Vet. Ril. Der�. (1996), 12, 1 : 135- 140
iKi KÖPEKTE METASTAZiK PULMONER NEOPLAZi OLGUSU
Mehmet M
ad
en 1 M.Kemal
Çiftçi2
Yılmaz K
o
ç3
Fatih Hatipoğlu2
The Case of Metastatic Pulmoner Neoplasia In Two DogsSummary: A 12-year old German Shepherd, and 3-year old Tenier showed a metastatic pulmoner neoplasia. Ger man Shepherd and Terrier dogs had a mastectomy, 6 and 13 months prior to death, respectively. Pathological in vestigation revealed malignant mix neoplasm in German Shepherd, and papillar adenocarcinoma in Terrier. He matologic and biochemistry profiles were within normal limits except the serum calcium level with a slight increase. Dissemination of neoplasm in mediastinal and inguinal lymph nodes showed the possibility of lenphogenic metastasis in German Shephard. On the other hand no dissemination of neoplastic cells in lymph nodes of Terrier suggested the possibility of metastasis to be via venous circulation.
Key words: Pulmoner metastasis. mammary carcinoma, dog.
Özet : Birisi
12 yaşlı Alman kurt köpeği, diğeri 3 yaşlı Terrier ırkı iki köpekte metastazik pulmoner neoplazi tespit edil
miştir. Anamnezde Alman kurt köpeğinin 6 ay, Terrierin ise 13 ay önce mastektomi geçirdiği öğrenildi. Meme ve ak ciğerdeki türnöral kitlenin mikroskobik incelenmesinde Alman kurt köpeğinde malign mikst tümör, Terrierde ise simple tip papiller adenokarsinom belirlenmiştir. Her iki köpeğin hemogram ve biyokimyasal profillerinde önemli değişiklikler izlenmedi. Sadece serumk
alsiyum konsantrasyonlarında hafif artışlar görüldü. Alman kurt köpeğinde inguinal ve me diastinal lenf düğümlerinde tümör oluşumları gözlenmesi lenfojen, Terrierde lenf düğümlerinde türnöral oluşumların gözlenmemesi ise venöz metastaza yorumlandı.Anahtar kelimeler: Akciğer metastazı, meme karsinom, köpek . Giriş
Metastaz malign tümörlerin en korkulan özel
liklerindendir. Malign tümörler erken teşhis edilip,
uygun tedavileri yapılmazsa büyük çoğunlukla me
tastaza neden olurlar. Metastazların en sık gö
rüldüğü organlardan birisi de akciğerlerdir. Bunda
venöz dolaşımın büyük bölümünün akciğerlerden
geçmesinin önemli payı vardır. AyFıca akciğerierin
venöz dolaşıma yaptığı filtrasyon görevi, bu or
ganda metastazın daha sık oluşumuna neden olur
ken, diğer viseral organları kısmen korurrıaktadır
(Moulton, 1978;Crow, 1989). Metastaz olgusunda
bazı tümörler belirli organ ve dokuları daha çok ter
cih ederler. Akciğeriere en çok metastaz yapan tü
mörlerden birisi de rrieme karsinamlarıdır (Ooyen
ve Misdorp, 1967; Rogers, 1993). Meme do
kusunun lenfojen ve venöz yapılarının özelliğiyle il
gili olarak meme karsinemiarında metastaza ol
dukça sık rastlanmaktadır. Metastaz oranı
neoplastik gelişirnin başlangıcından türnöral olu�
Gcli�_Tarihi: 17.1 l.IY95ı. S.U. Yeteriner FakOltesi. Iç Hastalıkları Aııabillm Dalı. KONYA. 2. S.Ü. Veteriner Fakültesi. Patoloji Anabilim Dalı. KONYA. 3. S.Ü. Veteriner FakUitcsi. Cerrahi Anatıilim Dalı. KONYA.
şumun farkedilişi arasında geçen süreye ve tü
mörün malignite derecesine göre oldukça de
ğişkendir. Bu oranı Moulton (1978) önceki ya
yınlarında % 25 olarak bildirirken, daha sonra % 77
olarak kaydetmiştir(Moulton ve ark. 1986).
