku undercut’larının sadece dikey giriş yoluna göre doku undercut’larının sadece dikey giriş yoluna göre bloke edilmesi, retantif kroşe kollarının buna göre bloke edilmesi, retantif kroşe kollarının buna göre düzenlenmesi

düzenlenmesi ve lingual taraftaki kaide ve lingual taraftaki kaide plağı plağı sınırının ekvator hattına kadar yükseltilerek sınırının ekvator hattına kadar yükseltilerek

şekillendirilmesi sayesinde sorunlar çözümlenmiş şekillendirilmesi sayesinde sorunlar çözümlenmiş olur.

olur.

(3)



Protezin ağıza yerleştirilirken zorlama yapılmamalı ve Protezin ağıza yerleştirilirken zorlama yapılmamalı ve ağız aynası ile engelleyen kısımların görülmesine

ağız aynası ile engelleyen kısımların görülmesine çalışılmalıdır. Bu kısımlar gözle görülemiyorsa doku çalışılmalıdır. Bu kısımlar gözle görülemiyorsa doku

yüzeyine özel mum veya patlar ‘disclosing wax’ veya yüzeyine özel mum veya patlar ‘disclosing wax’ veya

‘pressure indicating paste’ uygulanarak protez yerine

‘pressure indicating paste’ uygulanarak protez yerine yerleştirilmeye çalışılır. Protez ağızdan çıkarılır ve yerleştirilmeye çalışılır. Protez ağızdan çıkarılır ve

aşınmış olan yüzeyler möllenerek aşındırılır. Bu işlem aşınmış olan yüzeyler möllenerek aşındırılır. Bu işlem

birkaç kez tekrarlanabilir.

(4)

Ağıza tam olarak yerleşen protezde Ağıza tam olarak yerleşen protezde

aşağıdaki kontroller yapılır.

1- Genel stabilite kontrolleri yapılır. Sırasıyla ön, arka, sağ ve sol taraflardan basınç uygulanır.

Bu basınçlar karşısında protezin yerinden oynamaması gerekir.

2- Metal iskeletin çeşitli parçalarının dişlerle

olan ilişkileri gözden geçirilir.

(5)

3- 3- Özellikle Kennedy 1. sınıf bölümlü protezlerde Özellikle Kennedy 1. sınıf bölümlü protezlerde çevre dokularına fonksiyonel hareketler

çevre dokularına fonksiyonel hareketler

yaptırılarak akrilik kenarların bu hareketlerden yaptırılarak akrilik kenarların bu hareketlerden

etkilenip etkilenmediğine bakılır.

4- 4- Okluzyon ve artikülasyon kontrol edilir. Okluzyon ve artikülasyon kontrol edilir.

5- 5- Protezin estetiği kontrol edilir. Protezin estetiği kontrol edilir.

6- 6- Protezin nasıl takılıp çıkartılacağı hastaya Protezin nasıl takılıp çıkartılacağı hastaya öğretilir

öğretilir

(6)

Protezin kullanılmasını öğrenme süresinin uzun Protezin kullanılmasını öğrenme süresinin uzun

veya kısa olması, aşağıdaki faktörlere bağlıdır:

a) protezin planlanmasına a) protezin planlanmasına

b) protezin iyi yapılmasına, b) protezin iyi yapılmasına,

c) hastanın yaşına ve uyum

c) hastanın yaşına ve uyum yeteneğine,

yeteneğine,

d) hastanın kararlılığına

(7)

Protezlerin kullanılmasına ilişkin talimatlar:

Eğer bölümlü protez mukoza destekli ise hastalara, protezlerinden tam bir etkinlik ümit etmemeleri söylenir.

Protezi destekleyen dokular ağrılı ve

iltihaplı olduğunda protez kullanılmamalı ve hekime gelmeden 24 saat önce yeniden

ağıza yerleştirilerek kullanılmalıdır.

Ön dişlerle ısırma yapmamalı, ufak

lokmalarla iki taraflı yemeli ve dudaklar

kapalı olarak yemek yemelidir.

(8)

Fonasyonu bozulabilir, bu durumun geçici olduğu Fonasyonu bozulabilir, bu durumun geçici olduğu söylenmelidir.

söylenmelidir.

Gece yatarken protezlerini çıkarmalı ve su içerisinde Gece yatarken protezlerini çıkarmalı ve su içerisinde muhafaza etmelidir. Bu amaçla protez temizleyici

muhafaza etmelidir. Bu amaçla protez temizleyici

solüsyon kullanılmalıdır. Metal unsurlar bulunan iskelet solüsyon kullanılmalıdır. Metal unsurlar bulunan iskelet protezlerde hipokloritli’li solusyonlar uygulanmaz. Alkalin protezlerde hipokloritli’li solusyonlar uygulanmaz. Alkalin perborat veya perkarbonat esaslı temizleyiciler

perborat veya perkarbonat esaslı temizleyiciler önerilebilir.

