ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖZDE MERT gozde.mert@nisantasi.edu.tr
seminer
ARAġTIRMA YÖNTEMLERĠ
BÖLÜM: TEMEL KAVRAMLAR
- AraĢtırmada Temel Kavramlar - AraĢtırma Konusu (Problem) - AraĢtırma Cümlesi
- Kaynak Taraması - AraĢtırma Problemi
- Amaç ve Ġfadelendirilmesi - Varsayımlar
- Sınırlılıklar
- Tanımlar
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilgi
Bilgi, üzerinde çalıĢılan içerik ve perspektife göre pek çok çeĢitte anlamlar içeren kompleks bir kavramdır.
Bilgi; öğrenme, araĢtırma veya gözlem sonucu elde edilen gerçek ve ilkelerin bütününe verilen addır.
Bilgi, düzenli ve elveriĢli duruma getirilmiĢ veridir.
Bir baĢka ifadeyle bilgi, verilerin bilgi iĢlem yardımıyla anlamlı ve faydalı bir Ģekle sokulmuĢ sonuçlarıdır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilginin sağlanmasında dikkat edilecek temel özellikler
• Bilginin doğru ve eksiksiz olması
• Kolay izlenebilir ve kolay kullanılabilir formatta olması
• Yeterli dozda olması
• Ġstenilen en uygun zamanda sağlanıp sunulması
• Bilgi, kullanıcı için yeni olmalı
• Bilgi, eski ve yanlıĢ bilgileri düzeltebilecek değerde olmalıdır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bir bilginin değerli olması için:
• OdaklanmıĢ
• Test edilmiĢ
• GerçeklenmiĢ
• PaylaĢılmıĢ
• Bilginin girdi ve çıktılarının basit olması
• Güncellenebilmesi
• Dilinin basit ve uygun olması gereklidir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilginin iĢlenmesi
Bilginin stoklanması ve iletilmesi arasındaki iĢlenme manuel veya bilgisayarlı sistemlerle gerçekleĢtirilebilir.
Yeniden gözden geçirme ve iletme arasındaki iĢlenmenin bilgisayar sistemleriyle yapılması, daha fazla analiz ve daha kısa zamanda
sergileme olanaklarına izin verir.
Bilgisayarla iĢleme, manuel iĢlemeye göre daha düĢük zaman maliyetini ama yüksek ekipman maliyetini içerir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilginin gözden geçirilmesi
Manuel sistemlerde, istenen datanın gözden geçirilmesi çok fazla zaman ve para harcanmasına yol açabilir.
Elektronik sistemler ise, organize edilmiĢ bir modelde elektronik olarak stoklanmıĢ bilgilere hızlı ve ucuz giriĢi sağlarlar.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilginin iletilmesi
Yazılı notlar, raporlar ve diğer dokümanlar ancak bilginin küçük bir miktarını çok sayıdaki insana efektif bir Ģekilde iletebilecektir.
Ama bilginin uzun mesafelerde iletimi veya büyük datanın değiĢ
tokuĢu söz konusu olduğunda elektronik iletiĢim çok daha etkili olarak gerçekleĢecektir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
BĠLGĠ TÜRLERĠ
Bilginin 5 türü vardır:
1) Gündelik (Ampirik) Bilgi 2) Teknik Bilgi
3) Sanat Bilgisi
4) Felsefe Bilgisi
5) Bilimsel Bilgi
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Gündelik (Ampirik) Bilgi
• Özneldir (subjektiftir).
• Amaçsız, sistemsiz ve yöntemsiz olarak elde edilir.
• YaĢamı kolaylaĢtırmasının yanı sıra yanıltıcı da olabilir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Teknik Bilgi
• Ġnsanların pratik yaĢamlarını kolaylaĢtırır.
• Ġnsanların doğaya egemen olmalarını ve doğayı insan
yararına değiĢtirmelerini sağlar.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Sanat Bilgisi
• Subjektiftir (özneldir).
• Yaratıcıdır.
• Sezgilere ve yaratıcı hayal gücüne dayanır.
• Ürünleriyle somuttur
• Bireyseldir ve duygulara yöneliktir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Felsefi Bilgi
• Ġnsanın anlama isteğinden kaynaklanır.
• Akla dayanır.
• Evrenseldir.
• Sistemlidir.
• EleĢtireldir.
• Özneldir (subjektif).
• Sonuçları kesin değildir.
• Yığılan (biriken) bilgidir.