Meme tümörleri köpeklerde en sık görülen tü
mörlerdir. Diğer organ ve dokularda gelişen tü
mörler arasındaki oranın % 10-41 arasında değiştiği
kaydedilmektedir(Moulton, 1978). Konya'da yapılan
erkek ve dişi köpekterin birlikte değerlendirildiği bir
çalışmada(Erer ve Kıran, 1993)
34köpek tü
möründen 11 'inin(% 32.3) meme tümörü olduğu bil
dirilirken, Bostock (1986) sadece dişi köpekler ele
alındığında bu oranın % 50'nin üzerinde olduğunu
kaydetmiştir.
Köpeklerde meme tümörleri, sık görülmesinin
yanısıra malign olanlarına sı
�
lıkla rastlanması açı
sından da oldukça önemlidir. Klinik olgulara ilgili ra
porlarda meme karsinamları daha yüksek oranlarda
kaydedilirken (Köküuslu ve Akkayan, 1972; Ne
rurkar ve ark. , 1989; Erer ve Kıran, 1993), Moulton
'tAl)l-:N. ÇWrÇI. KOÇ, tiKnPO(;ı.u
ve ark (1986) 223 köpegin yaşam süretennce me me tennde gelişen neoplastık oluşumuları takip ede rek yapııgı bir çalışmada ı 83 (0'cı 82) köpekte iyi huylu,
88(0'o
39.4) köpekte malign tumörter tesbit atmışlerdir Bostock (ı986} ıyı huylu tümôr1eri 0'<> 5 ı karsınomları ıse 0'o 49 olmak üzere bırbın ne ol dukça yakın oranlarda bildimuştırÜlkemizde köpeklenn meme tümörten ıle ılgirı çeşrth çalışmalar (Köküuslu ve Akkayan, 1972; Tür karslan ve ark . ı 983; Erer ve Kıran,1993) yapılmış olmakla bırtikte, klinik otarak degerlendiriten me tastaza ılişkın raporlar sınırlıdır. Sunulan bu olguda, tümörün ılk belirlenmesinden, matasıazın gelişimi ve ötenazıye kadar geçen sürede vakaların klinik, laboratuvar ve patolojik bulgulan anlatılmaktadır
Olgunun Tanımı:
Takdım edılen olguları, meme karsinomu tespit edılerek mastektomi yapılan ve bır süre sonra da multiple pulmoner metastaz belirlenen iki köpek oluşturmaktadır
Birıncı köpek S.Ü Vetenner Fakultesi Iç Has talıkları Klınıgıne getirilen. Konya 3 Ana Jet Üssü'ne ait ı2 yaşlı, kısır1aştın1mış. dışı bir Alman Kurt köpegiclır Alınan anamnezde asken egıtim almış olan bu köpegin antrenman sırasında ke sılme. engel atlayamama. halsizlik ve sık soluma gibı şıkayollerının bulundugu ögrenıldi. Ayrıca 6 ay önce yaygın meme tümörü nedonıyle mastektomi geçirdigi ve sol 4. meme lobu ile birtıkte 5x6x3 cm ebatlarında türnöral bır killenin alındıgı.bu killenin hıstopatoloıık ınceleme sonuçlarına göre malign mıks tümör oldugu kaydedildı
Hastanın fiziksel muayenesinde, respıratuar distres, solunum güçlüğü ve hırıltılı solunum ile os kultasyonda sertleşmiş veziküler seslenn varlığı belırlendı Egzersız sonrasında tekrar yapıtan mu ayenede bu şıkayetlerde artış ve egzersiz in toleransı tesbit edildı.Genel yorgunluk ve halsiZJik ıle orta derecelı dehıdrasyon gözlendi Meme do kw.unda da fındıktan ceviz büyuklügune kadar de gişen büyükluklerde nodüler oluşumlar palpe edildi. Tabloı. Bırıncı Köpeğ!n Herrıogram ve Bıyokımyasal
Profılı
wac -5.000 ALT .42 (Uil) TP 7 6(�dl) ABC :5.630.000 CPK 37 (Uil) ALS 4.2 (�di) PCV :35 (%) GGT. 7 (Uil) Ca 11.61
(1119'�
H b 12 (gldl) ALP :67(Uil)
p 5.7(mgldl) MCV .62 (fl) LDH :133 (U/1.) MCH 34 (g/dl)Bu köpegin ventro-dorsal ve Iatero-lateral alınan radyografilcrinde multiple pulmoner nodüller göz lendi{ Şekil1).
