I Ş L E T M E L E R D E P L A N L A M A V E K O N T R O L F A A L I Y E T L E R I M D E Ğ E R L E N D I R M E A R A Ş T ı R M A S ı
Prof. Dr. Erol E R E N
GYTE İşletme Fakültesi Dekanı
Selim ÂREN
GYTE İşletme Fakültesi Araştırma Görevlisi
LütFıhakALPKAN
GYTE İşletme Fakültesi Araştırma Görevlisi ÖZET
Türkiye'nin 100 Büyük İşletmesinde uygulanan Planlama ve Kontrol Faaliyetleri incelenerek, Türkiye'de İşletmecilerin planlama ve kontrol yaklaşımını nasıl anladıktan ve uyguladıkları hakkında bilgi sahibi olmak hedeflenmiştir. Bu amaçla, anket ve mülakat teknikleri kullanılarak 100 büyük işletmemizin üst düzey yönelicileri ile görüşülmüş ve yandan fazlasından bilgi toplanabilmiştir.
1995 Türkiye'sindeki Planlama ve konlrol faaliyetleri ile ilgili olarak anketimize cevap veren 58 firmada genel sermaye büyüklükleri, çalışan sayıları, planlama departmanının yaşı ve panlama yaklaşımları, planlama uzmanlarının eğitim durumları, hazırlanan plan türleri, saptanan amaçlar ve amaç belirleme düzeyleri gibi konular hakkında bilgi toplanmıştır. Ayrıca işletmelerin uyguladıkları üst düzey ve departman bazındaki kontrol teknikleri, konlrol türleri, kontrol organ ve standartları ile ilgili de bilgi alınmıştır.
A B S T R A C T
The main goal of the sludy has been to investigate the understanding and applications of planning and contro! approaches by the managers of the 100 top Turkish fırms. The data have been gathered from more than h a l f o f d ı e 100 fırms.
The domain of the research has covered the equity size, nıımber of empioyees, age of the department of planning, approaches to planning, degree of educalkm of expert staff, kinds of applied plans, deiermination of goals pnd managers respoıısible from deiermination of goals, lechniques, kinds, organs and standards of control in Ihe lop fırms of Türkiye.
I. ARAŞTIRMANIN AMACI
1995 yılı cirolarına göre Türkiye'nin 100 büyük firmasındaki planlama ve kontrol faaliyetleri, anket ve mülakat yöntemleri yardımı ile incelenmiş ve değerlenmiştir. Bu çalışmadaki amaçlarımız şu şekilde özetlenebilir:
a) Türkiye'nin en büyük işletmelerinde saptanmış genel amaçları tespit etmek,
b) Türkiye'nin en büyük işletmelerinde uygulanmakta olan uzun ve kısa vadeli plan türlerini ve planlama ile ilgili genel eğilimleri öğrenmek,
c) Bu firmalarda uygulanan kontrol türleri, teknikleri ve standartları hakkında bilgi sahibi sahibi olmak.
II.ARAŞTIRMAMIZA KATILAN FİRMALARIN PROFİLİ
1. FİRMALARIN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI
S E K T Ö R L E R C E V A P V E R E N F I R M A A D E D I O R A N
E L E K T R O N I K V E B E Y A Z E Ş Y A 8 13.8
G Ü B R E V E K I M Y A 7 12.1
L P G 6 10.3
G I D A Y A N S A N A Y I I 5 8.6
T E K S T I L 5 8.6
D E M I R - Ç E L I K 5 8.6
T E L E K O N M Ü N I K A S Y O N 5 8.6
Ç I M E N T O 3 5.2
O T O M O T I V 3 5.2
E L E K T R I K Ü R E T I M I V E D A Ğ ı T ı M ı 2 3.4
G ı D A 1 1.7
T U T U N - A L K O L 1 1.7
SENTETTK E L Y A F 1 1.7
L A S T I K 1 1.7
C A M V E S E R A M I K ı 1.7
D E M I R D ı Ş ı M E T A L E Ş Y A 1 1.7
M A D E N I E Ş Y A 1 1.7
S A N A Y I I M A K I N A S ı 1 1.7
I N Ş A A T 1 1.7
T O P L A M 58 100
Tablo II. 1. Ankete Katılan Firmaların Sektörlere Göre Dağılımı
Türkiye'nin 100 büyük girması içinde ağırlığı olan ve katma değeri çok yüksek olan tek veya birkaç sektör yoktur. Bu bir bakıma sevindiricidir. Çünkü risk dağıtılmıştır.
Türkiye büyük ve endüstriyel bir ülkedir ve birçok sektörde avrupa Birliği ve küreselleşen Dünya ile rekabet edebilecek düzeye erişmiştir. Türkiye, öyele düşünüldüğü gibi sadece tekstil gibi yarı emek yoğun sektörlerle dünya piyasasında rekabet etmemektedir.
2. ANKETE CEVAP VEREN BİRİMLER
Aşağıdaki Tablo II. 2'de görüldüğü üzere anket formunu dolduran kimselerin bağlı oldukları departmanların başında % 28,8 oranı ile planlama ve kontrol bölümü gelmektedir.
Bunu sırasıyla % 13,5 oranıyla üretim planlama ve muhasbe finansman departmanları takip etmektedir.
DEPARTMANLAR ADET ORAN
PALANLAMA KONTROL 15 28.8
ÜRETİM PALANLAMA 7 13.5
MUHASEBE FİN AN S 7 13.5
GENEL MÜDÜRLÜK 6 11.5
YÖNETİM KURULU VE DANIŞMANLAR 6 11.5
BÜTÇE PLANLAMA 4 7.7
PERSONEL 2 3.8
PAZARLAMA 2 3.8
DIGER 2 3.8
STRATEJİK PLANLAMA DEPARTMANI 1 1.9
TOPLAM 62 100
Tablo I I . 2. Ankete Katılan Firmalarda Planlamadan Sorumlu Birimler 3. ANKETİ CEVAPLAYANLARIN UNVANLARİ
CEVAP VERENLERİN UNVANLARI ADET ORAN
DEPARTMAN MUDURU 22' 42.3
GENEL MUDUR YARDIMCISI 7 13.5
DAİRE BAŞKANI 5 9.6
ŞEF 5 9.6
KOORDİNATÖR 3 5.8
MUDUR YARDIMCISI 2 3.8
GENEL MUDUR 1 1.9
GENEL SERRETER 1 1.9
DIGER 6 11.5
TOPLAM 52 100
Tablo I I . 3. Ankete Cevap Verenlerin Ünvanları
Yine Tablo I I . 3'de görüldüğü üzere anketi dolduranların % 42,3'lik en geniş bölümünü departman müdürleri oluşturmuştur. Departman müdürlerini, genel müdür yardımcıları ve daire başkanları izlemektedir. Bu iki tablo'dan da anlaşılacağı üzere anket firmalarımızın üst hİyerarşik düzeylerinde ilgi görmüş ve ciddi bir şekilde doldurulmuştur.
