3-İRİ AGREGADA ÖZGÜL AĞIRLIK VE SU EMME ORANI TAYİNİ
İri agreganı, birim hacimdeki ağırlığını tespit etmektir.
Agreganın birim hacimdeki ağırlığının miktarının bilinmesi betonun kullanım alanlarını tespit etmede önemli unsurlardan birdir.
Agregaların özgül ağırlığı gerçek birim hacmine karşılık gelen ağırlığı olarak tanımlanır.
Agregaların özgül ağırlığı beton karışım hesaplarının yapılması için gereklidir.
Beton yapımında kullanılacak doğal veya yapay agregaların kuru ve doygun yüzey özgül ağırlıklarını ve görünen özgül ağırlığı ile su emme oranını belirlemek amacıyla uygulanan metottur.
Deneyin Amacı:
Etüv
Terazi (20kg çekerli 1gr duyarlı su içerisinde tartım yapmalı)
Kafes örgülü sepet: 4mm göz açıklı elek telinden yapılmış sepettir. Tel sepeti içine alabilecek büyüklükte kova olmalıdır.
Özgül ağırlık sehbası
Havlu veya benzeri kurutma bezleri
El küreği
Deneyde kullanılan aletler:
Deneyde kullanılacak numune miktarı en büyük tane büyüklüğüne bağlı olarak değişir.
Deneyin Yapılışı:
Numune malzemeyi tam temsil eden bölgeç veya çeyrekleme yöntemiyle tabloda belirtilen miktar kadar alınır.
Tane büyüklüğüne bağlı olarak alınan numuneler, tam doygun hale gelinceye kadar (en az 24 saat) su içerisinde bekletilir.
Suya doygun hale gelmiş numune, ince taneleri kaybolamayacak şekilde suyu süzülerek tava içine yayılır.
Tavadaki numuneler doygun yüzey kuru hale getirilir. (agreganın ıslak renkten, açık (kuru) renge değişmeye başladığı anın hemen sonrası) tartılır ve kütlesi M2 olarak kaydedilir.
Daha sonra malzeme kafes örgülü tel sepete konarak su dolu kovanın içine su yüzeyinden en az 5cm daha aşağıda kalacak şekilde daldırılır.
Numune su yüzüne çıkarılmadan kovanın içinde en az 10 defa serbestçe kaldırılıp indirilir, sağa sola sallanarak taneler arasında kalabilecek hav kabarcıkları çıkarılır.
Numune sepetinin kova kenarına dokunmamasına dikkat edilir.
Doygun malzemenin sudaki ağırlığı tartılır M3 olarak kaydedilir.
Numune sudan çıkarılır ve etüv kurusu haline getirilir.
Sonra numune oda sıcaklığına gelinceye kadar soğutulur ve numunenin havadaki kuru ağırlığı tartılır ve M1 olarak yazılır.
Daha sonra iri agreganın kuru birim hacim ağırlığı, doygun yüzey kuru birim hacim ağırlığı, görünen birim hacim ağırlığı ve su emme oranı hesaplanır.
İri agreganın kuru özgül ağırlığı;
Mk = M1 / (M2 - M3) formülü ile bulunur
İri agreganın doygun yüzey kuru özgül ağırlığı Md = M2 / (M2 - M3) formülü ile bulunur
İri agreganın görünen özgül ağırlığı
Mg = M1 / (M1 - M3) formülü ile bulunur
İri agreganın su emme oranı %’si
Ms = ((M2 - M1)/M1)x100 formülü ile bulunur M1 = numunenin etüv kurusu ağırlığı (gr)
M2 = numunenin doygun yüzey kuru durumdaki ağırlığı (gr) M3 = numunenin sudaki ağırlığı (gr)
Deney üç ayrı numune üzerinde yapılır. Deneylerin sonuçları arasındaki fark %10 veya daha küçük ise deneyin sonuçlarının ortalama değeri agreganın birim hacim ağırlığı olarak alınır.
Agreganın iç yapısında bulunan boşluk miktarı ve bu boşlukların dış yüzeyle bağlantısı agreganın birim hacim ağırlığını etkiler.
Agregada boşlukların fazla olması agreganın donma ve çevre etkilerine karşı dayanıklılığı azaltır.
Değerlendirme
4-İNCE AGREGADA ÖZGÜL AĞIRLIK VE SU EMME ORANI TAYİNİ
Agregaların özgül ağırlığı gerçek birim hacmine karşılık gelen ağırlığı olarak tanımlanır.
