Prof. Dr. Teoman ONAT

Türk Kardiyol Dem Arş 1997; 25:314-318

TARlHÇE

Çocuk Kardiyolojisi ve Ilgili Sahalardaki .

Tarihi Gelişim

Prof. Dr. Teoman ONAT

Çocuk kardiyolojisi, kongeniral kardiyevasküler anemaliler (KKA) ile ilgili çocuk hekimlerinin(önce Helen Taussig)

cerrahiarı

bu alana

teşvik edişleri

ile ilk

adımlarını atmıştır.

Yüz güldürücü operalif

başa­

rılardan

sonra, bu sefer kalp

cerrahiarı

daha

ayrıntılı

anatomik

teşhis açısından

çocuk hekimlerini stimüle

etmişlerdir.

Pratik

faydaların sağlanabilmesi

üzerine bu

branşa

teknolojik sanayi ilgi

göstermiş

ve bu se- fer

tanı

ve operasyon teknolojisi süratle ilerleyebil-

miştir.

Bunun sonunucunda giderek daha küçük

yaş­

ta ve hatta

yenidoğandaki

müdahalelerde

başarılar

elde

edilmiş

ve nihayet

teşhis

fetal hayata kadar uy- gulamaya

ginniştir.

Çocuk kardiyolojisindeki

geliş­

meleri 1954'ten beri 42

yılda araştırarak yaşamış

bir

kişi

olarak

sunmayı

bir görev addederek, bu

yazıyı hazırladım.

Pediyatrik kardiyoloji tarihi incelenirken ilgili

deği-

şik

alanlardaki

metodların gelişim

tarihinden

ayrı

tu- tulamaz. Bu nedenle, çocuk kardiyolojisini etkileyen alanlardaki

gelişmeleri, şeretlendirilecek kişi

ve ta- rih

sırası

ile birlikte tablolar hal inde

sunmayı

uygun buldum. Bunlarda direkt pediyatrik uygulamalar ka -

lın

siyah stilde

belirtilmiştir.

Muhakkak ki burada

şereflendirilecek

daha nice

kişiler vardır.

Eksik le rin bir

kısmı hakkında

bende yeterli ve kesin bilginin bulunmaması ve yer darlığı rol oynamıştır. Ülkemiz- deki uygulamalara da

kısmen girilmiştir.

Bu

çalışma, meslekdaşlarımıza

temel

teşkil

edebilecek prelimi- ner bir tarihi derleme olarak kabul edilir ve ilerde eksiklere nice

katkılar yapılarak genişletilebilirse amacına ulaşmış olacaktır.

Sunu la n

bazı

bilgilerin

kaynakları hakkında

bilgi isteyenler bana özel olarak müracaat ederlerse onlara

yardımcı olmağa hazır

ol-

duğumu

da beyan ederim.

Tablo

1.

Konenitat Kardiyovasküler Anomalilerle

İlgili İlk

Patolojik Tarifler•

William Hunter

Jean-Nicolas Corvisart

Herman Meyer W. Ebstein

V. Eisenmenger

Rokitanski

T.B. Peaecek Arthur E.L. Fallot

E. Grunmach R.

Lutembacher

Bland-White-Garland

H.H. Tumer Taussig-R. Bing

Albers-Snellen-Taussig

PS + VSD

Essai sur les Maladies du coeur ... : Tetralogie Cong. Stenose der PA (Almanca): Tetraloji

Über einen sehr seltenen Fall

von

Iıısuff.

valv. tricuspidalis

Die angeb. defecte der ventrikulaeren Sept um des Herzens

durcheine angeborene hochgradige Missbildung

Die Defecte der Scheidewaende des Herzens (VSD. TRG)

Tetraloji

Tetroloji. .. Anatomie Path. de la mal.

