ÇEK CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU
Eylül 2013
E.K.
AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ
I. ÜLKENİN GENEL BİLGİLERİ
Resmi Adı : Çek Cumhuriyeti
Yönetim Şekli : Parlamenter Demokrasi
Coğrafi Konumu : Avrupa’nın merkezinde yer alan bir ülkedir. Polonya (761 km), Almanya (810 km), Avusturya (466 km) ve Slovakya (251 km) ile sınır komşusudur.
Yüzölçümü : 78.866 km2 (% 40,12 ekilebilir alan) Nüfusu : 10,5 Milyon ( 2012)
Başkenti : Prag (1,2 Milyon)
Başlıca Şehirleri : Prag, Brno, Ostrava, Plzen (Pilsen), Liberec
Zaman Ayarı : GMT’den 1 saat ileri, Türkiye saatinden 1 saat geridedir.
Başlıca Sektörler : Ülkede Avrupa Birliği müktesebatı ile bütünleşmiş serbest piyasa ekonomisi hâkimdir. Otomotiv ve otomotiv yan sanayi ülkedeki toplam imalatın % 25’üne denk gelmektedir. Bunun dışında turizm, makine ve donanım, ormancılık ve orman ürünler, kimyevi maddeler imalatı ekonomide önemli sektörlerdir.
Dili : Çekçe
Dini : Hiçbir dine bağlı olmayan %59, Katolik %26,8, Protestan %2,1, Diğer %12,1
Para Birimi : Çek Kronu Üyesi Olduğu Uluslar
arası Kuruluşlar
: BIS, BSEC (Gözlemci), AB, FAO, IASA, ICC, ILO, INTERPOL, NATO, OECD, OSCE, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNWTO, WHO, WTO
II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER
Nüfus
10,5 milyon
(Etnik açıdan homojen bir nüfusa sahiptir. Nüfusun % 0,2 si kadar
Alman yaşamaktadır.)
Türk Nüfus Net bir sayı bulunmamaktadır.
(Bununla birlikte Prag Ticaret Müşavirliği kayıtlarında Çek pazarında faal 80 Türk firması
bulunmaktadır)
Nüfus Yoğunluğu 134 kişi/km
215–64 Yaşın Nüfusa Oranı
% 69.2
Internet Kullanıcıları % 75
Her 100 kişiden 16’sı geniş bant internet kullanıcısı
OECD Gelir Grubu Yüksek
Beklenen Yaşam Süresi
77,9 Yıl CO2 Emisyonu (kişibaşı metrik
ton) 10,3
İşgücü
5,2 Milyon
İşsizliğin toplam işgücüne oranı
% 6,7
Kaynak: World Bank, İhracat Bilgi Platformu
III. EKONOMİK GÖSTERGELER
YILLAR 2008 2009 2010 2011 2012
GSYİH (Milyar $)
(Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla)
225 197 198 217 195
GSYİH Dünya Sıralaması
39 40 45 45 48
Kişi Başına GSYİH ($)
21.627 18.805 18.910 20.676 18.607 Reel GSYİH Büyüme
Hızı(%) 3.1 -4.5 2.5 1.9 -1.3
Enflasyon Oranı (%)
6.4 1 1.4 1.9 3.3
Para birimi:
Çek Kronu (CZK)
1 USD $ = 19.3 CZK 1 Euro € = 25.7 CZK 1 TRY = 9.5 CZK (13.09.2013)
Kaynak : World Bank, OANDA.com
IV. BİR BAKIŞTA ÇEK CUMHURİYETİ
Çek Cumhuriyeti, bir Orta Avrupa ülkesidir. Tarihte Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’nun bir parçası olan Bohemya Krallığı modern Çek Cumhuriyeti’nin orta çağdaki karşılığı olmakla beraber, krallık üzerinde sırasıyla Habsburg Hanedanlığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu hâkimiyet kurmuştur. 1918 yılında Birinci Dünya Savaşı’nın sonra ermesi ile Çekoslovakya Cumhuriyeti ilan edilmiş Nazi işgaline (1938) kadar bağımsızlığı sürdürmüştür. İkinci Dünya Savaşı sonrası Sovyet işgaline ve sonrasında Sovyet etkisine maruz kalan Çekoslovakya 1989 yılına kadar Doğu Bloğu ülkeleri arasında yer almıştır. 1989 yılında gerçekleştirilen ve şiddet içermeyen “Kadife Devrim” ile ülke demokratik değerleri benimsemiş, 1993 yılında Slovakya’nın ayrılması ile Çek Cumhuriyeti adı altında varlığı devam ettirmektedir.
Çek Cumhuriyeti 2004 yılında Avrupa Birliği’ne (AB) tam üye olarak kabul edilmiştir.