• Sınırlı bir alanın bilgisi değildir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilimsel Bilgi
Bilimsel bilgi türleri aĢağıdaki maddeleri içermektedir:
• Formel (Ġdeal) Bilimler
• Doğa Bilimleri
• Ġnsan Bilimleri
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
BĠLĠM
“Bilim nedir?” sorusunu bilim adamları değiĢik biçimlerde tanımlamıĢlardır.
Bunlara, “nesnel sağlamlığı olan bilgiler bütünü”, “neden-sonuç ilişkilerinin ifade
edildiği sistematik bilgiler birikimi”, “insanoğlunun biriktirdiği kaydedilmiĢ sistematik bilgi”, “kanıtlanmış ve sistemli hale getirilmiş bilgiler” biçiminde yapılmıĢ tanımları örnek olarak gösterebiliriz.
Bilim, her türlü düzenden yoksun duyu verileri (algılar) ile mantıksal olarak düzenli düĢünme arasında uygunluk sağlama çabasıdır. (Albert Einstein)
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilim; araştırma sonucu kanıtlanmış, geçerliği kabul edilmiş, nesnel, mantıklı, genellenebilir, düzenli ya da sistematik bilgilerin bütünüdür.
Bilim; doğal dünyayla ilgili soruları cevaplamak üzere bilimsel
araĢtırma yöntemlerini kullanarak herkesin irdelemesine açık geçerli ve güvenilir genellemeler ve açıklamalar ortaya koyma etkinliğidir
(William F. McComas)
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilimin Özellikleri
• Tümevarım yöntemini kullanırlar.
• Yasa ve genellemelere ulaĢmaya çalıĢırlar.
• Evrenseldir.
• Nesneldir.
• Kesindir, doğrulanabilme özelliği vardır.
• Birikimli olarak ilerler.
• Akıl ve mantık ilkelerini kullanır.
• Uygulanabilir.
• DeğiĢebilme ve kendini yenileme özelliğine sahiptir.
• Olgusaldır.
• Tekrarlanma özelliğine sahiptir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
ARAġTIRMA;
• Bir konuyla ilgili iyileĢtirme yapmak,
• Bilinmeyenleri ortaya çıkarmak veya problemleri çözmek amacıyla
bilimsel yöntem çerçevesinde planlı ve sistemli olarak veri toplanması,
• Elde edilen verilerin çözümlenmesi,
• Yorumlanması ve
• Sonucun raporlaĢtırılması sürecidir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
ARAġTIRMA
AraĢtırma yapabilmek için belirli bir düzeyde uzmanlık ve yapılan araĢtırmaları anlayabilmek ve uygulayabilmek ise belirli bir düzeyde araĢtırma kültürünü gerektirir.
AraĢtırma eğitimi bu uzmanlığı ve kültürü sağlamaya yönelik bilimsel tutum ve davranıĢlar ile araĢtırma tekniğine iliĢkin yeterlikleri
kazandırma sürecidir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
AraĢtırma YaklaĢımları
– Niceliksel YaklaĢım
– Niteliksel YaklaĢım
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Nicel AraĢtırma; olgu ve olayları nesnelleĢtirerek
gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal olarak ifade edilebilir bir Ģekilde ortaya koyan bir araĢtırma türleridir.
Amaç: Bireylerin toplumsal davranıĢlarını gözlem, deney ve test yoluyla nesnel bir Ģekilde ölçmek ve sayısal verilerle
açıklamaktır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Nitel AraĢtırma; gözlem, görüĢme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama
yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik bir sürecin izlendiği araĢtırma türüdür.
Amaç: Ġnsanların kendi toplumsal dünyalarını nasıl kurmakta, oluĢturmakta olduğunu anlamak ve içinde yaĢadıkları toplumsal dünyayı nasıl algıladıklarını yorumlamaya çalıĢmaktır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Ġki YaklaĢım Arasındaki Temel Farklılık:
Nitel AraĢtırma; Niçin? Nasıl? Ne Ģekilde sorularına yanıt arar.
Nicel AraĢtırma; Ne kadar? Ne miktarda? Ne kadar sık, Ne
kadar yaygın? sorularına yanıt arar.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Niceliksel AraĢtırma Modelleri
•Deneysel Model
•Betimsel Model
•Bağıntısal Model
•Nedensel-karĢılaĢtırma Modeli
•Tarihsel Yöntem
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Niteliksel AraĢtırma Modelleri
• Fenomenoloji
• Etnografi
• Gömülüteori
• Örnek olay
• Saha Taraması (Niteliksel ya da niceliksel olabilir)
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilimsel Yöntem
Bilimsel bilgi elde etmek için izlenen yol/süreç ya da problem çözmek için izlenen düzenli yoldur.