Bu vesile ile ilgili firmalarımızın yöneticilerine üniversitemiz adına tekrar teşekkür ediyoruz.
4. SERMAYE BÜYÜKLÜKLERİ
SERMAYE (trilyon) ADET ORAN
-1 9 15.5
1-4,9 17 29.3
5-9,9 11 19.0
10-50 13 22.4
+50 2 3.4
Cevap Yok 6 10.3
TOPLAM 58 100
Tablo II. 4. Anfete Katılan firmaların Sermaye Büyüklükleri
Tablo II.4'de görüldüğü üzere ankete cevap veren firmaların % 29.3'ünün sermaye büyüklüğü 1 İla 5 trilyon TL. arasındadır. 10 İla 50 trilyon arasında sermaye büyüklüğüne sahip firmaların oranı % 22.4'tür, ve 5 trilyondan fazla 10 trilyondan az sermayeye sahip firmalar ise % 21,2 oram ile üçüncü sıradadır. 1 trilyondan az sermayeye sahip firmaların oranı ise % 17,3'dür. 50 trilyondan fazla sermayeye sahip firmaların oranı ise % 3,8'dir.
Görüldüğü gibi büyük firmalarımızın sermaye büyüklükleri lila 5 trilyon arasında yoğunlaşmaktadır.
5. ÇALIŞAN SAYILARI
ÇALIŞAN SINIFLARI ADET ORAN
-1000 27 46.6
1000-1999 11 19.0
2000-2999 5 8.6
3000-10000 8 13.8
-10000 4 6.9
Cevap Yok 3 5.2
TOPLAM 58 100
Tablo II.5. Ankete Katılan Firmaların Çalışan sayıları
Tablo 11.5'den anlaşılacağı gibi cevap veren firmaların yaklaşık yarısında (% 46,6) çalışan personelin sayısı 1000 kişiden azdır. 1000 ila 2000 arasında personel çalıştıranların oranı % 19'dur. 3000 ila 10000 arasında personel çalıştıranların oranı % 13,8'dir ve 2000 ila 3000 arasında personele sahip olanlar ise % 8,6 oranındadır.
III. AMAÇLAR
1. GENEL AMAÇLAR
SAPTANAN AMAÇLAR ADET ORAN
VERİMLİLİK 17 17.5
YENİLİK 15 15.4
MEVCUT PAZARA NÜFUZ 13 13.4
PAZAR ÇEŞİTLEME 9 9.2
DAHA İYİ NAKİT AKIŞI 9 9.2
NET KAR 9 9.2
PRESTİJ , 6 6.2
PERSONELE İMKANLAR 6 6.2
TÜKETİCİYİ KORUMAK 6 6.2
GÜVENLİK 5 5.1
OTONOMİ 2 2
Tablo III. 1. Ankete Katılaen Firmaların Amaçlan
Tablo I I I . l'in incelenmesinden anlaşılacağı üzere işletmelerin % 70 ve daha fazlasında uzun süreli amaçlar saptan m amaktadır. En fazla saptanan amaç işletmelerin % 17.5'inde verimlilik amacıdır. Bunu_% 10-15 arasındaki oranlarla yenilik, mevcut pazara
nüfuz etme, pazar çeşitlendirme gibi amaçlar izlemektedir. Otonomi başta olmak üzere, personele sosyal imkanlar, güvenlik gibi amaçlar %10'un altında çok düşük sayıda firma tarafından saptanmaktadır.
2. AMAÇ BELİRLEME DÜZEYLERİ
AMAÇ BELİRLEME DÜZEYLERİ AĞIRLIĞI ORAN
YÖNETİM KURULU 244 35.26
GENEL MUDUR 211 30.49
MÜDÜRLER KURULU 91 13.16
PLANLAMA DEPARTMANİ 67 9.70
PLANLAMA KOMİTESİ 65 9.39
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI 12 1.70
DAIRE BAŞKANI 2 0.30
TOPLAM 692 100
Tablo III. 2. Ankete Katılan Firmaların Genel Amaçlarının Saptandığı Düzeyler Tablo I I I . 2'den anlaşıldığına göre incelenen işletmelerimizde faaliyet amaçlarını belirleyen merciler genellikle tepe yönetimi yani Yönetim Kurulu ve Genel Müdür olmaktadır. Onları da Müdürler Kurulu takip etmektedir. Planlama Komitesi ve Planlama Departmanının amaçların tespitine katkıları ise daha azdır.
IV. PLANLAMA FAALİYETLERİ
1. PLANLAMA YAKLAŞIMLARI
YAKLAŞIMLAR ORAN
Planlama Departmanı Yoktur 41.4
Planlan Tepe Yöneticisi Yapar 25.9
Planları Planlama Komitesi Yapar 22.4
Planları Her Bölüm Kendisi Yapar 3.4
Diğer 6.9
Tablo IV. 1. Ankete Katılan Firmalardaki Planlama Faaliyetlerinin Yürütülüşü Tablo IV.l'in incelenmesinde görüleceği üzere işletmelerin % 41,4'ünde planlama departmanı yoktur. % 25,9'unda planlama faaliyetleri tepe yöneticiler tarafından yürütülmekte % 22,4'ünde ise planlama faaliyetleri fonksiyonel bölümler bazında yürütülmektedir. Bu dağılım bize planlama çabalarının ve bilincinin yeni yerleşmeye başladığını göstermektedir.
2. PLANLAMA DEPARTMANININ YAŞİ
Tablo IV.2'de planlama departmanının yaşı ile ilgili dağılım görülmektedir. Bu soruya cevap veren firmaların sayısı 30'dur. Çünkü diğer 28 fırına da henüz planlama departmanı kurulmamıştır. Cevap veren firmaların % 10'nda yani 1/3'ünde planlama departmanı 10 ila 19 sene önce kurulmuştur. 10 yıldan daha az bir süredir planlama departmanına sahip olan işletmelerin sayısı 5'dir. 20 ila 29 yıldır planlama departmanına sahip olan firmalarn sayısı 9, ve 30 yıl daha fazla bir süredir planlama departmanına sahip firma sayısı 6'dır.
