UFRS Bülten
Yeni Çıkan UFRS 17 – Sigorta Sözleşmeleri Standardı
Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Bülteni
Mayıs 2017
Yeni standarda genel bir bakış:
Sigorta sözleşmeleri ile ilgili gerçek anlamda ilk standart olarak kabul edilebilecek UFRS 17 Mayıs ayında UMSK tarafından yayımlandı. Bu standart, yatırımcıların ve diğer finansal tablo okuyucuların sigortacıların risk açığını, karlılığını ve mali durumunu daha iyi anlamasına yardımcı olacak.
UFRS 17, 2004 yılında ara dönem standardı olarak getirilmiş olan UFRS 4'ün yerini alacak.
UFRS 4 bugüne kadar sigorta şirketlerinin kendi ulusal muhasebe standartlarını kullanarak sigorta sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesini sağlarken, çok sayıda farklı yaklaşımla sonuçlandı. Bu durumda yatırımcıların benzer şirketlerin mali performansını karşılaştırması zorlaştı.
UFRS 17, tüm sigorta sözleşmelerinin tutarlı bir şekilde muhasebeleştirilmesini gerekli kılarak, UFRS 4'ün yarattığı karşılaştırma sorunlarını çözerek, hem yatırımcıların hem de sigorta şirketlerinin bu durumdan faydalanmasını sağlayacak. Sigorta yükümlülükleri, tarihi maliyet yerine güncel değerler kullanılarak muhasebeleştirilecek. Finansal tablo
okuyucularına daha yararlı olan bu bilgiler, düzenli olarak güncellenecek.
Günümüzde kullanılan muhasebe yöntemlerinin çeşitliliği nedeniyle, bazı ülkelerin yeni standarttan daha çok etkilenmesi beklenmektedir.
Standart, erken uygulama seçeneği ile birlikte 1 Ocak 2021'den itibaren geçerli olacaktır.
Kapsam:
UFRS 17, bir işletme tarafından tanzim edilen sigorta sözleşmeleri, tüm reasürans sözleşmeleri ve işletmenin ayrıca sigorta sözleşmeleri tanzim ettiği durumda isteğe bağlı katılım özelliklerine sahip yatırım sözleşmelerine uygulanır. Birincil amacı hizmet sunumu olan sabit ücretli hizmet sözleşmeleri için, işletmelerin UFRS 17 veya UFRS 15 uyarınca muhasebeleştirecekleri bir muhasebe politikası seçeneği vardır. İşletmenin önceden bunları sigorta sözleşmesi olarak gördüğünü açıkça ileri sürmüş olması durumunda, finansal garanti sözleşmelerinin, UFRS 4 kapsamındaki pozisyona benzer şekilde, UFRS 17 kapsamında olmasına izin verilir. İşletme sigortalıyken (reasürans dışında) UFRS 17 kapsamında değildir.
Saklı türevler ve farklı yatırım ve hizmet unsurları, ilgili IFRS’lere göre ayrıştırılmalı ve ayrı ayrı muhasebeleştirilmelidir. İhtiyari olarak diğer unsurların ayrıştırılması yasaktır.
2
Ölçüm modeli:
UFRS 17, her raporlama döneminde tahminlerin yeniden ölçüldüğü bir güncel ölçüm modeli gerektirir. Ölçüm, iskonto edilmiş, olasılık ağırlıklı nakit akışlarının yapı taşlarına, bir risk düzeltmesine ve sözleşmenin kazanılmamış karını temsil eden sözleşme uyarınca bir hizmet marjına dayanır.
UFRS 17 yükümlülük ölçüm modeli
Sunum ve ölçüm için, ilk muhasebeleştirmede, işletmelerin bir portföyü (yani benzer risklere tabi olan ve tek bir havuz olarak yönetilen sözleşmeler) üç grup sözleşmeye ayırması gereklidir;
ivazlı, ivazlı olma riski bulunmayan, ve bakiye sözleşmeler. Bir yıldan daha fazla süre ayrı olarak ihraç edilen sözleşmeler aynı grupta olmamalıdır.
Gelecekteki hizmetlerle ilgili nakit akışlarındaki değişim, sözleşme uyarınca hizmet marjı karşılığında muhasebeleştirilmelidir. Sözleşme uyarınca hizmet marjı negatif olamaz, bu nedenle kalan sözleşme uyarınca hizmet marjından daha büyük olan gelecekteki nakit
akışlarındaki değişiklikler kar veya zararda muhasebeleştirilir. Faiz, sözleşme uyarınca hizmet marjı üzerine, bir sözleşmenin ilk muhasebeleştirilmesinde kitlenen oranlardan eklenmektedir.
