EGiTiM YONETiMi VE DENETiMi
BULUMU
•
UNiVERSiTE EGiTiMiNE DEV AM EDEN OGRENCiLERiN
K.K.T.C.'DE MESLEK LiSESi SONRASI
DURUMLARI
YUK.SEK LiSANS TEZi
Hazirlayan
Fahri A YDOGMUS
Tez Darusmani
Doc;. Dr. Mehmet (;AGLAR
Egitim Bilimleri Enstitusu Mudurlugu'ne Fahri A YDOGMUS tarafmdan hazrrlanan,
• "Meslek Lisesi Sonrasi Universite Egitimine Devam Eden Ogrencilerin Durumlan "adh
cahsma jurimiz tarafmdan
Egitim Bilimleri Ensitusu Mlidlirlligli Anabilim Dahnda YUK.SEK LiSANS TEZi
olarak kabul edilmistir.
Baskan
Oye
.... ~ .. @q .
OZET
Arastirmada K.K.T.C. Milli Egitim ve Kultur Bakanligi ( M.E.K.B.) Mesleki Teknik Orta ogretim Dairesi ( M.T.0.0.D.) *ne bagh meslek liselerinden mezun olduktan sonra 1990 - 2005 yrllan arasmda K.K.T.C.'de bulunan universitelere devam eden ogrencilerin durumlarmm belirlenmesi amaclanrmsur. Bu arastirma ile Milli Egitim ve Knltur Bakanhgma, Mesleki Teknik Orta Ogretim Dairesi Mudurlugune, meslek lisesi cahsanlarma, Ogrencilere, sanayicilere, cevredeki gene ve yetiskinlere katkida bulunacagi umulmaktadir.
Bu cahsma meslek liselerinden mezun olduktan soma 1990 - 2005 yillan arasmda K.K.T.C.'de bulunan universitelere devam eden ogrencilerin durumlanm betimlemeyi amaclayan genel bir tarama modelidir.
•
Arastirma da K.K.T.C.'de bulunan bes ( 5 ) universite ve on (11) meslek lisesidikkate almarak baslanlrms,
Arastirmada 1990 dan baslayarak 2002 - 2005 yrllan arasmda yuksek ogretlme devam ederek mezun olmus olan D.A.-0.'den 182, U.K.-0.'den, 0 Y.D.-0.'den 29 L.A.-0.'den 48 , G.A.-0. 'den 7 ogrenci oltnak ilzere toplam 266 ogrenci dikkate ahnarak degerlendirilmistir,
Arastirmada gereksinim duyulan veriler ; Ismi amlan universitelerin, ogrenci islerinden temin edilen mezun ogrenci listeleri , meslek liselerinden mezun olmus olan ogrencilerin isim listelerinin temini , Milli Egitim ve Ktlltur Bakanligi'ndan meslek liselerinden mezun olmus olan ogrencilerin diploma kayitlan vb. bilgilerin temini, kutuphanelerden toplanan bilgiler, kaynak ve literatiir taramasi sonucunda toplannusur.
Arastirmada uzun ve yorucu bir cahsma neticesinde elde edilen bulgular yuzdelik hesabi yapilarak degerlendirilmistir, Arastirmada elde edilen bulgular degerlendirilip yorumlandiktan sonra ortaya cikan sonuclar soyledir :
1990 - 2002 Y11lar1 arasrnda meslek liselerinden mezun olan ogrencilerdyn universiteye girenlerin sayilan 7 ile 79 arasmda degismektedir.dfniversitelerin adi ve buyuk yerlesim yerlerine yakinhgma bagh olarakta tercih degismektedir) Ancak 2002 - 2005 ogretim yihnda meslek lisesi cikish ogrencilerin toplam sayisi 2,238 olup aym donemde Universiteye giren ogreacilerin sayisi 1,102 olarak tespit edilmistir. Meslek Lisesi ytk~h ogrencilerinden % 49.24'i tnriversiteye giris yaprmstir. Bu oran en yuksek degeri gostermektedir
2002 - 2005 yillan arasmda sayi olarak tmiversite ye girislerde artis oldugu goztfkmektedir. 2003 - 2005 - ogretim yillan arasrnda K.K.T.C.'de bulunan tmiversitelerden mezun olanlarm oraru % 14.00 olarak tespit edilmi~tir.Y.D.-0 den 2002,yilmda mezun olan mesleklek Liseli cikish ogrenci olmadrgi gorulmektedir.
D.A.-0. , G.A.-0., LA.-0., U.K.-0. ve Y.D.-0.'dan mezun olan meslek lisesi cikish ogrencilerin onemli bir kismmm S.S.E.M.L., Dr. F.K.E.M.L., G.T.L. ve C.T.E.M.L.'den mezun olduklan sonucuna vanlrmsnr.
D.A.-0. , G.A.-0 , L.A.-0. ,U.K.-0. ve Y.D.-0. 'den mezun olan meslek lisesi cikish ogrencilerin en az oranda geldikleri meslek liseleri A.M.L. , i.T.L. , H.T.L. ve G.M.M.L. oldugu sonucuna vanlnusnr,
622(altlylizyirmiiki) ogrencinin 487(dortylizseksenyedi) si erkek ve 136(yUzotuzalt1)s1 run kiz ogrencinin olusturdugu sonucuna vanlrrusur.
Universiteye devam eden meslek lisesi 91k1~h Ogrencilerin buyuk bolumunun D.A.-0.'ni tecih ettiklerini , daha sonraki siralamamn L.A.U., Y.D.-0. , G.A.-0. ve U.K.-0. seklinde oldugu gorulmustur.
Universitelerin bulundugu sehirlerde bulunan meslek liselerinden mezun olan ogrencilerin oturduklan sehirde bulunan tmiversiteye gitmeyi tercih ettikleri, fakat D.A.-0.' nun bunun dismda istisna bir durumu oldugu sofiucuna vanlrrustir.
Universiteye devam eden meslek lisesi cikish Ogrencilerin onemli kismirun liseden Elektrik ve Muhasebe alanlanndan mezun olduklan, bir kismmm Cocuk Gelisimi, Motor,El Sanatlan ve Tesviye alanlanndan mezun olduklan ; bu nedenle de universiteye en fazla Elektrik • ve Muhasebe alanlanndan mezun olan ogrencllerin devam ettigi ve de bu duruma baglr olarak Cocuk Gelisimi , El Sanatlan ve Tesviye alanlarmdan mezun olan meslek lisesi 91k1~h ogrencilerin de en az oranda universiteye ogrenci gonderdigi sonucuna vanlnusnr.
Huku, i9 Mfmarhk, Yapi Resamhgi, Siyasa! Bilgiler ve Kamu programlan meslek tisesi 91k1~h ogrenciler tarafmdan universiteler de en dusuk oranda tercih edilen programlar oldugu sonucuna vanlmisur.
Buna karsm 2002 - 2005 tarihleri arasmda mezun olmus olan melek lisesi cikish ogrencilerin yogun sekilde tercih ettikleri programlarm basinda ; Elektrik Teknikleri 2, Elektrik Teknikleri 3 , lnsaat Teknikleri 2 , Tarih, Bilgisayar Destekli Cizim ve Spor Akademisi bolumleri oldugu sonucuna vanlrmstir.
D.A.-0. , L.A.-0., G.A.-0., U,K.-0. ve Y.D.l).'den mezun olan meslek lisesi 91k1~h ogrencilerin yansmm ustunde bir kismmm meslek lisesinden mezun oldugu alanla dogrudan iliskili bir programdan mezun oldugu, altida birlik bir bolumunun dolayh sekilde Iliskili bir prograrndan mezun oldugu ve dortte birlik kismmda meslek lisesinden mezun oldugu alanla hie bir iliskisi olmayan programlardan mezun olduklan sonucuna vanlrmstir.
D.A.-0. 'de bulunan meslek yuksek okuluna onemli bir talebin oldugu , iki yildan sonra ti<; yi l lrk programlara devam ederek mezun olan erkek ogrencilerin askerlik gorevini Ast. Tegmen yapabilme imkanlan bulundugundan dolayi bu programi tercih ettikleri sonucuna vanlmisnr.
1999 Yihnda K.K.T.C. Bakanlar Kurulunun alnus oldugu karar itiban Ile " Meslek Lisesi mezunu ogrencilerin iiniversitelerin ilgili programlarma smavsiz almmalan ve hazrrhk boliimii de dahil olmak iizere maddi durumlarma bakrlmaksizm destek bursu baglanmas1 " karan meslek lisesi mezunlanmn universiteye giris oranlanm onemli oranda etkilemis oldugu sonucuna vanlmrstir. Bu uygulama 2002 yihnda l3akanlar Kurulu tarafmdan " ilgili " ibaresi kaldmlarak tadil edilmistir. 1999 Yilmda alman karar incelenecek olursa kararm Meslek Lisesi 91k1~h ogrencilerin liseden mezun olduklan alanda devam etmesi icin 90k yerinde bir karar oldugu dikkati cekmektedir. Fakat 2002 yihnda yapilan tadilat ile Bakanlar kurulu " ilgili " ibaresini kaldirarak Meslek Lisesi ogrencilerinin eskisi gibi liseden mezun oldugu alan yerine farkh programlara gitmesinin onunu a9t1g1 gibi smavsiz olarak universiteye kayit yaptirmalan ve maddi durumlanna bakilmadan destek bursu verilerek tesvik vermektedir. Bu durum verilere bakhdiginda olumlu veya olumsuz sekilde rakamsal olarak daha net bir bicimde kendisini gosterecektir !
Anahtar Kelimeler : Sanayilesme/Kalkmma , Meslek Egitimi, Meslek Lisesi, Meslek Secimi. Tez Ydnetieisi: D09. Dr. Mehmet <;AGLAR
ABSTRACT
The aim of the present study is to determine the positions of students at universities in T.R.N.C. graduated from vocational high schools working under Department of Vocational and Technical Secondary Education (D.V.T.S.E.) of Turkish Republic Of Northern Cyprus (T.R.N.C.) Ministry ofNational Education and Culture (M.N.E,C), in the years between 1990 and 2005. It is thought that this study will provide contribution to Ministry of National Education and Culture, Directorate of Vocational and Technical Secondary Education, staff at vocational high schools, students, industrial producers, and young people, as well as adults.
