Sinir sistemi -2

Sinir sistemi -2

Beynin evrimi



En ilkel omurgalı hayvanların beyni ve evrimi ilerlemiş hayvanların embriyolarının beyni, sinir kordonunun ucunda



Gelişmiş omurgalıda, evrimi en ileri olanın bile, bu üç kısım muhafaza edilir:

 ön beyin,

 orta beyin

 arka beyin



Evrim ilerledikçe beyinin belirli bölgeleri belirli vücut

fonksiyonlarının idarecisi haline gelmiştir.

İlkel omurgalılarda beyin

Sınav sorusu

Omurgalı beyni

4

Omurgalılarda beyinin evrimi

• İnsan beyni ne kadar kompleks olsa da az çok diğer omurgalı hayvanlarla aynı temel yapıyı gösterir.

• Üç temel birim vardır: ön beyin, orta beyin ve arka

beyin

İnsan Beyni

6

SİNİR SİSTEMİNİN GÖREVLERİ:

1- DUYULARI ALGILAMA



İçten gelen uyarıları algılar,

örnek: midenin doymasını algılaması



Dıştan gelen uyarıları algılar,

örnek: ele düşen yağmur damlasının hissedilmesi

Sınav sorusu

8

2- BİRLEŞTİRME, BÜTÜNLEME;

• Algılanan duyuların işlenmesi sürecidir

• Bilgiyi çözümler (analiz eder)

• Bazı bilgileri depolar

• Uygun yanıt/tepki için karar verir

• Varsayımda bulunabilir,

örnek: “bulutların durumuna göre birazdan yağmur yağacak ”

SİNİR SİSTEMİNİN GÖREVLERİ:

Sınav sorusu

SİNİR SİSTEMİNİN GÖREVLERİ:

3-HAREKETİ SAĞLAMA;

 kasların kasılıp-gevşemesi ve salgı bezlerinin salgı yapması gibi.

 Algılanan duyuya göre bilgi yorumlanarak emir verilir, örnek: “yağmurdan kaçmak için içeriye/kuru yere gir” gibi .

Sınav sorusu

Sinir sistemi hücre grupları

Ganglionlar: Sinir hücrelerinin (nöron) oluşturduğu hücre gruplarıdır.



Bu hücrelerin gövdelerinin etrafı hücrelerin beslenmesini sağlayan ve destek ödevi gören glia (ya da nöroglia) hücreleri ile çevrilidir.



Bu yapının etrafı bağ dokusu ile çevrilidir.

Sinir hücre gövdeleri demetler halinde bulunur. Bunlara

;



MSS de oldukları zaman nukleus,



PSS’de oldukları zaman ganglion adı verilir.



Merkezi sinir sistemi dışında bulunan ganglionlara periferal ganglion denir.

Örneğin, kalp vurumunu kontrol eden kardiak ganglion,

sindirim kanalının hareketlerini kontrol eden viseral

ganglionlar gibi

Sinir ağı

 Milyarlarca sinir hücresi ve bunların aralarındaki trilyonlarca bağlantının oluşturduğu ağ yapısı sinir sisteminin temelini oluşturur.

 Bu karmaşık ağ yapısı; tüm canlılık olaylarını ve davranışları düzenleyen bir sistem olarak görev yapar.

 Sinir sistemi fonksiyon ve anatomik açıdan ikiye ayrılır.

 Merkezi sinir sistemi(MSS)

 Periferik sinir sistemi(PSS)



Merkezi sinir sistemi (MSS): İç ve dış ortamdaki değişikliklere ne gibi yanıtların oluşturulacağı yönünde



Beyin ve medulla sapinalisten (omirilik) oluşmuştur.



Beyin kafatası kemikleri, medulla spinalis ise vertebralar (omurlar) tarafından sarılmış durumdadır.



Periferik sinir sistemi: Vücudun her yanından alınan duyu (tat, dokunma, görme, işitme, vücudun pozisyonu, ağrı, ısı, titreşim vb) bilgilerini merkeze taşıyan ve merkezden çıkan emirleri kas veya salgı bezi gibi ilgili yerlere götüren sistemdir.

