I JSTF
H A F İ F BETON ve ISVEÇTE KULLANILIŞI
Tercüme eden: Bülent YUngül
Hafif beton 30 senedenberi muhtelif inşaat elemanlarında kullanılmaktadır; bu sahadaki endüstri zamanla inkişaf ederek bugünkü halini almıştır.
Halen İsveçte inşa edilen binaların % 70 i kısmen veya tamamen hafif malzeme ile kurulmuşlardır; bilhassa kimyevi su-rette elde edilen boşluklu beton en çok kullanılandır.
İsveçte hafif beton sanayiini geniş ölçüde kurmuş ve terakki ettirmiş olan «Ytong şirketinin» çalışmaları bilhassa şayanı tak-dirdir.
Şimdi evvelâ hafif beton elde edilmesine ait umumi esas-ları gözden geçirelim.
Hafif beton imali başlıca 4 usulle mümkün olmaktadır: 1. — Bilhassa birleşik devletlerde ve bazı diğer memleket-lerde pek revaçta olan hafif aglomere kullanılmak suretile hu-susî makinelerle imal edilen inşaat bloklarıdır.
2. — İri bos bloklar.
3. — Köpürtülmek suretile boşluklu hale getirilen beton. 4. — Kimyevi vasıtalarla boşluklu beton elde edilen sistem. Bu son katagoride elde edilen betonun kesafeti diğerlerine nazaran bir hayli düşük olup, mukavemet emsali de daha yük-sektir; esasen İsveçte tekâmül eden ve diğer memleketlerde de bilhassa kullanılan bu şekildir.
İSVEÇTE H A F İ F BETONUN KULLANILMASI: Bugün en çok kullanılan Ytong hafif betonu, İsveç piya-sasının ihtiyacını karşılayabilmek için 6 fabrikada imal edilmek-te olup günlük istihsali 2000 m3 civarındadır. Altıncı fabrika en son 1954 ağustosunda faaliyete geçmiştir.
Bütün bu istihsalin % 80-90 ı muhtelif eb'ad ve şekilde standart bloklar imaline aittir. Diğer kısım betonarme plak-lar, çatı dalleri, izolan levhaplak-lar, kapı ve pencere lentolarıdır.
Bu standar bloklarla 5 katlı binalar yapmak mümkündür. Ytong plâkları 18 kata kadar betonarme karkas malzemesi olarak da kullanılabilmekte ve büyük ekonomiler sağlamakta-dır. Ahşabı az ve pahalı olduğu memleketlerde kalıp olarak çok istifadelidir.
İsveçte diğer memleketlerdeki, yapılanın aksine olarak, bu izolan maddelerle binaların dışı da kaplanmakta ve böylece fev-kalâde bir termik izolasyon elde edilmektedir, esasen hafif be-tonun sathı, normal betondan daha da iyi sıva tutmaktadır.
U C U Z İ M A L Â T
«Ytong» hafif betonu muhtelif cinste silisli malzeme (kum, maşfer, letiye, sünger taşı) ile sönmüş kireçten elde edilir. Kireç burada ehemmiyet itibarile ikinci derecede kalmaktadır, dolo-mitli olmayan bütün kalkerler istifadelidir. Bu imalâtla maliyet gayet düşüktür. Bir metre küp Ytong betonu elde etmek için 2 saatlik amele mesaisi kâfi gelmektedir.
Bloklar testere ile kesilebilir
İ M A L A T M E T O D U
Kireç ve silisli maddeler evvelâ kırılıp, ezilmekte, toz hali-ne getirilmekte ve incelik derecesi itina ile kontrol edilmektedir. Karıştırma ve üfleme ile homojen hale getirilen toz ha-lita fabrikanın diğer kısmına gönderilerek içine su ve bilâhare Alüminyum veya kÖDÜrtiicü bir madde ilâve edilmektedir. Bü-tün bu kullanılan malzemelerin dozajına göre muhtelif ke-safette beton elde edilir.