This study is a general screening model which describes the status of students at universities in T.R.N.C. graduated from vocational high schools and it includes the time span 1990 - 2005 .
•
Thesis research comprises 5 universities and 11 vocational high schools inT.R.N.C. Total number of students taken into consideration, graduated from these universities in 2002 - 2005, are 266; 182 students from Eastern Mediterranean University, 29 students from Near East University, 48 students from European University of Lefke, 7 students from Girne American University, and O student from Cyprus International University.
Research datas such as, graduate students lists ( obtained from student affairs of the universities above), graduate student lists (from vocational high schools), registration datas (from Ministry of National Education and Culture) have been obtained by collaboration with the related associations and also library search, and literature survey.
Datas, achieved after a labouring and time consuming effort, have been evaluated using percentage calculation and the results are as following:
The number of vocational high school graduate students who managed to go to a university in 1990 - 2002 changes between 7 and 79 per year. (Two factors also affecting the choice are quality and location of the university). However in 2002 - 2005 total number of vocational high school graduate is 2,238 and the number of students who were accepted to the universities in the same years is 1,102 which correspondences to 49.24%. This ratio indicates the maximum value.
Between the years 2002 and 2005 there has been an increase in admittance to universities. In 2003 - 2005 the ratio of graduation from the universities in T.R.N.C is determined to be 14%. There is no vocational high school student graduated from Near East University in 2002.
Present study shows that vocational high school .students graduated from 5 universities in T.R.N.C. had graduated from S.S.E.M.L. , Dr. F.K.E.M.L. , G.T.L. and C.T.E.M.L. mostly.
The lowest vocational high school students graduated from 5 universities. in T.R.N.C. come from A.M.L., i.T.L., H.T.L. and G.M.M.L.
Consequently, in 1990 - 2005, only 136 (ahundredandthirtysix) of total 622 (sixhundredandtwentytwo) university students who graduated from vocational high schools before, are females and 487 (fourhundredandeightyseven) students are males.
It is found that, Eastern Mediteranean University is the most preferred one by vocational high school graduate students and then L.A.U., Y.D.D. , G.A.U. and U.K.U come, respectively.
It is concluded that vocational high school graduate students preferred the universities located in the same city in which they lived. However D.A.D is an exception.
The majority of the vocational high school graduate students graduated from electricity and accounting fields while the minority of them are graduates of child development, engine, handwork, and levelling departments. As a result of this reality entrance to the universities has become at the same ratio.
Research results show that Law, Interial Architecture Construction Painting, Political • and Public Sciences are the less preferred departments by vocational high school graduate students. On the other hand vocational high school graduate students graduated in the years between 2002 and 2005 mostly from Electric Technique 2, Electric Technique 3, Building Technique 2, History, Computer Aided Drawing and Academy of Sports.
More than 50 % of the students graduated from the departments which are directly related to their previous fields in vocational high schools, while one over six of the students graduated from the departments which are indirectly related to their previous educational fields in vocational high schools. Moreover, a quarter of the total students graduated from the programs which are completely unrelated to their previous educational working.
It is noticed that there is a high demand for higher vocational school at D.A.D. Because the male students finsihed two years of education at this department may go on their academic carrier in three years programs. Having graduated from these programs they are able to fulfil their military obligations as second lieutenant.
Decision taken by T.R.N.C Counsil of Ministers in 1999, "Acceptance of vocational high school graduate students to the related university programs without exam and including preparation school students, providing scholarships whether they need or not " affected the ratio of vocational high school graduates entered to the universities, considerably. This application has been altered omitting "related" term by the cabinet in 2002. When the decision taken in 1999 is analysed elaborately, it is seen that it is quite appropriate, because it provides vocational high school graduate students with the possibility of maintaining their education in the same field. However with the remodeling in 2002, vocational high school graduate students can go to universities in different fields. Furthermore, they can apply and enter the universities without examination. At the same time providing grants, they have beeh encouraged to continue their educations at universities. This situation can be evaulated numerically in detail and clearly whether it is positive or not considering datas.
Keywords: industrialized/Development, Vocational Training, Vocational High School, Profession Choice. Thesis supervisor: Doc, Dr. Mehmet <;AGLAR ·
ONSOZ
Kalkmmis ulke duzeyine ulasma, alt duzeyde bireylerin kalkmmalan; sanayi yatmmlan, egitilmis insan gucu, uluslararasi piyasalarda rekabet edebilecek seviyede mal uretimi ve satisi ile olmaktadir.
Bu nedenlede sanayileserek kalkmrms olan ulkeler sanayilesme ve kalkmmanm tamamlayici nitelikte unsuru sayilan egitime ve ozellikle de mesleki teknik egitime aynca bir onem vermektedirler. Yillarca aile icerisinde tutularak yurutulen meslek egitimi artik gunumuzde okul ortamlarmda gelismis arac, gerec ve bilgisayar donarulmi makineler yardmu ile yaprlmaktadir.
Kalkmma ve meslek egitimi her ulke icin onemli oldugu kadar K.K.T.C. icinde 90k • onemlidir. K.K.T.C. htlkumetleri gunumuze kadar yaprms olduklan hukumet programlarmda
kalkmma icin ve egitim programlan icerisinde de mesleki egitim icin yer ayirarak bu iki konuya onem verdiklerini belirtmislerdir.
Egitim sisteminin en buyuk problemlerinden bir taneside mezun olan ogrencilerin takiplerinin yapilmamasi bu nedenlede yapilan egitirnin degerlendirilememesidir. Bu nedenle yapilan bu arastirmada literatur taramasmda meslek liselerinden mezun olan ogrencilerin liseden mezun olduktan sonra ne yaptiklan uzerine METGE projesi kapsammda arastirma yaprlmis oldugu tespit edilmis, fakat yuksek ogretim boyutunun arastmlmamis oldugu belirlenerek bu boyut arastmlnustrr.
Bu arastirmada " Meslek liselerinden mezun olduktan sonra
k.K.
T.C.'de bulunan finiversitelere devam eden ogrencilerin durumlarmm belirlenmesi "temel problem olarak ele ahnnustir.
Arasnrmamn K.K.T.C. M.E.K.B. Mesleki Teknik Orta Ogretim Dairesine, meslek lisesi cahsanlanna , Ogrenciiere, sanayicilere, cevredeki gene ve yetiskinlere katkida bulunacagi umulrnaktadir.
Arastrrmanm gelismesine katkida bulunan K.K.T.C. M.E.K.B. Mesleki Teknik, Orta Ogretim Dairesi Mudurune, Mudur yardtmcisma ve uzmanlarma, Meslek liselerinin mudur, idareci ve sekretelerine , aynca tmiversitelerin ogrenci islerinde gorevli idareci ve cahsanlann ile Gokan GULER arkadasima yaprms olduklan katkilan nedeniyle tesekkur ederim.
Arastirmarun her asamasida 90k degerli gorus ve yardimlan ile arastmnanm sekillenrnesine katki saglayan saym hocam Prof. Dr. Mehmet <;AGLAR'a tesekkur ederim.
i<;iNDEKiLER
JURi UYELERiNiN ONAY SA YF ASL _. _..i
OZET ii
ONSOZ vi
i<;::iNDEKiLER vii
• KISAL TMALAR LiSTESi. ix
TABLOLAR x BOLUMI
cnus,
1 1.1. Arastirmamn Problemi. l 1.2. Arasurrnamn Amaci. 18 1.3. Arastirmarun Onemi, 19 1.4. Arastirmanm Varsayimlan 19 1.5. Arastirmarun Smirhklan 20 1.6. Tammlar. 20 1.7. Yontem •.•••.••.•••••••••••••••.•..•••.••••••••••••.•••.••..••••••••••••••••••••••••••••••••.•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 21 1.7.1. Arastirmamn Modeli. ...•... 21 1.7.2. Evren ve Orneklem 21 1.7.3. Verilerin Toplanmasi. 21 1.7.4. Verilerin Cozumlenmesi. 22 1. 8. Sure ve Maliyet. 22BOLUMII
BULGULAR VE YORlJMLAR 23
2.1. Yillara gore meslek lisesi mezunlannm universiteye giris ve mezuniyet oranlan 25 2.2. Yillara ve cinsiyete gore iiniversiteye devam eden meslek lisesi 91kI~h ogrencllerin
mezun olduklan meslek liseleri. 28
2.3. Meslek lisesi mezunlanrun tercih ettikleri iiniversiteler 30 2.4. -0-niversiteye devam eden ogrencilerin mezun olduklan meslek liseleri.. 32
•
2.5. -0-niversiteye devam eden meslek lisesi 91kI~h ogrencilerin lise mezuniyet alanlan .34 2.6. -0-niversitelerden mezun olan ogrencilerin mezun oldugu iiniversite programlan ...•... 36 2.7. Universiteye devam eden ogrencilerin universitede tercih ettikleri alanlar ile meslek
lisesinden mezun oldugu alanlarm uyumluluk durumu 39 2.8. iki yilhk on lisans veya meslek yuksek okulunu tamamlayan ogrencilerin uc yillik meslek
yuksek okullarma veya dort yilhk lisans programlarma devam durumlan ( D.A.-0-.) 42
BOLUMill
OZET, SONU<; ve ONERiLER , 43
3.1. Ozet, .43
3.2. Sonuclar 48
3.3.
Oneriler 49KA YNAK<;A 50
KISAL TMALAR
A.M.L. : Ataturk Meslek Lisesi
C.T.E.M.L. : Cengiz Topel Endustri Meslek Lisesi
DR. F.K.E.M.L. : Dr. Fazil Kucuk Endustri Meslek Lisesi
G.A.