Şekıl 1 Binncı kopeğın lateral ıadyograli$ı Mul�ple meı.utızıı<. pulmoner odaklar •
Altı ay önce mastektomi ile alınan neoplastık kıt tenin mikroskobık ıncelemesınde. ductus lac ıiferuslann kistik bir hal aldıktan, kolumnar ve ku boıdal anaplastık hlıcrelerin lümene dogru papiller ü.remeler yaptıgı gorüldü. Bu uzantılardakı myo epitellerde de hafif dereceh artış dikkati çektı. Bazı kesitlerdo ise epitelial prolıferasyonun yanısıra kı kırdak dokusu ile merkezinde yag hücreleri blası hücreler vo megakaryositlerın oluşturdugu kemik ili!)ı bulunan osteoid yapılar tesbıt edildı Böylece olayın malign miks tümör oldugu belırlendı.
Otopside, sol 2. ve 5 meme Iablarında ceviz bü yüklügunde nodüler kitleler tesbit edıldı. Ak cigerlerin sağ kardiyak lobunda cevız. apikalde 1 ve intennedier toblannda da 2 odak halinde fındık bü yüklugünde solda d.iyaframatik lobun ventralınde fındıktan biraz daha büyük boz-beyaz bir kitlenin varlığı belir1endı. lnguinal ve mediastinal lenf dü gümlerinde de büyüme dıkkati ç�ti.
Meme lobu. akcığerter ve lenf dügümlenndeki nodüler kitlelerden atınan parçalar % 10'1uk for malın solüsyonunda tesbit edıldi. Hazırlanan pee paratlar H E ile boyanarak ışık mikroskobunda in celendi.
Otopsi ile �eme. akciger ve lenf dü gümlerınden alınan parçaların mikroskobik
ın-iki Köpek tc Mcta.�taı.i.k Pulmoner ...
eelernesinde de mastektomide alınan neoplastik
kitlede belirlenen malign miks tümör tekrar göz
lendi. Yalnız bunda gerek kuboidal ve columnar
epitelierin ve gerekse myoepitellerin anaplastik
özellikleri artmıştı (Şekil 2).
Bazı bölgelerde sahaya tamamen anaforlar yap
mış anaplastik myoepiteller hakimdi ve sadece
adacıklar halinde adenoid yapılar vardı. Fakat ön
ceki türnöral kitlede gözlenen kıkırdak ve kemik ya
pısına rastlanmadı. Akciğerlerdeki neoplastik ya
pılar memede gözlenenin aynısıydı, yalnız etrafiarı
düzgün fibröz kapsülle iyi demarke edilmiş sferik
yapılar halindeydi. Akciğerde yaygın purulent
nekrotik sahalar da mevcuttu. lnguinal ve me
diastinal lenf düğümünün büyük bölümü aynı ne
oplastik kitle ile işgal edilmişti.
Şekıl 2. Malıgn miks tü.mörde ductus epitelleri ve myo epitellerde neoplastik değişiklikler.H.E.X�OO.
Ikinci olgu. 3 yaşlı, Terrier ırkı bir köpektir. Onüç
ay önce sol 2. meme lobu alınan ve sağ 2. ve sol4.
meme Iablarının etrafındaki fındık büyüklüğündeki
tümör kitleleri ekstirpe edilen bu köpek; kusma. hı
rıltılt solunum, çabuk yorulma ve halsizlik şikayetleri
ile özel bir kliniğe getirilmiştir. Buradaki mu
ayeneleri sonrasında ileri tetkikler için S.Ü. Ve
teriner Fakültesi, Iç Hastalıkları Kliniği'ne
sev-kedilmiştir. Mastektomi sonrasında alınan türnöral
kitlelerin patoloji laboratuvarına götürülmediği de
öğrenilmiştir. Ayrıca köpeğin giderek artan hırıltılı
solunumu bulunduğu, geceleri uyumadığı ve sürekli
ayakta durmak isteği ile son 1 aylık dönemde kilo
kaybettiği (2 kg) ve kusmasının da giderek arttığı
öğrenildi.