SİNİR SİSTEMİ

MSS PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ

SOMATİK SİSTEM

OTONOM SİNİR SİSTEMİ

SEMPATİK PARASEMPATİK

BEYİN ^OMİRİLİK

Sinir ağı



Perferik sinir sistemi fonksiyon yönünden



Somatik sinir sistemi



Otonom sinir sistemi olmak üzere ikiye ayrılır.

 Somatik sistem dış ortamdaki

değişikliklere,

 Otonom sinir sistemi ise iç ortamdaki

değişikliklere yanıt verir.

Sinir ağı

Merkezi Sinir

Sistemi

15

Merkezi Sinir Sistemi

Sinir ve Traktus kavramı

 Aksonlar ve uzun dentritler sinir fibrilleri olarak isimlendirilirler.

Sinir fibrili demetleri:

 MSS de bulundukları zaman traktus,

 PSS’de bulundukları zaman sinir adını alırlar .

Sınav sorusu

Sinir sisteminin

Temel Organizasyonu

İki bölümde incelenir:

A. Merkezi Sinir Sistemi(MSS): Beyin ve omurilikten ibarettir.

B. Çevresel(periferik) Sinir Sistemi (PSS): duyular ve

hareketten sorumlu, kafa ve omurilik (kraniyal ve spinal) sinirlerinden oluşur.

Bu sinirler kasların, salgıbezlerinin ve tüm duyu algılayıcılarının MSS

ile bağlantısını yapar. Sınav sorusu

18

Sinir sisteminin Temel Organizasyonu

Sınav sorusu

19

Sinir sisteminin

Temel Organizasyonu

Sinir Sistemin Fonkisyonu

20

Aşamalı potansiyel

Sinir aksiyon potansiyeli Kas aksiyon potansiyeli

Duyu Motor siniri



Bir merkezi gangliondan periferal gangliona uzanan sinire preganglionik sinir, periferal gangliondan effektör organa uzanan sinire ise postganglionik sinir denir.



Sadece duyu fibrillerinden oluşan sinire duyu siniri, motor fibrilleri içeren sinire motor sinir denir.



Her 2 fibrilin karışımından oluşan sinirlere ise karışık sinirler denir.



Bir hayvanın duyu, motor ve karışık sinir liflerinin hepsi birden periferik sinir sistemini oluşturur.



Pre ve postganglionik sinir lifleriyle birlikte periferik ganglionlarda otonom sinir ^sistemini

meydana getirir.

Sinir sistemi

Sınav sorusu

Sinir sistemi organizasyon

Sınav sorusu

Sinir Sistemi İle Kontrol

• Yaşamın desteklenmesi

• Homeostazisin sağlanması

• Eylemi desteklemek üzere beden sistemlerinin etkinleştirilmesi

• Gerekmediği zaman beden sistemlerinin etkinliğinin azaltılması

• Duyguların oluşumu

• Beden duyumları

Otonom Sinir Sistemi Görevleri

Sınav sorusu

Vücut fonksiyonlarını düzenleyen ve kontrol eden

temel sistemler, sinir sistemi ve endokrin sistemdir.

26

Oysa sinir sisteminde

elektriksel iletim

söz konusudur.

Bu iki sistemin temel farkı,

bilginin iletilmesi şeklindedir.

Endokrin sistemde iletim, esas olarak

kimyasal maddelerle ^olur

Otonom Sinir Sistemi Bilgi İletim yolları

Sınav sorusu



Otonom sinir sistemi başlıca,

• Solunum

• Sindirim,

• Metabolizma

• Sekrasyon gibi

önemli vücut fonksiyonlarını düzenler ve idare ^eder.

Canlının vücut iç sistemlerinin çalışması ve düzenlenmesinde görevlidir.

Otonom sinir sisteminin tamamı beyinde hipotalamus

tarafından kontrol edilir.

Otonom Sinir Sistemi Kontrolü



Otonom sinir sistemi:

 sempatik sinir sistemi ve

 parasempatik sinir sistemi olmak üzere ikiye ayrılır.



Bu iki sistem birbiri ile zıt ama koordineli şekilde çalışır.



Örneğin; bunlardan birisi vazodilatasyon (damar genişlemesi) yapıyorsa, diğeri vazokonstriksiyon(damar daralması)

meydana getirir.