YAŞ ADET ORAN
-10 5 8.6
10-19 10 17.2
20-29 9 15.5
+30 6 10.3
Cevap Yok 28 48.3
TOPLAM 58 100
Tablo IV. 2. Ankete Katılan Firmaların Planlama Departmanının Yaşı 3. PLANLAMA RAPORUNUN SUNULDUĞU YÖNETİCİLER
Y Ö N E T I C I L E R O R A N
G E N E L M U D U R 37.9
Y Ö N E T I M K U R U L U 10.3
G E N E L M U D U R Y A R D ı M C ı S ı 8.6
Ü R E T I M D I R E K T Ö R Ü 1.7
C E V A P Y O K 41.4
Tablo IV.3. Ankete Katılan Firmaların Planlama Departmanlarının Raporlarını Sundukları Yöneticiler
Tablo IV.3'ün incelenmesinden anlaşılacağı üzere planlama departmanına sahip kuruluşların % 37,9'unda bu departman doğrudan genel müdüre bağlıdır ve raporunu bu yöneticiye vermektedir. % 10,3'ünde ise yönetim kurulu başkanına bağlıdır ve raporunu bu organa vermektedir. % 8,6'smda ise genel müdür yardımcısına bağlı bir organ niteliğindedir.
% 1,7'si ise üretim departmanına bağlı üretim planlama bölümü olarak faaliyet göstermektedir.
PLANLAMA UZMANLARININ EĞİTİM DURUMU
MEZUN OLUNAN BÖLÜM
LİSANS YÜKSEK LİSANS
DOKTORA TOPLAM ÜNİVERSİTE
MEZUNU
LİSE MEZUNU
GENEL TOPLAM
TO* K Z " TG KZ TG TG KZ
EKONOMİ VB İŞLETME 80 20 2 102
MÜHENDİSLİK 54 36 1 4 95
HUKUK 2 2
FEN 25 6 31
EDEBİYAT V E SOSYAL 3 1 I 5
TOPLAM 164 1 63 1 6 235 12 1 248
Tablo IV.4. Ankete Katılan Firmaların İstihdam Ettikleri Planlama Uzmanlarının Eğitim Durumu ve Günlük Çalışma Süreleri
Tablo lV.4'de planlama departmanı veya komitesinde görev yapan uzmanların dağılımı görülmetedir. Bu tablodan anlaşılacağı üzere, uzmanların %45'i ekonomi ve işletme dallarından mezundur. Bunların da çoğu %78'i lisans çıkışlıdır. Bu grupta yüksek lisans diplomasına sahip olanların oram daha fazladır. Ayrıca doktora yapmış olanların
" T G : Tam Gün
** K Z : Kısmi Zaman
yüzdesi (% 4,2) yüksek görülmektedir. Planlama departmanında hukuk mezunu olarak çalışanların oranı % l'den azdır. Fen Fakültesi mezunlarının oranı da %13,5 civarında bulunmaktadır. Bunların % 80,6'sı lisans, %194'ü yüksek lisans çıkışlıdır. Edebiyat ve sosyal biIİmlar alanında eğitim görmüş olanların genel dağılıma oranı % 1,7'dir. Bunların da
% 75'i lisans, % 25'i yüksek lisans çıkışlıdır. Görüldüğü gibi ekonomist-işletmeciler ile mühendis kökenliler planlamacı olarak istihdam edilmektedir.
5. PLAN SÜRELERİ
SURELER ADET ORAN
1 yıldan az 31 43.1
1-3 yıl 24 33.3
3-5 yıl 13 18.1
5 yıldan fazla 3 4.2
cevap yok 1 1.3
TOPLAM 72 100
Tablo IV.5. Ankete Katılan Firmalarda Uygulanan Planlama Süreleri
Tablo IV.5'den de anlaşıldığı gibi Türkiye'de çoğunlukla plan yaparken kabul edilen süre 1 yıldan azdır. Bu süreler genellikle programlama ve bütçeleme için kullanılmaktadır. Firmaların % 43,1'i bir yıldan kısa süreli planlama yapmaktadırlar, lyıl ila 3 yıl için plan yapan firmaların oranı % 33,3'dür. Literatürde orta süre olarak yer alan bu planlama ufku işletmelerimizin çoğunda kabul görmüş ve uygulama alanı bulmuştur. 3 ila 5 yıl için kabul edilen planlama süresi % 18,1 oranındadır ve firmalarımızın uzun dönemli stratejik nitelikli planlamaya henüz alışamadıklarını ama 1975 yılında yaptığımız ilk araştırmaya nazaran epeyce mesafe alındığını göstermektedir.
6. PLAN TÜRLERİ
PLAN TÜRLERİ ADET YAPILMA
ORAN
STRATEJİK PLANLAMA 35 60.34
VERİMLİLİK ARTTIRMA VE TOPLAM KALİTE GELİŞTİRME PLANLARI 33 56.90
AR-GE PLANI 28 48.28
UZUN VADELİ FİNANS PLANI 27 46.55
BEŞERİ V E YAPİSAL KADRO PLANI 26 44.83
ÜRÜN/PAZAR FARKLILIŞTIRMA PLANI 23 39.66
AKTİF/KAYNAK DAĞILIM PLANI 20 34.48
DEVRİNİ DOLDURAN YATIRIMLARA SON VERME PLANI 17 29.31
JOINT-VENTURE PLANI 13 22.81
DİĞER 5 8.62
ÜRETİM V E FİYAT KARTELLERİ OLUŞTURMA PLANI 3 5.17
BİRLEŞME PLANI I 1.72
Tablo IV.6.da Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları Uzun Süreli Plan Türleri Tablo IV.6.a'da uzun süreli planların yapılmasına ilişkin dağılımlar verilmektedir.
Bu tablodan anlaşılacağı gibi, işletmelerin % 60,34'ü stratejik plan yapmaktadırlar. % 56,90'ı da verimlilik ve kalite geliştirme planları yapmaktadır. Üretim ve fiyat kartelleri,
işletmelerarası birleşmeler ve joint venture türü planların yapılma oranı çok düşük düzeydedir.
