TLT213 Genel Bilgiler ve Laboratuvar Terminolojisi (hatırlatma)

(1)

TLT213

Genel Bilgiler ve Laboratuvar

Terminolojisi (hatırlatma)

(2)

• Hastalık teşhisi, tedavisi, hastalığın ve tedavi sürecinin takibi ve tedavinin belirlenmesi, koruyucu/önleyici hekimlik, tanı amaçlı olarak da ön tanı, ve ayırıcı tanı süreçlerinde önemli role sahiptir.

• Mesleki terminoloji ise teknik uygulamalar ve raporlama sürecinde

uuslararası Kabul edilen terimlerin öğrenilmesi, kullanılması, ve

böylece iletişimde doğru bilginin alınması ve aktarılmasını sağlamak

amacıyla klinik ve temel laboratuvar personelleri için önemlidir.

(3)

Klinik biyokimya laboratuvarı ve görevi

• Klinik Biyokimya laboratuvarı genel olarak biyolojik materyallerde :

• hastalıkların tanısı,

• hastalıkların ayırıcı tanısı,

• bir hastalığın şiddetinin belirlenmesi,

• bir hastalığın tedavisinin (sağaltımının) izlenmesi,

• bulgu vermeyen bir hastalığın ortaya çıkarılması amacıyla laboratuvar analizleri yapılır.

Bunlara ek olarak sağlıklı bireyler için hastalık oluşmadan rutin veri

sağlanması amacıyla, bebek ve çocuklarda büyüme ve gelişimin

izlenmesi gibi hastalıktan bağımsız durumlarda da analizler yapılabilir.

(4)

• Laboratuvarda gerçekleştirilen analizler verdikleri sonucun niteliğine göre 2 genel grupta toplanırlar:

• Kalitatif (nitel) analizler: Tanımlama testleridir; sonuçları var-yok veya pozitif- negatif olarak ifade edilir.

• Kantitatif (nicel) analizler: Miktar veya aktivite belirleme analizleridir;

sonuçları miktar veya aktivite büyüklüğünü gösteren bir sayı ve birimle ifade

edilir.

(5)

• Teşhis (diagnoz) : tanı ve ayırıcı tanılar hastalığın teşhisinde, tedavi için doğru teşhisin konulmasında

• Prognoz/seyir : hastalığın prognozu uygulanan tedavinin hastalığın gidişatına olan etkisini açıklar.

• Hastalık teşhsinde kullanılan «tanı yöntemlerinden elde edilen sonuçlara laboratuvar bulguları» denir.

• Bu bulgular tedavinin değişik dönemlerinde yapılan testlerle güncel olarak elde edilir ve kıyaslanır. «hastalık patolojisini»

tanımlayan parametrelerde (değişkenlerde) azalma eğilimi varsa, tedaviye olumlu yanıt verilmiş demektir. Bu durumda hastalığın prognozu iyidir denir. Tam tersi durumda prognozu kötüdür denir.

• Hastalık prognozu hastaların morbidite ve mortalite düzeyinibelirlemede önemlidir.

• Morbidite: hastalık süreci,

• Mortalite: ölüm, ölüme yakınlık.

(6)

• Morbidite (morbidity): latince morbidus, hasta , sağlıksız anlamındadır.

• Herhangibir nedenden dolayı ortaya çıkmış olan hastalık tablosu, engellilik, veya zayıflamış sağlık tablosu olarak tanımlanır.

• Mortalite (mortality) : Ölüm, ölüm oranı, öümlülük.

• Morbidite özetle hastalığın görülmesi, morbidite oranı hastalığın görülme oranıdır.

• Yaşlanma (Senescence) biyolojik olarak yaşlanmayı tanımlar.

• Tedavi ve Kür farkı:

• Kür tamamen hastalık tablosu yada tıbbi durumun ortadan kalkmasıdır.

• Tedavi (Sağaltım) ise Sağlığı bozulmuş olan bireyi sağlıklı duruma kavuşturma amacıyla yapılan tıbbi işlemler bütünüdür. Özel tedavi şekillerine terapi adı verilmektedir.

• Tedavi Türleri:

• Radikal tedavi: Hastaligin nedenini tamamen ortadan kaldiracak sekilde yapilan tedavi seklidir.

• Palyatif (semptomatik) tedavi: Hastaligin nedenini tamamen ortadan kaldirmadan, sadece ilain kullanildigi sure içinde belirtileri ve semptomlari azaltan veya yavaslatan böylece hastalik siddetini azaltacak sekilde yapilan tedavi seklidir.

• Ampirik tedavi: Belirli bir mantiksal temeli olmadan, bazi yetkisiz kisilerin tavsiyesi veya bazi geleneksel kullanim temellerine dayanarak yapilan tedavi seklidir.

• Profilaksi: Hastalik olusmasinin engellenmesi demektir.

(7)

• Gelişmiş bir klinik biyokimya laboratuvarında bulunması gereken bölümler:

• -İdari bölüm

• -Kan alma ve numune kabul bölümü

• -Serum ayırma bölümü

• -Biyokimyasal analizler bölümü

• -Hormon analizleri bölümü

• -İdrar ve gaita analizleri bölümü

• -Kan gazları ve elektrolit analizleri bölümü

• -Elektroforez bölümü

• -Manuel deneyler bölümü

• -Araştırma ve metabolizma bozuklukları bölümü

• -İlaç analizleri bölümü

• -Çözelti ve kit hazırlama bölümü

• -Distile, diyonize, redistile su üretimi, malzeme yıkama-kurutma-sterilizasyon bölümü

• -Ambar ve soğuk depo

• -Acil laboratuvarı

• -Bilgi işlem merkezi (hastane bilgi sistemi ağına bağlı)

(8)

Mesleki Terminoloji ve Laboratuvarlarda EtkinÇalışma Şartlarının oluşması

• Doğru terminoloji iletişimin temelidir.

• Laboratuvar ortamında karşılaşılan her problem, kaza veya herhangi bir olumsuzluk hem çalışan hem hasta sağlığı açısından risk anlamına gelir.

• laboratuvarda karşılaşılacak kimyasala maruz kalma gibi bir kaza durumunda:

• Örnek:

Maruz kalınan kimyasalın ne olduğu, hangi işlem sırasında, ne kadar süreyle maruz kalındığının net ifadesi için laboratuvarların mesleki ortak dilin yani terminolojisinin kullanılması sorumluların tedbir ve uygun tedavinin sağlanması için doğru adım atmalarını sağlayacaktır.

• Diğer taraftan bir numune analizinde karşılaşılacak problemin doğru çözümü yine bu analiz ve oluşan problemin net ve doğru ifadesiyle sağlanabilir.

• Dolayısıyla yer, mekan ve şartlar göz önüne alınmaksızın, doğru iletişim için doğru

terminoloji kullanımı şarttır.

(9)

Klinik kimya laboratuvarı Temel Teknikleri (Türkçe-İngilizce adları verilmiştir)