bleue

Dextrocardie+PS+ VSD+visc. sit us solitus (Correeted TRG) La

steııose

mitral avec communication interauriculaire Cong. coron. anomaly

... with cardiac hypertrophy

A syndrom of

iııfantilism,

webbed neck+cubitus valgus (Coarct) T-B Complex (TRG+Levopos. PA)

P.V. total Transpozisyonu

y

ı ı

1784 1818 1857 1866

1871 1875 1 866 1888 1 !190 1 916 1933 1938 1 949 1954

*Cerrahi cl üzeitme ameliyatlan çtkmcaya kadar bul bilgiler akademik düzeyele kalmtşttr. Pratik olarak siyano:/11 ve siyanoz.wz cmomali- ler diye suuflanclmltr ve aile/ere yaşam siiresi ( Prognoz) lıakkuıcla bilgi veri/irdi.

314

Türk Kardiyol Dern Arş 1997:25:314-3/8

Tablo 2. Çocuk Kard iyolojisi veya Kongenital Kardiyovasküler Anomalilerle

İlgili İlk

Kitaplar*

Maud E.

Abboıt

(Kanada James W. Brown {Londra) Helen B. Taussig § {1-Hopkins) Jesse Edwards

eı

al. (Mayo)

Edgar Mannheimer

(İsveç:Karolinska)

Paul Wood (Londra)

C.

Doıter

and I.

Sıeinberg

Ettore Rossi

Heim de

Balsac-Meıianu-Durand

Bayer O. Logen, F.

Wolıer

H H Kjellberg-Manheimer-Rhude-Jons.

Alexander S. Nadas J .D. Keith-R.Rowe-P.VIad Bayer O ve

Wolıer

H H Adams W ve

Veiıh

I R. Künzler ·N. Schad N. Schad-R.Künzler-T.Onal Richard Rowe-Aii Mehrizi Moss and Adams

R.E.Bonham-Carıer

Hamish Watson Metine Bilger

Atlas of

Congeniıal

Cardiac Disease ( 1000 otopsi) Congenital

Hearı

Disease (2ci Ed. 1950)

Congenital Malformations of the

Hearı

(2. Ed 1 960) Cong. Anomalies of the

Hearı

and Vessels (132 N) Morbus Caeruleus (114 Siyanozlu vak'a analizi) Diseases of the

Hearı

and Circulation

Angiocardiography (Genel)

Herzkrankheiten im Saeuglingsalter (ZUrih) Traite des Cardiopathies

Congeniıales

(Paris)

Der Herzkatheterismus bei An ge bor. u. Erworb. Herzfehler Diagnosis of Congenital Heart Disease (Stockholm) Pediatric Cardiology (Boston)

Hearı

Disease in Infancy and Childhood (Toronto) Atlas lntrakardialer Druckkurven

Pulmonary Circulation

Angiokardiographie in Kongenitaler Herzfehler Diff erential Diagnose Kongenitaler Herzfehler T he Neote with Congenital Heart Disease Heart Disease in Infants, Children, and Adolescents

Çocuk Hast. Bilgisi: Kalp ve Damar H

ası.

(p.339-43 1)

y ı ı

1936 1939 1947 1948 1949 1950 1951 1954 1954 1954 1955 1957 1958 1959 1959 1960 1963 1968 1968 1973?

1973?

1958

• Bu

çalışmalar sayesinde teşhis ile hemodinamik dıırumun ayrımı/arına girilebi/miş ve kalp cerrahiarına bilgiler verilerek operasyon

teşvik edilmiştir. § Pediyatrik kardiyolojinin önciisii

Tablo 3. Elektrokardiyogram ve Fonokardiyogram ile

İlgili Buluşlar•

Willem Einthoven

Nicolai ve Funaro F.N.Wilson Master-Dack-Jaffe Grödel etal.

Castellanos et al.

Robert F. Ziegler

Eıtore

Rossi Rossi E. ve Onat T.

