A. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.
1. I. İnsan ve hayvan davranışlarında benzerliklerin bulunması II. İnsanlar üzerinde uygulanamayan deneylerin yapılabilmesi
III. Hayvanların yaşam süreleri kısa olduğundan birkaç kuşağın gözlenmesi IV. Hayvanların davranışlarının çevresel etkilerden bağımsız olarak gerçekleşmesi V. Bu yolla insan davranışlarının daha iyi anlaşılabilmesi
Yukarıdaki maddelerden hangisi psikolojinin hayvan davranışlarını incelemesinin neden- lerinden biri değildir?
A. I B. II C. III D. IV E. V
2. Psikoloji nesnel yasalara ulaşmak için davranışların görünen yüzünü ya da uyarılma sonucu oluşacak tepkiyi ele almalıdır. Ancak böylelikle pozitif bir bilim olabilecektir.
Parçadaki görüş aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine aittir?
A. Psikodinamik ekol B. Bilişsel ekol C. Davranışçı ekol D. İşlevselci ekol E. Yapısalcı ekol
3. Aşağıdakilerden hangisi psikolojinin felsefeden ayrılıp bağımsız bir bilim olmasını sağla- mıştır?
A. İnsan ruhu ile ilgili araştırmaların gelişmesi B. İnsan davranışıyla ilgili çalışmaların artması C. Çeşitli psikoloji yaklaşımlarının ortaya çıkması D. William Harvey’in kan dolaşımını açıklayabilmesi E. Wilhelm Wundt’un ilk psikoloji laboratuvarını kurması
4. Davranışa belirli bir açıklama getirilmişse ve nedeni biliniyorsa onun hangi durumlarda tekrar- lanacağı da biliniyor demektir. Örneğin saldırganlık davranışının nedenleri anlaşılmış ve açıklanabil- mişse onun hangi koşullarda ve ne zaman ortaya çıktığı bilinebilir. Bu ise bize davranış olumluysa tekrarını sağlama, olumsuzsa önleme olanağını verir.
Bu açıklamada psikolojinin hangi amacı üzerinde durulmuştur?
A. Davranışın saptanıp denetim altına alınması B. Davranışın anlaşılıp açıklanabilmesi
C. İnsanın çevreyle uyumunun sağlanması D. Ele alınan olguların betimlenmesi E. Davranışın önceden tahmin edilebilmesi
5. Zekâ bölümü ile okuma testi puanı arasındaki ilişki inceleniyor. Buna göre öğrencinin zekâ bö- lümü yükseldikçe okuma testi puanının da yükseldiği görülüyor.
Bu durumla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A. Zekâ bölümü ile okuma testi puanı arasında pozitif korelasyon vardır.
B. Okuma testi puanı zekâ bölümünü doğrudan doğruya etkiler.
C. Okuma testindeki başarı, zekâ düzeyindeki değişiklikleri etkiler.
D. İki değişken arasında doğru orantı olduğundan korelasyon negatiftir.
E. Zekâ düzeyi ve okuma başarısı arasında korelasyon yoktur.
DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
6. Psikolojide ilişkisel ve deneysel yaklaşımlardan yararlanılır.
Aşağıdakilerden hangisi deneysel değil, öncelikle ilişkisel yaklaşıma ait bir özelliktir?
A. Değişkenler arasında nedensellik ilişkileri kurulabilir.
B. Davranışın hangi ortam ve koşullarda ortaya çıkacağı belirlenebilir.
C. Davranışı anlama ve açıklama amacı gerçekleştirilebilir.
D. Sayı ile ifade edilebilen veriler elde edilip sınıflandırılabilir.
E. Davranışın ortaya çıkma sıklığı bilinebilir.
7. Bilimsel bir araştırma yapabilmek için etik ilkelere uymak gerekir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi psikolojide etiğin gerektirdiği bir ilke değildir?
A. Psikolog, araştırmasının strese neden olacağını gördüğü durumlarda açıklama yapmamalıdır.
B. Psikolog, yeterli sayıda gözlemde bulunmadan genel yargılara varmamalıdır.
C. Hayvan deneylerinde hayvanlara eziyet edilmemeli ve sağlıklı bir ortam yaratılmalıdır.
D. Psikolog, katılımcılara araştırmanın özellikleri ve sonuçları ile ilgili bilgi vermelidir.
E. Psikolog, kişisel bilgilerin açığa çıkması gerekiyorsa katılımcıların iznini almalıdır.
8. Sürücülerin trafikteki algı, dikkat ve bilişsel süreçleri, kişilikleri, risk alma davranışları, tutumları ve duyguları hangi psikoloji dalının konuları arasındadır?
A. Deneysel psikoloji B. Trafik psikolojisi C. Spor psikolojisi D. Sağlık psikolojisi E. Din psikolojisi
9. İnsan davranışları hem sosyal ve fiziki çevrenin hem de kalıtımın etkisiyle ortaya çıkar. Dolayısıyla bir psikoloğun bu iki faktörü de ele alması gerekir.
Buna göre organizmaların özellikle görünüşünün ve davranışının belirlenmesinde psiko- lojinin hangi bilim dalıyla yakın ilişkide olması gerekir?
A. Zooloji B. Fizyoloji C. Genetik
D. Biyoloji E. Sosyoloji
10. Aşağıdakilerden hangisi psikologların bilirkişilik ve psikoteknik değerlendirme yapma yo- luyla hizmet verdiği alanlardan biridir?