0. :
Gime Amerikan Universitesi
G.M.M.L. : Gazimagosa Meslek Lisesi
G.M.T.L.: Gazimagosa Ticaret Lisesi
G.T.L. : Guzelyurt Ticaret Lisesi
H.T.L.: Haydarpasa Ticaret Lisesi
K.K. T.C. : Kuzey Kibns Turk Cumhuriyeti
K.M.L. : Karpaz Meslek Lisesi
I. T .L. :
iskele Ticaret Lisesi
L.A.0. : Lefke Avrupa Universitesi
M.E.K.B. : Milli Egitim ve Ktiltiir Bakanhgi
M.E.T.G.E.: Mesleki Egitim Teknik Gelistirme
M.T.0.0.D.: Mesleki Teknik Orta Ogretim Dairesi
S.S.E.M.L. : Sedat Simavi Endustri Meslek Lisesi
D.A.0.: Dogu Akdeniz Universitesi
U.K.
0. :
Uluslararasi K1bns Universitesi
Y.D.0. : Yakm Dogu Universitesi
TABLOLAR
Bolum 1
Tablo 1.1. : K.K.T.C. Meslek Liselerinden 1990-2005 Yillan arasmda mezun olan ogrenci
sayilan _ , 13
Tablo 1.2. : METGE projesi kapsanunda Sedat Simavi Endustri Meslek Lisesi, Haydarpasa Ticaret Lisesi ve Ataturk K1z Meslek Liselerinden 2000 - 2005 yillan arasmda mezun olan ogrencilerin mezuniyet sonrasi durumlan 16
It
Tablo 1.3. : Projenin sure ve maliyeti.. .22
Bolum 2
2.1.: Yillara gore meslek lisesi mezunlanrun universiteye giris ve mezuniyet oranlan 25 2.2.: Universitelere kayit yaptirarak 1990 - 2005 yillan arasmda mezun olmus olan meslek
lisesi cikrsh ogrencilerin mezun olduklan meslek liselerine gore dagihrm , 28 2.3.: Meslek lisesini bitirip universiteye devam eden ogrencilerin tercih ettikleri universitelere
gore dagilmn. ··· 30
2.4.: Universiteye devam eden ogrencilerin mezun olduklan meslek liselerine
gore dagihrru. ,. .32
2.5. : Univeristeden mezun olan meslek lisesi ctkrsl: ogrencilerin lise mezuniyet
alanlanna gore dagihrm. 34
2.6.: Universiteden mezun olan meslek lisesi cikish ogrencilerin universiteden
mezun olduklan alanlara gore dagihmi .36
2.7.: Universiteden mezun olan ogrencilerin mezun olduklan alanlar ile
liseden mezun olduklan alanlann tutarh olup olmadigma gore dagihnu.. .39 2.8.: iki yilhk on lisans egitimi veya meslek yuksek okulunun ilk iki yihru tamamlayan
meslek lisesi cikish ogrencilerin meslek yuksek okullan icin ils; veya iki yilhk on lisans egitimi alanlar icin dort yilhk programlara ne oranlarda devam ettikleri.. .42
Bu bolumde arasnrmarun problemi , amaci, varsayimlan, suurhhklari,
arastmnarun yontemi, .arastirmanm modeli, evren - orneklimi, verilerin cozumlenmesi, sure ve maliyeti verilmektedir.
"
1.1.
Arasnrmamn
ProblemiUlkelerin kalkinmalan ilrettikleri mal ve hizmetleri uluslararasi piyasalarda rekabet edebilecek duruma getirerek, ( d1~ piyasalara ) ihrac etmeleri ile olmaktadrr. Bu
baglamda ulkeler kalkmabilmeleri icin uluslararasi piyasalarla rekabet edebilecek mal ve hizmet iiretmeye yonelik, sanayi olusumuna ve de mesleki egitime cok buyuk onem vererek bu alanlarda ozverili, ileriye donuk cahsmalar yapmalan gerekmektedir.
Dunyada kalkmmis olan ve kalkmmaya cahsan ulkeler urettikleri mal ve hizmetleri diger ulkelerin ilrettikleri mal ve hizmetler He her yonden rekabet edebilmesi ve daha iyi sonuclara ulasabilmeleri icin bu konuya cok buyuk onem vermektedirler.
Bu nedenle de kalkinnus olan ulkeler sanayi ve mesleki egitime cok buyuk kaynaklar
ayikarak toplumlanmn sanayilesmis bir toplum olabilmeleri icin cok buytlk caba gostermektedirler.
Buyuk Ekonomi Sozlugtme gore, '
kalktnma ulkenin ekonomik, toplumsal ,
siyasal yaptlartntn
degiserekinsan yasamtntn maddi ve manevi alanda ilerlemesi ve
giderek
toplumun
refahtni arttrmast " diye tarumlanmaktadir. Kalkmma bu neden ileulkelerin birinci oncelikli konusudur. Ulkeler vatandaslannm rahat yasayabilmeleri ve yasam seviyelerini artrrabilmeleri icin surekli sanayilesmeye donuk yatmm ve egitim cahsmalanm desteklemektedirler.
Buraya kadar kalkinma hakkmda arastirmacmm yapm1~ oldugu aciklamalar ve
bilyilk ekonomi sozlugunun kalkinma tammma ek olarak Kalaycimn konu hakkmda
bulunan tamm ve yorumlan asagida verilmektedir :
Kalayciya ( 1988, 5 ) gore kalkmma" insanoglunun, birey ve toplum olarak
bilgi ve beceri stntrlanni genisletmek suretiyle, mevcut kaynak ve imkanlardan en iyi
sekilde yararlanmasz ve bu yolda daha iistun bir hayat seviyesine ulasmasi icin, " toplumu ve cevresini daha uygun sekilde duzenlemesidir " seklinde tammlanmaktadir.
"Egitim sistemi, kalkmmanin insan guci; kaynagi ve ekonomik kalkinmantn da itici gucudur. Insan giici; yetistirme konusu ise, hem kalkinmarun gerektirdigi sayt ve nitelikteki elemanlartn egitimi, hem de bu egitilenler ile mevcut issiz ve gizli issizlerin en uygun alanlarda istihdamt icin yeni is alanlannin actlmast ile ilgilidir" (kalaycz,
1988, 5).
Konu ile ilgili olarak Ilhanm da ( 1986 , 8 )
belirttigr
gibi, " egitimsisteminin bireyi is ve meslek hayattna gore hazirlayacak, ise yatktnliguu saglayacak ve nihayet onu daha iiretken hale yukseltecek tarzda duzenlenmesi gerekir 7' aciklamasi buraya kadar yapilan tamm ve aciklamlan tamamlayici bir aciklama niteliginde
olmustur,
Yine bu konuda 02,09.1924 gunu egitim ve ekonomi konusundaki gorli~lerini
aciklayan Turkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Ataturk "
Egitimdir
ki, bir milleti ya hur, mustakil, sanli, yuksek bir cemiyet halinde yasattr, ya da bir milleti esaret ve sefalete terk eder " sozlerini soylemistir ( Kalayci, 1988 , 7 )." Bilim ve teknolojinin suratle ilerlemesi dogrultusunda, ogretim programlarznzn amac, muhteva ve araclartyla, olcme ve degerlendirme tekniklerinin devamli olarak yenilestirilmesi ve yeni kurallar ile yeni egitim politikalarintn izlenmesi zorunluluk
haline gelmistir. Cunku siyasal, ekonomik ve sosyal sistemlerle surekli etkilesim halinde olan egitim sisteminin, izlenen yeni egitim politikalartyla modernlesmesi, idkenin, gene! olarak sosyal ve ekonomik gelisim diizeyim de yukseltecektir "(Kalayct,
1988, 9).
«Sanayilesme siireci ile toplumun sosyal, ekonomik, egitsel alt sistemleri arasznda yakzn iliskiler bulunmaktadtr. Sanayi, urettigi ma/ ve hizmeti uluslar arast piyasalarda satabilmesi ve rekabet edebilmesi icin surekli olarak kendisini yenilemesi
gerekmektedir. Sanayi, toplumun dinamik, guclerinden biridir. Egitimin, ozellikle mesleki ve teknik egitimin kendisini yenilemesine olanak saglamaktadtr. Toplumun sanayilesmis bir top/um olabilmesi icin, toplumu meydana getiren tum bireylerde bir sanayi kulturunun olusmasi gerekmektedir. Bundan dolayi, okul-sanayi iliskileri veya i,Jbirligi hemen her iilkede farkli bicimlerde uygulanmaktadtr" ( Gurol 1997, 1 7 ).
Gurol'unda ifade ettigi gibi sanayilesme, toplumun sosyal , ekonomik vb. egilim
sistemleri ile 90k cesitli iliskiler icerisine girmektedir. Ulkeler tirettikleri mal ve
It
hizmetlerin dis piyasalarda rekabet edebilmesi icin surekli yeni gelismeleri yakmdan
takip ederek kendisini yenilemesi gerekmektedir. Asagida da Ozgur'un kalkmma
konusu ile ilgili farkh bir yaklasmu yer almaktadir.