David

Holıer Lewis-Dietz-Erıuğnıl

Teoman Onat

T.Onat-R.Künzler-N.Schad Josef

Schnıidt

R.H.Wasserburger W.G. Guntheroth Ali

Ertuğrul

Mayo Clinic David

Holıer

Mayo Clinic Davignon et al.

Pacemakerler:

Albert Hyman Ake Scnning

S. Furman and Schwedel W. M. Chardack

Aydın

Aytaç Önal Özsaruhan

Onat-Domaniç-Onat-Özsaruhan

Fonokardiogram (String Galvaometre ile) Standard derivasyonlu EKG (Daha önce Waller) Süt

çocuğunda

ilk klinik EKG (DI-lll) Ünipoler

göğüs

deri

vasyonları

Çocuklarda unipolar

göğüs

deri

vasyonları Yenidoğanda

EKG

Kong. kardiyovasküler anomalilerde EKG Çocukla 12 derivasyonlu EKG

normları

Süt

çocuğunda

kalp

hastalıkları

(kong-+akiz)

Çocuklardasağda basınç

yükü ve EKG Tek

kanallı

EKG'in 24 saat monitörü Intrakardiak Fonokardiografi

Çocuklardasağda

hacim yükü ve EKG Çocuklarda venlrikül septum

duruşu

ve EKG Hacmodynamik und Elektrokardioramm Çocuklarda normal ve anormal EKG Pediyatrik EKG

Hipotiroidide EKG (Mosgue

sign-caıııi

belirtisi) EKG' nin bilgisayarla

değerlendirilmesi (Erişkinde)

24 saat

bilgisayarlı

monitör EKG'nin uzaktan telefonla kontrolü

Çocukla EKG'nin bilgisayarla

değerlendirilmesi

Çocukta 12 derivasyon lu EKG

normları

Generatör-Pacemaker-İğne elekırad-RA

Miyokardial elektrod

inıplantasyonu (sub.rectus fasc. generator)

Venöz kateterle endokardial elekrodlu pacemaker

Venöz yolla endokardial elektrodlu pil

Epikardial elektrodl u pil (66

yaş: Adanı-Stokes'lu) İstanbul Tıp

Fak.'de seri halinde venöz katetcrlc pacemaker Süt

çağındaA-V-demand

pacemaker (Sick Sinus Sy) Disritmide yüksek frekansh abiasyon

•

Kalın si yalı haskıh olanlar çocuk kardiyolojisini doğrudan ilgilendirenlerdir.

y ı ı

1894 1903 1908 1924 1935 1942 1948 195 1 1954 1956 1956 1957 1960 1961 1961 1963 1963 1965 1969 1970 1970 1975 1979

1930

1958

1958

1960

1962

1972

1974

Türk Kardiyol Dern Arş 1997; 25:314-318

Tablo 4.

HEMODİNAMİ (Basınç

ve kan

akımlarının

tayini).

Buluş

ve uygulamalar

Claude Bemard (Paris)

Augusıe

Chauveau ve Jules Marey (Paris) AdolfFick

G.N. S

tewart

V. Heriques

H.

Sıraub;

L.J. Wiggers W. Forssmann (Almanya) Herman Blumgart ve S. Weiss V.F. Harnilton

Robb ve !. Steinberg (USA) Richards ve Coumand (USA) M. Prinzmetal et al.

Celal

Ertuğ

R.Özcan ve N.

Harmancı

Earl H. Wood (Mayo Clinic) R. Gorlin ve S.G

. Gorlin

H.J.C. Swan-el al.