Otonom Sinir Sistemi Koorinasyon

Otonom sinir sistemi

Sempatik sinir sistemi

Ergotropik sistem

Parasempatik sinir sistemi

Trofotropik sistem

•Uyarılma aracılığı ile eyleme hazırlanma

•Kas tonüsünde artma

•Katabolik hormonların salınımı

•Geri çekilme ve enerjinin korunumu

•Kas tonüsünde azalma

•Anabolik hormonların salınımı

Otonom Sinir Sistemi yaşam modları:

30

Otonom Sinir Sistemi: organ kontrolü

Yapı Sempatik Uyarı Parasempatik Uyarı

İris Pupil dilatasyonu Pupil kontraksiyonu

Tükrük bezleri Tükürük yapımı azalır Tükürük yapımı artar

Ağız Burun mukozası

Mukus yapımı azalır Mukus yapımı artar

Kalp Atım hızı ve kasılma gücü artar Atım hızı ve kasılma gücü azalır

Akciğer Bronş kasları gevşer Bronş kasları kasılır

Mide Peristalsis azalır Mide sekresyonu artar,

motilite artar

İnce bağırsak Motilite azalır Sindirim artar

Kalın bağırsak Motilite azalır Sindirim ve sekresyon artar

Karaciğer Glikojenin glikoza dönüşümü artar

Böbrek İdrar sekresyonu azalır İdrar sekresyonu artar

Adrenal medulla

Norepinefrin ve epinefrin salınır

İdrar kesesi Kese duvarı gevşer, sfinkter kapanır

Kese duvarı kasılır, sfinkter gevşer

Otonon sinir sistemi kontrol refreks

SSS(merkezi sinir sistemi) PSS (periferik ss)

temel organizasyonu

Somatik ve Otonom Sistem Transmiterleri



Sempatik sistemin

Asetilkolin,

Adrenalin ve

Noradrenalin

salınır

Otonon sinir

transmitter

36

Otonon sinir transmitteri

Sınav sorusu

37

Sempatik Sinir Sistemi: kontrol yolları



Sempatik sistem daha çok gündüzleri etkindir.

Vücudu stres ve yardım şartlarına hazırlar.



Kalbin atışlarını hızlandırır, tansiyonu yükseltir, gözbebeğini genişletir, terlemeyi artırır, salgıları ayarlar ve nefes alışları sıklaştırır.



Parasempatik sistem, doğal koşullarda daha aktiftir.

Kalp atışlarını ve solunumu yavaşlatır.



Sempatik sistem heyecana, parasempatik sistem durgunluğa neden olur.



Örneğin Fizyoloji dinleyen öğrencilerde parasempatik sistem anlatan ise sempatik sistem aktive olur…

Sempatik Sinir Sistemi

Sempatik Sinir Sistemin etkisi



SAVAŞ ya da KAÇ tepkisi oluşur



Gözbebekleri genişler/büyür



Kalp hızlı atar, kalp kası güçlü pompalar ve kan basıncı artar



Dolaşımdaki kan önemli organlara çekilir, iskelet kaslarına ve kalp kaslarına daha fazla kan verilir



Deri terler



Soluk yolları genişler ve solunum hızlanır



Kandaki şeker seviyesi artar



Sindirim sistemindeki ve idrar yollarındaki sfinkterler kapanır.



Gelen uyarı uzun süre devam ederse sistem yükü kaldırmakta zorlanır ve sinaptik bağlantılarda ve Adrenal Bezlerde NE

salgısı azalabilir/durabilir



Ör: Final öncesi öğrenciler …



Kan damarlarında Beta

reseptörler aracılığı ile genişleme,

(Vazodilatasyon)



Alfa

reseptörler aracılığı ile daralma yapar. (Vazokonstrüksiyon)



Gözlerde, pupillada genişleme,



Ekrin ve apokrin ter bezlerini uyararak koyu, kokulu ve bol terlemeye

neden olur



Bronşlarda Beta

reseptörler aracılığı ile genişleme yapar.

Sempatik Sinir Sistemi

Sempatik Sistem



Barsak peristaltizmi ve barsak düz kasları tonusunu azaltır.



Sfinkter tonusunu arttırır.



Karaciğer, safra kesesi ve safra kanallarında inhibisyon



Üreterlerde iBöbrekte idrar miktarında azalma,



nhibisyon yapar



Böbrek üstü bezinin salgılanmasını uyarır.