Bu birliktelik ülkenin değişimi ve gelişimi başlamıştır. Siyasi ve makroekonomik istikrar, ülkenin dış ticaret yapısındaki köklü değişiklik, vasıflı işgücü ve uygun yatırım ortamı ülkenin kademeli büyümesinde önemli rol oynamaktadır.
Bugün Çek Cumhuriyeti ihracat odaklı büyüyen ekonomisi, yüksek oranda aldığı yabancı sermaye ve hareketli iç pazarı ile Avrupa Birliği içerisinde güçlü bir ekonomiyi temsil etmektedir. Küresel kriz (2008) öncesinde yakaladığı %6’lık büyüme performansı tüm dikkatlerin ülke üzerinde toplanmasına sebep olmuştur.
Kriz esnasında ise ülke ekonomisi bölge ülkelerine kıyasla en az zararla süreci tamamlanmıştır.
Ülkede otomotiv ve otomotiv yan sanayi sektörleri önemli yer tutmakta, ekonomik büyümenin motor gücü olarak değerlendirilmektedir. Çek Cumhuriyeti’nde otomotiv sanayinde toplam üretim 1 milyon adet araca ulaşmıştır. Bu rakamla Avrupa’nın en büyük 5. büyük otomotiv üreticisidir konumundadır. Üretilen otomotivlerin %80’i ihraç edilmektedir.
Sektörlerin GSYİH’a Katma Değer Oranı:
Tarım % 1,8
Sanayi % 39,6 Hizmetler % 58,6
Kaynak: World Bank, CIA Factbook
Global Markaları
Çek Cumhuriyeti’nin küresel düzeyde bilinen markaları ülkenin önemli iktisadi sektörlerinin başarısına paralel gelişim göstermiştir. Otomotiv sektöründe
Škoda Çek Cumhuriyeti’nin en önemli markasıdır. 2000 yılından itibaren Volkswagen Grup altında faaliyetine devam eden marka 2012 yılında 700 Milyon Euro net kâra ulaşmıştır.
Enerji alanı ülkenin başarılı olduğu diğer bir ekonomik faaliyet alanı olup
ČEZ Grup bu alanda önde gelen marka olmuştur. Şirket Arnavutluk,Almanya, Bulgaristan, Polonya, Macaristan, Slovakya ve Türkiye’de önemli pazar payına sahiptir.
ČEZ Grup bir kamu iştiraki olmakla birlikte, bazı gizlifaaliyetleri nedeniyle 2010 yılında AB tarafından incelemeye alınmıştır.
Marka
Marka Değeri Sektör• Škoda
1.8 Milyar USD Otomotiv
• Komerční Banka
360 Milyon USD Finans
• ČEZ
Bilinmiyor Enerji
Kaynak: brandirectory.com
V. GENEL OLARAK DIŞ TİCARETİ (MİLYAR $)
YILLAR İHRACATI İTHALATI TİCARET
HACMİ
TİCARET DENGESİ
2000 35.8 37.1 72.9 - 1.3
2005 83.7 80.2 163.9 3.5
2006 99.3 94.8 194.1 4.5
2007 123.1 118.3 241.4 4.8
2008 145.2 139.9 285.1 5.3
2009 116.2 108.3 224.5 7.9
2010 132.2 125.9 258.1 6.3
2011 157.4 148.7 306.1 8.7
2012 152 142 294 10
Kaynak: World Bank
Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (2012)
:
Almanya 31.8 %, Slovakya 9.1 %, Polonya 6.1 %, Fransa 5.1 %, Avusturya 4.7 %
Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2012)
:
Almanya 25.2 %, Polonya 7.7 %, Slovakya 7.4 %, Çin 6.3
%, Hollanda 5.8 %, Rusya 5.3 %, Avusturya 4.3 %
Başlıca İhraç Ürünleri
(2012) :
Otomobil, steyşın vagonlar
Hava taşıtları, aksam ve parçaları Kara taşıtları için aksam, parçaları Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar
İzole edilmiş teller ve kablolarTelevizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler Kauçuktan yeni dış lastikler
Elektrik enerjisi
Diğer oyuncaklar, küçültülmüş modeller, bulmacalar Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı
Başlıca İthal Ürünleri
(2012)
:
Kara taşıtları için aksam, parçaları Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri
Ham petrol (petrol yağarlı ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)
Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar
İlaç (dozlandırılmış)
Sadece veya esas itibariyle 84.69 ila 84.72 pozisyonlarındaki makine ve cihazlarda kullanılmaya elverişli aksam, parça ve aksesuarlar
Elektronik entegre devreler Otomobil, steyşın vagonlar
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar Kaynak: CIA Factbook
VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE - ÇEK CUMHURİYETİ TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyar ABD Doları)
Yıllar Türkiye’nin İhracatı
Türkiye’nin İthalatı
Ticaret Hacmi
Ticaret Dengesi
2000
0.1 0.1 0.2 02005
0.3 0.7 1 -0.42006
0.4 0.7 1.4 -0.32007
0.6 1.1 1.7 -0.52008
0.7 1.3 2 -0.62009
0.5 1 1.5 -0.52010
0.7 1.3 2 0.62011
0.8 1.7 2.5 -0.92012 0.7 2 2.7 -1.3
2013
(Ocak –Temmuz) 0.4 1.4 1.9 -1
Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir, Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK)
TÜRKİYE - ÇEK CUMHURİYET İ DIŞ T İCARETİNİN SEYRİ
(Milyar ABD Doları)
0 0,5 1 1,5 2 2,5
2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
İhracat İthalat
Türkiye’nin Çek Cumhuriyetine İhracatında İlk 10 Ürün Grubu
• Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı
• Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
• Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler;
bunların aksam ve parçaları
• Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksam-parça-aksesuarı
• Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.)