\
• • • %M.
flpi
%
Pencere lentoları aynı malzemedendir.
10 tuğlaya tekabül eden bir blok
Bilâhare karışım, kalıplara dökülerek orada soğutulur, ha-raret muayyen bir dereceye düşünce blok ve levhalara kesilerek
10 atm. lik tazyikte buhar altında etüve sevkedilir.
Böylece hafif betonun bir an önce sertleşmesi ve piyasaya arzolunması temin edilmiş olur.
H A F İ F YTONG BETONUNUN T E K N İ K HASSALARI! Kullanıldıkları yerlere göre Ytong betonu muhtelif kesafet-lerde imal edilmiştir. Takriben % 60 ı normal bir kesafette olup umumiyetle 3 kata kadar olan binaların haricî duvarlarını inşa etmek için kullanılmaktadır. Ahşap binaların temellerinde kul-lanılan blokların ezilme gerilmesini İsve: 1950 nizamnamesi 3 kg/cm2 olarak tesbit etmiştir.
Kesafeti 0,65 olan bloklar dahilî ve harici duvarlarda kul-lanılmakta olup_ ezilme emniyet gerilmesi 6 kg/cm2 yi geçme-mektedir. Betonarme döşeme ve çatı plâklarının ise kesafeti 0,40 civarındadır.
P L Â K L A R
Muhtelif yerlerde ve bilhassa duvarlarda bölme olarak kul-lanılan plâklar 7 cm. den 25 cm. ye kadar muhtelif kalınlıkta tiplerdir. Kesafetleri 0,5 olup en çok kullanılan inşaat eleman-larıdır. Büyük bloklar halinde süratle inşa edilip büyük bir eko-nomi saklamaktadırlar.
ÇATI PLAKLARI
Çatıda kulan ilan Ytong plâkları normal 0,5 kesafette be-tonla imal edilmekte olup gayet basit bir sistemle yerlerine kon-maktadır. Plâkların arasında bulunan yuvaya çelik çubuklar o-turtulmakta bilâhare bu aralara beton dökülerek yekpare bir küt-le elde edilmektedir.
Yalnız fazla rutubetli memleketlerde çelikleri pastan ko-rumak için tedbirler almak veya başka bir sistem düşünmek lâzımdır.
DÖŞEME PLÂKLARI
Ytong döşeme plâkları, çatı plâkları gibi aynı prensiple i-mâl edilmektedir. Mukavemetleri, yüklenecekleri ağırlıklara ve yerlerine göre hesaplanmışlardır.
Döşeme plâkları umumiyetle 0,7 kesafetinde, ve en iyi bir akustik izolandırlar. 1 0 0 x 6 5 x 1 0 cm. eb'adında ve 0,65 kesafe-tinde plâklar en çok kullanılan tiplerdir, bunların kalınlıkları yerlerine ve alacakları yüklere tâbi olarak değişirler.
Çelik bir iskelet üzerine harçla tesbit edilmek suretiyle yerleştirilirler. Bu metot Avrupada delikli bloklarla yapılan dö-şeme tarzına benzemektedir.
BAŞKA M E M L E K E T L E R D E İMALÂT
Bugün artık «Ytong» hafif beton imalâtı İsveçin hudut-larını aşmış, yabancı memleketlere yayılmıştır. «Ytong» Norveç-te Oslo'nun 60 km. şimalinde «Hokksund» fabrikasında imal edilmeye başlanması, Polonyada 3 fabrikada, Almanyada 3 fab-rikada, Belçikada «Anvers» ve Calgary de, Alberta eyaletinde. Kanada da kurulmuştur. Hayfa ve Telaviv arasında «The Israel Ytong Corporation Ltd.» yeni bir şirket kurulmuştur.
Ayrıca bir çok diğer memleketler de bu sahada teşebbüse geçmiştir.