Bu köpeğin fiziksel muayenesinde oldukça be
lirgin solunum güçlüğü ve hırıltılı solunum ile so
lunum sayısında artış belirlendi. Generalize bir
göğüs ağrısı ve abdomende gerginlik ve pal
pasyanda hassasiyet tespit edildi.
Tablo 2. Ikinci Köpeğin Hemogram ve Biyokimyasal Profili WBC :3.400 ALT : 69 (U/L) TP : 6
.
8(g/dl
) RBC : 4.740.000 CPK : 84 (U/L) ALB : 4.2 (g/dl) PCV :48 (%) GGT :9 (U/L) Ca : 1 ı .08(mg/dl) H b : 14 (g/dl) ALP : 43 (U/L) p : 2.7(mg/dl) MCV : 10 1 (fL) LDH : 88 (U/L) MCHC: 29 (g/dl)Şekil 3. Ikinci köpeğin ventro-dotsal radyografisı. Multıple meta.>tazik pulmoner odaklar .
Bu köpeğin her iki yönlü alınan rad
yografilerinde, multiple pulmoner nodüllerin oldukça
fazla sayıda olduğu gözlendi(Şekil 3).
Otopside, sağ
ve sol
3.ve 4. meme Iablarında
bezelye büyüklüğünde türnöral kitleler belirlendi.
ll-MAUI<:N. çivrçi, KOÇ, HATİPOGLU
gili lenf düğümlerinde büyüme gözlenmedi. Akciğer
Iablarında dağılmış halde bezelyeden fındık bü
yüklüğüne kadar varan boz-beyaz renkli çok sa
yıda
türnöral kitleler vardı(Şekil4).
Şekil 4.Meme tümörüne ilgili
çok
sayıda metastazikpul-Şı.;kıl5. Men1ede sımple tip papıller adenokarsınom.H.E.X215.
Türnöral kitlelerin mikroskobik incelemesinde,
simple tip bir papiller adenokarsinomun geliştiği
gözlendi(Şekil 5). Neoplastik gelişim sadece epi
teller ile sınırlıydı, bağ dokuda değişiklik göz
lenmedi. Akciğerlerdeki neoplastik yapıların fibröz
bir doku ile çevrildiği dikkati çekti (Şekil 6). Hem ak
ciğer ve hem de memeye ait lenf düğümlerinde
makroskobik ve mikroskobik incelemelerde ne
oplastik bir gelişim belirlenemedi.
Şekil 6. Akciğerdeki metastazik tümöral odak.a.Akcıger dokusu,b.Fibröz kapsül,c.Tümör odağı. H.E.x5o.
Tartışma ve Sonuç
Bilindiği gibi köpeklerde meme tümörleri yaşla
çok yakın ilişkilidir. Iki yaşından aşağı nadiren gö
rülürler. Fakat insidans 6 yaşından sonra birdenbire
artar ve bu "kanser yaşı" olarak kabul edilir. Bu
durum 11 yaşına kadar devam etmekte, bu yaşta
pik noktasına vardıktan sonra kısmen azalmaktadır
(Moulton, 197 8; Bostock, 1986). Bostock ( 1986) bu
yaştaki her 100.000 köpekten 2400'ünde meme tü
mörü görüldüğünü kaydetmekte.dir. Sunulan olguda
birinci köpeğin 12 yaşında alınası genel kanıya uy
gundur. Ikinci köpeğin yaşı ise meme
tümörüaçı
sından erken sayılabilir.