"Sosyal, ekonomik ve kulturel actlardan bakildigtnda , guniimuzun toplumlan, gelismis ve geri kalmts idkeler olarak ikiye ayrtlmaktadtr. Bir yanda ortalama gelir duzeyi 15 0-200 dolar civarznda olan ve dunya nufusunun yaklastk ucte ikisini olusturan toplumlar ve ote yandan da 3000 - 4000 dolarlik gelir duzeyine ulasmts birkac ulke;
1960'h
ytllartn uluslar arast verilerine baktldigtnda, sosyalist blok haric, dunyada yasayan nufusun yiizde 29. Z'sini olusturan gelismis ulkeler, yarattlan maddi degerlerin yiizde 82,6'sma sahip olabilirken, toplam niifusun 70.J'unu meydana getiren geri. kalmts halklara toplam gelirden dusen pay ise, ancak yuzde 17. 4 gibi 90k kucuk bir bolumdur. Yine son ytllartn verilerinden yararlanzlarak yaptlan bir calismaya gore. ABD'de kisi bastna dusen sanayi iiretimi, gelismekte olan ulkelerden 30 kez, Giiney veGuneydogu Asya ulkelerinden 76 kez, Hindistan'dan 90 ve Pakistan'dan da 120 kez daha buyuktur. Genellikle geri kalmts yada ayru anlama, gelen gelismekte olan iilkeler deyimi sanayilesmis toplumlarzn karsttt olarak kullanzlmakta ve sanayilesme sorunu, gelismemis ulkeler icin soz konusu edilmektedir. Bu anlamda sanayilesme, hem kalktnmayla ozdes, hem de kalktnmantn onemli bir gostergesi olarak kullarulmaktadtr "
(Ozgur, 1976, 11)
Bu noktaya kadar gerek sanayilesme ve kalkmma, gerekse kalkinmanm
tamamlayici nitelikteki unsuru bulunan mesleki egitim, yani egitilmis kalifiye insan
gilcilnil egiten kurum hakkinda yukanda aciklamalan bulunan yazarlar tarafmdan
degisik gorusler ifade edilmistir. Bu bolumden sonra da Ekinci sanayilesme , kalkmma
ve mesleki egitim konusundaki farkh bakis acilanm
asagtdaifade etmektedir:
"Devletlerin gayest milletle inin huzur ve refah icinde yasamalarini saglamakttr, Huzur ve refahin saglanmast sanayilesme ile gerceklesebilir. Bu ana gayenin gerceklestirilebilmesi milli kulture dayalt egitim politikasi ile butunlesmis ekonomik sistemin kurulmasi ile mumkundur. Ekonominin toplum icin her sey oldugunu soyleyemiyor uz. Ancak, bir milletin kalktnmasi ve saglikli bir sekilde varligini idame ettirebilmesi icin guclu bir ekonomiye sahip olmast da sarttir. Guc;lii bir ekonomiye sahip olabilmek icin sanayilesmek gerekir. Sanayilesmede en onemli husus, yeterli bilgi, beceri ve is aliskanltklanna sahip, yuksek verimi gerceklestirebilecek insan giicunun egitilmesidir. Bu bakimdan mesleki teknik egitim, sanayilesmenin bir yattrimi niteligindedir'' (Ekinci, Y, 1992, 77).
"Isletmeler yeni yatirtmlara girmeden verimliliklerini arttirabilmek icin daha
"
fazla orta vastfli insan guci; calistirmak ve calisan insan giicunun mesleki egitimseviyesini yukseltmek zorundadtrlar. Sermaye- yogun isletmeler haline donusmeleri durumunda ise, yuksek vastfli insan guci; ihtiyaclari artacak; caltsttrdtklart orta vastflt
insan giicune ozel beceriler kazandtrmak zorunda kalacakttr. Sanayi isletmelerinin karstlasttklari ve karsilasacaklari bu problemlerin cozumlenebtlmesi icin, " Sanayi icinde egitim" ve " Hizmet ici Egitim " faaliyetlerinin sistemli bir sekilde gelistirilmesine ve yaygtnlasttrtlmastna ihtiyac bulunmaktadtr" (Ekinci, 1992, 36)
Sanayilesmerniz , kalkmrms devletler seviyesine varabilmemiz ve hatta onlan
gecmemiz icin; ham maddeden, paradan, isletmelerden daha fazla . oncelikle . yetismis
meslegini iyi bilen, isini ktlcumserneyip onu en iyi sekilde yapmaya gayret eden
insanlara ihtiyacimiz vardir. Bu nedenle , Ilzerinde titizlikle durulmasi gereken en
onemli
varhk insandrr.
"ABD ha/en sahip oldugu fiziki kapitalini, yani biitun bina ve tesislerini kaybetse, acaba ne olur ? Bu soru Amerikalt bir ilim adaminin aklina gelmis ve kendisini arasttrmaya sevk etmistir. Arasttrma sonucunda ise su gercek bulunmustur: ABD'nin ha/en sahip oldugu fiziki kapitali kaybetmesi halinde , bu ulkenin bir bucuk senede yaratabilecegi gayri safi milli hastla ile, aynt fiziki kapitale sahip olur. ' Bu misal, egitimin ekonomik kalktnmada ana faktor oldugu gercegini acik bir sekilde ortaya koymaktadir" ( Ekinci, 1992, 83 ).
Dtmyadaki bir 90k devletin kalkmmasim tamamlayarak, " Bilgi Toplumu"
olma durumunu kazandigi, istihdam ve milli geliri bakunmdan ekonomide esas agrrhgi
bilginin olusturdugu, toplumun gelismesi ve yenilenmesinde, ilmi arastirma
faaliyetlerinin temel almdigi gtmumuz sartlannda, ulkemiz sanayilesme konusunda 90k
buyuk adrmlar atmak mecburiyetindedir.
Ekinci bu konu hakkmdaki dusuncelerini su sekilde ifade etmektedir (1992, 97):
"Sanayilesme, ulkemizi muastr medeniyet seviyesine ulasttrma idealini
gereeklestirmede mutlaka gecilmesi gereken bir donemdir. Daha ileri sanayilesme,
daha nitelikli insana duyulan ihtiyact arttrmaktadtr. Bu itibarla ulkemizin sanayi
toplumu olma merhalesini asarak, Bilgi Toplumu olma safhasinda girecegi tarihi
yaklasttrabilmek icin evvela bir isin gerektirdigi sartlara haiz insanlart yetistirmek ve
sonra da o alanda istihdam edebilmek mecburiyeti vardir" (Ekinci, 1992, 97).
"Toplumlartn gelisme safhalan tetkik edildiginde, ilim ve teknolojinin
ilerlemesi ile makine, once zirai alantndaki isgucunun yerini almts ve bu sektordeki
isgucu buyuk olcude sanayiye kaymtsttr. Nihayet teknolojinin sanayi icinde tam manasi
ile yerini almastndan sonra da bu sektordeki i§giicii yerini mesleki ve teknik
stntfabtrakmaya baslamtsttr" (Ekinci, 1992, 97).
Kalkmmanm egitim alanmda en onemli meselesi, sanayilesmek icin altyapi
yatmrru niteligi tasiyan, mesleki teknik egitim sisteminin, sanayi sektorunu yeterli sayi
ve kalitede isgucu ile besleyebilmesidir.
Ayru konuyu Ekinci ( 1992, 97) ''yeterli bilgi, beceri ve i§ altskanltklanna sahip
insan giicunun egitilmesi zarureti vardir. Bu sebeple, mesleki teknik egitim sisteminin
omurgast durumunda olan, ciraklik egitimine ayrt onem verilmesi ve gelistirilmesi
gerekmektedir "dil~ilncesi ile belirtmektedir.
Ekinci 'nin 90k genis kapsamh olarak kalkmma ve meslek egitimi konusundaki
aciklamalanmn ardmdan Dogan meslek egitimi icerisinde uluslararasi piyasalarda
istenilen kalifiye niteliklere sahip insanlarm yetistirilmesi
ve bu kisilerin belli bash bilgi,
beceri ve tavrrlara sahip olmalan gerektigini asagida vurgulamaktadir :
"Gencleri,
uluslararasiisguci; piyasastnda arantlan niteliklere sahip bireyler
olarak yetistirebilmek icin uygulanacak yaklastmlar, bugune kadar uygulananlardan
farkhltk gostermektedir. Bu olusum egitim
programlartnintasartmtnda ve ogretimin
"Bilgi caginda, bireylerin; kazandtklan bilgi ve becerileri uygulayabilme, karar
verebilme, sorumluluk alabilme, iletisim kurabilme, ekip halinde caltsabilme gibi
yeterliklerini gelistirmeleri gerekli goriilmektedir. Bu yeterlikler hem is hayattna girmek
icin haztrlanan, hem de iist ogrenime gitmeyi planlayan ogrencilerde aranan
niteliklerdir" (Dogan, 1997,
1).
Meslek egitimi gerek, kalkmmis olan ulkeler . gerekse kalkmmaya cahsan iilkeler
icin 90k onemli bir konudur. Bu nedenle ulkeler kalkmmanm kaliteli ve egitilmis is gucunden geccigi bilinci icerisinde bu konunun uzerinde biiyiik bir . titizlikle dunnaktadrrlar.
II
Asagida yer alan yazarlar kalkmma ve meslek egitimi konulanru bir buttmluk icerisinde ele alarak goruslerini ortaya koymaktadirlar,
"Cagimizda bilimsel ve teknolojik gelismeler bireylerin ve toplumlartn yasam
tarzlartnt buyiik olcude etkilemektedir. Bu durum, sosyal ekonomik ve kultiirel
alanlarda koklu degisimlere yol acmaktadir. Sonucta egitim sistemlerinde mesleki ve
teknik egitime onem veren dogrultuda gelismeler gozlenmektedir. Turk toplumunda var
olan Ozel kosullar,
planlikalktnma ve sanayilesme karari mesleki ve teknik insan
gucune olan gereksinimi ar ttr maktadir. Bu durumu dusunerek egitimde mesleki ve teknik
egitime onem vermeyi ve" Ekonomik Etkililik" ilkesine Oncelik vermeyi gerektirir (Alkan,
- Dogan, - Sezgin, 2001, 15).
"Mesleki Egitim,
Jerde i§ hayattnda gecerliligi olan bir meslek icin gerekli bilgi,
beceri ve is aliskanltgi kazandirma ve ferdin yeteneklerini, isi bir arac olarak
kullanarak cesitli yonleri ile gelistirme surecidir " ( Ytldirtm, 1997, XIII).
"Ulusal kalktnma
plantve uzun donemli kalktnma stratejisi, Turk orta ogretim
sisteminin mesleki- teknik egitim.
agirltkli bir nitelik kazanmastni hedeflemektedir. Plan,
mesleki-teknik egitim sisteminin gelistirilmesinde niteligin yukseltilmesini, Orgun ve
yaygin mesleki teknik egitim arastnda butunlugun saglanmastm temel ilkeler olarak
kabul etmistir " ( Ytldinm, 1997 ,
<;JV)."Sanayilesme sureci ile toplumun sosyal, ekonomik, egitsel alt sistemleri
arastnda yaktn iliskiler mevcuttur. Endustri, urettigi mal ve hizmeti uluslar arasi
piyasalarda satabilmesi ve rekabet edebilmesi icin siirekli olarak kendini yenilemesi
gerekir, Endiistri, toplumun dinamik guclerinden biridir. Egitimin, ozellikle mesleki ve
teknik egitimin, sanayi ile temasta olmast, mesleki ve teknik egitimin kendisini
yenilemesine olanak saglar" (Dogan-Ulu soy=Haci oglu, 1997, 18).