önerilebilir.

Her yemekten sonra doğal dişleri özenle temizlemeli, Her yemekten sonra doğal dişleri özenle temizlemeli, gerekirse disclosing tabletlerden yararlanmalıdır.

gerekirse disclosing tabletlerden yararlanmalıdır.

Günümüzde en yaygın olarak alkalik peroksitler Günümüzde en yaygın olarak alkalik peroksitler

kullanılmaktadır. Ancak alkalik peroksit solüsyonları rutin kullanılmaktadır. Ancak alkalik peroksit solüsyonları rutin protez temizliği için kullanılmaları durumunda, akrilik ve protez temizliği için kullanılmaları durumunda, akrilik ve metal yapılarda olumsuz sonuçların ortaya çıkabileceği metal yapılarda olumsuz sonuçların ortaya çıkabileceği belirtilir.bu tür maddelerin uygulama süresi 15 dk olarak belirtilir.bu tür maddelerin uygulama süresi 15 dk olarak belirtilmiştir.

belirtilmiştir.

(9)

 Alkalik hipokloritler, rutin olarak Alkalik hipokloritler, rutin olarak

kullanıldıklarında metal protezlerde korozyona, kullanıldıklarında metal protezlerde korozyona,

akrilik protezlerde ise ağarmaya neden olur.

 Akrilik protezlerde fırçalamaya ek olarak, Akrilik protezlerde fırçalamaya ek olarak,

ağartma ve bakterisid-fungusid özelliği nedeniyle ağartma ve bakterisid-fungusid özelliği nedeniyle

alkalik hipokloritlerin, ağartma ve steril etme alkalik hipokloritlerin, ağartma ve steril etme özellikleri nedeniyle köpüren alkalik peroksit özellikleri nedeniyle köpüren alkalik peroksit

tabletlerin de zaman zaman uygulanması yararlı tabletlerin de zaman zaman uygulanması yararlı

olacaktır (sirkeli su da kullanılabilir.)

(10)

Hasta şikayetleri:

1- 1- Ağrı: Ağrı:

 Protez kaide plağı kenarlarının sebep olduğu Protez kaide plağı kenarlarının sebep olduğu ağrı.

ağrı.

 Alveol kretlerinin tepe kısımlarında meydana Alveol kretlerinin tepe kısımlarında meydana gelen vurukların sebep olduğu ağrı.

gelen vurukların sebep olduğu ağrı.

 Doğal dişlerin kendilerinde veya çevrelerinde Doğal dişlerin kendilerinde veya çevrelerinde meydana gelen ağrı.

meydana gelen ağrı.

 Dil veya yanağın ısırılmasu sonucu meydana Dil veya yanağın ısırılmasu sonucu meydana gelen ağrı

gelen ağrı

(11)

2. 2. Protezin hareket etmesi. Protezin hareket etmesi.

 Kennedy 1.sınıf bölümlü protez vakaları Kennedy 1.sınıf bölümlü protez vakaları

 Okluzyon ve artikülasyon hataları Okluzyon ve artikülasyon hataları

 Kroşe uçlarının yeterli derinlikteki undercut Kroşe uçlarının yeterli derinlikteki undercut içine yerleştirilmemesi

içine yerleştirilmemesi

 Akrilik kaide plaklarının kenar uzunluğu Akrilik kaide plaklarının kenar uzunluğu

 Yapay dişler linguale dizilmişlerse Yapay dişler linguale dizilmişlerse

 Kroşesiz, ajusteli geçici protezler Kroşesiz, ajusteli geçici protezler

(12)

3- 3- Yemek sırasında karşılaşılan güçlükler. Yemek sırasında karşılaşılan güçlükler.

Yemek yerken protezin hareket etmesinin Yemek yerken protezin hareket etmesinin yanı sıra ortaya çıkabilecek diğer güçlükler

yanı sıra ortaya çıkabilecek diğer güçlükler yemeklerin yeterince çiğnenememesi,

yemeklerin yeterince çiğnenememesi, protezin altına protezin altına yemek artıklarının kaçması

yemek artıklarının kaçması veya veya protezle doğal protezle doğal dişler arasına yemek

dişler arasına yemek parçalarının sıkışmasıdır. parçalarının sıkışmasıdır.

4- 4- Konuşma bozuklukları. Konuşma bozuklukları.

Retansiyonun yeterli olmaması, dikey boyutun Retansiyonun yeterli olmaması, dikey boyutun normalden yüksek olması, azı dişlerinin bucco- normalden yüksek olması, azı dişlerinin bucco- lingual boyutlarının fazla olması ve aşağı yukarı lingual boyutlarının fazla olması ve aşağı yukarı yönde yanlış yerde bulunması konuşma

yönde yanlış yerde bulunması konuşma bozukluklarına sebep olabilir.

bozukluklarına sebep olabilir.