PLAN TÜRLERİ ADET YAPILMA
ORAN
ÜRETİM PLANI 56 96.55
PAZARLAMA PLANİ 49 85.96
MATERAL ALIMI, TEÇHİZ ATLANDIRMA VE KURULUŞ PLANLARİ 49 85.96
KISA SÜRELİ FİN AN S PLANI 49 85.96
KISA SURELİ PERSONEL PLANI 46 80.70
KISA SURELİ VERİMLİLİK GELIŞTIRME PLANI 37 64.91
KİSA SURELİ GELİŞTİRME PLANİ 32 56.14
DIGER 4 7.02
Tablo IV. 6. b. Anteke Katılan Firmaların Uyguladıkları Kısa Süreli Plan Türleri Tablo IV. 6. b.'ye göre kısa süreli planlardan en çok yapılanı % 96,55 ile üretim planıdır; bunu % 85.96 ile pazarlama, fınans ve materyal alımı planları izlemektedir. Kısa süreli geliştirme planı ise % 56,14 oranında en düşük oranda yapılan bir plan türüdür.
V. KONTROL FAALİYETLERİ
I . STANDART TÜRLERİ
STANDARTLAR KULLANILMAKTADIR KULLANILMAMAKTADIR TOPLAM
Fiziksel standartlar
Miktar Oran
36
% 62.07
22
% 37.93
58
% 100.0 Maliyet standartları
Miktar Oran
36
% 62.07
22
% 37.93
58
% 100.0 Sermaye standartları
Miktar Oran
13
%22.4I
45
% 77.59
58
% 100.0 Gelir standartları
Miktar Oran
19 -£32.76
39
% 67.24
58
% 100.0 Standart olarak programlar
Miktar Omu
12
%20.69
46
% 79.31
58
% 100.0 Ölçüleni ey e n standartlar
Miktar Oran
15
% 25.86
43
%74.14
58
% 100.0 Standart olarak amaç ve hedefler
Miktar Oran
29
#50.00
29
%50.00
58
% 100.0 Standart olarak kullanılan bütçeler
Miktar Ornn
38
<&G5.52
20
« 4 . 4 8
58
% 100.0 Sinııdaıt olaıak kullanılan stratejik planlar
Miktar
Oran 25
% 43.10
33
%56.90
58
% 100.0 Dİğcr
Miktar Oran
3
% 5.17
55
% 94.S3
58
% 100.0
Tablo V. 1. Araştırmaya Katılan Firmalarda Uygulamanan Standart Türleri
Tablo V. l.'de en çok kullanılan kontrol standartlarının dökümü görülmektedir.
Tablonun incelenmesinden anlaşıldığına göre fiziksel standartlar, maliyet standartları ve
standart olarak bütçelerin en çok kullanılan kontrol standartları oldukları müşahade edilmektedir. Ne yazık ki diğer standartlar kontrol aracı olarak çok düşük oranlarda kullanılmaktadır.
2. KONTROL ORGANLARI
ORGANLARI TARAFİNDAN
YAPILMAKTADIR
TARAFİNDAN YAPILMAMAKTADIR
"TOPLAM Denelim kurulu
Miktar Oran
37
% 63.79
21
% 36.21
58
% 100.0 Teftiş kurulu
Miktar Oran
18
% 31.03
40
% 68.97
58
% 100.0 İlgili birim yöneticileri
Miktar Oran
39
% 67.24
19
% 32.76
58
% 100.0 Muhasebe-Finarts bölümünün auditing kısmı
Miktar Oran
16
% 27.58
42
% 72.41
58
% 100.0 Organizasyon dışından danışman veya danışman kuruluşlar
Miktar Oran
35
% 60.34
23
% 39.66
58
% 100.0
Tablo V.2. Araştırmaya Katılan Firmalardakİ Kontrol Organları
Tablo V. 2.'e göre, işletmeler tarafından kullanılan denetim organlarının ilgili birim yöneticileri (%67,24), denetim kurul, (%63,19) ve organizasyon dışı danışmanlar (%60,34) olarak ortaya çıkmaktadır. Bunun dışında, auditing ve teftiş kurulu denetim organı olarak çok az kullanılmaktadır.
3. KONTROL TEKNİKLERİ
Tablo V. 3. l'den Tablo V. 3. 8'e kadar olan tablolarda planlama faaliyetlerinde kullanılan yönetim tekniklerinin kullanım oram verilmektedir. Tablo V.3. l'de üst yönetim tekniklerinden stratejik planlama ve organizasyon planlama en fazla kullanılanıdır. Tablo V.3. 2'de ise, pazarlama yönetim teknikleri olarak kullanılanların arasında en popüler olanları ürün planlaması, pazar araştırması ve fiyatlandırma analizi olmaktadır. Diğer pazarlama tekniklerinden medya planlama, ürün hayat eğrisi analizi, pazarlama karması analizi daha az oranlarda kullanılmaktadır.
TEKNİKLER kullanılıyor kullanılmıyor fikri yok TOPLAM
ŞİRKET P L A N ! miktar 31 8 9 48
DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ oran % 64.58 % 18.75 % 18.75 % 100
STRATEJİK PLANLAMA mikliir 48 2 5 55
oran % 87.27 % 3.64 % 9.09 %10O
ORGANİZASYON P L A N L A M A miktar 48 3 4 55
oran % 87.27 % 5.45 % 7.27 % 100
O R G U T GELİŞTİRME mikliir 29 9 8 46
TEKNİKLERİ oran % 63.04 % 19.57 % 17.39 %lt)0
Tablo V. 3. 1. Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları Üst Yönetim Teknikleri
TEKNİKLER kullanılıyor kullanılmıyor fikri yok TOPLAM
U R U N PLANLAMASI miktar 52 1 1 54
oraıı % 96.30 % 1.85 % 1.85 % 100
M E D Y A PLANLAMASI miktar 14 20 11 45
oran % 31.11 % 44.44 % 24.44 % 100
PAZAR ARAŞTIRMASI miktar 47 2 1 50
oran % 94.00 %4.00 % 2.00 % 100
SAHA ARAŞTIRMASI miktar 34 9 6 49
oran % 69.39 % 18.37 % 12.24 % 100
NİTELİK ARAŞTIRMASI miktar 29 9 8 46
oran % 63.04 % 19.57 % 17.39 % 100
URUN H A Y A T EGRfSI ANALİZLERİ miktar 14 21 10 45
oran % 31.11 % 46.67 % 22.22 % 100
H E D E F PAZAR ANALİZLERİ miktar 34 6 5 45
oran % 75.56 % 13.33 % 11.11 % 100
PAZARLAMA K A R M A S I ANALİZİ miktar 34 16 14 44
oran % 31.82 % 36.36 % 31.82 % 100
FİYATLANDIRMA ANALİZİ miktar 45 1 7 53
oran % 84.91 % 1.89 % 13.21 % 100
PAZARLAMA KONTROLÜ miktar 36 5 6 47
oran % 76.60 % 10.64 % 12.77 % 100
SAHA SATIŞ KONTROLÜ miktar 31 6 8 45
oran % 68.89 % 13.33 % 17.78 % 100
Tablo V. 3. 2. Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları Pazarlama Yönetimi Tenikleri Tablo V. 3. 3. 'de üretim yönetiminde kullanılan teknikler verilmektedir. Bu tekniklerin içinde en çok kullanılanların başında üretim planlama ve kontrol (% 98,21), kapasite planlama (% 98,21), materyal ihtiyaç planlaması (% 94,34), iş akışı planı (%92,16), istatistik kalite kontrol (% 88), üretim ve satın alma kararı programlaması (%88) gelmektedir. Bununla beraber, robot planlama (%24), bilgisayar güdümlü dizaynı (% 46) oranında kullanılma imkanı bulunmaktadır ki bu sayılar kanaatimizce çok düşüktür.