Temel nitelikleri;
• Açık seçik,
• Denetlenebilir,
• Yansız,
• Seçici (geliĢigüzel değil),
• Deneyici,
• Duyarlığı yüksek,
• Güvenilir,
• Tekrar edilebilir,
• Geçerli ve
• Ġnandırıcı olması
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilimsel Yöntem Basamakları
1- Problemin Belirlenmesi: Öncelikle problemin iyi anlaĢılması
gerekiyor. Problemi anlamak, problemi yarı-yarıya çözmek demektir.
2- Gözlem: Nitel ve Nicel olmak üzere iki çeĢit gözlem vardır.
• Nitel Gözlem: BeĢ duyumuzu kullanarak yaptığımız gözlemlerdir.
Örneğin "çaydanlıktaki su sıcaktır". Buradaki gözlem nitel bir gözlemdir. Bunu, suya dokunarak veya sudan çıkan buharı gözlemleyerek karar veririz.
• Nicel Gözlem: Ölçü aletleri kullanılarak yapılan gözlemlerdir. Örneğin
"çaydanlıktaki su 80ºC’dir".Buradaki gözlem nicel bir gözlemdir.
Burada termometre aleti kullanılarak bir gözlem yapılmıĢtır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
3- Verilerin Toplanması: Veriler problem ile ilgili gerçekleri içerir.
Gözlemler sonucu elde edilen veriler toplanıp, düzenlenir.
4- Hipotezin Kurulması: Hipotez , probleme geçici bir çözümdür. Bu çözüm yapılan gözlemler ve toplanan veriler ıĢığında kurulmuĢtur. Ġyi bir hipotez; - probleme iyi bir çözüm önermeli, - deney ve gözlemlere açık olmalı, - toplanan tüm verilere uygun olmalıdır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
5- Tahminlerde Bulunma: Kurulan hipotezler doğrultusunda mantıklı sonuçların çıkartılmasıdır ve bu sonuçlar ile hipotezler test edilir.
Tahminler, "Eğer... ise ... dır" Ģeklindeki cümlelerle ifade edilir. Tahminler genellikle "Tümdengelim" ve "Tümevarım"
yöntemleri ile gerçekleĢtirilir. Tümdengelim yönteminde bir ön bilgi kullanılarak genelleme yapılır.
Örnek: Eğer bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiĢ ise ,insanda hücrelerden meydana gelmiĢtir. Tümevarım yönteminde ise özel
gözlemler yapılarak bir sonuca varılır.
Örnek: Eğer insanlar, hayvanlar, bitkiler hücrelerden meydana gelmiĢ ise bütün canlıların yapı birimi hücredir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
6- Kontrollü Deney: Yapılan tahminlerin geçerli olup olmadığı kontrollü deneyler sonucu tespit edilir.
Kontrollü deneylerde iki deney grubu vardır: Birine kontrol grubu, diğerine ise deney grubu denir.
Her iki grupta da aynı deney aynı Ģartlar altında yapılır iken sadece araĢtırılan faktör gruplar arasında farklı tutulur.
Deney sonuçları tahminleri doğrular ise hipotez geçerlilik kazanır. Aksi durumda ise eldeki verilerle yeni hipotezler kurularak bilimsel
çalıĢmaya devam edilir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
7- Gerçek: Deneyler ile kanıtlanmıĢ bilimsel doğrulardır.
8- Teori: Tekrarlanan deneylerle doğruluğu tam olarak değil, ama büyük ölçüde kabul edilmiĢ hipotezlerdir. Teorilerin çürütülme ihtimalleri vardır.
9- Kanun: Bir teori veya hipotez , doğruluğu bütün bilimlerce kabul edilmiĢ ise kanun halini alır. Örnek: Yerçekimi kanunu, Mendel
Kanunları
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilimsel araĢtırma; problemlere güvenilir çözümler bulmak amacıyla planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi,
yorumlanması, değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir.
Bilimsel araĢtırmaların temel amacı, bilinenlerden yola çıkarak bilinmeyenlere doğru yol almak ve bu doğrultuda bilgi üretmektir.