"Bugunkii mesleki ve teknik egitim yuzlerce
ytllikcaltsmanin ve deneyimin
urunudur. Egitim ile is hayati arastndaki iliskiler ilk caglardan beri suregelmistir. Bu
iliskiler yasantlan donemlere gore yeni boyutlar kazanarak. zamantmtza kadar geliserek
devam etmistir. Uygarltk gelistikce egitimde buna paralel olarak bir cok asamalardan
gecmistir"
(Dogan.r-Ulusoy=Hact oglu, 1997, 18).
"Meslek egitimi uzun ytllar ailenin sorumlulugunda yurutulmiistur, Daha
sonraki asamalarda degisen toplumsal kosullar nedeni ile aile icinde yaptlan meslek
egitiminin sorumlulugu baska kurumlara verilmistir. Onceki meslek egitiminin
sorumlulugu aile yerine ctraklik sistemine gecmistir. Ctraklik sisteminin gelismesiyle
egitim ve iiretim aile dtstndaki kurumlar tarafindan yurutidmustiir"
(Dogan--Ulusoy,-
Haci oglu, 1997, 18).
"Zamanla cirakltk sistemi, gelismekte olan toplum ihtiyaclari, uretim
sistemlerindeki degisiklik, bilim ve teknolojideki buluslar karststnda yetersiz kalmtsttr.
Endustride meydana gelen degisikler meslekleri cogaltmis, teknisyen ve yan
vasiflti$<;i
ihtiyaclartni
artttrmtsttr. Bunun sonucu olarak ctrakltk sisteminin disinda cesitli mesleki
egitim sistemlerinin gelistirilmesine gidilmistir.
Boylecemeslek egitimi, orgutlenmis bir
okul programt olarak egitim sistemine girmis, bircok asamalardan sonra bugunku
seklini almistir "(Dogan,-Ulusoy,-Haczoglu, 1997, 20).
"Mesleki ve teknik egitim is hayatina nitelikli eleman hazirlarken hem gene!
egitim hem de sanayi ile butunlesmek zorundadtr. Mesleki ve teknik egitim, birey toplum
ve is hayattrun ihtiyaclarint dengeli olarak karsilamayi amaclar. Mesleki ve teknik
egitimin planlanmastnda ve yiirutulmesinde mesleki egitimcilerle birlikte, toplum ve is
hayatini temsil eden gruplann ortaklasa caltsmalan gerekir.
Mesleki ve teknik egitime iliskin kararlartn mesleki ve teknik egitimle dogrudan
ilgili tarajlarca ( egitimci-i$veren-i$<;i)
ortaklasa calisarak verilmesi gerekir. Buna
gore calisma hayati ile ilgili kamu kuruluslan, isci sendikalan, sanayi ve ticaret odalan
vb. kuruluslann ulusal, bolgesel ve yerel duzeylerde, mesleki ve teknik egitimle ilgili
kararlann altnmastna katktda bulunmalan
saglanmalidir" (Dogan,-Ulusoy,-Hacwglu,
1997,20).
"Genel olarak bir iilkenin gelisimini etkileyen ana ogeler, dogal kaynaklar ve
insan gucudur. Bunlarin sonucu da iiretim olarak ortaya cikmaktadir. Bu iki ogeden
geregi gibi yararlanarak yuksek duzeyde uretim saglamak, bir ulkenin gelismesi icin
temeldir. Buda ancak egitimle olanakltdtr" (Alkan, - Dogan, - Sezgin, 2001 , 7).
"Gercekten de, dogal kaynaklardan en
iyisekilde yararlanma, insan gucunun bu
konuda yeti$firilmesine baglidtr. Bu da
iyiplanlanmts bir egitimi gerektirir. Egitimi
kalitesiz ve dusuk diizeyde olan bir ulke, zengin dogal kaynaklara sahip olsa da asla
gelisemez. Bu durum, insan ogesinin ve onun egitilme biciminin ne kadar onemli
oldugunu acikca gostermektedir" (Alkan, - Dogan, - Sezgin, 2001, 7).
" Ozellikle genclerin gereksinimlerinin neler oldugunu inceleyen arasttrmalar ise bunlarzn; 1) Meslek egitimi, 2) Yurttaslik bilgisi, 3) Mesleki rehberlik 4) Kisilik, gelistirme konulartnda yogunlastigtni ortaya koymaktadtr" ( Alkan,- Dogan> Sezgin, 2001, 7). "Tum bu hususlar insan yasamtnda is ve egitimin, diger bir deyisle mesleki ve teknik
egitimin onemli
bir yer tutmakta oldugunun somut gostergeleridir. insanltk tarihinin her doneminde ve her ulkede gene! egitim politika ve uygulamalarznda meslek egitimine yer verilmis olmast, bu gereksinimin dogal bir belirtisidir. Gercekten meslek egitimi bireyin yasaminda bireysel, sosyal, ekonomik, kulturel ve ulusal, gereksinimlerin karsilanmastnda zorunlu olan bir egitimdir" (Alkan,- Dogan, Sezgin,2001, 7).Buraya kadar siralananlar ozetlenecek olursa Dlinyada ve KKTC'de kalkmma
90k onemli bir konudur. Kalkmma, lilkelerin sahip olduklan kaynaklan en iyi sekilde
egitilmis insan gucunden yararlanarak ic ve dis piyasalarda rekabet edebilecek seviyede
mal uretimi ve sansi konusudur. Kalkmmamn Dlinyada ve Turkiye'de birinci oncelikli
konusu, egitilmis insan gucudur. Bu nedenle, tarihsel gelisimi icinde aile icerisinde
baslayan ve buglin gerek resmi, gerek ozel kurumlar icerisinde verilen profesyonel
anlamda mesleki ve teknik egitim, kalkmrms ve kalkmmakta olan ulkeler icin 90k
biiyiik onem
tasimaktadir.
Ulkeler, mesleki egitim veren okullarm tarihsel surec icerisinde onemini fark
ederek sanayilesme ve kalkmma icin ne kadar onemli bir tamamlayici unsur oldugunu
gormuslerdir,
Bu nedenle de kalkmmis ve kalkmmaya cahsan lilkeler globallesen ve hizla
yakmlasan veya diger bir deyisle kuculen dunyada kalkmmak icin gerekli olan kosullan
yerine getirebilmek icin, ellerinden geleni yapmaktadirlar. Mesleki ve teknik ogretim
kalkmmada 90k onemli bir yer tutmaktadir.
Aym konunun, K.K.T.C.'de ne durumda oldugu da onemli bir konudur. Bu
nedenle, K.K.T.C.'de ki durumun incelenmesinde
yarar gorulmektedir.
K.K.T.C.'DE SANAYi VE MESLEKi EGiTiM
Dunyada oldugu gibi Kuzey Kibns Turk Cumhuriyeti'nde de, sanayi ve mesleki
egitim 90k onemli bir yer tutmaktadrr. Ada ulkesi olan K.K.T.C.'de hafif, bacasiz sanayi
yatmmlan yer almaktadir. Tanmmamis bir ulke olmasmm da etkisi ile, 90k kucuk olcekli yatmmlann yer aldigi K.K.T.C.'de, meslek egitimine M.E.K.B. bimyesinde, ozelikle son yillarda METGE arastirmalan cercevesinde, arastirma ve gelistirme
"
projeleri yapilarak yeni bir ivme kazandmlmaya cahstlmaktadir.K.K.T.C.'de sanayi , kalkmma ve meslek egitimi hakkmdaki en buyuk bilgi
kaynaklan Devlet Planlama Orgiitii ve Milli Egitim ve Kultur Bakanligi kaynaklannda
yer almaktadrr.
Bu bolumde D.P.6. uzmanlarmdan Mungan'nm. K.K.T.C. sanayi ve kalkmmasi
hakkmdaki goruslerine yer verilerek K.K.T.C.'deki durum yakmdan incelenmeye
cahsilacaknr,
"K.K. T. C. 'de sanayi yakzndan incelendigi zaman; isletmeler gene! olarak kapasite kullantm oranlarz dusuk, sermaye yapzsz zayzf, teknolojileri eski, standart uygulamaszna gecmeyen dusuk kalitede ve yuksek girdi maliyetleriyle, pahalzya urettigi malz yeterli kar payz almadan satan bir kesim durumundadzr. Bu durum sanayi tesislerinin ic ve dis piyasalarda rekabet gucuni; de azaltmaktadtr'' ( Mungan, 1999,
'XJ)_
"Sanayi sektorunde, daha 90k gzda ve konfeksiyon alanznda faaliyet gosteren isletmeler, tesis sayzsz ve istihdam hacmi bakzmzndan on plana ctkmaktadtrlar. Bu isletmeleri, mobilya sanayi, ile tas ve topraga dayalz sanayi kollarz izlemektedir.
K.K. T. C. 'nin bir ada ulkesi olmasz ve bundan hareketle turizm sektoriinun ekonominin lokomotif sektoru olarak benimsenmesi, mevcut dogal yapzyz bozmayacak hafif sanayi uygulamalarznz gundeme getirmistir" (Mungan, 1999 , 91).
"Fiziksel iiretim icinde, 1982 - 1997 doneminin ilk ytltnda, tarim sektorunun payz % 5.5, sanayi sektorunun payi % 44.5 iken, donemin son ytltnda tarim sektorunun payz % 24. Ve azalzrken, sanayi sektorunun payz % 75.9 duzeyine yukselmistir. ( Bu onemli yaptsal degisimde, donem icinde, tarzm sektorundeki gerileme
sanayi sektorundeki ilerlemeye etken olmustur) "(Mungan, 1999, 91).