Werne

r Porsımann

Earl H. Wood (Mayo Clinic) E. Rapaport ve L. Dexter Donald Ross

Turhan Aksoy (Ankara

Tıp)

Arcasoy-Guntheroth-Mulline Werner

Porsımann

Hayvanda kateterle

sağ

ve sol

venırikül ısı farkları Aı'ıa

çift delikli kateter ile Atrium ve

Venırikül basınç eğrilerinin

tepe

atımı

ve kalp siklusu ile ilgisi Kan

akımını tayin metodu

İnfüzyonla

boya dilüsyonu; kalp de besi

dolaşım zamanı

Kan volilmleri tayininde tek enjeksiyonla boya dilüsyonu Hayvanda

sağ

ventrikül

basınç eğrisinin

özellikleri Kendinde venöz yolla kaleterin kal be

sokuluşu

Radium C-tuzu ile koldan kola

dolaşım zamanı

Boya dilüsyonu ile kalp debisi

Kalp kateteri uygulama

tekniğinin geliştirilmesi

Radionükleid Kardiografi (kalp içi

akımlar

için) Türkiyede

erişkinde

ilk kalp kateterizasyonu ile Pulm. AP Yüksek debi li hastalarda kalp kateterizasyonu

Kalp kateteri ile

basınç

ve·

oxymeıry kayıt yöntenıleri

Kapak

alanları

ve

şantların hesabı

için hidrolik fom1ül Siyanozlu KKA'boya dilüsyon

eğrileri

Redrogdar yolla sol kalp kateterizasyon u Boya dilüsyon la

şantların hesaplanması

Pulmoner kapiler

basınç

ölçme yöntemi

Transsepıal

sol kalp

kaıeıerizasyonu

Şant

tayininde hidrojen "sensing"

elektrodları

Kateterle Ductus Rotaili'nin

kapatılınası

Tablo S. Radyoloji ve Angiokar diyografi

İle İlgili Buluş

ve Uygulamalar

Wilhelm Conrad Röntgen Antcine Beclere (Paris) Francis H. Williams Friedrich H.L.

Moriız

Andre Bocage (Paris) Egas-Moniz (Portekiz) A. Vallebona

(İtalya)

A.

Casıellanos

(Cuba)

lgnaz S. Chavez (Meksika)

John D. Keit

h (Toronıo:Kanada)

S.!. Seldinger F. Mason Soanes Soanes ve Shirey Alien Connack Godfcry Hounsfield A.B. Crummy et al.

F. Bloch ve E.M. Purcell

316

X-ışınının bulunuşu

(Würzburg)

X-ışınının ıeşhisıe kullanımı

(Çocuk hekimi) Radyoskopide kalp konturu

(Bosıon)

Radyoskopi

Üç boyutlu tomografi teorisi

Angiokardiografi (periferik venöz yolla) 2-d Tomografi

Yenidoğanda

angiokardiografi

(sağ boşluklar)

Selektif Angio-KG

S

üt çocuğu

ve çocuklarda aortografi Perkutan yolla aneriografi

İlk

selektif koroner

arıeriorafi 1

000 vak'ada Koroner Aneriografi

Bilgisayarlı

Axial Tomografi nin matematik temeli C AT-scanner uygulamaya ginnesi

AKG ve

arıeriografilerde bilgisayarlı

digital

subsıraction

NMR (prensipleri I 946);

uygulama

y

ı ı

1844

1861 1870 1879 1913 1914 1927 1927 1938 1938 1944 19-'6

19.ı8

1949 1950 1951 1953 1954 1957 1958 1959 1961 1962 1967

y

1 ı

1895 1896 1896 1912 1921 1927 1930 1938

19.ı5

1950

1953

1959

1962

1963

1974

1980

1980'1er

Türk Kardiyol Dern

Arş

/ 997:25:3/4-3/8

Tablo 6. Ekokardiografinin Gelişimi

Christian Andreas DopJJler Paul Langevin (Paris) Baird (İngiltere)

lnge Edler {Lund) lnge Ed ler (Lund) Harvey Feigenbaum R. Gramiak et al.