Bilimsel araĢtırma kuram geliĢtirmekle baĢlar ve o bilim alanı için geçerli olan evrensel düzeyde bilimsel yasalar ortaya koyar.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
ARAġTIRMANIN NĠTELĠKLERĠ
AraĢtırmanın nitelikleri üzerinde durulması, onu daha iyi anlamayı sağlayacaktır. Karasar (2005) araĢtırmanın temel niteliklerinden bazılarını Ģöyle sıralamıĢtır:
1. AraĢtırma, literatürde (alanyazında) bulunmayan “yeni bilgi” toplar.
Bu yeni bilginin türü ve düzeyi, bireyin bilmediği bir konuda
aydınlanmasından, en üst düzeyde, bilime katkı anlamına gelen yeni kuramların bulunmasına varan ölçüde değiĢebilir.
2. AraĢtırma, problem çözmeye yönelik, yansız ve sistemli bir süreçtir.
Bir Ģeyi empoze etmeyi değil, onu tanımlamayı, sınamayı amaçlar.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
3. AraĢtırma, bir uzmanlık iĢidir; araĢtırma yöntem ve tekniklerinde yetiĢmiĢliği gerektirir.
4. AraĢtırma ile araĢtırmacının ya da bir baĢkasının istediği değil, olası tüm eleĢtiriler karĢısında dayanıklı (yıkılmayacak) bir sonuca varmak amaçlanır.
5. AraĢtırmada, olabildiğince, sayılarla ifade edilebilen veriler toplanır ve sonuçlar da sayılarla ifade edilmeye çalıĢılır.
6. AraĢtırmanın dayanakları, kiĢisel kanılar, beğeniler değil, ortak ölçütlere göre herkesçe gözlenebilir ve böylece de sınanabilir
(yanlıĢlanabilir) verilerdir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
7.AraĢtırma yorumsuz olmaz. Toplanan veriler belirli bir sistem bütünlüğünde yorumlanmadan, kendi baĢlarına, probleme çözüm getirmezler. Yorum ise, temelde, öznel bir süreçtir.
8. AraĢtırma, baĢkalarınca da tekrarlanabilir niteliktedir. Süreçleri bellidir ve bir baĢkasına tanıtılabilir.
9. AraĢtırma, öteki araĢtırmacı ve bilim adamları için de bir anlam taĢır.
10. AraĢtırma, önemli tüm süreç ve sonuçları ile rapor edilen bir çalıĢma bütünüdür.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilimsel AraĢtırma Etiği
Bir araĢtırma projesinin hazırlanma, önerilme, yürütülme, sonuçlandırılma ve
sonuçların yayımlanması aĢamasında görülen etiğe aykırı kabul edilecek davranıĢlar Ģunlardır:
1-Uydurma (Fictitious): AraĢtırmada bulunmayan verileri üretmek, bunları rapor etmek veya yayımlamak.
2- Çarpıtma (Falsification): DeğiĢik sonuç verebilecek Ģekilde araĢtırma materyalleri, cihazlar, iĢlemler ve araĢtırma kayıtlarında değiĢiklik yapmak veya sonuçları
değiĢtirmek
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
3-Uydurma, Yalan Yazma Veya Yoktan Var Etme: Verilerin
«saptırılması» veya var olmayan bilgilerin/verilerin «yoktan var edilmesi»
4- AĢırma (Plagiarism): BaĢkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, yazılarını ve Ģekillerini sahiplerine atıf yapmadan kullanmak
5- Bilimsel Korsanlık (Scientific Piracy): BaĢka araĢtırıcıların verilerini (yazı, Ģekil, grafik, v.b.) kendi izni olmadan almak, ve kiĢinin kendi
çalıĢmasının herhangi bir bölümüne yerleĢtirmek.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
6- Duplikasyon (Duplication): Aynı araĢtırma sonuçlarını birden fazla dergiye yayım için göndermek veya yayımlamak.
7- AraĢtırıcı ve ekibi beklediği değil, gözlediği sonuçlara olabildiğince objektif olarak yaklaĢmayı bilmelidir. Kendi yanlılığını çürütecek tüm karĢı düĢünceleri araĢtırmalarında kullanmalıdır.
8- Kontrol ve deney gruplarından elde edilen veriler ve kayıtlar
dokümanları çok iyi bir Ģekilde korunmalı ve saklanmalıdır (en az 5 yıl).
