ÇEK CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU. Eylül 2013 E.K. AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ

ÇEK CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU

Eylül 2013

E.K.

AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ

I. ÜLKENİN GENEL BİLGİLERİ

Resmi Adı : Çek Cumhuriyeti

Yönetim Şekli : Parlamenter Demokrasi

Coğrafi Konumu : Avrupa’nın merkezinde yer alan bir ülkedir. Polonya (761 km), Almanya (810 km), Avusturya (466 km) ve Slovakya (251 km) ile sınır komşusudur.

Yüzölçümü : 78.866 km2 (% 40,12 ekilebilir alan) Nüfusu : 10,5 Milyon ( 2012)

Başkenti : Prag (1,2 Milyon)

Başlıca Şehirleri : Prag, Brno, Ostrava, Plzen (Pilsen), Liberec

Zaman Ayarı : GMT’den 1 saat ileri, Türkiye saatinden 1 saat geridedir.

Başlıca Sektörler : Ülkede Avrupa Birliği müktesebatı ile bütünleşmiş serbest piyasa ekonomisi hâkimdir. Otomotiv ve otomotiv yan sanayi ülkedeki toplam imalatın % 25’üne denk gelmektedir. Bunun dışında turizm, makine ve donanım, ormancılık ve orman ürünler, kimyevi maddeler imalatı ekonomide önemli sektörlerdir.

Dili : Çekçe

Dini : Hiçbir dine bağlı olmayan %59, Katolik %26,8, Protestan %2,1, Diğer %12,1

Para Birimi : Çek Kronu Üyesi Olduğu Uluslar

arası Kuruluşlar

: BIS, BSEC (Gözlemci), AB, FAO, IASA, ICC, ILO, INTERPOL, NATO, OECD, OSCE, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNWTO, WHO, WTO

II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER

Nüfus

10,5 milyon

(Etnik açıdan homojen bir nüfusa sahiptir. Nüfusun % 0,2 si kadar

Alman yaşamaktadır.)

Türk Nüfus Net bir sayı bulunmamaktadır.

(Bununla birlikte Prag Ticaret Müşavirliği kayıtlarında Çek pazarında faal 80 Türk firması

bulunmaktadır)

Nüfus Yoğunluğu 134 kişi/km

15–64 Yaşın Nüfusa Oranı

% 69.2

Internet Kullanıcıları % 75

Her 100 kişiden 16’sı geniş bant internet kullanıcısı

OECD Gelir Grubu Yüksek

Beklenen Yaşam Süresi

77,9 Yıl CO2 Emisyonu (kişibaşı metrik

ton) 10,3

İşgücü

5,2 Milyon

İşsizliğin toplam işgücüne oranı

% 6,7

Kaynak: World Bank, İhracat Bilgi Platformu

III. EKONOMİK GÖSTERGELER

YILLAR 2008 2009 2010 2011 2012

GSYİH (Milyar $)

(Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla)

225 197 198 217 195

GSYİH Dünya Sıralaması

39 40 45 45 48

Kişi Başına GSYİH ($)

21.627 18.805 18.910 20.676 18.607 Reel GSYİH Büyüme

Hızı(%) 3.1 -4.5 2.5 1.9 -1.3

Enflasyon Oranı (%)

6.4 1 1.4 1.9 3.3

Para birimi:

Çek Kronu (CZK)

1 USD $ = 19.3 CZK 1 Euro € = 25.7 CZK 1 TRY = 9.5 CZK (13.09.2013)

Kaynak : World Bank, OANDA.com

IV. BİR BAKIŞTA ÇEK CUMHURİYETİ

Çek Cumhuriyeti, bir Orta Avrupa ülkesidir. Tarihte Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’nun bir parçası olan Bohemya Krallığı modern Çek Cumhuriyeti’nin orta çağdaki karşılığı olmakla beraber, krallık üzerinde sırasıyla Habsburg Hanedanlığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu hâkimiyet kurmuştur. 1918 yılında Birinci Dünya Savaşı’nın sonra ermesi ile Çekoslovakya Cumhuriyeti ilan edilmiş Nazi işgaline (1938) kadar bağımsızlığı sürdürmüştür. İkinci Dünya Savaşı sonrası Sovyet işgaline ve sonrasında Sovyet etkisine maruz kalan Çekoslovakya 1989 yılına kadar Doğu Bloğu ülkeleri arasında yer almıştır. 1989 yılında gerçekleştirilen ve şiddet içermeyen “Kadife Devrim” ile ülke demokratik değerleri benimsemiş, 1993 yılında Slovakya’nın ayrılması ile Çek Cumhuriyeti adı altında varlığı devam ettirmektedir.

