Kırıklarda sağaltım Kırıklarda sağaltım
yöntemleri yöntemleri
Prof. Dr.
Prof. Dr. Ümit KAYA Ümit KAYA
Ankara Üniversitesi Veteriner Ankara Üniversitesi Veteriner
Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji
Bilim Dalı
Bilim Dalı
Sağaltım yönteminin Sağaltım yönteminin seçilmesinde ana ilke seçilmesinde ana ilke
Hayvanın genç ya da yaşlı Hayvanın genç ya da yaşlı
Kırığın yeni ya da eski Kırığın yeni ya da eski
Basit ya da komplike olması Basit ya da komplike olması
Kırığın kemikte oluştuğu bölgeye Kırığın kemikte oluştuğu bölgeye
göre en uygun sağaltım yöntemini göre en uygun sağaltım yöntemini
seçmek gerekir.
seçmek gerekir.
Etkili bir tedavi metodunun seçiminde Etkili bir tedavi metodunun seçiminde
göz önüne alınacak kurallar göz önüne alınacak kurallar
Kırığın redüksiyonu sağlandıktan sonra başarılı bir kırık tedavisi (iyileşme) için öncelikle yeterli immobilizasyon
sağlanmalıdır.
Kırıkların Redüksiyonu Kırıkların Redüksiyonu
Kırıkların redüksiyonu ayrılmış olan kırık fragmanlarının normal anatomik
pozisyonuna uygun hale getirilmesi için
yapılan işlemlerdir.
Kaslar sürekli kontraksiyon halindedir (normal tonus)
Eklem bölgelerinde fleksor ve ekstensorlar birbirini destekler
Kemik kırıldığında zıt etkili kaslar minimal olarak kasılır ve kemiğin üst üste binmesi, kayması ve
kısalması şekillenir.
Bölgedeki yumuşak dokuların travması ile kasların spastik kontraksiyonu artar.
Kontraksiyon ve birbirini üzerine binme öncelikle kas kökenlidir ve genel anesteziye veya gerekli
olduğunda kas gevşetici ilaçlara
yanıt verir.
Üzerinden zaman geçtikçe bölgedeki yangı ve proliferatif değişiklikler
kontraksiyonu kalıcı hale getirir redüksiyon güçleşir.
Kas spasmı sonucu oluşan çekilme genel Kas spasmı sonucu oluşan çekilme genel anestezi altında bile kalıcı ve sürekli
anestezi altında bile kalıcı ve sürekli olabilir.
olabilir.
Anatomik pozisyona getirme maksimum
stabilite sağlamada etkilidir.
Kırığın alt ve üst eklemi dikkate alınarak rotasyonel stabilite düzeltilmelidir.
Cranio kaudal yönlü axial bükülmeler bacak kısalmadığı sürece tolore
edilebilir.
Hafif medial angulasyon varus tolore edilebilir dışa açılanma fonksiyon
kaybına neden olur valgus
Eklem için kırıklarda anatomik
pozisyonuna göre fikzasyon önemlidir.
Açık Redüksiyon Açık Redüksiyon
Bazı kırık tiplerinde dıştan Bazı kırık tiplerinde dıştan redüksiyon oldukça güçtür.
redüksiyon oldukça güçtür.
Bazı olgularda da radyolojik Bazı olgularda da radyolojik
inceleme sonunda inceleme sonunda
interpozisyon durumu tespit interpozisyon durumu tespit
edilmiş olabilir.
edilmiş olabilir.
Bu durumlar operatif olarak Bu durumlar operatif olarak kırık bölgesine ulaşılarak ve kırık bölgesine ulaşılarak ve
manüplatif yolla fragmentlerin manüplatif yolla fragmentlerin
redüksiyonu gerçekleştirilir.
redüksiyonu gerçekleştirilir.
Endikasyonları Endikasyonları
Stabil olmayan ve komplike kırıklarda Stabil olmayan ve komplike kırıklarda
Üzerinden zaman geçmiş kırıklarda Üzerinden zaman geçmiş kırıklarda
Eklem yüzeyini içeren kırıklarda Eklem yüzeyini içeren kırıklarda
İnternal fikzasyonun endike olduğu İnternal fikzasyonun endike olduğu kırıklarda
kırıklarda
Kırıkların İmmobilizasyonu Kırıkların İmmobilizasyonu
İmmobilizasyon (stabilizasyon) kemik İmmobilizasyon (stabilizasyon) kemik fragmanlarının iyileşme süresince
fragmanlarının iyileşme süresince hareketsiz kalması amacıyla
hareketsiz kalması amacıyla sabitlenmesidir.
sabitlenmesidir.