Köpeklerde meme tümörlerin insidensi ile ırklar
arasında kesin bir ilişki ortaya konamamış olmakla
beraber, Cocker Spaniel, Poodle, Terrier, Retriever
ve Dachsund'ların duyarlı oldukları yolunda
şüp-iki Köpcktc Mcuısta;r.ik Pulmoner ...
heler vardır (Brodey, 1977; Moulton, 1978; Loar
1989). Sunulan olguda ikinci köpeğin genç olması
(3 yaş) ve ırkının Terrier olması duyarlılığı akla ge
tirmektedir. Meme tümörlerinin oluşumunda çeşitli
kimyasal karsinojenler ve viruslar üzerinde du
rulmakta ise de bunların rolü tam olarak ortaya ko
namamıştır. Ancak Nerurkar ve ark.(1989) 52 kö
peğin meme tümörleri üzerinde yaptıkları bir
çalışmada 5 olguda virus benzeri partiküller be
lirlediklerini kaydetmişlerdir. Fakat meme tü
mörlerinin etiyolojisinde kesin olarak bilinen ova
riohistorektominin özel bir koruyucu etkisinin
olduğudur (Moulton, 1978; Türkarslan ve ark.,
1983; Misdorp, 1988). Yalnız ovariohistorektominin
zamanı oldukça önemlidir. Schneider ve ark.
(1969) dişi bir köpekte nisbi meme tümörü riskinin
ovariohistorektomi ilk östrustan önce yapılırsa %
0. 05, ilk östrustan sonra yapılırsa % 8, 2. östrustan
sonra yapılırsa % 26 olduğunu ve yaklaşık 4. sik
lustaıı sonra koruyucu etkisinin kalmadığını kay
detmiştir. Sunulan olgudaki birinci köpek ova
riohisteroktemi
geçirmiştir,
fakat
zamanı
belirlenememiştir.Meme tümörünün görülmesi en
azından ilk östrus sonrasında ovariohistorektomi
geçirmiş olduğunu düşündürmektedir. Ikinci kö
pekte bu operasyon yapılamamıştır.
Malign meme tümörü olgularında görülen yük
sek orandaki metastazlar lenfojen yolla olduğunda
önce bölgesel lenf düğümlerine (ilk 1 ,2,3 meme lo
bundan aynı taraftaki axillar lenf düğümüne, 4 ve 5.
meme Iabundan aynı taraftaki inguinal lenf dü
ğümüne) daha sonra başta akciğerler olmak üzere
diğer viseral organlara; venöz yolla olanlarda ise
çoğunlukla direk akciğere metastaz yapar (Moulton
ve ark., 1986; Bostock, 1986). Sunulan
1.va kada
inguinal ve mediastinal lenf düğümlerinde me
tastazın belirlenmiş olması lenfojen. ikinci vakada
ise lenf düğümünde metastazik değiş
.
i
k
li
k
şe
killenmeden akciğerlerde yaygın metastazın olması
venöz bir yayılmaya işaret etmektedir. Moulton ve
ark.(1986) akciğere direk metastazın lenf düğümü
matasiazından fazla· olduğunu belirleyerek meme
tümörlerinde venöz yolla embolik metastazin daha
sık görüldüğünü vurgulamıştır.
Anamnez ve klinik muayene sonuçlarına göre
obstrüktif solunuı:n yolu hastalığı belirtileri gösteren
bu iki köpeğin alınan radyografileri ile metastazik
pulmoner neoplazi
.
olgusu teşhis edildi. Bu va
kalarda radyografik olarak tesbit edilen multiple
pulmoner nodüllere ekstratorasik neoplazmaların
metastazlarının neden olduğu
(Owens ve ark., 1982).
bildirilmektedir
Pulmoner
metastazik
tezyonların
be-lirlenmesinde kullanılan en yaygın görüntülema tek
niği survey radyografidir. Metastaz tesbil edilen
hastalarda, tedavi metodunun seçimi ve prognozun
belirlenmesinde
radyografik
değerlendirmelere
göre karar verilir (Rogers, 1993).
Metastazların rutin teşhisi, metastaz insidansının
akciğerlerde yüksek olması ve havanın kontrastı
nedeni ile torasik radyografilerin değerlendirilmesi
ile olmaktadır. Ancak atipik bakteriyel en
feksiyonlar, immun orijinli veya hipersensitiv has
talıklar, parazilik ve fungal enfeksiyonlar ve diğer
nonneoplastik hastalıklar radyografik kalıplarda me
tastazik
hastalık
gibi
yanlış
yo
rumlanabilir.Metastazik durumun tesbitinde primer
malign tümörün histopatolojik bulgularından da fay
dalanılır (Hawkins ve ark,1989).Aiınan rad
yografilerdeki oluşumlar ,birinci köpekte primer tü
mörün meme dokusuna ait bir adenokarsinom
olduğunun bilinmesi ve ikinci köpeğin tümör şüp
hesiyle mast·3ktomi geçirmiş olması nedeniyle, ne
oplazik bir metastaza yorumlandı.