Sunulan hizmeti yansıtmak için, her dönem sözleşme uyarınca hizmet marjı zamanın geçmesine bağlı olarak kar veya zararda muhasebeleştirilir.
Sözleşme uyarınca hizmet marjı
Kapsama süresi boyunca sistematik olarak muhasebeleştirilen kazanılmamış karlar.
Risk düzeltmesi
İşletmenin belirsizlik için talep ettiği tazminatı yansıtır. Belirli ve belirsiz bir yükümlülük arasındaki değer farkını ifade eder.
İskontolama
Yükümlülüğün özelliklerini yansıtan iskonto oranlarını elde etmek için ‘yukarıdan aşağıya’ ya da ‘aşağıdan yukarıya’ yaklaşımı kullanılarak gelecekteki nakit akışlarının indirilmesidir.
Gelecekteki nakit akışlarının tahmini
Gelecekteki nakit akışlarının açık, tarafsız olasılık ağırlıklı tahmin edilmesidir.
Ölçüm modeli (devamı):
Finansal varlıkların UFRS 9 kapsamında itfa edilmiş maliyet veya gerçeğe uygun değerin diğer kapsamlı gelire yansıtılarak ölçülmesi durumunda, sigorta yükümlülükleri için diğer kapsamlı gelir seçeneği, sigortacıların kar veya zararındaki bazı dalgalanmaları azaltır.
Genel modelden önemli ölçüde farklı olmayan bir ölçüm sağlıyorsa veya kapsama süresi bir yıl veya daha az ise kalan sigorta kapsamına dair yükümlülük için basitleştirilmiş prim dağıtımı yaklaşımına izin verilir. Bununla birlikte, oluşan sigorta hasarları iskonto edilmiş, riske uyarlanmış, olasılık ağırlıklı nakit akışlarının yapı taşlarına dayanılarak ölçülmesi gerekecektir.
Değişken ücret yaklaşımı, sigortalıya yapılan ödemeler ve bazı ‘kar paylı’, ‘karlı’ ve ‘birim bağlantılı’ sözleşmeler gibi dayanak varlıkların getirileri arasındaki bağlantıyı belirleyen sigorta sözleşmeleri için gereklidir. Bu tarz sözleşmeler için sözleşme kapsamında hizmet marjı üzerindeki faiz, değişken ücret değişikliği için örtük olarak sözleşme kapsamında hizmet marjını düzeltmek yoluyla eklenir. Değişken ücret, işletmenin dayanak varlıkların gerçeğe uygun değerleri üzerindeki payından dayanak varlıklara göre değişmeyen sigortalıya ödenecek tutarların düşülmesini temsil eder. Sözleşme uyarınca hizmet marjı ayrıca, paranın zaman değeri opsiyonlar ve teminatlar gibi temel kalemlerden kaynaklanmayan finansal risklerdeki değişime göre düzeltilir.
UFRS 17’nin temel unsurları
4
Neden gerekli? Temel unsurlar Geçerli sözleşmeler
* Risk için ayrılmış karşılıkla birlikte iskonto edilmiş nakit akış modeli
* Opsiyon ve teminatların piyasa yaklaşımlı ölçümü
* Sigorta sözleşmelerinin özelliklerini yansıtan iskonto oranları
* Yeni gelir tablosu sunumu ve hasılat tanımı
* Geçiş yaklaşımı bazı bastleştirmeleri ve hükümleri mümkün kılar
* Oluşan hasarları ölçmek üzere Genel model kullanılır
* Birikintili fonlar
Ek özelliklere sahip Genel Modele göre; * Ayrı hesaplar
Yükümlülüklerdeki kar veya zarar hareketi, dayanak varlıklarla ilgili muameleyi yansıtır
* Bazı katılım sözleşmeleri
* Bazı birime bağlı sözleşmeler Yükümlülüğün
dayanak varlıklara bağlandığı kar payına katılım işleri için
Değişken yaklaşım
* Kısa vadeli genel sigorta *Kısa vadeli grup sözleşmeleri *Kısa dönemli reasürans sözleşmeleri
* Poliçe hamillerine getirilerin önemli bir oranının ödendiği ve nakit akışlarının önemli bir kısmının dayanak varlıklara göre değiştiği durumlarda, açıkça tanımlanmış bir dayanak varlığı havuzuna katılım için oluşturulmuş sözleşmelerin dayanak getirilerine bağlantısını yansıtır.