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Bilimsel AraĢtırma ÇeĢitleri
1. AraĢtırmanın amaca göre sınıflandırılması:
a. KeĢfedici AraĢtırma: Varlığı bilinmeyen bir Ģeyi ortaya çıkarma niteliğindeki araĢtırmadır.
b. Tamamlayıcı ve betimleyici ya da durum saptayıcı araĢtırma: Bireyin, toplumun ya da olayların özelliklerini tanımlamak için yapılan
araĢtırmadır.
c. Nedensellik iliĢkilerini araĢtırıcı araĢtırma: DeğiĢkenler arasındaki nedensel iliĢkileri incelemek için yapılan araĢtırmadır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
2. AraĢtırmanın kapsadığı zamana göre sınıflandırılması:
a. Kesitsel araĢtırmalar: Herhangi bir olayın belirli bir zaman kesiti
içinde araĢtırılmasıdır. Sayım, durum saptama ve tarama araĢtırmaları bu gruptandır.
b. Dönemsel araĢtırmalar: Bu araĢtırmalar ikiye ayrılmıĢtır; GeçmiĢe yönelik yapılan araĢtırmalar ve geleceğe yönelik yapılan araĢtırmalar
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
3. AraĢtırmanın kullanılan teknikler açısından sınıflandırılması:
a. Temel araĢtırmalar: Kuramlara dayanarak, varsayımlar geliĢtirerek, bunları test ederek, sonuçlarını bilimsel olarak yorumlayarak ve ortaya çıkararak yapılan araĢtırmalardır.
b. Uygulamalı araĢtırmalar: Çoğu zaman temel araĢtırmaların
tamamlayıcısıdır. Temel bilim araĢtırmaları olaylar arasındaki genel iliĢkileri ve kanunları keĢfederken uygulamalı araĢtırmalar bunların özel durumlara uygulanmasını ve geçerliğinin uygulama
araĢtırmalarıyla ortaya çıkarılmasını sağlar.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
4. AraĢtırmanın veri toplama biçimine göre sınıflandırılması:
a. Kayıt araĢtırmaları: Herhangi bir olayın kayıtlardan incelenmesidir.
b. Anket yöntemi ile araĢtırma: Posta ile soru kağıdı gönderilerek ya da kiĢilere gidilerek herhangi bir konuda görüĢlerinin saptanmasıdır.
c. Deneysel araĢtırma: Deneysel araĢtırmalar etkisi ölçülecek etkenin (muamelenin), belirli kurallar ve koĢullar altında deneklere
uygulanması, deneklerin etkene verdiği yanıtların ölçümü ve elde
edilen sonuçların karĢılaĢtırılarak karara varılması iĢlemlerini içeren bir araĢtırma türüdür.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
d. Gözlem: Belirli koĢullar altında deneklerin gözlenerek davranıĢların incelenmesi yöntemidir.
e. Kitaplık araĢtırması: Daha önce yapılan araĢtırmalardan ilgilenilen konunun incelenmesi ya da konuyla ilgili kaynakların taranmasıdır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
5. AraĢtırmanın yapıldığı yere göre sınıflandırılması:
a. Laboratuvar araĢtırması: Laboratuvarlarda yapılan araĢtırmalardır.
b. Saha AraĢtırması: Saha araĢtırması gerçek ve her günkü hayatın içinde yer almaktadır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
TEMEL ARAġTIRMALAR
Kuramlara dayanarak, varsayımlar geliĢtirerek, bunları test ederek, sonuçlarını bilimsel olarak yorumlayarak ve ortaya çıkararak yapılan araĢtırmalardır.
Bu tür araĢtırmalarda ana amaç bilime katkıdır.
Kuramsal ya da temel araĢtırmalar uygulamalı araĢtırmaların hareket noktası ve yönlendiricisi olduğu için de önemlidir.
Kültürler arası farklılıklardan, insan ve zamandan bağımsız doğruları bularak evrensel yasa kurgulamak amacını taĢır.
Çevresel koĢulları aĢan genellemelere ulaĢır. Bu araĢtırmalar keĢfedici, betimleyici ve açıklayıcı nitelikte olabilirler.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Temel araĢtırmalar, bilgileri derleyerek, seçilen olguyu açıklama ve yorumlama amacı güden çalıĢmalardır.
Bu uygulamada yazar, daha önce iĢlenmiĢ bilgileri değiĢik bileĢenlerle yeniden üreterek yeni teoriler geliĢtirmeye çalıĢır.