A. Fabrikalar B. Adli kurumlar C. Araştırma merkezleri
D. Eğitim kurumları E. Üniversiteler
B. Aşağıdaki cümleleri uygun sözcüklerle tamamlayınız.
1. ... , içten ya da dıştan gelen uyarıcılara karşı organizmanın yaptığı tepkidir.
2. Psikolojinin amaçları insan davranışlarını ... , anlama, açıklama ve ön- ceden tahmin edebilmedir.
3. Psikoloji, insan zihninin yapısını incelemelidir, diyen psikolojik yaklaşım ...
... yaklaşımdır ve öncüsü ...’tur.
4. ... , psikolojinin kişilik konusunu ele alması ve kişilikteki aksaklık- ların bilinçaltı nedenlerini bulması gerektiğini savunmuş ve ... yaklaşımın öncüsü olmuştur.
5. ... yaklaşım, psikolojinin zihinsel süreçleri inceleyerek insan davranışlarını açıklaması gerektiğini savunmuştur.
6. Psikolojide ... yaklaşım, duyum, algı, öğrenme, bellek, güdü ve davra- nışın fizyolojik temelleri gibi teorik konularla ilgilenir.
7. Bireyin geçmişinde yer alan olayları anlatan öyküye ... denir.
8. ... , birey-toplum etkileşimini inceleyen psikoloji dalıdır.
9. ... psikolojisi, çeşitli meslekler için insan yetiştirme, kurumlar arası iletişimi geliştirme, çalışanlara danışmanlık etme, yönetici yetiştirme gibi konularla ilgilenir.
10. Psikoloji, insan davranışında kalıtım yoluyla gelen etkenleri ele alırken ... bili- minden yararlanır.
C. Aşağıda verilen psikolog adlarıyla psikolojik yaklaşımları eşleştiriniz. Bunun için yakla- şımların başlarında verilen numaraları psikolog isimlerinin solundaki noktalı bölüme yazınız.
1. Psikodinamik yaklaşım ... Wilhelm Wundt 2. Bilişsel yaklaşım ... İvan Pavlov
3. Yapısalcı yaklaşım ... Sigmund Freud
4. Biyolojik yaklaşım ... Abraham Maslow
5. Davranışsal yaklaşım ... Jean Piaget
6. Hümanistik yaklaşım ... Adolf Meyer
Ç. Aşağıdaki açıklamaların sonundaki yay ayraç içine doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1. Davranışlar çıplak gözle doğrudan gözlemlenebildiği gibi çeşitli aletler yardımıyla dolaylı olarak da gözlenebilir. ... ( ) 2. Din psikolojisi dini inancın insanların bilişsel süreçlerini ve davranışlarını nasıl etkilediğini araş- tırır. ...( ) 3. Anket çalışması yalnızca yüz yüze uygulanan bir etkinliktir. ... ( ) 4. Deneysel bir çalışmada neden bağımlı değişkeni, sonuç ise bağımsız değişkeni ifade eder. ( ) 5. Gelişim psikolojisinin ilgi alanı doğumla başlar. ... ( )
D. Aşağıdaki açık uçlu soruları yanıtlayınız.
1. Psikoloji eğitiminden geçmiş olan bir insanın kendisi ve çevresindekilerin davranışlarını değerlendirmesinde bu eğitimi almayanlara göre nasıl bir farklılık olabileceğini açıklayınız.
2. Davranışçı yaklaşım “boş organizma yöntemi” diye eleştirilmiştir. Bu eleştirinin nedenini, dav- ranışçı yaklaşım konusundaki bilgilerinizden yararlanarak açıklayınız.
3. Köpeklerden aşırı korkan bir kimseyi inceleyen psikodinamik yaklaşımı benimseyen bir psikoloğun bu konuya getireceği açıklama ne olabilir? Yorumlayınız.
4. Ortaöğretim programlarının öğrenci düzeyine göre yeniden düzenlenmesiyle ilgili bir araştırmanın psikolojinin hangi uzmanlık alanını ilgilendirdiğini söyleyiniz.
5. Gürültünün öğrencilerin matematik problemi çözme güçleri üzerindeki etkisini inceliyor- sanız psikolojinin araştırma yöntemlerinden hangisini kullanmayı tercih edersiniz? Nedenini açıklayınız.
6. Yapılan bir deneyde fiziki ve parasal koşulları değiştirilerek çalıştırılan altı işçi kızın verimlilikle- rinin genelde değişmediği gözlenmiştir. Grup içi insani ilişkilerin yakın olduğu durumlardaysa yüksek verimlilik belirlenmiştir. Bu deneyde bağımsız ve bağımlı değişkenleri belirtiniz.
7. Trafik psikolojisinin önemini açıklayan bir yazı yazınız.
E. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
1. Organizmanın gözlenebilir ve ölçülebilir davranışlarını inceleyen pozitif bilim.
2. Biyolojik organizmalardaki kalıtım ve çeşitliliği ele alan bilim.
3. Bir bilimde olayların oluş biçimini gösterip gözlem, hipotez ve deney aşamalarını kapsayan süreç.
4. İçten ve dıştan gelen etkilere karşı organizmanın gösterdiği tepki.
5. Canlı bir varlığı oluşturan organların uyumlu bütünlü- ğü.
6. Hümanistik yaklaşımın öncülerinden birinin soyadı.
7. İlk psikoloji laboratuvarını kuran kişinin soyadı.
8. Bir amaca ulaşmak için izlenen yol.
9. Psikanalitik yaklaşımı kuran ve davranışı açıklamada biliçaltı unsurlara ağırlık veren kişinin soyadı.
10. Psikolojinin uygulamalı alt dallarından biri.