V.J. Bommer, L Miller L. Hatle ve B. Angelsen

Türkiyede:

Uğur Derman Siber Göksel Muhsin Saraçlar Siber Göksel-Tevfik Kural

Dalga verici ve alıcı arasında frekans farkı (D.efekt) Denizaltıların tespiti için ultrason kullanımı Radar'ın pratik olarak uygulanması Ultrason'un gebelikte fetus için kullanımı

M-Mod Eko-KG (Siemens: ilk imajlar: MS. ant. perikard) Trombus, LA-tünör. diğer kapaklar

Arka duvar ve posteri or perikard Kontrası Eko-KG

2-D Eko

Renkli akım 2-D Eko-KG Doppler Eko-KG MR'Iı Eko-KG

Mitral hastalığında M-mod (İstanbul. Ccrr.-Haseki) Bali Kapağı takılan hastalarda Eko (M-mod) M-ınod Eko (Haccnepe Çocuk Kardiyol.) Renkli akını Eko-KG T. Yk. iht. Hast.

Tablo 7. Kongenital Kardiovastüler Anomalilerinin Cerrahi Yolla Düzeltilmesi

· Roben Gross (Boston. Hubbard) A. Blalock-H. Taussig Crafoort ve Nylin {Stockholnı) Roben Gross ve Hufnagel W.J. Pons (GB) Sir Russel Brock (GB) Sir Russel Brock Mü ller

A. Blalock ve C.R. Hanlon Floyd John Lewis Roben Gross J. Haysham Gibon Lillehei ve Kirklin Nihat Dorkcn Ake Scnning Mehmet Tekdoğan A. Starr ile M.L. Edwards Dwight Harken

DJ. Waterston Aydın Aytaç Werner Porsınıann William Rashkind ve Miller Aydın Aytaç et al.

Viking Björk-Donald Shilcy Mustard

F. Fontan ve E. Baudet Aydın Aytaç et al.

William Rashkind A. Jatenc ct al.

J.M. Quaegebeur et al.

Andreas Grüntzig

Coşkun İkizler Annan Bilgiç A. Aytaç et al.

A. Aytaç. T.Sarıoğlu, A.Bilgiç Tayyar Sarıoğlu

Dustus artericsus Botalli'nin kapatılması

Fallot Tctralojisinde sistemik-pulmoner anastomoz Aort koarktasyonunda rezeksiyon ve rcanastoıııoz Aort koarktasyonunda rezeksiyon ve rcanastomoz Aorto-pulıııoner şant operasyonu

Vavuler PS'da transterakal valvotomi Fallot tetralojisinde transterakal valvotomi Pulmoner artere "'banding" operasyonu BD-Tranpozisyonunda operalif ASO yaratılması Hiportemıi ile ASO kapatılması

Well metodu ilc ASO kapatılması

Oksijeneratörlü ekstrakorporel teknikle açık kalp Açık kalp op.'la VSD ve Fallot Tetralojisinin düzeltilmesi Pulmoner infundibuler rezeksiyon

BD-Transpozisyonunda anatomik dlizeltıııc Ekstrakorporcal dolaşımla açık kalp ameliyatı Mekanik mitral kapak replasmaııı

Sıarr kapağı ile aort kapak replasmanı Sistemik-Pulmoner anastomoz

Anrakada:Falloı ıetralojili çocukta total koreksiyon Kateterlc Ductus Bolallinin kapatılınası

B D-Tranpozisyonunda balon atrial septostomi

Türkiyede ilk pediyatrik kalp cerrahi merkezinin kuruluşu Dönen disk tipi i kapak proıezleri

BD-Tr:ınpozisyonunda atrial swiıch Triküspid aırczisinde atrium-PA sanı Tranpozisyonda Musıard operasyonu ASO'lerin kateterle kapatılması

Transpozisyonda aneryel swiıch operasyonu Transpozisyonda Senning operasyonu Balonlu kateterle koroner angioplasıi Balonlu valvüoplasıiler (YD: CoA; PS AS vs) Björk modifikasyonlu Fontan operasyonları Yenidoğan transpozisyonunda balon aıreal sepıostoıııi İ.Ü. Kardiyoloji Enstitlisli Kalp Cerrahi Bölüıııli Transpozisyonda Senning operasyonu Yenidoğan transpozisyonda arteryel switch op.