Çek Cumhuriyeti 2004 yılında Avrupa Birliği’ne (AB) tam üye olarak kabul edilmiştir.

Bu birliktelik ülkenin değişimi ve gelişimi başlamıştır. Siyasi ve makroekonomik istikrar, ülkenin dış ticaret yapısındaki köklü değişiklik, vasıflı işgücü ve uygun yatırım ortamı ülkenin kademeli büyümesinde önemli rol oynamaktadır.

Bugün Çek Cumhuriyeti ihracat odaklı büyüyen ekonomisi, yüksek oranda aldığı yabancı sermaye ve hareketli iç pazarı ile Avrupa Birliği içerisinde güçlü bir ekonomiyi temsil etmektedir. Küresel kriz (2008) öncesinde yakaladığı %6’lık büyüme performansı tüm dikkatlerin ülke üzerinde toplanmasına sebep olmuştur.

Kriz esnasında ise ülke ekonomisi bölge ülkelerine kıyasla en az zararla süreci tamamlanmıştır.

Ülkede otomotiv ve otomotiv yan sanayi sektörleri önemli yer tutmakta, ekonomik büyümenin motor gücü olarak değerlendirilmektedir. Çek Cumhuriyeti’nde otomotiv sanayinde toplam üretim 1 milyon adet araca ulaşmıştır. Bu rakamla Avrupa’nın en büyük 5. büyük otomotiv üreticisidir konumundadır. Üretilen otomotivlerin %80’i ihraç edilmektedir.

Sektörlerin GSYİH’a Katma Değer Oranı:

Tarım % 1,8

Sanayi % 39,6 Hizmetler % 58,6

Kaynak: World Bank, CIA Factbook

Global Markaları

Çek Cumhuriyeti’nin küresel düzeyde bilinen markaları ülkenin önemli iktisadi sektörlerinin başarısına paralel gelişim göstermiştir. Otomotiv sektöründe

Škoda Çek Cumhuriyeti’nin en önemli markasıdır. 2000 yılından itibaren Volkswagen Grup altında faaliyetine devam eden marka 2012 yılında 700 Milyon Euro net kâra ulaşmıştır.

Enerji alanı ülkenin başarılı olduğu diğer bir ekonomik faaliyet alanı olup

Almanya, Bulgaristan, Polonya, Macaristan, Slovakya ve Türkiye’de önemli pazar payına sahiptir.

faaliyetleri nedeniyle 2010 yılında AB tarafından incelemeye alınmıştır.

Marka

• Škoda

1.8 Milyar USD Otomotiv

• Komerční Banka

360 Milyon USD Finans

• ČEZ

Bilinmiyor Enerji

V. GENEL OLARAK DIŞ TİCARETİ (MİLYAR $)

YILLAR İHRACATI İTHALATI TİCARET

HACMİ

TİCARET DENGESİ

2000 35.8 37.1 72.9 - 1.3

2005 83.7 80.2 163.9 3.5

2006 99.3 94.8 194.1 4.5

2007 123.1 118.3 241.4 4.8

2008 145.2 139.9 285.1 5.3

2009 116.2 108.3 224.5 7.9

2010 132.2 125.9 258.1 6.3

2011 157.4 148.7 306.1 8.7

2012 152 142 294 10

Kaynak: World Bank

Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (2012)

:

Almanya 31.8 %, Slovakya 9.1 %, Polonya 6.1 %, Fransa 5.1 %, Avusturya 4.7 %

Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2012)

:

Almanya 25.2 %, Polonya 7.7 %, Slovakya 7.4 %, Çin 6.3

%, Hollanda 5.8 %, Rusya 5.3 %, Avusturya 4.3 %

Başlıca İhraç Ürünleri

(2012) :

Otomobil, steyşın vagonlar

Hava taşıtları, aksam ve parçaları Kara taşıtları için aksam, parçaları Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar

Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler Kauçuktan yeni dış lastikler

Elektrik enerjisi

Diğer oyuncaklar, küçültülmüş modeller, bulmacalar Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı

Başlıca İthal Ürünleri

(2012)

:

Kara taşıtları için aksam, parçaları Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri

Ham petrol (petrol yağarlı ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)

Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar

Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar

İlaç (dozlandırılmış)

Sadece veya esas itibariyle 84.69 ila 84.72 pozisyonlarındaki makine ve cihazlarda kullanılmaya elverişli aksam, parça ve aksesuarlar