Tablo V.3. 4'te verimlilik ve etkinlik değerleme tekniklerinin kullanımına ilişkin dağılımlar görülmektedir Buna göre maliyet düşürme projeleri (% 98,15) başta olmak üzere, yönetim kotrolü (% 89), oran analizi (% 85,71), kar iyileştirme projeleri (% 87,76), verimlilik planlama (% 81,63), iş ölçümü (% 75), yöntem etüdü (% 70,45) teknikleri gelmektedir. Değer analizi (%37), ofislerde iş ölçümü (% 40), çeşitlilik düşürme analizleri (%43,5) gibi teknikleri ise az kullanım alanı buldukları ifade edilebilir.
Tablo V.3. 5.'te finansal yönetim tekniklerinden, nakit yönetimi (% 98), bilanço analizi (% 96), karlılık analizi (% 96), bütçe kontrolü (% 96), maliyet-kar analizi (% 96), finansal bütçeleme (% 92), ve genel masraflar muhasebesi (% 92) oranında popüler olarak kullanılanlardır. Ancak, sorumluluk muhasebesi (% 32,56), sıfır tabanlı bütçeleme (% 36) gibi teknikler pek uygulama konusu olmamaktadır.
Tablo V. 3. ö.'da ise personel yönetimi konusunda kullanılan planlama teknikleri incelenmektedir. Burada en çok kullanma alanı bulan teknikler, işgücü planlama (% 94,64), personel değerleme (% 94), ücret planlama ve yönetimi (% 90), eğitim ihtiyaçlarını belirleme (%81,63) olarak ortaya çıkmaktadır. Kalite çemberlen (% 54), takım kurma analizleri (% 42,86) ve grup dinamiği (% 45,95) gibi teknikler ise daha az oranda uygulama imkanı bulmaktadırlar.
TEKNİKLER kullanılıyor kullanılmıyor fikri yok TOPLAM ÜRETİM PLANLAMA V E KONTROL miktar
oran
55
% 98.21 I
% 1.79
56
% 100
KAPASİTE PLANLAMA miktar
oran
55
% 98.21 I
% 1.79
56
% 100 ÜRETİM PLANLAMA VE YÜKLEME
ANALİZİ
miktar oran
46
% 83.64 7
% 12.73
2
%3.64 55
% 100 M A T E R Y A L İHTİYAÇ PLANLAMASI miktar
oran
50
% 94.34 3
%5.66
53
% 100
İŞ AKIŞ PLANI miktar
oran
47
% 92.16 3
% 5.88
1
% 1.96 51
% 100 BİLGİSAYAR GÜDÜMLÜ DİZAYN miktar
oran
22
% 45.83 20
% 41.67
6
% 12.50 48
% 100 BİLGİSAYAR GÜDÜMLÜ ÜRETİM miktar
oran 27
% 56.25 • 17
% 35.42
4
% 8.33 48
% 100
ROBOT PLANLAMA miktar
oran
10
% 24.39 24
% 58.54
7
% 17.07 41
% 100 İSTATİSTİK KALİTE KONTROLÜ miktar
oran
44
% 88.00 5
% 10.00
1
%2.00 50
% 100 ÜRETİM VE SATİN A L M A KARARİ
PROGRAMLAMASI
miktar oran
44
% 88.00 4
%8.00
2
%4.00 50
% 100 FİZİKİ DAĞITIM PROGRAMLANMASI miktar
oran
27
% 60.00 13
% 28.89
5
% 11.11 45
% 100
PROJE YÖNETİMİ miktar
oran
38
% 76.00 8
% 16.00
4
% 8.00 50
% 100
Tablo V. 3. 3. Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları Üretim Yönetimi Teknikleri
TEKNİKLER kullanılıyor kullanılmıyor fikri yok TOPLAM
YÖNETİM KONTROLÜ miktar
oran 41
% 89.13 4
% 8.70
1
% 2.17 46
% 100
ORAN ANALİZİ miklar
oran
42
% 85.41 5
% 10.20
2
% 4.08 49
% 100 KAR İYİLEŞTİRME PROJELERİ miklar
oran
43
% 87.76 5
% 10.20
1
%2.04 49
% 100 MALİYET DÜŞÜRME PROJELERİ miktar
oran
53
% 98.15
I
% 1.85 54
% 100
VERİMLİLİK PLANLAMA miklar
oran
40
% 81.63 7
% 14.29
2
% 4.08 49
% 100
YÖNETİM ETÜDÜ miktar
oran 31
% 70.45 8
% 18.18
5
% 11.36 44
% 100
İŞ ÖLÇÜMÜ miktar
oran
33
% 75.00 11
% 25.00
44
% 100
OFİSLERDE İŞ ÖLÇÜMÜ miktar
oran
17
% 40.48 22
% 52. 38
3
%7.14 42
% 100
DEĞER ANALİZİ miktar
oran
14
% 37.84 15
% 40.54
8
% 21.62 37
% 100
ÇEŞİTLİLİK DÜŞÜRME miktar
oran
17
% 43.59 16
% 41.03
6
% 15.33 39
% 100
Tablo V. 3. 4. Ankete Katılan Firmalım Uyguladıkları Verimlilik ve Etkinlik Teknikleri
TEKNİKLER kullanılıyor kullanılmıyor fikri yok TOPLAM FİNANSAL MUHASEBE SİSTEMİ miktar
oran 51
% 92.73 3
% 5.45
1
% 1.82 55
% 100
BİLANÇO ANALİZİ miktar
oran
55
% 96.49
2
* 3.51 57
% 100
KARLILIK ANALİZİ miktar
oran
55
% 96.49 1
% 1.75
I
% 1.75 57
% 100 K A T M A DEĞER TABLOSU miktar
oran
38
% 82.61 5
% 10.87
3
%6.52 46
% 100
NAKİT YÖNETİMİ miktar
oran 54
% 98.18
1
% 1.82 55
% 100
ENFLASYON MUHASEBESİ miktar
oran
27
% 58.70 14
% 30.43
5
% 10.87 46
% 100 NAKİT ARTIRICI FİNANSAL
ANALİZLER
miktar oran
38
% 82.61 4
%8.70
4
% 8.70 46
% 100 MARJİNAL MALİYET SİSTEMİ miktar
oran
27
% 61.36 15
% 34.09
2
% 4.55 44
% 100 STANDART MALİYET SİSTEMİ miktar
oran 38
% 76.00 9
% 18.00
3
% 6.00 50
% 100
VARYANS ANALİZİ miktar
oran
34
% 75.56 8
% 17.28
3
% 6.67 45
% 100 MALİYET HACİM K A R ANALİZİ miktar
oran
34
% 77.27 6
% 13.64
4
% 9.09 44
% 100
KAR HACİM ŞEMASI ıniktar
oran