"1977 -1997 donemi icinde , tarzm sektorunde istihdam edilen nufusun
yaklastk yartst hizmetler sektorune yonelmistir. Bu donemde, insaat sektorunun payi % 5.32'den %13.9'a, ulasttrma-haberlesme sektorunun payz %4.l'den % 8.7'ye, ticaret-turizmin payz % 6.9'dan %10.4'e , mali muesseselerin payz % 1.8'den %3.2'.Ye yiikselmistir. Diger yandan, 1982 yzlzna kadar kamu hizmetlerinin icinde " gosterilen serbest meslek ve hizmetlerin payt ise, 1983 ytltnda %7. 3 'den 1997 ytltnda
%13.8 oranina ulasmtstir" (Mungan, 1999, 93).
D.P.6. uzmanlarmdan Mungan'm K.K.T.C. ekonomisi ve kalkmmasma iliskin
goruslerine yer verdikten soma bu asamada K.K. T .C. hukumetlerinin kalkmma ve mesleki egitime iliskin goruslerine yer verilecektir.
Dunyada oldugu gibi K.K.T.C. icin de mesleki egitim onemlidir. 6 Ocak 1999 tarihinde K.K.T.C. Cumhuriyet Meclisinde okunarak resmi gazetede yayimlanarak uygulamaya konulan, U.B.P. - T.K.P. Hukumet prograrmrun yirmi besinci sayfasmda
mesleki egitim icin su gorusler ortaya konmustur ; Kalkinma hedeflerine uygun olarak
nitelikli insan guci; ihtiyacznzn karstlanmasina ozen gosterilecek ve bu dogrultuda mesleki- teknik egitim yatzrzmlarzna onem verilecektir. Zorunlu egitimden sonra egitim olanaklarzndan yararlanamamis genclerin bir meslege yonelmeleri ve onlarzn agtrltklt ve dengeli olarak yetistirilmeleri icin Ciraklik ve Meslek Egitimi Yasasz kapsamzndaki uygulamalanna hzz verilecektir. Orta egitimde, mesleki- teknik ogretime agirltk yerilecek ve bunu tesvik edecek uygulama ve yonlendirme
etkinlikleriyle, bu alandaki okullasma orani yukseltilecektir. Boylece ekonomik ve sosyal yasamtmtztn bu alanda ihtiyac duydugu insan gucu, oncelikle yetistirilecekiir. Ogrenciiere gordukleri egitimle ilgili olarak verilecek diploma I beige , is bulmada onculuk tastmast icin gerekli tedbirler alznacaktzr (Resmi Gazete, 12 Ocak 1999, 25 -Sayz 8).
K.K.T.C.'de kalkmma ve mesleki egitimine iliskin gorii~ ve kisa istatistik!
bilgilerden sonra bu kisimda Kibns'ta mesleki egitim tarihine kisaca bir goz atmamn faydasi oldugu dusunulmektedir.
Bu bilgiler rsigmda Kibns Turk Mesleki Egitim tarihine kisaca bakacak olursak, Kibns Turk Mesleki Egitim ve Ogretim etkinliklerine ilk kez ingiliz somurge
idaresi doneminde baslamlrmstir. 1937 yilmda *' Erkek Sanat Okulu" adi altmda Lefkosa'da, 1955'de Limasol'da, 194 7'de " Pratik Sanat Okulu" adi altmda
"
Lefke'de ingiliz dilinde egitim yapan meslek okullan acilrmsnr.
Bu donem icerisinde Erkek sanat okullarma her yil 25'i Rum, 5'i Turk olmak tizere smavla ogrenci ahnrmstir. Aym zaman dilimi icerisinde Lefkosa'da,
Turk lisesi ile Kiz lisesi biinyelerinde Ticaret bolumleri ve yine Lefkosa Ataturk kiz sanat okulu acilrms, Ticaret ve K1z Meslek liselerine donuk egitim ogretim cahsmalan yapilmaya baslannusnr.
1959 - 1960 Ders yih baslannda Ingiliz somurge idaresi sona ererken
Lefkosa'da Turk kesiminde bulunan ve simdi Sedat Simavi Endustri Meslek Lisesi adiyla egitim , ogretim veren okul ile, Lefke sanat okulu ( simdiki Cengiz Topel Endustri Meslek lisesi) ve Beyarmudu Ziraat koleji Turk Cemaatine devredilerek
egitim Turk dilinde yapilmaya baslanmistir. Bu donemde Meslek ogretmenlerinin buyuk bir bolumu Turkiye'den saglanmakta idi.
Aym donemde Genel Liselerin ilgili bolumlerinde egitirn goren Ticaret ogrencileri bir araya getirilerek II
Haydarpasa Ticaret Lisesi II
adi altmda bir meslek okulu egitim, ogretime baslarrustir.
1974 Mutlu Bans Harekati ile saglanan olanaklara paralel olarak tum meslek alanlarma ilgi artarak devam etmistir, Guzelyurt'da Ticaret ve Tanm Meslek liseleri,
Gazi Magosa'da Ticaret ve Endustri Meslek liseleri, ve son donemde Kumyah'da btmyesinde Otelcilik - Turizm bolumu de bulunan Karpaz Meslek lisesi ile iskele Ticaret lisesi acilarak bolgelerin gereksinimlerine donuk cahsmalar surdurulmusttir.
1980'li Yillann ortalarmdan sonra illke endiistrimizin ihtiyac duydugu beceri ve
nitelige sahip ara insan gucu dedigimiz kalifiye elemanlarm yetistirilmesi ve
genclerimizin
meslek sahibiolmalan dogrultusunda yogun sekilde cahsmalar
baslanlrmstrr.
"Mesleki ve teknik egitimin idaresi 1979-1980 Ogretim ytltna kadar Maarif mudurlugu biitiinliigu icerisinde surduriilmekteydi. Bu tarihten sonra yapzlan yeni duzenlemelerle Mesleki ve Teknik egitim miistakil bir daireye donusturulerek adzna 11
Mesleki Teknik Ogretim Dairesi II
denilmistir" ( K.K.TC. ME.KB, Mesleki Egitim - Konferansz Raporu, 1994, 20).
11K.K. TC. 'nde Mesleki ve Teknik Ogretim etkinlikleri
buyuk
olcude Milli Egitim ve Kultur Bakanligt tarafindan yurutulmektedir. Mesleki ve Teknik, Orgun Egitim yanznda Yaygzn ve Ciraklik Egitimi olarak da islevlerini surdurmektedir. On bes - on yedi yas grubunu kapsayan ve ortaokul ustu ii9 yzllzk programlarz uygulayan bu egitim kademesinde, 2001- 2002 ogretim yzlznda 4 Endustri Meslek Lisesi, 4 Ticaret Lisesi, 2 Meslek Lisesi, 5 Endustri Pratik Sanat Okulu, 4 tanede Pratik Sanat okulu faaliyetlerini surdurmektedir.
11
Lise sayzsz toplam 30 olup bunlardan 19'u gene! Lise 11 'Meslek Lisesi statusundedir.Mesleki Teknik Ogretimde. 2000--2001 yzlznda 13 olan okul sayzsz 2005- 2006 ogretim yzlznda yine 11 olup, bununla birlikte ogretmen sayzsz artarak 488'e, Toplam ogrenci sayzsz 8903 olup Mesleki Teknik Egitimdeki ogrenci sayzsz 2387''ye, Meslek Liselerinin oranz % 36.6'ya, Meslek Liselerinde egitim goren ogrenci oranz 26,81 'e ogrenci ogretmen oranz ise 4.9'a yukselmistir"
Asagida K.K.T.C. Milli Egitim ve Kultur Bakanhgi Mesleki Teknik Orta
Ogretim Dairesine bagh meslek liselerinden 1990 - 2005 yillan arasmda mezun olan
TABLO 1.1.
1990 - 2005
YILLARI ARASINDA K.K.T.C. MESLEK LiSELERDEN
+vffiZUN OLAN OGRENCi SA
YILARI
YIL TOPLAM ERK.EK BA YAN
1989-1990 495 263 232 1990-1991 397 - - 1991 -1992 514 246 268 1992-1993 835 424 411 1993 -1994 839 426 413 1994 -1995 273 116 157 1995 -1996 543 311 232 1996 -1997 504 315 189 1997-1998 582 309 273 1998-1999 634 377 257 1999-2000 481 253 228 2000-2001 517 312 205 2001 -2002 526 352 174 2002-2003 515 348 167 2003-2004 604 413 191 2004-2005 590 362 228 GENELTOP. 8852 4567 3393
( D.P.O.
istatistik
Ytlhklan 1999. Syf:86. I 2001. Syf 87).Tablo 1.1 'de 1990 - 2005 tarihleri arasznda Meslek Liselerinden mezun olan ogrenci saytlari gorulmektedir. 1990 ytlindan gunumuze kadar mezun olan erkek ogrenci sayistntn ktz ogrenci saytstna gore yaklasik olarak iki kati arttigt gorulmekiedir.
Buraya kadar siralananlar
ozetlenecekolursa , dunyada kalkman ve kalkmmaya
cahsan her iilke icin sanayi veya diger
adrile kalkmma ve de onun tamamlayici unsuru
olan mesleki ve teknik
egitim90k onemlidir. Kalkmmak, sanayilesmek isteyen her ulke
en basta egitimin onemini bildigi icin en oncelikli olarak mesleki ve teknik egitime
onem vermesi gerektigini bilmekte ve bu sorumluluk cercevesinde yatmm ve
cahsmalanm planlamaktadir.
K.K.T.C. Milli Egitim ve Kultur Bakanligi bunyesinde Universitelerle
ortak olarak yapilmakta olan Mesleki ve Teknik Egitimin Gelistirilmesine
yonelik METGE catisi altmda arastirma ve projeler yapilarak Mesleki ve Teknik
Egitime ivme kazandirmaya ve yapilan dogru ve yanhslann tespit edilmesine
cahsilmaktadir.
METGE projesi bunyesinde Subat 2003 tarihine kadar yapilrms olan
cahsmalar GAU'nde yapilan bir panelde Nisan 2003 icerisinde anlatilrmstir.