Fragmanları stabilize etmenin amacı Fragmanları stabilize etmenin amacı deplasmanın, açılanmanın ve
deplasmanın, açılanmanın ve
rotasyonun önlenmesi ve tedavi rotasyonun önlenmesi ve tedavi
süresince anatomik düzgünlüğün süresince anatomik düzgünlüğün
bozulmasının engellenmesidir.
bozulmasının engellenmesidir.
Kompresyon Kompresyon
Distraksiyon Distraksiyon
Rotasyon Rotasyon
Bükülme Bükülme
Kayma Kayma
İdeal fikzasyon metodu İdeal fikzasyon metodu
şunları sağlamalıdır şunları sağlamalıdır
1. 1. İlk operasyondan kırık iyileşene İlk operasyondan kırık iyileşene kadar aralıksız olarak kırıkların kadar aralıksız olarak kırıkların
stabilizasyonunu korumalıdır.
stabilizasyonunu korumalıdır.
2. 2. Erken basmaya izin vermelidir. Erken basmaya izin vermelidir.
3. 3. İyileşme periyodu süresince İyileşme periyodu süresince
birçok eklemin kullanımına izin birçok eklemin kullanımına izin
vermelidir.
vermelidir.
Operatif olmayan ya da
konservatif kırık tedavi metotları
Kafes istirahati
Robert jones bandaj
Cast ve splint (eksternal coaptation)
Thomas splint
Operatif Kırık tedavi metotları
Eksternal iskelet fikzasyonu
İntramedüller pinler (steinmann pinler, rush pinleri, interlocking çiviler)
Ortopedik teller
Kemik vidaları
Kemik Plakları
Klasik kafes istirahati Klasik kafes istirahati
Basit bir fissur veya fragmentlerin deplase olmadığı ve özellikle de raşitik hayvanlarda görülen yaş ağaç kırıklarında ve belirgin
açılanmanın oluşmadığı olgularda en az 2 hafta süreyle genişçe bir kafeste ya da fazla hareket
etmeyeceği bir ortamda muhafaza edilmesiyle kırığın herhangi bir
komplikasyon göstermeden
spontan olarak iyileşmesi
sağlanabilir.
Kapalı redüksiyon ve eksternal bandajla fikzasyon
Bazı diyafizer basit kırıklar, operatif girişimde bulunmadan dıştan yapılacak bir müdahale ile redüksiyon yapılabilir. Redüksiyonu
kolaylaştırmak için sedasyon veya genel anestezi
gerekebilir. Redüksiyon sağlandıktan ve bacağın
anatomik situsu kontrol edildikten sonra bandaj
uygulaması ile sabitlenebilir.
Bandaj uygulamaları Bandaj uygulamaları
Fragmanları deplase Fragmanları deplase olmamış angulasyon olmamış angulasyon
deformitesi bulunmayan, deformitesi bulunmayan,
fragmentler arasına fragmentler arasına
herhangi bir yumuşak herhangi bir yumuşak
dokunun girerek dokunun girerek
interpozisyon interpozisyon
göstermeyen olgularda göstermeyen olgularda
kırık kemiğin kırık kemiğin
hareketsizliğini sağlamak hareketsizliğini sağlamak
için bandaj uygulamalarına için bandaj uygulamalarına
başvurulur.
başvurulur.
Destekli bandaj Destekli bandaj
Alçılı bandaj Alçılı bandaj
Endikasyonları Endikasyonları
Dirsek ve diz eklemi altındaki Dirsek ve diz eklemi altındaki kapalı kırıklar
kapalı kırıklar
Kapalı redüksiyona uygun kırıklar Kapalı redüksiyona uygun kırıklar
Redüksiyondan sonra kısalma ve Redüksiyondan sonra kısalma ve distraksiyona karşı relatif olarak distraksiyona karşı relatif olarak
stabil olan kırıklar
stabil olan kırıklar
Bandajın uygulama süresince Bandajın uygulama süresince aşırı eklem sertliğine ve kas aşırı eklem sertliğine ve kas
atrofisine neden olmadan hızla atrofisine neden olmadan hızla
iyileşebilecek kırıklar iyileşebilecek kırıklar
Yaş ağaç kırıkları Yaş ağaç kırıkları
Periostal katın sağlam olduğu Periostal katın sağlam olduğu geç hayvanlardaki uzun kemik geç hayvanlardaki uzun kemik
kırıkları kırıkları
İmpaksiyon kırıkları İmpaksiyon kırıkları
Preoperatif bandaj Preoperatif bandaj
uygulaması uygulaması
Unstabil kırıklar, devam eden Unstabil kırıklar, devam eden yumuşak doku yaralanmalarını yumuşak doku yaralanmalarını
minimuma indirmek ve hastanın minimuma indirmek ve hastanın
konforunu arttırmak için bandaja konforunu arttırmak için bandaja
alınmalıdır.