- Sigortacıların varlıkların yapındaki değişiklikler sözleşmeye dayalı hizmet marjında muhasebeleştirilir.
- Sözleşmeye dayalı hizmet marjı üzerindeki faizin cari oranlardan eklenmesi
Tüm sigorta sözleşmeleri için varsayılan model olarak kullanılacaktır.
Genel modelPrim dağıtım yaklaşımı
Kısa dönemli sözleşmeleri basitleştirmek için
* İsteğe bağlı basitleştirilmiş model kısa süreli sözleşmeler içindir (örneğin kapsama süresi bir yıla kadar olan sözleşmeler)
* Tazmin öncesi yükümlülüğü ölçmek için uygulanır- kazanılmamış prim muhasebesine benzer
* İlk günden yazılmayan karlar - sözleşme uyarınca hizmet marjı olarak, hizmet süresi boyunca kar veya kazara itfa edilir
* Uzun dönemli, ömür boyu sigorta, koruma işleri,
* Yaşam koşullu yıllık gelir sigortaları,
* Evrensel yaşam
* Reasürans sözleşmeleri * Bazı genel sigorta sözleşmeleri
* Kar veya zarar dalgalanmalarını önlemek için iskonto oranlarındaki değişikliklerin diğer kapsamlı gelirde gösterilme seçeneği
Neden gerekli? Temel unsurlar Geçerli sözleşmeler
* Risk için ayrılmış karşılıkla birlikte iskonto edilmiş nakit akış modeli
* Opsiyon ve teminatların piyasa yaklaşımlı ölçümü
* Sigorta sözleşmelerinin özelliklerini yansıtan iskonto oranları
* Yeni gelir tablosu sunumu ve hasılat tanımı
* Geçiş yaklaşımı bazı bastleştirmeleri ve hükümleri mümkün kılar
* Oluşan hasarları ölçmek üzere Genel model kullanılır
* Birikintili fonlar
Ek özelliklere sahip Genel Modele göre; * Ayrı hesaplar
Yükümlülüklerdeki kar veya zarar hareketi, dayanak varlıklarla ilgili muameleyi yansıtır
* Bazı katılım sözleşmeleri
* Bazı birime bağlı sözleşmeler Yükümlülüğün
dayanak varlıklara bağlandığı kar payına katılım işleri için
Değişken yaklaşım
* Kısa vadeli genel sigorta *Kısa vadeli grup sözleşmeleri *Kısa dönemli reasürans sözleşmeleri
* Poliçe hamillerine getirilerin önemli bir oranının ödendiği ve nakit akışlarının önemli bir kısmının dayanak varlıklara göre değiştiği durumlarda, açıkça tanımlanmış bir dayanak varlığı havuzuna katılım için oluşturulmuş sözleşmelerin dayanak getirilerine bağlantısını yansıtır.
- Sigortacıların varlıkların yapındaki değişiklikler sözleşmeye dayalı hizmet marjında muhasebeleştirilir.
- Sözleşmeye dayalı hizmet marjı üzerindeki faizin cari oranlardan eklenmesi
Tüm sigorta sözleşmeleri için varsayılan model olarak kullanılacaktır.
Genel modelPrim dağıtım yaklaşımı
Kısa dönemli sözleşmeleri basitleştirmek için
* İsteğe bağlı basitleştirilmiş model kısa süreli sözleşmeler içindir (örneğin kapsama süresi bir yıla kadar olan sözleşmeler)
* Tazmin öncesi yükümlülüğü ölçmek için uygulanır- kazanılmamış prim muhasebesine benzer
* İlk günden yazılmayan karlar - sözleşme uyarınca hizmet marjı olarak, hizmet süresi boyunca kar veya kazara itfa edilir
* Uzun dönemli, ömür boyu sigorta, koruma işleri,
* Yaşam koşullu yıllık gelir sigortaları,
* Evrensel yaşam
* Reasürans sözleşmeleri * Bazı genel sigorta sözleşmeleri
* Kar veya zarar dalgalanmalarını önlemek için iskonto oranlarındaki değişikliklerin diğer kapsamlı gelirde gösterilme seçeneği
Sunum ve açıklamalar:
UFRS 17 gereklilikleri, hasılatın sunumunu diğer sektörlere uygun getirmektedir. Hasılat, sigortacının dönem içinde sağladığı beklenen teminatın ve diğer hizmetlerin değerine orantılı olarak dönemlere yayılır ve sigorta hasarları oluştuğunda sunulur. Yatırım unsurları
(ki bunlar, sigortalanan olay gerçekleşmese bile sigortalıya geri ödenen miktarlardır) hasılat ve sigorta hasarlarından hariç tutulur.