Bu panelde METGE projesinin amaci su sekilde aciklandi ; "
METGE projesi,okul, isletme ve sivil top/um orgiitlerinin kattltmtru saglayarak, bireyin ve sanayinin ihtiyaclartna duyarlz, degisikiiklere uyum saglayabilen kendi kendini yenileyebilen okul yaptstnt meydana getirmeyi hedeflemektedir. "
Bu gene/ <;er<;eve icerisinde su alt
amaclan
icermektedir; • Egitim ihtiyactni belirleme,• Cagdas yontemleri de dikkate alarak i§ hayattrun ihtiyaclanni karsilayacak sekilde egitim programlarz gelistirme,
• Yeni egitim teknolojilerini esas alarak ogretim yontemlerini gelistirme, • Moduler temele dayalt ogretim materyallerini haztrlama,
• Ogretimi ve sistemi degerlendirme.
• Hizmet ici egitim yolu ile egitici personeli yetistirmek,
• Gene/ egitim, orgun ve yaygtn mesleki egitim arastnda yatay ve dikey gecisleri saglamak,
• Gen<; ve yetiskinlerin ihtiyaclartna uygun egitim hizmeti sunmak (G.A.
0,
On -line, 2003, 3).Aynca pane/de a5ag1da belirtilen bazi carptc« tespitlerde kamuoyuna duyuruldu; • AB ulkelerinde orta ogretim cagindaki ogrencilerin % 50 - %80'i Mesleki ve Teknik
Egitime giderken bu oran KKTC 'de % 25 olup son on
ytllarda
artma egilimine girmistir.• AB iilkelerinde Mesleki ve Teknik Egitime iliskin kararlar i§ hayattni temsil eden gruplartn kattltmi ile altnmaktadir. KKTC de Mesleki Egitim is hayattndan kopuk olarak yurutulmektedir.
• AB ulkelerinde Mesleki Egitim Meslek standartlarznz dikkate alinarak
yuriaidmektedir. KKTC de ise Meslek standartlarz bulunmamaktadir ( G.A.
0,
On - Line,2003, Syf 3).
METGE ( Mesleki ve Teknik Egitimi Gelistirme )9at1s1 altmda en son Mesleki
ve Teknik Liselerden 1992 - 2005 yillan arasmda mezun olan ogrenciler takibe almarak ulasilabilenlere anketler uygulanarak bilgi toplanrmsnr. Bu arastirma K.K.T.C'nin
buyuk kapasiteli meslek okullarmdan olan Sedat Simavi Endustri Meslek Lisesi, Haydarpasa Ticaret Lisesi ve Ataturk Meslek Lisesinde yapilrmsnr, Tablo 1.2 'de bu arastirmalann onemli sonuc bolumleri yer almaktadir
TABLO 1.2.
MESLEK LiSELERiNDEN MEZUN QLUP i~ HAYATINA ATILAN
OGRENCiLERiN DURUMLARI
Sedat Simavi Endustri Meslek Lisesi ( Haydarpasa Ticaret Lisesi
AtatUrk Meslek Lisesi S.S.E.M.L.) ( H.T.L.)
(A.M.L.) ULASILABILEN MEZUN SA YISI
1992-2005 yillan arasmda mezun 1992 - 2005 yillan arasmda mezun olan 1992 - 2005 yillan arasmda mezun olan ogrencilerden 472'sine ogrencilerden l 55'ine ulasilabilmistir. olan ogrencilerden 239'una
ulasilabilmistir. ulasilabilmistir ULASILABILEN MEZUNLARIN UCRETLI BIR iSTE <;:ALISIP <;:ALISMADIKLARI
236!s1 (%50) ucretli bir iste cahsiyor, 104'0 (o/o67) ucretli bir iste cahsryor, l 18'i(%49.4) ucretli bir iste cahsiyor, 233 'ii ( 49 .5) cahsmiyo 5 l '1(%33), cahsrrnyor, 12l'i (50.6) cahsmiyor
ULASILAN MEZUNLARIN <;:ALISTIKLARI ISLERDE ALDIKLARI MAAS DURUMLARI %15.800'i 1000 YTL ve altmda, (94 ogrenci cevaplarmsnr.) %36's1 800 %19'u 800 YTL ve altmda, %31 'i %21.1000 1200- arasmda, %19.07'si YTL ve altmda, %48'i 800-1000 YTL 800-1000 YTL arasmda, %20'si
1000-1500 milyon arasmda, arsr, %11 'i 1000-1500 YTL arasmda, 1000-1500 YTL arasmda, %27'si %44.07'si 1000 YTL ve ustu ayhk %5'i 1500 YTL ve yukansi ayhk ucret 1500 YTL ustunde ayhk ucret
ucret almaktadir. almaktadir, almaktadir. ULASILAN MEZUNLAlUN ts BULMA SURELERi
%32'si 6 ay ve daha az surede, %8'i 6 ay ve az, %7'si 7-12 ay arasmda, o/o46. l 'i 6 ay ve daha az surede, %9.l'i 7-12 ay arasmda, o/o4.7'si 13- %7'si 13-18 ay arasmda, %11 'i 19-24 %16.l'i 7-12 ay arasmda, %5.9'u
18 ay arasmda, %8.6's1 19-24 ay ay arasmda, %8'i 25 ay ve ustn surede 13-18 ay arasmda, %16.l'i 19°24 ay arasmda, o/o46's1 25 ay ve daha uzun
i~ bulmuslardir. arasmda, %12.8'i ise 25 ay ve ustu surede i~ bulmuslardtr. surede i~ bulmuslardir.
MEZUN OGRENCiLERiN IS BULMA YONTEMLERI %16.2'si tamdik ve arkadas yardirm
Tamdik ve arkadas yardurn ile ile,%l.3'ii okul yoneticileri ve
ogretmen yardimi ile, %7.9'u eleman mezunlarm cok buyuk bolumu is %54'0 tanidik ve arkadas yardnm ile araruyor Ilarn ile, o/o46's1 cahsma
bulmaktadir. is bulmuslardir. dairesi yardrrm ile, % 27.1 'i diger
yentemlerle is bulmustur,
MEZUN OGRENCILERDEN <;:ALISMA YANLARIN DURUMU o/o46.7'si yuksek ogrenime devam %61 'i universiteye devam etmekte,
ediyor, %15'i ucretli bir i~ aramakta, %3'ii universiteye hazirlanmakta,
o/o46's1 ucretli bir i~ aramakta, %22'si %8.33'ii aile isinde cahsmakta, %12'si aile isinde cahsmakta, %14'ii Is
%2.5'i iiniversiteye hazrrlamyor, aramakta, %14'0 ise diger bolumunu yuksek ogrenime devam etmektedir %27.5'i asker ve diger islerle olusturrnaktadir
OGRENCILERIN MEZUN OLDUKLARI ALANLAR ILE <;:ALISTIKLARI iSLERIN UYUM DURUMU % 13.94 yapnklan 90k iliskili,
%17 90k iliskili, % 15 oldukcailiskili, % 43 cok iliskili, % 11 oldukca %6.46 oldukca iliskili, % 8.8
kismen ve % 20.61 ogrenci ise cok % 23 kismen ve % 45 90k az iliskili bir iliskili, % 46 kismen veya az iliskili az iliskili bir iste cahsiyor. iste cahsiyor. bir iste cahsiyor.
Tablo 1.2 'de Sedat Simavi Endiistri Meslek
Lisesi,
Haydarpasa Ticaret Lisesi ve Atatiirk Meslek Liselerinden 1992 - 2005 ytllart arasznda mezun olan ogrencilerin mezuniyet sonrasz durumlarz METGE projesi kapsamznda tespit edilmeye caltstlmistir.Projede, mezun olan ogrencilerden ulastlabilen ogrencilerin saytlart, bir iste caltstp caltsmadtklari , eger bir iste caltstyorlarsa maas durumlarz, 'mezuniyet sonrast ne kadar zamanda is bulduklarz , is bulma yontemleri , caltsmayan ogrencilerin "durumlart ve meslek
lisesinden
mezun olan ogrencilerin calisttklari i§ ile mezunolduklarz alan arastndaki uyum durumu, ulastlabilen ogrencilere anket sorularz sorularak tespit edilmistir.
Yukandaki aciklamalarda da belirtildigi gibi, Meslek Liselerinden mezun olan
ogrencilerin mezun olduktan sonra he yaptiklan boyutu iizerine arastirma yapilrmstir.
Bu arastirmada da, Meslek Liselerinden mezun olduktan sonra tlniversite egitimine
devam eden Ogrencilerin
incelenecegi
durum ele almrmstir.
Bu projede, problem olarak " Meslek Lisesi sonrasi iiniversite egitimine devam
eden ogrencilerin durumlan " temel problem olarak ele almrmstir.
1.2.
Arasnrmanm Amaci
Arastirmamn genel amaci, "
K.K. T.C. meslek liselerinden mezun olduktan sonra 2000 - 2005 yrllarr arasmda K.K.T.C. 'de bulunan iiniversiteleredevam
eden ogrencilerin durum tespitiniyapmaknr " .
Bu gene)
amaca ulasabilmek iein
belirlenen altamaelar
isesunlardrr;
••
1.
Meslek lisesi mezunlanmn yillara gore tlniversiteye giris ve mezuniyet oranlan
nedir?
2. Meslek liselerinden mezun olan ogrencilerin
yilve cinsiyete gore mezun
olduklan meslek liseleri hangiletidir ?
3. Universiteye devam eden meslek lisesi 91k1~h ogrencilerin tercih ettikleri
universiteler hangileridir ?
4. Universiteyc devam eden meslek lisesi 91k1~h ogrencilerin mezun olduklan
meslek liseleri hangileridir ?
5. Universiteye devam eden meslek lisesi pkl~h ogrencilerin liseden mezun
olduklan alanlar hangileridir?
6. 0-niversiteye devam eden ogrencilerin mezun olduklan programlar hangileridir?
7. 0-niversiteye devam eden ogrencilerin meslek lisesinden mezun oldugu alan ile
universiteden mezun oldugu programm uyumluluk durumu nedir ?