alınmalıdır.
Eksternal splintler geçici Eksternal splintler geçici
ekstremite desteği olarak ya da ekstremite desteği olarak ya da
primer kırık sağaltımında primer kırık sağaltımında
stabilizasyon materyali olarak stabilizasyon materyali olarak
kullanılabilir.
kullanılabilir.
Robert-Jones bandaj Robert-Jones bandaj
Robert jones bandaj kalın bir pamuk bandajıdır bir splint görevi görür ve
ödemi kontrol eder.
Robert-Jones bandaj Robert-Jones bandaj
Robert-jones bandajın genellikle Robert-jones bandajın genellikle ilk yardım önlemlerinde kırıkların ilk yardım önlemlerinde kırıkların
geçici immobilizasyonu için geçici immobilizasyonu için
sıklıkla kullanılmasına rağmen sıklıkla kullanılmasına rağmen
bu bandaj yavru köpeklerdeki bu bandaj yavru köpeklerdeki
genu ve dirsek eklemi altındaki genu ve dirsek eklemi altındaki yaş ağaç kırıkları veya deplase yaş ağaç kırıkları veya deplase olmamış epifizeal ayrılmalarda olmamış epifizeal ayrılmalarda
etkili immobilizasyon metodu etkili immobilizasyon metodu
olarak uygulanabilir.
olarak uygulanabilir.
Robert-Jones bandaj Robert-Jones bandaj
Bandaj genellikle iyi tolore edilir Bandaj genellikle iyi tolore edilir ve 2-4 haftalık periyotlarda
ve 2-4 haftalık periyotlarda yerinde bırakılır.
yerinde bırakılır.
Pamuğun sıvı çekmesine bağlı Pamuğun sıvı çekmesine bağlı dermatitis ve cerrahi yara
dermatitis ve cerrahi yara
kontaminasyonu gelişebilir.
kontaminasyonu gelişebilir.
Ek rijidite tel çerçeve, Ek rijidite tel çerçeve,
bükülmüş fiberglass splint bükülmüş fiberglass splint
veya şekillendirilmiş veya şekillendirilmiş
destek materyallerinin destek materyallerinin
bandaj üzerine bandaj üzerine
uygulanması ile uygulanması ile
sağlanabilir.
sağlanabilir.
İnce bandaj materyalli İnce bandaj materyalli
(pamuk) (pamuk)
Robert Jones bandaj Robert Jones bandaj
Eklem cerrahisi, kırık Eklem cerrahisi, kırık tedavisi bu bandaj ek tedavisi bu bandaj ek
destek amacıyla kullanılır.
destek amacıyla kullanılır.
Normal R-J bandaja göre Normal R-J bandaja göre
daha ince pamuk materyal daha ince pamuk materyal kullanılır. Sargı bezi ile de kullanılır. Sargı bezi ile de
daha az basınç uygulanır.
daha az basınç uygulanır.
Cast ve splints (eksternal Cast ve splints (eksternal
coaptation) coaptation)
İyileşme olana kadar kırığın İyileşme olana kadar kırığın
immobilizasyonunda splint ve immobilizasyonunda splint ve
cast kullanımı eksternal cast kullanımı eksternal
fikzasyon veya koapitasyon fikzasyon veya koapitasyon
olarak isimlendirilir.
olarak isimlendirilir.
Destek materyali kullanılarak Destek materyali kullanılarak yapılan bandaj
yapılan bandaj
Destekli bandaj Destekli bandaj
Destekli bandaj Fragmentlerin Destekli bandaj Fragmentlerin redüksiyonu sağlandıktan
redüksiyonu sağlandıktan sonra, ilgili bacağı ayak sonra, ilgili bacağı ayak
ucundan başlamak üzere ucundan başlamak üzere
proksimale doğru, önce bir sargı proksimale doğru, önce bir sargı
bezi, onun üzerine pamuk bezi, onun üzerine pamuk
sararak dolaşımı sararak dolaşımı
engellemeyecek ve dekübitisleri engellemeyecek ve dekübitisleri önleyecek bir tabaka yerleştirilir.