Renin salgılatır (Beta1)

Sempatik Sinir Sistem

 Kan pıhtılaşmasında artma,

 Kan glükozunda artma,

 Bazal metabolizmada % 100’e varan artma

 Zihinsel aktivitede artma

 İskelet kasında glükojenolizde artma,

 İskelet kası kasılma kuvvetinde artma

Parasempatik Sinir Sistemi

43

• İstirahat şartlarında hakim olan sistemdir.

• Ana siniri Nervus Vagus’tur.

• Medulla spinalisin kranial ve sakral bölgelerinden çıkar.

• Preganglionik lifleri uzun, postganglionik lifleri ise kısadır.

• Parasempatik sistemin hem preganglionik hem de postganglionik liflerinden Asetilkolin

salgılanır.

• Parasempatik sistem kolinerjik reseptörler veya muskarinik reseptörler aracılığı ile etki

gösterir

PARASEMPATİK SİSTEM



İstirahat

şartlarında hakim olan sistemdir.



Ana siniri Nervus

Vagus’tur.

PARASEMPATİK SİSTEM:

mekanizma

45

Parasempatik sinir sistemi

 Normal koşullarda tümüyle etkin değildir

 Ach’i kullanır

 Gevşetici etkiye sahiptir

 Kan basıncını azaltır

 Visseral kan damarlarını genişletir

 Sindirim aktivitesini arttırır

Parasempatik Sinir Sistemin Etkisi



DİNLEN ve SİNDİR tepkisi oluşur.



Vücudun kendine gelmesini, dinlenme anında enerji dengesinin düzeltilmesini sağlar



Sempatik uyarıların eski haline dönmesini sağlar



Kalbin yavaşlamasını, soluk yolunun ve gözbebeklerinin eski haline(çaplarına) dönmesini sağlar



Tükürük ve barsak salgıları ile barsak

hareketlerini artırır

Sınav sorusu

Parasempatik sinir sistemi

 Retinayı fazla ışıktan korur

 Kalp hızını azaltır

 Enerjinin korunumunu sağlar

 Dinlenme ve onarımı sağlar



Periferik sinir sistemi somatik (cerebrospinal) ve otonom (autonom) sinir sistemi olmak üzere iki kısımda incelenir,



Somatik sistem vücudun dış dünya ile uyumunu sağlarken, otonom sistem iç dengeyi oluşturup muhafaza eder.



Parasempatik sistem kalp atım hızının azalması yanı sıra, atriyumların kasılma gücünde hafif bir azalmaya neden olabilir.



Deri kan damarlarında genişleme ve koroner damarlarda daralma dışında sistemik damarlara etkisi yoktur.

Parasempatik sinir sistemi

Parasempatik sinir sistemi



Gözde pupillada daralma yapar, silier kası uyarır.



Gözyaşı sekresyonunu uyarır.



Barsakta peristaltizm ve tonüsü arttırır.



Sfinkterleri gevşetir.



Tükürük bezleri, mide ve pankreastan birçok enzim içeren bol sulu sekresyon salınımını uyarır.



Safra kesesi ve kanallarında eksitasyon oluşturur.



Bronşlarda daralmaya neden olur.



Üreterleri uyarır

Sinir sistemi kısımları

Beyin sapı

52

Retiküler formasyon nörotransmitterleri üreten birkaç hücre grubuna ev sahipliği yapar.Retiküler formasyon aldığı her impulsa aynı sekilde reaksiyon göstermez. Önemli olan ve olmayanı ayırt eder. Örneğin, anne bebegin hafif bir ağlaması ile uyanırken baba etkilenmez.Retiküler formasyonu tahrip sinir sistemini aktive edici sistemden yoksun kaldığı için sürekli komaya girer (bitkisel hayat)

Retiküler formasyon

beyin sapında

bulunan ve beyin

sapı boyunca

devam eden bir

oluşumdur



Parkinson hastalığında basal ganglionlarda dejenerasyon vardır.

Parkinson hastalığındaki titreklik heyecan halinde artar.



Heyecan halinde adrenal medulladan salınan adrenalin, retiküler formasyonu uyarır ve titrekliği arttırır.



Parkinson hastalığında titreklik uykuda neden kaybolur?