24
% 58.54 10
% 24.39
7
% 17.07 41
% 100 BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ miktar
oran
38
% 79.17 6
% 12.50
4
% 8.33 48
% 100
FİNANSAL BÜTÇELEME miktar
oran
48
% 92.31
4
% 7..69 52
% 100
ESNEK BÜTÇELEME miktar
oran
24
% 58.54 t l
% 26.83
6
% 14.63 41
% 100
SIFIR BÜTÇELEME miktar
oran
13
% 36.11 16
% 44.44
7
% 19.44 36
% 100
BÜTÇE KONTROLÜ miktar
oran 49
% 96.08
2
% 3.92 51
% 100 GENEL MASRAFLAR MUHASEBESİ miktar
oran
50
% 92.59 2
% 3.70
2
%3.70 54
% 100 SORUMLULUK MUHASEBESİ miktar
oran
14
% 32.56 20
% 46.51
9
% 20.93 43
% 100
SERMAYE BÜTÇELEMESİ miktar
oran
27
% 60.00 11
% 24.44
7
% 15.56 45
% 100 SERMAYE DEĞERLEMEDE GERİYE
ÖDEME YÖNTEMİ
miktar oran
25
% 58.14 12
% 27.91
6
% 13.95 43
% 100 GERİYE DÖNÜŞ ANALİZLERİ miktar
oran
29
% 67.44 8
% 18.60
6
% 13.95 43
% 100 ISKONTO EDİLMİŞ NAKİT AKIŞI miktar
oran 28
% 65.12 11
% 25.58
4
% 9.30 43
% 100
RİSK ANALİZİ miktar
oran
34
% 73.91 9
% 19.57
3
% 6.52 46
% 100
PROFORMA BÜTÇELEME miktar
oran
38
% 82.61 5
% 10.87
3
% 6.52 46
% 100 MALİYET K A R ANALİZİ miktar
oran
49
% 96.08 1
% 1.96
1
% 1.96 51
% 100 MALİYET ETKİNLİK ANALİZİ miktar
oran
36 9681.82
6
% 13.64
2
% 4.55 44
% 100
Tablo V.3. 5. Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları Finan Yönetim Teknikleri
T E K N I K L E R kullanılıyor kullanılmıyor fikri yok T O P L A M
ı Ş G U C U P L A N L A M A miklar 53 3 56
oran % 94.64 %536 % 100
IŞ Z E N G I N L E Ş T I R M E miktar 23 14 4 41
oran % 56.10 % 34.15 %9.16 % 100
IŞ D I Z A Y N ı miktar 27 12 2 41
oran % 65.85 % 29.27 %4.88 % 100
IŞ G Ü C Ü S E Ç M E T E S T L E R I miktar 25 15 2 42
oran % 59.52 % 35.71 % 4.76 % 100
B A Ş A R ı D E Ğ E R L E M E miklar 42 8 50
oran % 84.00 % 16.00 % 100
A M A Ç L A R A G Ö R E Y Ö N E T I M miktar 27 13 3 43
oran % 62.79 % 30.23 %6.98 % 100
P E R S O N E L D E Ğ E R L E M E miktar 47 2 1 50
oran % 94.00 %4.00 %2.00 % 100
Ü C R E T Y Ö N E T I M I miktar 44 5 49
oran % 89.80 % 10.20 % 100
IŞ A N A L I Z I miktar 39 7 1 47
oran % 82.98 % 14.89 % 2.13 % 100
Ü C R E T A R A Ş T I R M A S I miktar 38 8 2 48
oran % 79.17 % 16.67 % 4.17 % 100
Ü C R E T Y A P ı S ı N ı N D I Z A Y N ı miktar 36 11 2 49
oran % 73.47 % 22.45 % 4.08 % 100
Ü C R E T K O N T R O L S I S T E M L E R I miktar 32 9 6 47
oran % 68.09 % 19.15 % 12.77 % 100
S O N U Ç L A R A G Ö R E Ö D E M E miktar 12 20 8 40
oran % 30.00 % 50.00 % 20.00 % 100
S I S T E M A T I K E Ğ I T I M miktar 35 11 2 48
oran % 72.92 % 22.92 % 4.17 % 100
E Ğ I T I M I H T I Y A Ç L A R ı N ı miktar 40 8 1 49
B E L I R L E M E oran % 81.63 % 16.33 % 2.04 % 100
B E C E R I A N A L I Z I miktar !7 İ7 6 40
oran % 42.50 % 42.50 % 15.00 % 100
E Ğ I T I M T E K N I K L E R I miktar 42 6 2 50
oran % 84.00 % 12.00 %4.00 % 100
G R U P D I N A M I Ğ I miktar 17 15 5 37
oran % 45.95 % 40.54 % 13.51 % 100
K E N D I N I G E L I Ş T I R M E miktar 35 8 3 46
oran % 76.09 % 17.39 %6.52 % 100
Y Ö N E T I M G E L I Ş T I R M E P L A N ı miklar 33 12 2 47
oran % 70.21 % 25.53 % 4.26 % 100
K A L I T E Ç E M B E R I miktar 23 15 4 42
oran % 54.76 % 35.71 % 9.52 % 100
T A K ı M K U R M A A N A L I Z L E R I miktar 18 17 7 42
oran % 42.86 % 40.48 % 16.67 % 100
Tablo V. 3. 6. Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları Personel Yönetimi Teknikleri
T E K N I K L E R kullanılıyor kullanılmıyor fikri yok T O P L A M
B I L G I T E K N O L O J I S I V E miktar 49 5 54
B I L G I L E R I N Y E N I I H T I Y A Ç L A R A G Ö R E Y E N I D E N D Ü Z E N L E M E S I
oran %90.7 %9.3 % 100
S I S T E M A N A L I Z I miktar 35 9 4 48
oran % 70.9 % 18.8 % 8.3 % İ00
B1LGJ I Ş L E M miktar 47 6 43
oran % 88.7 % 11.3 % 100
E L E K T R O N I K B Ü R O miktar 48 3 51
oran % 94.) %5.9 % 100
Tablo V . 3.7. Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları Teknoloji Yönetimi Teknikleri
Tablo V. 3. 7'den anlaşılacağı üzere teknoloji tekniklerini işletmelerimizin çoğu kullanmaktadır. Tablo V. 3. 8'de ise planlama ve kaynak dağılımı tekniklerinin kullanımı görülmektedir. Bu tekniklerden şebeke analizi (% 40,9), ve dengeleme hattı tekniği (%
28,6) çok az oranlarda kullanma imkanı bulmaktadırlar.