Elektronik entegre devreler Otomobil, steyşın vagonlar

Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar Kaynak: CIA Factbook

VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE - ÇEK CUMHURİYETİ TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyar ABD Doları)

Yıllar Türkiye’nin İhracatı

Türkiye’nin İthalatı

Ticaret Hacmi

Ticaret Dengesi

2000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012 0.7 2 2.7 -1.3

2013

(Ocak –Temmuz) 0.4 1.4 1.9 -1

Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir, Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK)

TÜRKİYE - ÇEK CUMHURİYET İ DIŞ T İCARETİNİN SEYRİ

(Milyar ABD Doları)

0 0,5 1 1,5 2 2,5

2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

İhracat İthalat

Türkiye’nin Çek Cumhuriyetine İhracatında İlk 10 Ürün Grubu

• Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı

• Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı

• Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler;

bunların aksam ve parçaları

• Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksam-parça-aksesuarı

• Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.)

• Kauçuk ve kauçuktan eşya

• Alüminyum ve alüminyumdan eşya

• Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları

• Demir veya çelikten eşya,

Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’nden İthalatında İlk 10 Ürün Grubu

• Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler;

bunların aksam ve parçaları

• Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı

• Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksam-parça-aksesuarı

• Kauçuk ve kauçuktan eşya

• Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar;

bunların aksam, parça ve aksesuarı

• Plastikler ve mamulleri

• Demir ve çelik

• Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)

• Demir veya çelikten eşya

• Canlı hayvanlar

VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ

Türkiye ile Çek Cumhuriyeti arasındaki ilişkiler uzun bir geçmişe dayanmaktadır.

İki ülkenin sanayi alanında önemli işbirlikleri mevcuttur. Uşak Şeker Fabrikası, İstanbul ve Ankara Tekel Bira Fabrikaları, SOMA Afşin/Elbistan Termik Santrallerinin teknik donanımı gibi yatırım projeleri Türkiye Çekoslovakya ortak yatırım projeleridir. Üretim işbirliği çerçevesinde Türkiye’deki JAWA motosiklet montaj atölyeleri en dikkate değer örnek olarak karşımıza çıkmaktadır.

Türkiye’de 26 adet Çek Cumhuriyeti sermayeli şirket bulunmaktadır. Şirketlerin toplam yatırımı 2,5 Milyar ABD Doları’na ulaşmıştır. Bu şirketler arasında CEZ, Energy Pro, Zentiva Avrupa ölçeğinde bilinen firmalardır.

Çek Cumhuriyeti’nde ise 80’den fazla Türk firması faal olarak çalışmaktadır.

Firmalarımız genel itibariyle hizmet ve ticaret sektörlerinde faaliyet göstermektedir.

Çek Cumhuriyeti’nden yatırım yapan firmalar arasında, Eczacıbaşı, Saran Holding, Altınbaşlar Grup gibi büyük sermayeli firmalarımız da yer almaktadır.

VIII. İKİLİ ANLAŞMALAR

• Ticaret Anlaşması (1975)

• Uzun Vadeli Ekonomik, Teknik, Sınai ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması (1976)

• Serbest Ticaret Anlaşması (1997)

• Gelir Vergisi Üzerinden Alınan Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması (1999)

• Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (2009)

IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ

PRAG BÜYÜKELÇİLİĞİ

Adres: NA ORECHOVCE 69 162 00 PRAHA 6 CZECH REPUBLIC

Telefon: 00 420 224 311 402 - 00 420 224 311 403 - 00 420 233 081 810 Faks: 00 420 224 311 279

embassy.prague@mfa.gov.tr http://prag.be.mfa.gov.tr

Görev Bölgesi: Çek Cumhuriyeti

ASKERİ ATAŞELİĞİ

Adres: NA ORECHOVCE 69 162 00 PRAHA 6 CZECH REPUBLIC Telefon: 00 420 224 311 939

Faks: 00 420 224 311 939 pragats@volny.cz

Görev Bölgesi: Çek Cumhuriyeti ve Slovakya

TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

Adres: NA ORECHOVCE 69 16200 PRAGUE 6 CZECH REPUBLIC Telefon: 00 420 224 311 944

Faks: 00 420 2 243 11 943 dtpra@tiscali.cz

Görev Bölgesi: Çek Cumhuriyeti

X. FAYDALI LİNKLER

Siyasi

http://www.czech.cz/en/

http://www.vlada.cz/en/

http://www.hrad.cz/en/

Ekonomik

http://www.czso.cz/eng/redakce.nsf/i/home http://www.mpo.cz/default_en.html

http://web.archive.org/web/20080530205253/http://www.czech.cz/en/econom y-business-science/doing-business/