önleyecek bir tabaka yerleştirilir.
Bunun üzerine yine aşağıdan yukarıya Bunun üzerine yine aşağıdan yukarıya
olmak üzere sargı bezi uygulanır. Bacağın olmak üzere sargı bezi uygulanır. Bacağın formuna uygun ölçülerde hazırlanmış olan formuna uygun ölçülerde hazırlanmış olan
destek materyallerinden uygun olanları destek materyallerinden uygun olanları konarak üzerinden birkaç kat sargı bezi konarak üzerinden birkaç kat sargı bezi
dolandırılmak suretiyle ilgili ekstremitenin dolandırılmak suretiyle ilgili ekstremitenin
hareketsizliği sağlanır.
hareketsizliği sağlanır.
Bandaj üsten Bandaj üsten flasterlerle
flasterlerle tutturularak tutturularak
ekstremiteye tespiti ekstremiteye tespiti
sağlanır. Genellikle sağlanır. Genellikle
bandajın 3 hafta bandajın 3 hafta yerinde kalması yerinde kalması
sağlanmalıdır.
sağlanmalıdır.
Oluklu splint (cebire) Oluklu splint (cebire)
Oluklu splint plastik metal ve bandaj Oluklu splint plastik metal ve bandaj materyallerinden yapılmasına rağmen materyallerinden yapılmasına rağmen
bunun için ticari olarak üretilmiş bunun için ticari olarak üretilmiş
materyallerde söz konusudur.
materyallerde söz konusudur.
Spica splint Spica splint
Spica splint etkilenmiş bacağı ve Spica splint etkilenmiş bacağı ve gövdeyi sarar, genellikle
gövdeyi sarar, genellikle femur ve femur ve humerus
humerus kırıklarında geçici splint olarak kırıklarında geçici splint olarak uygulanır. Bu kemik kırıklarında
uygulanır. Bu kemik kırıklarında
uygulanan internal fikzasyona destek uygulanan internal fikzasyona destek
amacıyla da uygulanır.
amacıyla da uygulanır.
Eksternal destekli bandajın Eksternal destekli bandajın
avantajları avantajları
Herhangi bir cerrahi müdahale Herhangi bir cerrahi müdahale
gerektirmemektedir. Böylece yumuşak gerektirmemektedir. Böylece yumuşak
dokuların travması da önlenmiş dokuların travması da önlenmiş
olmaktadır.
olmaktadır.
Çok kısa anestezi kullanımı Çok kısa anestezi kullanımı gerekmektedir.
gerekmektedir.
Daha az materyal gerekli olmaktadır. Daha az materyal gerekli olmaktadır.
Daha düşük maliyetler elde edilmektedir. Daha düşük maliyetler elde edilmektedir.
Destek materyalleri Destek materyalleri
Kırıkların Kırıkların
immobilizasyonu immobilizasyonu
için casts için casts kullanımı kullanımı
veteriner ortopedi veteriner ortopedi
alanında oldukça alanında oldukça
yaygındır.
yaygındır.
1.
Kolayca uygulanmalı
2.
Uyumu kolay olmalı
3.
Yüksek sağlamlık ve hafiflik oranına sahip olmalı
4.
Kolayca hazırlanmalı
5.
Maksimum dayanıklılığa hızla ulaşmalı
6.
Ucuz ve tekrar kullanılabilir olmalı
7.
Kolayca uzaklaştırılabilir olmalı
8.
İrritan olmamalı
9.
Radiolucent olmalı
Askılı Bandajlar Askılı Bandajlar
(Basmayı engelleyen) (Basmayı engelleyen)
Velpeau bandajı Velpeau bandajı
Bu bandaj omuz ve Bu bandaj omuz ve
skapula yaralanmalarında skapula yaralanmalarında immobilizasyon amacıyla immobilizasyon amacıyla
kullanılır. Sargı bezi pati kullanılır. Sargı bezi pati
çevresine sarılır. Bacak çevresine sarılır. Bacak
flekse edilir ve bandaj flekse edilir ve bandaj
omuzun lateral düzeyine omuzun lateral düzeyine
kadar kaldırılır.
kadar kaldırılır.