8. Universiteye
-devam eden ogrencilerin ne kadan iki
yilhkegitim alrms, ne kadan
iii;veya dort
yilhkprograma giderek mezun olmustur ?
1.3.
Arasnrmamn
OnemiArastirmarun, dunyadaki gelismelere ayak uydurmak zorunda olan KKTC
Hukilmetleri ve Milli Egitim Kultur Bakanhgi Mesleki Teknik Orta Ogretim
Dairesi icerisinde kalkmma ve mesleki egitim alanlanna 1~1k tutmasi umulmaktadir.
Mesleki ve teknik ogretimin ne oranda basanh oldugunun en
iyigostergesi
-mezunlanrun durumunun belirlenmesidir, Mezunlardan elde edilecek
veriler,egitim
programlarmm degerlendirilmesinde basvurulan yollardan birisidir.
Bu arasnrmanm; Milli Egitim ve Kultur Bakanligma, Mesleki Teknik Orta
Ogretim Dairesi Mudurlugune, Meslek lisesi cahsanlanna, ogrencilere, sanayicilere,
cevredeki gene ve yetiskinlere katkida bulunacagi dusunulmektedir.
1.4.
Arasnrmamn Varsayunlarr
Varsaytmlar , mevcut arasttrma siirecini ve sonucunu onemli olcude etkileyecegi dusunulen, fakat dogrulugu desteklenmekle birlikte halen tarttsmali kuram, ilke ve uygulamalar hakkznda arasttrmactntn yapttgt gerekceli kabuldur (Kar asar, 2000, 32).
Arastirmamn varsayimlan sunlardir:
Arastirmada ele alman Universitelerin ogrenci islerinin (tutmus oldugu Ogrenci
kayitlan,
M.E.K.B. Mesleki Teknik Orta Ogretim Dairesi mezuniyet defterlerinden
alman bilgiler,
K.K.T.C. M.K.K.B. Mesleki Teknik Orta
OgretimDairesine bagh meslek
liselerinin tumunden ( 11 ) alman, mezun olan ogrecilerin isim listelerinin dogru ve
yeterli oldugu varsayilmaktadir.
1.5. Ara~t1rmanm Suurhhklarr
Arasttrmactntn normal olarak yapmak isteyip de cesitli nedenlerle
vazgecmek zorunda kaldtg; seyler, arasttrmantn stntrhklartm olusturur ( Karasar,
2002, 32 ).
Bu arastirmanm, K.K.T.C. 'de bulunan tum tmiversiteler ve tum meslek
)iselerinden mezun olan ogrenciler ile sirurh olmasi hedeflenmistir,
Meslek Liselerinden 2002-2005 yillan arasmda mezun olan ogrenciler ,
yontem acismdan betimsel tarama modeli ile .suurhdir.
1.6
Tammlar
Kalkmma :
Kalkmma, insanoglunun,
birey ve toplum olarak bilgi ve beceri smtrlanni
genisletmek suretiyle, mevcut kaynak ve imkanlardan en iyi sekilde yararlanmasi ve bu
yolda daha ustun bir hayat seviyesine ulasmasi icin, toplumu ve cevresini daha uygun
sekilde
dilzenlemesidir.
Meslek Egitimi:
Bireye i~ hayatmdaki belirli bir meslek ile ilgili bilgi, beceri ve i~
ahskanhklan kazandiran ve ferdin yeteneklerini cesitli yonleri ile gelistiren bir egitim
surecidir,
1.7. YONTEM
Arastirmarun yontemi kismmda; arasnrmarun modeli, evren ve orneklem, verilerin toplanmasi ve verilerin analizi yer almaktadir,
1.7.1.
ArasnrmamnModeli
Arastirmanm modeli, Meslek lisesi 91k1~h ogrencilerin 2002 - 2005 yillan arasmda K.K.T.C.'de bulunan universitelere devam ederek mezun olan ogrencilerin
durumlanru betimlemeyi arnaclayan genel tarama modelidir.
1.7.2.
Evren ve Orneklem:
Arastirmanm Evrenini KKTC meslek liselerininin tumunden ( 1 1 ) mezun olan
ogrenciler ve K.K.T.C. 'de bulunan Dogu Akdeniz Universitesi, Yakm Dogu Universitesi Lefke Avrupa Universitesi, Girne Amerikan Universitesi ve
Uluslararasi Kibns Universitelerinden 1990 -2005 yillan arasmda mezun olan ogrenciler olusturmaktadir.
Evren icinden aynca bir omeklem secilmemis, 1990 - 2005 yillan arasmda meslek lisesi sonrasi tlniversiteye devam ederek mezun olan 622 ogrenci evren ve orueklemi olusrurmaktadir.
1.7.3.
Verilerin
ToplanmasrVeriler asagida belirtildigi gibi toplannustir :
A - Universitelerin Ogrenci Islerinden : 1990 - 2005 Yillan. arasmda
universiteye devam ederek mezun olan meslek lisesi cikish ogrencilerin aynnnh bilgi dokilmanlan temin edilmistir.
B - Meslek Liselerinden : Arastirma kapsarm icerisinde yer alan tmiversitelerden
temin edilen bilgi dokilmanlannda bulunan eksiklikleri ortadan kaldirabilmek icin K.K.T.C. M.T.0.6.D. 'ne bagh ( 11 ) tum meslek liselerinden mezun olan ogrencilere ait isim listeleri temin edilmistir,
C - K.K.T.C. M.E.K.B. M.T.0.6.D. Defterleri : Universitelerden ve meslek
liselerinden alman Ogrenci isim listeleri kontrol amach olarak karsrlasnnlmistir.
Aynca literatur ve kaynak taramasi yapilarak 90k genis caph arastirmalar neticesinde bulgular elde edilmeye cahsilnustir,
1. 7.4. Verilerin <;::oziimlenmesi
Veriler asagida belirtildigi gibi coznmlenmistir :
A - Universitelerden alman dokumanlarda yer alan eksik ve hatali bilgiler. meslek liselerinden alman mezun ogrenci listeleri ve buna ek olarak kontrol amach sekilde M.E.K.B. M.T.0.0.D. burslu ogrenci listelerin ve diploma defterleri ile karsilastmlarak dogrulugu smanrmsnr .
•
B - Arastirrnada elde edilen veriler yuzdelik hesaplamalan yapilarak coztlmlenmistir.
1.8. Siire ve Maliyet
Bu cahsmaya Subat 2006'da baslarularak Arahk 2006'da bitirilmesi
planlanrrustir. Bu sure icerisinde yapilacak cahsmalar ve sureleri asagidaki tabloda belirtilmistir.
Tablo 1.3.
ARA~TIRMANIN SURE VE MALiYETi
Y APILACAK <;ALI~MALAR SURE
BA~LANGI<;
unts
LiTERATUR T ARAMASI SUREKLi
-
VERiLERiN TOPLANMASI 01.02.2006. 01.06.2006.
VERiLERiN <;6ZDM0 VE 02.06.2006. 01.08.2006.
YORUMLANMASI
RAPORLA~TIRMA 02.08.2006. 01.11.2006
Arasttrmantn maliyeti, verilerin
toplanacagi
universitelere.Meslek Liselerinin tumiine (mezun ogrenci listelerinin temini icin) , Milli Egitim veKultur
Bakanligtna ve kutuphanelere ulasmak icin harcanacak olan yo!
masraflari
ye kaynaklartn fotokopilerinin cekilmesidir.BOLUM2
BULGULAR VE YORUM
Bu cahsmada Kuzey Kibns Turk Cumhuriyeti Milli Egitim ve Kultur Bakanhgi
Mesleki Teknik Orta Ogretim Dairesine bagli meslek liselerinden mezun olduktan sonra K.K.T.C."de bulunan ilniversitelerden D.A.0-. , L.A.U. , G.A.0-. , U.K.0-. ve Y.D.0-.
'ne devam ederek mezun olan ogrencilerin 1992 - 2005 yillan arasmdaki on dort (
14 ) yilhk sure icerisindeki durumlanrun tespit edilmesi konusu incelenmistir.
Cahsmaya esas olan veriler universitelerin ogrenci islerinden 2000 - 2005 yillan arasmda universiteye devam ederek mezun olan meslek lisesi cikish ogrencilerin aynnnh bilgi dokumanlan temin edilmis,
Meslek liselerinden arasnrma 'kapsarm icerisinde yer alan ilniversitelerden temin edilen bilgi dokilmanlannda bulunan eksiklikleri ortadan kaldirabilmek icin K.K.T.C.
M.T.0.6.D. 'ne bagh ( 11 ) tum meslek liselerinden mezun olan ogrencilere ait isim listeleri temin edilmis,
K.K.T.C. M.E.K.B. M.T.0.0.D. diploma defterlerine bakilarak ilniversitelerden ve meslek liselerinden alman ogrenci isim listeleri kontrol amacli olarak karsilastmlmis,
Aynca literatur ve kaynak taramasi yapilarak cok genis caph arastirmalar neticesinde bulgular elde edilmeye cahsilnusur.
Bu bolumde arasnrma probleminin c;ozilmu icin toplanan verilerin analizi ve her alt amac icin elde edilen bulgular ve yorumlar yer akrnaktadir.
Arastirrna sonunda elde edilen bulgular asagrdaki 8 bashk altmda degerlendirilmis ve yorumlanrmsnr :
Meslek lisesi mezunlarmm yillara gore ilniversiteye giris oranlan ve mezuniyet
durumlan nedir ? Meslek liselerinden mezun olan ogrencilerin yil ve cinsiyete gore mezun olduklan meslek liseleri hangileridir ?
Universiteye devam eden meslek lisesi cikisli ogrencilerin tercih ettikleri Universiteler hangileridir ?
Universiteye devam eden meslek lisesi cikrsh ogrencilerin mezun olduklan meslek liseleri hangileridir ?
• Universiteye devam eden meslek lisesi cikish ogrencilerin liseden mezun
olduklan alanlar hangileridir ?
Universiteye devam eden ogrencilerin mezun olduklan programlar hangileridir ?
Universitcye devam eden ogrencilerin meslek lisesinden mezun oldugu alan