Çünkü retiküler formasyon uykuda aktif değildir. Kas hareketlerinin yapılmasında, aralarında bağlantılar bulunan üç beyin bölgesinin –motor korteks, serebellum ve basal ganglionların rolü vardır.



Elektrofizyolojik araştırma sonuçları kas hareketleri başlamadan önce bu bölgelerin aktive gösterdiğini kanıtlamıştır.

53

Beyin Sapı Parkinson

Medulla spinalis

54

Omurilik (Medulla Spinalis)



Omurilik, nöral tüpün embriyolojik yönden en az değişikliğe uğrayan bölümüdür.



MSS’nin vertebral kanalı içindeki bölümü olan omurilik, ortalama 40-45 cm uzunluğunda ve 1 cm çapındadır. Silindir şeklinde olup, önde ve arkada basıktır ve baş kısmında medulla oblangata ile devam eder.



Spinal sinirlerin çıkış yerine göre servikal, torakal, lumbal ve sakral bölümlere ayrılır.



Omurilik, yapısal ve işlevsel yönden iki kısma ayrılır:



İçte substantia grisea (gri cevher),



dıştaysa substantia alba (beyaz cevher) ^yer

alır.



Gri maddenin esasını hücre gövdeleri ve miyelinsiz sinir lifleri, beyaz cevheri ise miyelinli sinir lifleri oluşturur.



Gri madde, hücre kümeleri (nukleus) ve sütunlardan

(kolumna), beyaz cevher ise yollardan (traktus) ve lif

demetlerinden (fasikulus) meydana gelmiştir.

56

Omurilik (Medulla Spinalis)

 Omuriliğin dorsal boynuzu duyusal sinirleri alır, ventral boynuzu ise motorik sinirleri alır.

 Omurilik, vücutta istemsiz davranışları ve refleksleri kontrol eder.

 Vücuttan beyine gelen sinirler omurilikte çapraz yaparak gelir.

 Bu sayede vücudun sol tarafını beynin sağ lobu, vücudun sağ tarafını ise beynin sol lobu kontrol eder

Omurilik (Medulla Spinalis)

Omurga sinirleri

Omurilik, kemik bir yapının içinde boyundan kuyruk sokumuna

kadar uzanan ve ortasında yine boydan boya bir kanal içeren

merkezî sinir sisteminin bir parçasıdır.

Omurilik



Refleksin merkezi omuriliktir.



Bazı refleksler bireyin özel eğitimiyle kazanılır, örnek: otomobil kullanmak, patenle kaymak, örgü örmek, dans etmek vb.



Bu hareketler öğrenilene kadar beyin tarafından denetlenir.



Hareketler öğrenildikten sonra beyin devreden çıkarak omurilik devreye girer.

 Bu tür hareketlerde hata yapılırsa beyin tekrar

devreye girer ve hata düzeltilir

Omurga sinirleri

Omuriliğin

sağından ve solundan düzenli sıralanmış 31 çift duyu ve motor siniri çıkar. İç kısımda gri maddeden

(perikaryonlardan veya sinir hücre gövdelerinden), dış kısımda ise sinir liflerinden (aksonlardan

veya ak

maddelerden) meydana gelmiştir

Beyinden çıkan sinirler



Cranial sinirlerin merkezleri beyin köküdür.



Kranial Sinirler 12 adettir.



Baş ve boyunun motor-duyu işlevleri kontrol eder.

Beyin sapı kaynaklıdır.



Kranial sinirlerin ilk ikisi dışında, nukleusları (merkezleri) beyin kökünde bulunurlar.



Kranial sinirlerin numaraları vardır. Ör.



1.kranial sinir deyince N.olfactorius,



10. kranial sinir deyince N.vagus anlaşılır.



İlk ikisi N.olfactorius (koku alma siniri) ve N.opticus (görme siniri) bu sinirlerin hücreleri Gövdeleri beyin

kökünde değil, MSS dışındaki ganglionlarda olmayıp

burunda koku soğanı içinde ve gözde retina içindedirler.

Kranial sinirler

Kraniyal sinirler, kafa çiftleri veya kafatası sinirleri (Latince: nervi craniales), merkezî sinir

sisteminden çıkarak çevreye

dağılan, çevresel sinir sisteminin beyinden çıkan (encephalic)

bölümüdür.

