BAGLI EKSTRAPIRAMIDAL

DBrgisi 12:543-547,1990

BAGLI EKSTRAPIRAMIDAL

• . . • **

soyaca , Ozcan Ersoy ,

Vardam ,

*** , Halit Madenoglu ***

•"-=-~·-··"" 42 ya~mda ASA s•mflamas• I olan bayan hasta, elektif kolesistektomi

...:.... ... rv1~m Once 5 mg I.V Droperidol ile premedike edildi. On dakika sonra dilin d1~an

konu§ma gO~IOgO, huzursuzluk, anksiyete, boynun lateral flexionu, hipotansiyon, ve terleme ile giden Hipertonik Sendrom meydana geldi. Bu belirtilerin Droperidol'un etkileri oldugunu dO§OndOk ve I. V yoldan 0.5 mg Atropin, 10 mg Diazepam ve 2 (Biperidenhydrocloride) verdik. 15 dakika i<;inde ekstrapiramidal reaksiyonun kayboldu. Operasyon 3 gOn ertelendikten sonra genel anestezi altmda normal yaPIIdt lyile§me tatmin ediciydi. Bu vaka nedeniyle literatOr gozden ge<;irildi.

Droperldol (Dehydrobenzperldol), ekatraplramldal

Induced ekstrapyramldal symptoms

: A 42 year old woman with ASA classification "I". was premedicated with 5 mg mn>Aru1ol before elective colecystectomy. Within ten minutes of premedication a syndrome developed with lateral flexion of the neck, protrusion of the tongue, difficulties, restlesness, anxiety, hypotension, sweating and tachycardia. These effects were attibuted of droperidol and 0.5 mg Atropine, 10 mg Diazepam and 2 (Beperidenhydrocloride) were administered intravenously with resolution of all the extrapyramidal reaction in 15 minutes. Three days later the operation took normally under general anaesthesia and recovery was satisfactory. By the reason of

we looked over the literature.

Words: Droperldol (Dehydrobenzperldol), ekstrapyramlda symptoms.

_ Oniversitesi Tip Fakultesi Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Oafl, Yard.Do9.Dr.

Un[.versitesi Tip Fakultesi Anestezi ve Reanimasyon anabilim Dafl, Prof. Dr.

Universitesi Tip Fakultesi Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dali, Ara§tlfma Gorevlisi

Droperido/'e bag/1 ekstrapiramidal semptomlar: BOYAC/, Adem ve ark.

Droperidol (Dehydrobenzperidol): Butyrophenon serisinden bir ila<;ttr. Mental depresyona, istemli hareketlerde azalmaya (katatoni). hipotansiyona ve extrapiramidal belirtilere neden olabilecegi bilinmektedir (2.4). Etkinin ba§lama sOresi 3-20 dakika olup 12 saat sOrebilir (3).

Triger zon'daki kemoreseptorlere spesifik inhibitor etkisinden dolayt postoperatif bulantt-kusmalarda onleyici etkisi oldugu bilinmektedir (1 ,2,5,6,7,9, 11). Aym zamanda Apomorfin antagonistidir. Katekolaminlere bagfl anestezi altmdaki disritmilerin tedavisinde etkili olabilir (2). Norolept anestezide Fentanly ile kombine edilerek kullamhr (4). Nadir de olsa gozlenebilen yan etkilerinin antikolinerjikler, Diazepam, Akineton, antihistaminikler, Dantrolen gibi ilac;larla tedavi edilebilecegi bildirilmektedir (2,4). Etkinin ba§lama sOresi 3-20 dakika olup 12 saat sOrebilir (3). Bulantt kusma, laparatomi, ozellikle safra kesesi ve yolu ameliyatlanndan sonra stk gozlenen bir komplikasyondur (2). Bu nedenle klinigimizde eri§kin hastalarda 2,5-5 mg Droperidol rutin olarak hem premedikasyon hem de postoperatif bulantt-kusmalan onlemek amactyla

I.