Kapak atrezilerinde plastik konduit'ler Derin hipotermi ve kardiyopleji

y ı ı

1842 1917 1940' 1 ar 1950'1 er 1953 1960 1963 1969 1978 191!2 191!5 1993

1971 1974 1974 191!6

y

ı ı

1931!

194-' 1944 1945 1946 1941!

1949

1952

1952

1953

1953

1953

195-'

1956

1959

1960

1960

1960

1962

1963

1967

1969

1969

1969

1970

1971

1972

1973

1975

1977

1977

191!0

191!0

191!2

191!4

191!5

1990

1970

1970

Tiirk Kardiyol Dem Arş 1997; 25:314-318

Tablo 8. Türkiye'de Kardiyolojide

Gelişıneler

Celal

Ertuğ

Remzi Özcan.

H.Harmancı

Fahir Göksel

Ali

Ertuğrul

Turan Aksoy

Kenan Binak

(İstanbul) Teoınan

Onat

(İstanbul) Haydarpaşa Göğüs

Cerrahisi

Ankara

Tıpta

Çocuk Kardiyol.

Ege

tıpta

Çocuk Kardiyolojisi

İstanbul Çapa Çocuk Kardiyol

Arınan

llilgiç (Hacettepe Çocuk)

Sanısun

(Çocuk Kardiyol) Enver Ekici

Enver Ekici

Arnıan

Bilgiç (Hacettepe Çocuk)

Pediyatrik Kardiyoloji Derneği

İlk sağ

kalp kateterizasyonu ile PA

basınçları

(Ankara) Yüksek debidekalp kateter. (Il.

Dalı. Şef.

Frank.

İst)

Kalp kateterizasyonu (Haseki)

Sağ

kalp kateterizasyonu (Hacettepe) Transseptal sol kat. etererizasyon (Ankara

Tıp)

Redrograd brachial arter yoluyla sol kateterizasyon Süt

çocuğunda koınplex

anomal

ide kateter ve AKG

Peter

G.F.Nixoıı

(Leeds. cerrah), Üm

it Aker Cardiol.

Jeffery Wooler (Leeds: cerrah)

Siyami Ersek, Kemal

Beyazıt

Binnaz Ege ve A.

İmamoğlu

Müfit Arcasoy

B.

Tanınan

ve T. Cantez Perkutan kateterizasyon

tekniği

Tahsin

Tuncalı,

Muhsin Saraçlar,

Arınan

Uilgiç Perkutan teknikle

kılıf

ile balon aon kapak

gcnişıilmesi

Balonlu kateterle aort valvü

loplastisi

Şenısiye tekniği

ile

PDA'nın kapatılması İlk başkan: Arınan

llilgiç

Tablo 9.

İstanbul'da

Çocuk Kardiyolojisinde

İlk

Faaliyet

Metine Bilger Teoman Onat Türk Pediyatri Kurumu

Teoman Onat Teoman Onat

318

Çocuk Hast. Bilgisi: Kalp ve Damar Hast. (P.339-431) Kogenital Kalp Anomalilerinde Angio-KG

Akut

Ronıatizmal Ateş

Paneli.

İstanbul

(Avrupa Çocuk

Kardiologları Birliğinin Kuruluşu)

Siyanozlu Kongenital kalp anomalileri Paneli

isı. (2 gün)

Av

rupa Çocuk Kardiyoloğları Birliğinin

Kongresi:

İstanbul

y ı ı

1948 1950 1955?

1958 1961 1961 1961 1963 1963 1963 1969 1970 1971 1974

>1976 19114 1992 1992 1996

y ı ı

1958

ı

961 1963

196~

1965

1976