(13)

5- 5- Yapay dişlerin ses çıkarması: Yapay dişlerin ses çıkarması:

Dikey boyutun normalden yüksek

Dikey boyutun normalden yüksek alınması, alınması, porselen dişler kullanılması ve alt protezin

porselen dişler kullanılması ve alt protezin

retansiyonunun az olması veya bir tarafın önce retansiyonunun az olması veya bir tarafın önce

temas etmesi şeklinde okluzal uyumsuzlukların temas etmesi şeklinde okluzal uyumsuzlukların

bulunması bu tür şikayete sebep olabilir.

6- 6- Metal tadı: Metal tadı:

Genellikle menopoz durumu veya hastanın Genellikle menopoz durumu veya hastanın sinirli bir tip olması bu tür şikayetlere yol açar.

sinirli bir tip olması bu tür şikayetlere yol açar.

(14)

7- 7- Mide bulantısı: Mide bulantısı:

Protez titreşim hattında dokulara sıkıca Protez titreşim hattında dokulara sıkıca temas etmeli ve kaide plağı bu bölgede ince temas etmeli ve kaide plağı bu bölgede ince

olmalıdır.

8- 8- Aşırı tükürük salgısı: Aşırı tükürük salgısı:

Ağıza yabancı bir cisim girmesiyle bazı Ağıza yabancı bir cisim girmesiyle bazı vakalarda tükrük bezleri uyarılabilir. Bazı vakalarda tükrük bezleri uyarılabilir. Bazı

vakalarda ise tükrük salgısı azalabilir. Ağız vakalarda ise tükrük salgısı azalabilir. Ağız

kuruluğu, protez kaide plağı altında özel kuruluğu, protez kaide plağı altında özel

jeller kullanılarak giderilebilir.

(15)

9- 9- Yanma hissi: Yanma hissi:

Psikonörotik bir belirti olan yanma hissinin, Psikonörotik bir belirti olan yanma hissinin,

menopoz ve menopoz sonrası dönemle menopoz ve menopoz sonrası dönemle büyük ilgisi vardır.

büyük ilgisi vardır.

10- 10- Görünüş Görünüş

(16)

Hareketli Protezlerin Neden Olduğu Ağız İçi Lezyonları:

1. Protez kenarlarının sebep olduğu lezyonlar:

 Travmatik ülserlerTravmatik ülserler

 İrritasyonel protez hiperplazisiİrritasyonel protez hiperplazisi

2. Protezin bazal kaidesi tarafından oluşturulan irritatif lezyonlar:

 Travmatik ülserlerTravmatik ülserler

 Papiller hiperplaziPapiller hiperplazi

 Protezlerin neden olduğu ağrılı ağız (DSM)Protezlerin neden olduğu ağrılı ağız (DSM)

 Temas stomatitiTemas stomatiti

 LökoplaziLökoplazi

3. Protez tarafından şiddetlendirilen ağız lezyonları (deskuamatif stomatit) 3. Protez tarafından şiddetlendirilen ağız lezyonları (deskuamatif stomatit) 4. Stomatite yardımcı olan faktörler

4. Stomatite yardımcı olan faktörler

 Kontrol edilemeyen diabetKontrol edilemeyen diabet

 XerostomiaXerostomia

 Beslenme bozukluklarıBeslenme bozuklukları

 Psikolojik nedenlerPsikolojik nedenler

(17)

1- Protez kenarlarının sebep olduğu lezyonlar:

 Travmatik ülserler: Genelde protez kenarlarında yer Travmatik ülserler: Genelde protez kenarlarında yer alır ve sıklıkla görülür. Protez kenarlarının uzunluğu en alır ve sıklıkla görülür. Protez kenarlarının uzunluğu en

önemli faktördür. Tedavi amacıyla uzun kenarlar önemli faktördür. Tedavi amacıyla uzun kenarlar

kısaltılır, keskin ve pürüzlü yüzeyler düzgünleştirilir.

Hastaya protezini bir süre kullanmaması söylenir.

 İrritasyonel protez hiperplazisi (epulis fissuratum): İrritasyonel protez hiperplazisi (epulis fissuratum):

genellikle lokalize oldukları bölge, alt ve üst çenedeki genellikle lokalize oldukları bölge, alt ve üst çenedeki

labial vestibüllerdir. Hasta genelde ağrı veya rahatsızlık labial vestibüllerdir. Hasta genelde ağrı veya rahatsızlık

duymaz. Tedavisinde; erken vakalarda etyolojik faktör duymaz. Tedavisinde; erken vakalarda etyolojik faktör

ortadan kaldırılır. İleri vakalarda cerrahi müdahele ortadan kaldırılır. İleri vakalarda cerrahi müdahele

gerekebilir.