İnsandaki kraniyal sinirleri toplam 12 bölümden oluşur.

Tümü beyin tabanından çıkarak kafatasındaki deliklerden

geçerler.

• Birinci ve ikinci çiftler serebrumdan yayılır.

•Geri kalan on çift

beyinsapından yayılır.

Ön orta son beyin

Evrimi ilerlemiş bir omurgalı ve memelilerin kafatası içi sinir

sistemi yapısı beyin (cerebrum) ve beyincikten (cerebellum)

meydana gelir.

Orta beyin, en ilkel omurgalılarda beynin oldukça geniş bir bölgesini işgal eden görme merkezi halindedir, oysa

evrimi ilerlemiş omurgalılarda orta beyin küçülmüş ön ve arka beyin büyümüştür.

Ön beynin kranial kısmı cerebrum (büyük beyin)ve caudal kısmı

thalamus

ve hypothalamus ikiye ayrılır.

İnsan Beynin Kısımları

65

• Beyin, kafatası kemik sistemi içerisinde yer alır.

• Ortalama bir erişkin beyni 1300-1400 gr.’dır ve

• 100 milyar nöron ve trilyonlarca glia denen destek hücresinden oluşur.

• MSS nin beyin bölümü, bünyesinde 6 tane alt grup

• yapıyı içerir. Bunlar:

• Cerebrum (beyin) (serebral korteks),

• Cerebellum (beyincik),

• Diencephalon (thalamus, hypothalamus),

• Mesensefalon (orta beyin),

• pons,

• Medulla oblangata (bulbus) dır.

Beynin kısımları

Sınav sorusu

66

Beynin Anatomisi

Beynin kısımları Ön orta arka beyin

Sınav sorusu

Beynin

kısımları

Myelencephalon (Medulla oblongata)

69

• Beyne giren bütün sinirler omurilik soğanından geçer.

• Omurilik soğanı, istemsiz çalışan iç organların

kontrol merkezidir. Solunum, sindirim, hapşırma,

kusma, yutma, çiğneme, idrar yapma gibi refleksleri

kontrol eder

Serebellum (beyincik)



Serebellum kelimesi latince “küçük beyin”

kelimesinden gelmektedir.



Serebellum beyin sapının arkasındadır.



Serebellum serebral korteks gibi hemisferlere ayrılır ve bu hemisferleri saran bir korteksi vardır.



Serebellumun fonksiyonu proprioreseptörlerden gelen geri bildirime göre



hareket,



denge ve



postürün sağlanmasıyla ilgilidir ^.

70

Serebellum(beyincik) görevi

71

Beyinciğin işlevleri şunlardır:

•Kol ve bacaklardaki kasların birbiriyle uyumlu çalışması sağlanır.

•Kol ve bacaklardaki kasların çalışma derecesi düzenlenir.

•Aktif hareketin dengeli olması sağlanır.

Serebellumun Fonksiyonları



Kas kontrolünün her seviyesinde rol alır. Gerim refleksini artırmak için omurilik ile birlikte görev alır



Beyin sapı düzeyinde vücudun postural hareketlerinin özellikle dengenin gerektirdiği hareketlerin sürekli, düzgün ve anormal dalgalanmalara meydan vermeden yapılmasını sağlar



Beyin korteksi düzeyinde hareketin başlangıcında, güçlü ve hızlı kas kasılması gerektiğinde ekstra motor güç sağlar



Hareketi istenen noktada durdurmak için antagonist kasları tam zamanında ve uygun bir güçle uyarır (açma/kapama)



Serebellum olmadan yavaş ve hesaplanmış hareketler

oluşabilir, amaca yönelik hızlı ve istemli hareketler oluşamaz.



Bir hareketin başlangıcında agonist ve antagonist kaslarda açma/kapama sinyalleri oluşturmasıdır

Sınav sorusu

Serebellumun Fonksiyon

testi

73

Elinizi burunuzu ve arkadaşınız eline dokundurmayı

deneyin…

Serebellumun

çalışıyorsa…..

Beyin kökü (Pons bulbus-arka beyin):



Medulla oblangata.



Medulla spinalisin hemen üzerindeki 3 cm.lik kısım.