UFRS 17 uyarınca yeni kar veya zarar tablosu
Sigortacıların, sigorta sözleşmelerinden doğan tutarlar, hükümler ve riskler hakkındaki bilgileri açıklaması gerekmektedir. Açıklama gereklilikleri UFRS 4 kapsamında halihazırda zorunlu kılınanlardan daha detaylıdır.
Gelir tablosu
Sigorta sözleşmelerinden hasılat
Reasüransa devredilen sigorta sözleşmeleri hasılatı Oluşan hasar ve faydalar
Reasüransa devredilen hasar ve faydalar Katlanılan giderler
Reasüransa devredilen giderler Satın alma maliyetlerinin amortismanı Diğer giderler
Sigortalama sonucu
İskonto edilmiş finansman giderleri Yatırım geliri
Yatırım sonucu Kar veya zarar Diğer kapsamlı gelir
İskonto oranındaki bağlı sigorta sözleşme yükümlülüklerindeki değişiklikler
Gerçeğe uygun değeri diğer kapsamlı gelir tablosunda izlenen varlıklardaki değişiklikler UFRS 17’ye göre kar veya zarar ile diğer kapsamlı gelir tablosundaki asgari
gereklilikler aşağıdaki gibidir: Sigorta sözleşmelerinden hasılat *
aşağıdakileri içerir:
• Beklenen hasar ve faydalar
• Beklenen giderler
• Sözleşmeye dayalı hizmet marjının itfası
• Risk düzeltmesinin ibrası
• Satın alma maliyetlerinin itfası
* Vadesi dolmuş ya da yazılan primler yasaklanmıştır.
Geçiş:
UFRS 17’ye geçişte, işletme, uygulanamaz olmadıkça, UFRS 17’yi sigorta sözleşmeleri gruplarına geriye dönük olarak uygular. Bu durumda, işletmenin değiştirilmiş bir geriye dönük yaklaşım ile gerçeğe uygun değer yaklaşımı arasında seçim yapmasına izin verilir.
Değiştirilmiş bir geriye dönük yaklaşımın uygulanmasında işletme, makul ve desteklenebilir bilgiler kullanarak geriye dönük uygulamaya en yakın sonuca ulaşır ve mevcut basitleştirmeler listesinden seçim yapar. Alternatif olarak, geçişteki sözleşmeye dayalı hizmet marjı, geçiş dönemindeki gerçeğe uygun değere bağlı olabilir. Uygulamada, geçiş için farklı yaklaşımlar kullanmak, geçiş döneminde yürürlükte olan sözleşmelerin gelecek dönemlerinde karın muhasebeleştirilmesinde önemli ölçüde farklı sonuçlar doğurabilir.
Etki:
UFRS 17, işletmeleri finans, aktüeryal, sistem geliştirme alanlarının (örneğin, ürün tasarımı ve dağıtımı, gözden geçirilmiş teşvik ve daha geniş ücret politikalarının geliştirilmesi ve iş
planlamasına giren yeniden yapılandırılmış bütçeleme ve tahmin metodolojileri) ötesinde etkileyecektir. Nakit vergi pozisyonu ve temettüler üzerinde hem geçmiş hem de ilerleyen dönemlerde etkisi olabilir. UFRS 17’nin uygulanması üç yıldan fazla sürebilir. Bir uygulama yol haritası oluşturmak için fark analizi ve etki değerlendirmeleri, işletmelerin ayrıntılı uygulama projelerine başlamasını sağlayacaktır. Önemin ileriye dönükten geriye dönük analizlere ve daha ayrıntılı bir ölçüm düzeyi ve ilave açıklamalara değişmesinden dolayı, verilerin toplanması, depolanması ve analiz edilme biçimlerinde, temel bir değişiklik gerekli olabilir. Yürürlük tarihinden önce, sigortacıların, yatırımcılar ve analistler için, hem yeni dünyada uygulanacak önemli ölçütleri hem de UFRS 17 hikayelerini dikkatli bir şekilde değerlendirmeleri gerekmektedir.
6
Sorularınız için bize danışabilirsiniz...
PwC Türkiye UFRS Danışmanlık Ekibi
ufrsturkiye@tr.pwc.com
© 2017 PwC Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Bu belgede “PwC” ibaresi, her bir üye şirketinin ayrı birer tüzel kişilik olduğu PricewaterhouseCoopers International Limited’in bir üye şirketi olan PwC Türkiye’yi ifade etmektedir.