Bu vakalarda gerek hemogram ve gerekse bi
yokimya profilinde önemli değişiklikler izlenmedi.
Sadece serum kalsiyum konsantrasyonlarında hafif
dereceli artışlar kaydedildi. Serum kalsiyum se
viyelerindeki artışların nedeni olarak çoğunlukla ne
oplazi ve lenfoma gösterilmektedir. Ancak hi
perkalsemi Addison hastalığı, böbrek yetmezliği,
hiperparatiroidizm, vitamin
Ointoksikasyonu ve os
teomyelitis durumlarında da
gözlenebilir. Hi
perkalsemik hastalıklarla ilgili bir taramada, va
kaların 1/3'ünde şiddetli renal disfonksiyon, 1/
6'sında meme tümörü ve yarısında da neoplazi şüp
hesi belirlenmiştir. Ancak teşhis edilen neoplazi ve
renal disfonksiyon vakalarının çoğunda da normal
kalsiyum seviyeleri bulunmuştur(EIIiot ve ark.,
1991; Aitken ve Alien, 1994) Bu vakalarda be
lirlenen hafif dereceli hiperkalsami neoplazi şüp
hesini akla getirmekle beraber, yorumlamada kriter
olarak kabul edilmesi yanıltıci olabilir.
Meme karsinomlarının prognozu oldukça kö
tüdür. lnvazyon varsa yaşam kısadır ve cerrahi mü
daheleden sonra ortalama 4-12 aydır.lnvazyon yok
ise yaşam 1-2 yıl veya daha fazla sürebilir (Moulton
ve ark., 1986). Sunulan olguda birinci köpeğin mas
tektomiden sonra 6 ay, ikinci köpeğin 1 yıl kadar
MAL>EN. Çli<IÇİ. KOÇ. HATiP()(: ı. U
yaşamış olması cerrahi müdahaleler sırasında bir invazyonun varlığını akla getirmektedir. Bu nedenle meme bezı tümörlerinin ilk şirurjikal tedavisinden sonra. tOmörün tekrarlaması ve matastaz ihtimali dikkate alınmalı. köpek ve kediler en azından 2-4 aylık perıyotlarda alınan torasik radyografilerin de gerlendirilınesiyle kontrol edilmelidir (Ogilvie, 1983; Loar. 1989; Loar, 1992). Biyopsi ile karsinom teş hisı konmuş vakalarda 3-6 aylık dönemlerde klinik ve her 6 ayda radyolojik kontroller yapılmalıdır. Iki yılı aşan sürelerde hastalık belirtisi göstermeyen hayvanlarda tekrarlama riski oldukça azalır
(loar, 1992)
Meme tümörlerinin tedavisinde, metastaz yoksa ilk akla gelen cerrahi müdaheledir. lyı huylu tü mörlerde sadece lumpektomi yeterli iken, kar sinomlarda mastektomi uygulanır. Mastektomilerde metastaz riski göz önüne alınarak lenfojen bir likteliği olan meme bezleri beraber alınır. Ilgili lenf düğümlerinde büyüme varsa onlarda alınırlar (Mo lılton ve ark.,1986; Bostock, 1986). Burada kay dedilen her iki vakada da mastektomi ile sadece tümör belirlenen meme lobunun alınıp lenfojen bir liktellgi olan diger lobların uzaklaştırılmamış ol masının özellikle birinci vakada gelişen metastazda payının olduğu düşOnülebilir. Ayrıca cerrahi mü dahaleyi takiben kemoterapi ve radyoterapi uy gulamalarına da başlanması gerektiği bil dırilmektedir (Bostock, 1986).
Sonuç olarak. malign meme tümörlerinin yüksek ınvazyon ve metastaz özellikleri nedeniyle, cerrahi müdahaleyi takiben kemoterapi ve radyoterapi uy gulanması ve köpekterin periyodik olarak izlenmesi gerektigı kanısına varıldı.