Carpal fleksiyon bandajı Carpal fleksiyon bandajı
Bu bandaj omuz Bu bandaj omuz ve dirsek eklemi ve dirsek eklemi
kısmen kısmen
hareketliyken hareketliyken
basmayı basmayı
engelleyen engelleyen
bandajdır.
bandajdır.
Ehmer askısı (bandajı) Ehmer askısı (bandajı)
Arka ekstremiteyi askıya almak için Arka ekstremiteyi askıya almak için kullanılır.
kullanılır.
Kalça çıkılarında etkili. Kalça eklemi Kalça çıkılarında etkili. Kalça eklemi kırıklarında ilk yardım amacıyla
kırıklarında ilk yardım amacıyla kullanılmaz. Bu fragmanların
kullanılmaz. Bu fragmanların
deplasmanına ve daha fazla ağrıya deplasmanına ve daha fazla ağrıya
neden olur.
neden olur.
Robinson/ASPCA askısı Robinson/ASPCA askısı
Kalça ve diz ekleminin pasif Kalça ve diz ekleminin pasif
hareketlerine izin vererek basmayı hareketlerine izin vererek basmayı
engellemede etkili bir bandaj ehmer engellemede etkili bir bandaj ehmer
askısından daha kolay ve askısından daha kolay ve
komplikasyon gelişiminde daha komplikasyon gelişiminde daha
azdır.
azdır.
Fakat kalça eklemi çıkığında ehmer Fakat kalça eklemi çıkığında ehmer askısı kadar etkili değil.
askısı kadar etkili değil.
Thomas Splint Thomas Splint
Kırılan kemiğin bağlı olduğu Kırılan kemiğin bağlı olduğu ekstremiteyi içine alarak,
ekstremiteyi içine alarak, onu hareketsiz tutacak onu hareketsiz tutacak
tarzda yapılan bir nevi tarzda yapılan bir nevi çemberli sabit baston çemberli sabit baston
diyebileceğimiz diyebileceğimiz
düzenlemeye “
düzenlemeye “ Thomas Thomas splint uygulaması
splint uygulaması ” denir. ” denir.
Bandaj destek materyallerinin Bandaj destek materyallerinin
bakımı bakımı
Robert jones bandaj, destekli bandaj Robert jones bandaj, destekli bandaj veya vücudu saran bandaj
veya vücudu saran bandaj
uygulamasından sonra parmak uçları uygulamasından sonra parmak uçları
günde iki defa şişme kontrolü günde iki defa şişme kontrolü
yapılmalıdır.
yapılmalıdır.
Bandaj veya destekli bandaj temiz ve Bandaj veya destekli bandaj temiz ve kuru tutulmalıdır. Eğer dış ortam ıslak kuru tutulmalıdır. Eğer dış ortam ıslak
ise bandajın üzerine bir naylon poşet ise bandajın üzerine bir naylon poşet
geçirilir.
geçirilir.
Bacak irritasyon ve akıntılar yönünden Bacak irritasyon ve akıntılar yönünden kontrol edilmelidir. Eğer bunlar fark
kontrol edilmelidir. Eğer bunlar fark edilirse bandaj ve splint
edilirse bandaj ve splint uzaklaştırılmalıdır.
uzaklaştırılmalıdır.
Komplikasyonlardan sakınmak için Komplikasyonlardan sakınmak için eksternal splintler kurallarına uygun eksternal splintler kurallarına uygun
şekilde uygulanmalı ve dikkatli bir şekilde uygulanmalı ve dikkatli bir
şekilde takip edilmelidir.
şekilde takip edilmelidir.
Eksternal splintle gözlenebilenecek yaralanmaların Eksternal splintle gözlenebilenecek yaralanmaların çoğunluğu hafif düzeydedir (örn. splintin distalinde çoğunluğu hafif düzeydedir (örn. splintin distalinde
bacağın şişmesi, splintin kayması, deride sıyrık, bacağın şişmesi, splintin kayması, deride sıyrık,
zedelenme) zedelenme)
Ciddi komplikasyonlar da (örn. kırık kaynamaması, Ciddi komplikasyonlar da (örn. kırık kaynamaması, işkemik nekrozdan kaynaklı bacağın kaybedilmesi) işkemik nekrozdan kaynaklı bacağın kaybedilmesi)
oluşabilir.
oluşabilir.