Vaka Takdlml

42 ya§mda 64 kg ASA stmflamast "I" olan bayan hasta elektif kolesistektomi operasyonu ic;in haztrlandl. Premedikasyon amact ile bir gece onceden herhangi bir ilac; verilmedi. Hasta operasyon odasma almdtgmda tansiyon arteriyel 130/90 mmHg, nabtz 80/ dk, akciger grafisi, serum elektrolitleri, hemoglobin ve elektrokardiografisi normal smtrlar ic;inde idi. Hastanm hikayesinde onemli bir hastallktan bahsedilmiyordu (Extrapiramidal hastallklar). Hastanm heyecanmt gidermek ve postoperatif bulantt-kusma riskini azaltmak amactyla diger hastalarda uyguladtgtmtz gibi 5 mg I.V Droperidol verildi. On dakika sonra hastada once bir huzursuzluk ve konu§ma gO<;IOgO gozlendi. Daha sonra dilinin sertle§erek dt§an <;tkttgmt ve hastanm bir eli ile dilini ic;eri sokmaya c;alt§ttgmt farkettik. Sonra boynun sol tarafa dogru egildigini gozledik. Hastada herhangi bir bilin<; kaybt meydana gelmedi. T A:11 0/80 mgaHg, nabtz 95/dk idi. 0 anda c;ekilen EKG'de ozellik yoktu. Tedavi amactyla 0.50 mg Atropin, 10 mg Diazepam, 2 mg Akineton verildi. 15 dakika i<;inde tom belirtiler kayboldu. Operasyon antnda ve postoperatif takiplerimizde benzer komplikasyona rastlanmadt.

Tartl§ma

Droperidol (Dehydrobenzperidol), Haloperidol ile aym gruptan bir ilac; olup etkisi ondan daha htzlt ve potenttir (2). Droperidol solunumu onemli derecede etkilemez. Narkotik analjeziklerle kombine edildiginde norolept anestezide kullamflr. Droperidol'un anestezide kullantlmast:

1 . Anksiyeteyi azaltmak,

2. Postoperatif bulantt-kusma riskini azaltmak, 3. Norolept anestezi uygulamak,

4. EntObasyon anmda katekolaminlerle olu§abilecek hipertansiyonu ve ritm bozukluklannt onlemek amactyla (2,4).

Droperidol'un onemli yan etkilerinden olan extrapiramidal belirtiler; dil kasmm spazmma bagll akut distoni, maske yOz, istemli hareketlerde zorluk, huzursuzluk, tortikollis, konu§ma ve yutma gO<;IOgO, hipontansiyon olabilir (3,8,1 0).

Erciyes T1p Dergisi/1211990 544

bagll ekstrapiramidal semptomlar: BOYAC/, Adem ve ark.

,_ .... ,.., ... bagh extrapiramidal belirtilerin ortaya Cllkl~l. sOresi, s1khg1 ve tedavisi hakkmda

··-u""'"''r mevcuttur.

ve arkada~lan (8) 1988'de gOrdOkleri 2 vakada extrapiramidal belirtilerin an sonra ortaya C11kt1gm1, antihistaminik (Diphenhydramine) ve Diazepam ile edildiklerini ileri sOrmO~Ierdir. Yine aym bilim adamlan extrapiramidal belirtilerin dO~Ok .- . ... r.nm ile de olu~abilecegini ve ayaktan tedavi gOren hastalarda bu duruma dikkat

gerektigini ileri sormO§Ierdir.

ve arkada§lan 1980 y1llnda 82 C~OCukta I.M Droperidol'u premedikasyon amac1yla :..-.... ,, bunlardan 4 tanesinde ekstrapiramidal belirtiler gOzlemi§lerdir (3). DOrt vakada extrapiramidal belirtileri Atropin + Klorpromazin ile ba§anll bir ~ekilde tedavi etmi~lerdir.

llftir·amiidal belirtilerin pediatrik ya§ gruplannda daha C~Ok olabilecegi ileri sOrOimektedir (3).

ve Doughty 1971'de 0.22 mg/kg droperidol ile premedike edilen 240 vakada bir yan etkiye rastlamam1§lard1r. Grokhovsky 1972'de 127 nOrolept anestezide II rapor etmi§tir.