Piramidal yol lifleri burada çaprazlaşır.



Solunum ve dolaşımı düzenleyen hayati merkezler bulunur.



Uyku uyanıklık ritmini ayarlayan retiküler formasyon lifleri buradan köken alıp hipotalamusa gider.



Pons cerebri,



Pons ve serebellum (beyincik) oluşturur.



Serebellum motor fonksiyonu düzenler, kasların koordine hareketini sağlar,



kas tonüsü, gücü hareketlerdeki koordinasyon ve hareket hızından ve dengeden sorumludur.



Bilinçsiz, otomatik hareketleri düzenler.

Sınav sorusu

Beyin kökü (Pons bulbus-arka beyin):

Beyin Sapı



Omuriliğin (Medulla Spinalis) uzantısı gibidir.



Üç oluşumu kapsar



Mid brain (Orta beyin): İşitme ve görme ile ilişkili refleks merkezleri



Pons: Solunum merkezi



Medulla Oblongata: Motor yolların çaprazlanmalar

Kardiak merkez, Solunum merkez



Üç ana fonksiyonu gerçekleştirir.



İleti Fonksiyonu Serebrum ve m.spinalis arsında iletimi sağlayan tüm yollar buradan geçer



Refleks fonksiyonu Yaşam için gerekli otomatik davranışları gerçekleştirir (Yaşamsal merkezler buradadır)



Yüz ve baş bölgesinin innervasyonu Büyük ölçüde bu bölgeden yapılır.



12 kafa çiftinden (Kranial sinir) 10’nun çekirdeği burada yerleşiktir

Beyin Sapı

Diencephalon (Ara beyin)

 Diencephalon (Arabeyin): İki hemisfer arasında bulunur. Bunun için ara beyin denmiştir. Ara beyini thalamus, hypothalamus, subthalamus, metathalamus, epithalamus yapar.

 Ara beyin insanlarda önemli işlevlere sahiptir.

 Duyuların koordinasyonu (eşgüdümü), ve otonom sistem buradan idare

edilir. Sınav sorusu

Diencphalon(Ara beyin)



Ponsun üzerinde, serebrumun altında yer alır, beyin sapının en küçük bölümüdür.



Motor sistemin bileşenleri arasında özellikle serebellum, bazal gangliyonlar ve beyin yarıküreleri arasında önemli bağlantılar yapar .

Örn: Orta beynin merkezi kısmında yerleşik Substantia nigra isteğe bağlı hareketleri düzenleyen bazal gangliyonlara önemli input (girdi) verir (Parkinson hast.)



İşitsel ve görsel sistemle ilgili çekirdekleri içerir (c. superior ve c.inferior)



Bazı bölgeleri göz hareketlerinin kontrolünde önemli olan ekstraoküler göz kasları ile bağlantılıdır (III veI V cranial sinirler) IV: Troklear (Gözün üst çapraz kasları-dışa ve aşağı

hareket) (Motor)

Diencephalon (Ara beyin)



Thalamus Bilincin kapısıdır. Tüm afferent liflerden gelen uyarılar buraya uğrar, süzülür ve korteksin ilgili bölümlerine gönderilir. Derin ve yüzeyel duyular, koku duyusu hariç başa ait duyular, beyin ve beyinciğin motor uyarıları ekstrapiramidal lifler, talamusa uğrar.



Hypothalamus Üçüncü ventrikülün önündedir.

Otonomik fonksiyonları düzenler. Otonom sinir sisteminin üst düzey merkezidir. Ön hipofiz bezi aracılığı ile endokrin sistemi de kontrol altında tutar.

Ekstrapiramidal ve motor fonksiyonlarla da

bağlantılıdır.

Hipotalamus ve Talamus

81

• Thalamus Diencephalon’un en büyük alt bölümüdür. Üçüncü ventrikülün sağ ve solunda yer almıştır.

• Vücudun dışında neler olduğunu beynin bilmesini sağlar.

• Koku hariç, cerebruma giden bütün sensorik (duyusal- göz ve kulak) bilgilerin geçiş (gidiş ve geliş) bölgesidir.

• Uyanıklık halini ve uyarı olduğunda uykudan uyanışı düzenler.