TEKNİKLER kullanılıyor kullanılmıyor fikri yok TOPLAM
ŞEBEKE ANALİZİ miktar
oran
18
% 40.91 17
% 38.64 9
% 20.45 44
% 100 DENGELEME HATTI miktar
oran
12
% 28.57 S8
% 42.86
12
% 28.57 42
% 100 Tablo V. 3. 8. Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları Planlama ve Kaynak Dağılımı Teknikleri
4. KONTROL TÜRLERİ
KONTROL TÜRLERI YAPıLMAKTADıR YAPıLMAMAKTADıR TOPLAM
IŞ GUCU KAPASITESI miklar 40 18 58
oran %69 % 31.0 % 100
PERFORMANS KONTROLÜ miktar 39 19 58
oran % 67.2 % 32.8 ' %100
D E V A M S ı Z L ı K ORAN miktar 51 7 58
KONTROLÜ oran % 87.9 % 12.1 % 100
ıŞ G U C U D E V I R ORAN miktar 30 28 58
KONTROLÜ oran % 51.7 % 48.3 % 100
IŞ Y U K U ORAN KONTROLÜ miktar 24 34 58
oran %41.4 %58 % 100
BIRIM BAŞıNA IŞ GÜCÜ miktar 44 14 58
M A L I Y E T I KONTROLÜ oran % 75.9 % 24.1 % 100
IŞ KAZASı ORAN miktar 50 8 58
KONTROLÜ oran % 86.2 % 13,88 % 100
Tablo V. 4. 1. Ankete Katılan Firmaların Uyguladıkları İnsan Kaynaklan Kontrolü Türleri
KONTROL TÜRLERİ YAPILMAKTADIR YAPILMAMAKTADIR TOPLAM
Bilgi akışı kontrolü
Miktar 36 22 58
Oran % 62.1 % 37.9 % 100.0
İş gücü eğitimi ve hazırlanması kontrolü
Miktar 34 24 58
Oran % 58.6 %41.4 % 100.0
İş kalitesi kontrolü
Miktar 40 18 58
Oran % 69.0 % 31.0 % 100.0
Çıktı kalitesi kontrolü
Miktar 53 5 58
Oran * 91.4 %8.6 % 100.0
Müşteri memnuniyeti kontrolü
Miktar 40 18 58
Oran % 69.0 %3I.O % 100.0
Diğer
Miktar 8 50 58
Oran % 13.8 % 86.2 % 100.0
Tablo V. 4. 2. Araştırmaya Katılan Firmalarda Uygulanan Faaliyet Kontrol Türleri
KONROL TÜRLERİ YAPILMAKTADIR Y A P I L M A M A K T A D I R TOPLAM Hammadde kalile kontrolü
Miktar Oran
52
% 89.66
6
% 10.34
58
% 100.0 Stok kontrolü
Miktar Oran
56
% 96.55
2
% 3.45
58
% 100.0 Makina ve teçhizat bakım
kontrolü
Miktar Oran
50
% 86.21
8
% 13.79
58
% 100.0 Diğer
Miktar Oran
1
% 1.72
57
% 98,28
58
% 100.0 Tablo V . 4. 3. A r a ş t ı r m a y a K a t ı l a n Firmalarda Uygulanan F i z i k i K a y n a k l a r ı n Kontrol Türleri
KONROL TÜRLERİ YAPILMAKTADIR YAPILMAMAKTADIR TOPLAM
Sermaye kontrolü
Miktar Oran
43
% 74.14
15
% 25.86
58
% 100.0 Döner varlıkların kontrolü
Miktar Oran
52
% 89.66
6
% 10.34
58
% 100.0 Gelir bütçesi kontrolü
Miktar Oran'
56
% 96.55
2
% 3.45
58
% İ 00.0 Gider bütçesi kontrolü
Miktar Oran
55
% 94.83
3
% 5.17
58
% 100.0 Maliyet bütçesi kontrolü
Miktar Oran
57
% 98.28
1
% 1.72
58
% i 00.0 Kar bütçesi kontrolü
Miktar
Oran 54
% 93.10
4
%6.90
58
% 100.0 Nakit bütçesi kontrolü
Miktar Oran
54
% 93.10
4
%6.90
58
% 100.0 Satın alma ve materyal bütçesi kontrolü
Miktar Oran
50
% 86.21
8
% 13.79
58
% 100.0 Sermaye harcamaları bütçesi kontrolü
Miktar Oran
37
% 63.79
21
% 36.21
58
% 100.0 Finansman bütçesi kontrolü
Miktar Oran
54
% 93.10
4
% 6.90
58
% 100.0 Diğer
Miktar Oran
58
% 100.0
58
% 100.0 Tablo V. 4. 4. A r a ş t ı r m a y a Katılan Firmalarda Uygulanan Finansal K a y n a k l a r ı n Kontrol Türleri
Tablo V. 4. l'de insan kaynaklarının kontrolü türlerinden en fazla devmsızlık kontrolü (%88), iş kazası oranı kontrolü (% 86), birim başına iş gücü maliyet kontrolü (%
76), işgücü kapasitesi kontrolü (% 69), ve performas kontrolü (% 67) yapılmaktadır. İşyükü oram ve işgücü devri konuları fazla önem arzetmemektedir.