• Kauçuk ve kauçuktan eşya
• Alüminyum ve alüminyumdan eşya
• Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları
• Demir veya çelikten eşya,
Türkiye’nin Çek Cumhuriyeti’nden İthalatında İlk 10 Ürün Grubu
• Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler;
bunların aksam ve parçaları
• Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı
• Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksam-parça-aksesuarı
• Kauçuk ve kauçuktan eşya
• Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar;
bunların aksam, parça ve aksesuarı
• Plastikler ve mamulleri
• Demir ve çelik
• Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.)
• Demir veya çelikten eşya
• Canlı hayvanlar
VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ
Türkiye ile Çek Cumhuriyeti arasındaki ilişkiler uzun bir geçmişe dayanmaktadır.
İki ülkenin sanayi alanında önemli işbirlikleri mevcuttur. Uşak Şeker Fabrikası, İstanbul ve Ankara Tekel Bira Fabrikaları, SOMA Afşin/Elbistan Termik Santrallerinin teknik donanımı gibi yatırım projeleri Türkiye Çekoslovakya ortak yatırım projeleridir. Üretim işbirliği çerçevesinde Türkiye’deki JAWA motosiklet montaj atölyeleri en dikkate değer örnek olarak karşımıza çıkmaktadır.
Türkiye’de 26 adet Çek Cumhuriyeti sermayeli şirket bulunmaktadır. Şirketlerin toplam yatırımı 2,5 Milyar ABD Doları’na ulaşmıştır. Bu şirketler arasında CEZ, Energy Pro, Zentiva Avrupa ölçeğinde bilinen firmalardır.
Çek Cumhuriyeti’nde ise 80’den fazla Türk firması faal olarak çalışmaktadır.
Firmalarımız genel itibariyle hizmet ve ticaret sektörlerinde faaliyet göstermektedir.
Çek Cumhuriyeti’nden yatırım yapan firmalar arasında, Eczacıbaşı, Saran Holding, Altınbaşlar Grup gibi büyük sermayeli firmalarımız da yer almaktadır.
VIII. İKİLİ ANLAŞMALAR
• Ticaret Anlaşması (1975)
• Uzun Vadeli Ekonomik, Teknik, Sınai ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması (1976)
• Serbest Ticaret Anlaşması (1997)
• Gelir Vergisi Üzerinden Alınan Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması (1999)
• Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (2009)
IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ
PRAG BÜYÜKELÇİLİĞİ
Adres: NA ORECHOVCE 69 162 00 PRAHA 6 CZECH REPUBLIC
Telefon: 00 420 224 311 402 - 00 420 224 311 403 - 00 420 233 081 810 Faks: 00 420 224 311 279
embassy.prague@mfa.gov.tr http://prag.be.mfa.gov.tr
Görev Bölgesi: Çek Cumhuriyeti
ASKERİ ATAŞELİĞİ
Adres: NA ORECHOVCE 69 162 00 PRAHA 6 CZECH REPUBLIC Telefon: 00 420 224 311 939
Faks: 00 420 224 311 939 pragats@volny.cz
Görev Bölgesi: Çek Cumhuriyeti ve Slovakya
TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ
Adres: NA ORECHOVCE 69 16200 PRAGUE 6 CZECH REPUBLIC Telefon: 00 420 224 311 944
Faks: 00 420 2 243 11 943 dtpra@tiscali.cz
Görev Bölgesi: Çek Cumhuriyeti
X. FAYDALI LİNKLER
Siyasi
http://www.czech.cz/en/
http://www.vlada.cz/en/
http://www.hrad.cz/en/
Ekonomik
http://www.czso.cz/eng/redakce.nsf/i/home http://www.mpo.cz/default_en.html
http://web.archive.org/web/20080530205253/http://www.czech.cz/en/econom y-business-science/doing-business/