Hipotalamus anatomik olarak thalamusun alt tarafında yerleşmiş olup, çok sayıda nükleustan oluşmaktadır. Hypothalamus iç ortamın düzenlenmesinde (homeostazis) çok önemli fonksiyonlara sahip bir merkezdir.Hormon salgılarının kontrolü, susama, açlık-tokluk, uyku-uyanıklık Vücut sıcaklığı, heyecan, korku, öfke gibi emosyonel (ruhsal) davranışların düzenlendiği bir yerdir. ⁸²

Hipotalamus ve Talamus

Sınav sorusu

Limbik sistem

• Limbik sistem beyin kökünün bir kısmını ve ara beynin etrafını bir halka gibi çevreler.

• Limbus halka anlamına gelmektedir. Limbik sistemin koku alma ve yeme, içme ile ilgili davranışlarda rolü vardır.

• Hipotalamus la

birlikte

• Amigdala zedelenirse, hayvan yenebilir ve yenemez şeyleri ayırt edemez

Limbik sitem



Tamamen ayrı bir beyin yapısı değildir ancak beyin sapını çevreleyen ön beyin yapılarının, frontal, parietal ve temporal lobların medial kısmında rostral beyin sapı ve diensefalonun üzerinde yer alan kesintisiz bir halka (bant) şeklindedir.



Limbik sistem hippocampus, amygdala, ant. thalamic nuclei ve limbic cortex gibi birçok beyin yapısını içerir



Bu yapılar Duygular (ör. Korku, kızgınlık, saldırganlık, koku alma (olfaction)



Temel dürtülerin (doğuştan gelen davranış modellerinin)-ör.

yemek yeme, besin arama eşleşme- ortaya çıkması Motivasyon,öğrenme ve bellek (memory) ile ilişkilidir.



Örneğin: Limbik sisteminiz iyi çalıyorsa sınavda bu bilgi aklınıza gelir… 

84

Sınav sorusu

Büyük Beyin (Beyin korteksi) (Cortex cerebri)



Duygu, irade, hafıza, düşünce, zekâ, muhakeme ve yaratıcılık gibi ruhsal fonksiyonlarını Cortex cerebri yapar.



Ayrıca iskelet kaslarının motor aktivitelerini idare eden motor merkezler ve duyuların idrak edilmesini sağlayan duyu merkezleri beyin korteksinde bulunurlar.



Beyin korteksi h.sel yapı bakımından özellikler gösteren birçok alanlara ayrılmıştır.



Bilinç zeka algılama vb. üst düzey görevler korteksin vazifesidir.

85

Beyin korteksi

86

Serebral Korteks



Beynin bütün yüzeyini örten 2-5 mm kalınlıkta, yaklaşık 2,2 m2 lik yüzey alanına sahip, koyu renkli bir örtüdür. Adı latince kabuk kelimesinden gelir.



50 milyar nöron ve sayısız sinaps içerir.



Aşırı girintili çıkıntılıdır. Yüzey alanı artırılır.



Derin katlanmalara sulcus ve keskin kenarlı çıkıntılı kısımlara girus denir.



Girus ve sulcuslar kortekse 1,5mm - 4,5mm lik bir derinlik sağlar.



Canlıların gelişmişliklerine göre sulcus ve

girusların sayısı değişir ^.

Beyin korteksi

88

• Korteks serebride görme, işitme, konuşma, bellek, yorum, el becerileriyle ilgili merkezler bulunur.

• Ayrıca, yutma, çiğneme olayları da korteks serebri tarafından başlatılır sonra refleks olarak devam eder.

• Korteks serebri 2 hemisfer (yarı küre) den meydana gelir. Her hemisferde (parietal, frontal, temporal, oksipital) 4 lop bulunur.

• Parietal loba vücudun somatik alanlarından duyular ulaşır. Bu duyuların geldiği yerlere somatik duysal alanlar denir.

• Buralardan motor alanlara bilgiler gider, motor alanlarda bu bilgilere göre cevap hazırlanır ve ilgili somatik bölgelerdeki kaslara gönderilir

Sınav sorusu

Beyin Korteksi

• Kortekste motor, duysal ve bağlantı bölgeleri bulunur.

• Görme, işitme, tat ve koku merkezleri de burada bulunur

90

Motor ve Duyu Korteksi

Bu hafta bu kadar…

91