-.~~r~ ... bagh extrapiramidal yan etkilerin gOrOime s1khgmm doz ve ki§iye gOre degi§tigi,

% 1 oranmda gOrOiebilecegi ileri sOrOimektedir (4).

gerek premedikasyon gerekse postoperatif bulant1 ve kusmalan Onlemek eri§kin hastalarda 2.5-5 mg I.V droperidol kullamlan 310 eri§kin vakadan sadece extrapiramidal belirtiler ortaya c;1kml§tlr.

ve Dordain 1970 y1hnda nOrolepte bagh diskineziyi 4 gruba ay1rm1~1ard1r (3).

yOz, azalml§ hareket ve latherji ile karakterize akinetik sendrom.

ik sendrom

i: Yerinde duramama, huzursuzluk ile karakterize

&lk gOrOien, diskinetik sendrom. Bu Ozellikle-trismus, dil ve dudak kaslannda spazm, ile karakterizedir.

vakam1zda'da Ozellikle konu~ma gOc;IOgO, dilin sertle§ip dl§an 91kmas1, boynun egilmesi bilincinin yerinde olmas1 nedeniyle eliyle dilini agzma itmeye 11ah§mas1 literator uygunluk gOstermektedir.

al belirtilerin tedavisinde esas olarak;

r

grubu ilaC~Iar (Diazem) .. ..,,!::t~minikler (Diphenhydramin)

(Akineton)

(Spazm C~OzOcO olarak) kullamlmaktadlr (4).

Tip Dergisi/1211990 545

Droperido/'e bag/1 ekstrapiramidal semptomlar: BOYAC/, Adem ve ark.

Genellikle hafif olan vakalarda antikolinerjikler ve Diazepam ile tedavinin yap1labilecegi bildirilmektedir (10). Ancak baz1 mOellifler antikolinerjik, Diazepam ve antihistaminjklerle de tedavi bildirmi~lerdir (8).

Bizim vakam1zda hastanm bulgulann1 sOratle iyile~tirmek ic;in 0.5 Atropin, 10 mg Diazem, 2 mg Akineton I.V yolla verildi. 15 dakika ic;inde hastanm tOm semptomlan iyile~ti.

Baz1 bilim adamlan dO~Ok dozda bile olsa Droperidol'e bagh reaksiyonlann ne zaman veya ne s1khkta olacagmm onceden bilinmemesi nedeniyle Droperidol'un premedikasyonda kullammmm azalt1lmasm1 tavsiye etmektedirler.

Sonuc; olarak klinik deneylerimiz ve olumlu sonuc;lanm1z nedeniyle Droperidol'un uygun dozlarda ve ki~ilerde premedikasyonda kullamlmasmm uygun olacag1 kan1sma vard1k. Ancak ayaktan tedavi goren hastalarda c;ok dikkatli olunmas1 gerektigi de unutulmamalld1r.

Kaynaklar

1. Abramowitz MD, Oh TH, epstein BS, et a/: The antiemetic effect of droperidol following outpatient strabismus surgery in children. Anesthesiology 59:579-583, 1983.

2. Atkinson RS, Rushman GB, Lee JA: A Synopsis of Anaesthesia. Wright, Bristol 1987, pp 243-4, 336-72, 341.

3. Dupre LJ, Stieglitz P: Extrapyramidal syndromes after premedication with droperidol in children. Br J Anaesth 52:831-832, 1980.

4. Gilman AG, Goodman LS, Rail TW, Murad F: The Pharmacological Basis of Therapeutics. Macmillan Publishing Company, New York 1985, pp 483-487.

5. Lerman J, Eustis-S, Smith Dr: Effect of droperidol pretreatment on postanaesthetic vomiting in children undergoing strabismus surgery. Anesthesiology 65:322-325,

1986.

6. Madej TH, Simpson KH: Comparison of the use of domperidone, droperidol and metoclopromide in the prevention of nause and vomiting following gynaecological surgery in day cases. Br J Anaesth 58:879-883, 1986.

7. McKenzie R, Wadhwa RK, Lim Uy NT, et a/: Antiemetic effectiveness of intramuscular hydroxyzine compared with intramuscular droperidol. Anesth and Analg 60:7983-788, 1981.

8. Melnick BM: Extrapyramidal reactions to /ow-dose droperidol. Anesthesiology

69:424-426, 1980.

9. Mortensen PT: Droperidol (Dehydrobenzperidol) postoperative antiemetic effect when given intravenously to gynaecological patients. Acta Anaesth Scand 26:48-52, 1982.

Erciyes T1p Dergisi/1211 990 546

baglt ekstrapiramidal semptomlar: BOYACI, Adem ve ark.

Patton

Philip BK: Supplemental medication for ambulatory procedures under regional anaesthesia. Anesth Analg 64:1117-1125, 1985.

Erciyes Ttp Dergisi/1211990 547