(18)

2. Protezin bazal kaidesi tarafından oluşturulan 2. Protezin bazal kaidesi tarafından oluşturulan

irritatif lezyonlar:

 Travmatik ülserler: protezin sentrik ilişkisinin Travmatik ülserler: protezin sentrik ilişkisinin

sentrik okluzyon ile uyumlu olmadığı durumlarda sentrik okluzyon ile uyumlu olmadığı durumlarda

protezin fonksiyonel hareketler karşısında protezin fonksiyonel hareketler karşısında

oynaması nedeniyle oluşur. Tedavisinde protez oynaması nedeniyle oluşur. Tedavisinde protez

kaidesindeki pürüzlü yüzeyler ve aşırı basınç kaidesindeki pürüzlü yüzeyler ve aşırı basınç

uygulayan bölgeler düzeltilir, okluzal uyumsuzluk uygulayan bölgeler düzeltilir, okluzal uyumsuzluk

ortadan kaldırılır.

 Papiller hiperplazi: Üst protezin altında, damakta Papiller hiperplazi: Üst protezin altında, damakta görülen, klinik olarak hiperemik çilek veya çakıl görülen, klinik olarak hiperemik çilek veya çakıl

taşı görünümündeki nodüller veya kabarmalarla taşı görünümündeki nodüller veya kabarmalarla

ilişkilidir.

(19)

 Protezlerin neden olduğu ağrılı ağız(DSM): Protezlerin neden olduğu ağrılı ağız(DSM):

Daha çok üst damakta görülür.etyolojik faktörler Daha çok üst damakta görülür.etyolojik faktörler

3 sınıfta toplanır:

1-Sistemik faktörler 1-Sistemik faktörler 2-mekanik faktörler 2-mekanik faktörler

3-psikosomatik faktörler 3-psikosomatik faktörler

Tedavisi protezlerin az kullanılması ve Tedavisi protezlerin az kullanılması ve

geceleri ağızdan çıkarılmasıdır. Aynı zamanda geceleri ağızdan çıkarılmasıdır. Aynı zamanda

protezin yenilenmesi veya beslenmesi protezin yenilenmesi veya beslenmesi

düşünülmelidir. Nistatin gibi antifungal ilaçların düşünülmelidir. Nistatin gibi antifungal ilaçların

yanısıra A, B ve D vitaminleride verilebilir.

(20)

 Temas stomatiti: Bu tür lezyon protezin bazal Temas stomatiti: Bu tür lezyon protezin bazal oturma sahasında kırmızılık ve yanma hissi ile oturma sahasında kırmızılık ve yanma hissi ile

karakterizedir. Otopolimerizan akrilikler karakterizedir. Otopolimerizan akrilikler

kullanılmalı alerji testleride yaptırılmalıdır.

 Lökoplazi: Bu tür lezyonlar beyaz keratinize Lökoplazi: Bu tür lezyonlar beyaz keratinize sahalarla karakterize olup malign hale

sahalarla karakterize olup malign hale

dönüşebilir. Tedavisinde hastasigara, çok sıcak dönüşebilir. Tedavisinde hastasigara, çok sıcak

besinler ve kuvvetli ağız temizleyicilerinden besinler ve kuvvetli ağız temizleyicilerinden

kaçınmalıdır.

(21)

3-Protez tarafından şiddetlendirilen ağız lezyonları 3-Protez tarafından şiddetlendirilen ağız lezyonları

(deskuamatif stomatit):

Bu tür vakalarda epitelin parça parça Bu tür vakalarda epitelin parça parça deskuamasyonu ve kaybı söz konusu olup deskuamasyonu ve kaybı söz konusu olup

dokunun rengi parlak kırmızıdır.

(22)

4. Stomatite yardımcı olan faktörler 4. Stomatite yardımcı olan faktörler



Kontrol edilemeyen diabet Kontrol edilemeyen diabet

Kret rezorpsiyonu çok hızlanır.



Xerostomia: Kret kuruyarak pürtüklü bir Xerostomia: Kret kuruyarak pürtüklü bir

görünüm alır ve üzerinde çatlaklar meydana görünüm alır ve üzerinde çatlaklar meydana

gelir.



Beslenme bozuklukları: Protein azlığına bağlı Beslenme bozuklukları: Protein azlığına bağlı olarak doku toleransı azalmıştır:

olarak doku toleransı azalmıştır:



Psikolojik nedenler:Hekime gitmekten kaçan Psikolojik nedenler:Hekime gitmekten kaçan hastalar protezin ağız dokularında meydana hastalar protezin ağız dokularında meydana

getireceği şikayetlere katlanırlar.