Kaynaklar
Aıtken. M. and Alien, M.(1994). Minerals and elect rolyıes:Part l.ln Practice, March 1994.79-83.
Bostock. D. E. ( 1986). Canine and fe lı ne mammary ne oplasms. Br. Vet.J .. 142,506-515.
Brodey, R.S.(I977). Thoracic Tumors. In Current The rapy VI, Smail Anımal Practice, Ed. R.W. Kirk, 251-255,
W.B. Saurıders Comp .• Philadelphia.
Crow, S.E.(1989). Tumor Biology. In Textbook of Ve terinary Internal Medicıne-Diseases of Dog and Cat Third Edıtion, Ed. S.J. Ettınger, ı, 513-526.
Elliot, J., Dobson, J.M., Dunn. J.K., Hemage. M.E. and Jackson. K.F. (1991 ). Hypercalcemia ın the dog: a study
of 40 cases.J. Sm.Anim. Pract.,32,564-571.
Erer, H. ve Kıran, M.M.(1993). Konya'da 1985-1992 yıl ları arasında köpeklerde görülen tümörler S.U Vet.Fak.Derg., 9 (2). 87-89.
Hawkins, E.C .. Ettlnger, S.J. and Sıner. P.F.(1989). Di
seases of the lower respiratory tract (lung) and pul
monary edema.ln Textbook of Veterinary Internal Me dıcine-Diseases of Dog and Cat,Third Edrtion,Ed. S.J. Ettinger. 1. 816-866.
KökOuslu, C. ve Al<kayan. C. ( 1972). Ankara'da 1968-1972 yılları arasında incelenen kedi ve köpekterin primer meme tümörleri.A.Ü. Vet.Fak.Derg.,19 (4 ).502- 516.
Loar, S.A.(1989). Tumors of the genital system and mammary glai'ds. In Textbook of Veterinary Internal Me· dlclne-Diseases of Dog and Cat, Third Edition, Ed. S.J Ettinger. 2. 1814-ı 825.
Loar. S.A. (1992). Diseases of mammary glands. In
Handbook of Smail Animal Practice, Second Edition, Ed. R.V.Morgan.675·685,Churchill Lrvingstone Ine.. New York.
Misdorp, W.(1988). Canine mamamry tumours: pro tective efieel of Iate ovariectomy and stimulatlng effect of progestins. The Veterınary Quarterly, 1 O (1 ). 26·33
Moulton, J.E.(1978). Tumors of mammary gland. In "Tu
mours in Domestıc Animals" Ed. J.E. Moulton. 2nd Ed., p. 346-371.
Moulton. J.E., Rosenblatt, l.S. and Goldman, M.(1986). Mammary tumors in a colony Beagle dogs. Vet. Path .. 23, 741-749.
Nerurkar, V.R., Chitale, AR .. Jalnapurker. B V., Noik, S.N. and Loli::1a, V.S.(1989). Comparatıve pathology of canına mammary tumours. J. Comp. Path.. 1 01. 389-397.
Ogllvie, G.K. (1983). Feline mammary neoplasia. The Comp. Cont. Educ.,5 (5), 384-393.
Ooyen, P.G. and Misdorp. W.(ı 967). Metastasierte ma mmatumoren be im hund. Zbl. Vet.Med.A .. 14,315-327
Owens. J.M .• Biery, D.N. and Tennant. J. (1982). Ra diographic lnterpratation For The Smail Animal Clinican, RaiS1on Punne Comp .. Saint Lause.
Rogers. K. (1993). Technlques for identifying metastatic tumors. Symposium on Veterlnary Oncology, Veterinary Medicıne, March 1993. 228-245.
Schneider, R .. Dorn, R.C. and Taylor, D.O.N.( 1969). Factors influencing canıne rtıarnmary cancer de· velopment and post surgical survival. J. Natl. Cancer
1 nst.. 43, 1249.
Türkarslan, M.T .. Benek, T .. Şenünver. A ve Yeşildere, T.(1983). 1977-1981 yılları arasında Istanbul Ünıversitesı Vetermer FakOitesi'ne getirilen dişi köpeklerde rastlanan meme tOmôrü olguları Ozerinde çalışmalar I.(J Vet.Fak. Derg .. 9(2),11-20