Agregaların özgül ağırlığı beton karışım hesaplarının yapılması için gereklidir.
Beton yapımında kullanılacak doğal veya yapay agregaların kuru ve doygun yüzey özgül ağırlıklarını ve görünen özgül ağırlığı ile su emme oranını belirlemek amacıyla uygulanan metottur.
Deneyin Amacı:
Etüv
Terazi (30kg çekerli 10g duyarlı)
Deney ölçü kabı: kap su geçirmez, kullanma sırasında biçimi bozulmayacak kadar dayanıklı metalden yapılmış, karşılıklı iki kulpu bulunan silindir biçimli değişik hacimlere sahip kaplardır.
Sıkıştırma çubuğu
Havlu veya benzeri kurutma bezleri
Cam ölçü kabı 500ml, vakum pompası
El küreği, termometre, desikatör
Deneyde kullanılan aletler:
Deneyde kullanılacak numune miktarı en büyük tane büyüklüğüne bağlı olarak değişir.
Deneyin Yapılışı:
Numune malzemeyi tam temsil eden bölgeç veya çeyrekleme yöntemiyle tabloda belirtilen miktar kadar alınır.
Tane büyüklüğüne bağlı olarak alınan numuneler, tam doygun hale gelinceye kadar (en az 24 saat) su içerisinde bekletilir.
Suya doygun hale gelmiş numune, ince taneleri kaybolamayacak şekilde suyu süzülerek tava içine yayılır.
Tavadaki numuneler doygun yüzey kuru hale getirilir. (agreganın ıslak renkten, açık (kuru) renge değişmeye başladığı anın hemen sonrası)
Agreganın doygun yüzey kuru halinin belirlenmesinde koni yöntemi;
Doygun yüzey kuru hale getirilmiş agregadan (yarısı) 400gr tartılır M2 olarak kaydedilir. Kalan malzeme etüv için ayrılır.
Numune etüve konularak etüv kurusu haline getirilir.
Numune etüvden çıkarılınca oda sıcaklığına kadar soğutulur.
Numune cam ölçü kabına doldurulur ve birlikte tartılır M1 olarak kaydedilir. (ölçü kabının ağırlığı düşülür)
Ölçü kabı 20 oC’deki su ile yarıya kadar doldurulur ve düz bir yüzey üzerinde hafifçe vurularak ve aynı zamanda döndürülerek hava
kabarcıklarının çıkması sağlanır.
Bir saat geçtikten sonra ölçü kabı su ile 500ml kadar doldurulur ve tartılır (M3) olarak kaydedilir.
Boş ölçü kabı 500 ml kadar doldurulup tartılır (M4) olarak kaydedilir.
İnce agreganın kuru özgül ağırlığı;
Mik = M1 / (M2 + M4 - M3) formülü ile bulunur
İnce agreganın doygun yüzey kuru özgül ağırlığı Mid = M2 / (M2 + M4 - M3) formülü ile bulunur
İnce agreganın görünen özgül ağırlığı
Mig = M1 / (M1 + M4 - M3) formülü ile bulunur
İnce agreganın su emme oranı %’si
Mis = ((M2 + M1)/M1)x100 formülü ile bulunur M1 = numunenin etüv kurusu ağırlığı (gr)
M2 = numunenin doygun yüzey kuru durumdaki ağırlığı (gr) M3 = Ölçü kabı + su + numune ağırlığı (gr)
M4 = 500 ml çizgisine kadar su ile dolu ölçü kabı ağırlığı (gr)
Deney üç ayrı numune için üç defa tekrar edilir. Deneylerin sonuçları arasındaki fark %2 veya daha küçük ise üç deneyin sonuçlarının ortalama değeri ince agrega birim hacim ağırlığı olarak alınır.
Eğer iki deney arasındaki fark %2’den büyük ise deney 3. deney numunesi ile tekrar edilir.
Bulunan sonuçların en yakın olan iki tanesinin farklı eşit ise ortalaması kuru özgül ağırlık, doygun yüzey kuru veya görünen özgül ağırlık olarak kabul edilir.
Su emme oranı sonuçları arasındaki farkta 0,2 veya daha küçük ise üç deneyin sonuçlarının ortalaması, su emme oranı olarak kabul edilir.