Tablo V. 4. 2'de, faaliyet kontrolü türlerinin dağılımı verilmektedir. Bu tabloda da, çıktı kalitesinin kontrolü (% 91), iş kalitesi ve müşteri memnuniyeti kontrolü (% 69) ve bilgi akışı kontrolü (% 62) ön planda yer almaktadır. Diğer kontrol türleri içinse, oranlarının çok düşük olduğu ifade edilebilir.
Tablo V. 4. 3'de, görüldüğü üzere stok, hammadde, makina ve teçhizat bakımı kontrolü oldukça yüksek oranlarda (% 85 ve üzerinde) yapılmaktadır. Bu da göstermektedir ki fiziki kontrol en yaygın kontrol çeşitler indendir.
Tablo V. 4. 4'de finansal kaynakların kaynakların kontrolüne ilişkin türlerin dağılımı görülmektedir. İşletmeler en fazla finansal kaynakların kontrolüne önem vermektedirler. Sermaye ile ilgili kontroller nisbeten az gibi gözükse de tüm finansal kontrol türleri uygulanmaktadırlar.
K O N T R O L T Ü R L E R İ Y A P I L M A K T A D I R Y A P I L M A M A K T A D I R T O P L A M Yaratıcı faaliyetlerin k o n t r o l ü
M i k t a r 20 38 58
Oran % 34.48 % 65.52 % 100.0
Stratejilerin k o n t r o l ü
M i k t a r 30 28 58
Oran % 51.72 % 48.28 % 100.0
Tablo V. 4. 5. Araştırmaya Katılan Firmalarda Uygulanan Yaratıcı Faaliyetlerin ve Stratejilerin Kontrol Türleri
KONTROL TÜRLERİ YAPİLMAKTADİR YAPILMAMAKTADIR TOPLAM
Muhasebe kayıt verileri
Miktar Oran
57
% 98.28
1
% 1.72
58
% 100.0 Yönetim muhasebe sistemleri
Miktar Oran
31
% 53.45
27
% 46.55
58
% 100.0 Yönetim bilgi sistemi raporları
Miktar Oran
42
% 72.41
16
% 27.59
58
% 100.0 Yılsonu vc olağanüstü faaliyet raporları
Miktar Oran
47
% 81.03
11
% 18.97
58
% 100.0 Hammadde ve stok ambar kayıtları
Miktar Oran
53
% 91.28
5
% 8.62
58
% 100.0 Pazarlama mamul stok kayıtları
Miktar Oran
47
% 81.03
1E
% 18.97
58
% 100.0 Diğer
Miktar Oran
1
% 1.72
57
% 98.28
58
% 100.0
Tablo V. 4. 6. Araştırmaya Katılan Firmalarda Uygulanan Fiili Durumu Belirleme Araçları Tablo V. 4. 5.'de yaratıcı faaliyetlerin ve sfratejilerin kontrolü görülmektedir.
Burada işletmelerimizde yenilik, Ar-Ge ve yaratıcılığa dönük çabalar az olduğu için bu faaliyetlerin kotrolü de (% 33.48) düşük düzeyde kalmaktadır. Stratejilerin kontrolü de (%
51,72) oranı ile düşük düzeydedir. Çünkü bu planlama türü tüm büyük işletmelerimizde yaygın değildir.
Tablo V. 4. 6.'da fiili durumu belirleme araçları muhasebe kayıt ve verileri (%
98,28) oranında kullanılmaktadır. Bunun yanında hammadde stok ve ambar kayıtları (%
91,38), pazarlama mamul stok kayıtları (% 81) ve yıl sonu raporları (% 81) oranında kullanılmaktadır. İşin acı tarafı muhasebe sistemi (% 53,45) ile yönetim bilgi sistemi raporları (% 72,41) tam kullanım olanağı bulabilmiş değillerdir.
5. BAŞARI DEĞERLENDİRMESİ SERMAYE
RANTABİLİTESİ
MÜKEMMEL ÇOK İYİ İYİ ORTA YETERSİZ C. YOK
Miktar 4 18 17 10 5 4
Oran %7 % 3 1 %21 %17 %9 %7
Tablo V. 5. 1 Araştırmaya Katılan Firmalarda Uygulanan 1980-1993 Dönemindeki Sermaye Rantabilitesinin Değerlendirilmesi
SATIŞ HACMİ MÜKEMMEL ÇOK I Y I I Y I ORTA C. YOK
Miktar 7 25 21- 2 3
Oran % 12 %43 %36 %3 %5
Tablo V. 5. 2. Araştırmaya Katılan Firmalarda Uygulanan 1980-1993 Dönemindeki Satış Hacimlerinin Değerlendirilmesi
Anketimize cevap veren yöneticilerin firmalarının son yıllardaki performanslarını nasıl değerlendirdiklerini gösteren Tablo V. 5. 1 ile Tablo V. 5. 2'nin karışılaştırılmasında kendi satış hacimlerini genelde oldukça olumlu, sermaye karlılıklarını ise nisbeten daha az olumlu ama yine de iyi olarak gördükleri ortaya çıkmaktadır.
VI. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Türkiye'deki planlama ve kontrol faaliyetlerini incelediğimiz bu araştırmamızda genel olarak gördük k i stratejik planlama kavramı günümüz Türk işletmelerinde yaygın değildir, ancak 1970'lere nazaran bir gelişmeden bahsedilebilir. Startejik amaçlar genelllikle verimlilik, yenilik ve pazar payını arttırmak olarak saptanmaktadır. Bu amaçları saptamakla görevli ve yetkili olan işletme içi mevkiler ise genellikle yönetim kurulu ve genel müdürlük makamı olmaktadır.
Planlama faaliyetini yürütme konusunda işletmelerimizde genel olarak departman- laşma eğilimi çok yaygın değildir. Bu sebeple, planlama birimi veya komitesi olan büyük işletme sayımız nispeten azdır. Planlama departmanı olan işletmelerimizde ise bu departmanların kuruluşundan bu yana geçen süre çoğunlukla 10 ila 30 yıl arasında değişmektedir. Planlamadan sorumlu olan departman, komite, grup veya kişi çoğunlukla raporunu doğrudan genel müdüre sunmaktadır; araya fazladan hiyerarşik katmanlar konmamaktadır. Ülkemizin büyük şirketlerinin planlama faaliyetinde çalışan uzmanlarının tamamına yakını üniversite mezunu olup bunların da çok büyük şirketlerinin planlama faalyetİnde çalışan uzmanlarının tamamına yakını üniversite mezunu olup bunların da çok büyük kısmı iktisat, İşletme ve mühendislik kökenlidirler.