Bu yöntemde araĢtırmacının amacı, pratik bir uygulama yapmak, incelendiği konuya pratik bir çözüm getirmek değil, tersine konuyu daha iyi bir biçimde anlamak, bilgisini tamamlamaya çalıĢmak veya yeni bir kuram geliĢtirmektir.
Bu yöntemde baĢlıca sorun, seçilen yorum ve yönelim tarzının “değerli” ve “ geçerli olduğunu belirlemeye yarayacak bir yöntemin bulunmamasıdır.
Bir diğer sakınca getirilen yorumun ne ölçüde “ tutarlı” olduğu konusunda ortaya çıkar.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
UYGULAMALI ARAġTIRMALAR
Çoğu zaman temel araĢtırmaların tamamlayıcısıdır.
Temel bilim araĢtırmaları olaylar arasındaki genel iliĢkileri ve kanunları
keĢfederken uygulamalı araĢtırmalar bunların özel durumlara uygulanmasını ve geçerliğinin uygulama araĢtırmalarıyla ortaya çıkarılmasını sağlar.
Uygulamalı araĢtırmalarda kuramsal çerçeve çizilir, kuramsal çerçeveden sonra ayrıntılı ve sistematik bir araĢtırma ve uygulama planı yapılır, son aĢamada uygulama sonuçları raporlaĢtırılır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Uygulamalı araĢtırmada genel ilkeler özel problemlere uygulanır.
Örneğin, atomun bölünmesi hakkındaki bilgiler insana atomla çalıĢacak bir uçağın nasıl yapılabileceğini göstermemektedir.
Uçağın nasıl yapılabileceğini gösteren uygulamalı araĢtırmalardır.
Uygulamalı araĢtırmalar üretilmiĢ ya da üretilmekte olan bilginin denemeli uygulamasıdır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
Uygulamalı araĢtırmaların 5 türü vardır:
a) Eyleme yönelik araĢtırma (Aksiyon, Action Oriented):
Aksiyon araĢtırmaları uzman araĢtırmacıların yürüttüğü uygulayıcıların ve probleme taraf olanların katıldığı, var olan uygulamanın eleĢtirel bir değerlendirmesinin yapıldığı ve bunun sonucunda durum iyileĢtirmek için alınması gereken önlemleri belirlemeyi amaçlayan araĢtırmalardır.
Bu araĢtırmalarda çok yönlü katılımla görüĢ birliği ya da ona yakın bir anlaĢma sağlayabilen önlemler ortaya çıkartılır.
Belirli bir konuda toplumsal değiĢme yaratmaya yönelik konulardır.
Kadın hakları, çevre korunması vb. gibi. Belirli bir yer ve katılanlarla sınırlıdır; bu yüzden de sonuçlar yerel niteliklidir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
b) AR-GE AraĢtırmaları:
AraĢtırma-GeliĢtirme türündeki araĢtırmalardır.
ÜretilmiĢ bilginin denemeli uygulaması ile problemin çözümünde etkili olabilecek nitelikte geçerliği denenmiĢ somut ürünler geliĢtirmeyi
amaçlayan araĢtırmalardır.
Kuramlar “araĢtırma-geliĢtirme” yoluyla uygulamaya aktarılmıĢlardır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
c) Tarama AraĢtırması (Survey):
Tarama araĢtırması toplumsal bilimlere çalıĢma olanağı getirmiĢtir. Tarama araĢtırması istatistiksel ölçümlerle temellendirilmiĢtir.
Genellikle bu tür araĢtırmalarda soru kağıdı (anket) ya da görüĢme tekniği kullanılır. Kamuoyu yoklamaları bu türdendir.
Tarama araĢtırması alan araĢtırmasına benzemektedir. Tarama araĢtırması alan araĢtırmasına göre daha geneldir.
Tarama araĢtırmasında verileri toplayanların konu hakkında genel bir bilgi sahibi olmaları yeterlidir; alan araĢtırmasında ise araĢtırıcının alanda
çalıĢması ve alanın özelliklerini iyice tanıması gerekir.
Bazı kaynaklarda bu araĢtırma betimsel araĢtırmanın içinde yer almaktadır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
d) Alan AraĢtırması:
Tarama araĢtırmalarıyla alan araĢtırmaları arasında nitelikleri itibariyle ayrım yapmak zordur. Birincisi geniĢlemesine bir alan araĢtırması,
diğeri ise derinlemesine bir alan araĢtırmasıdır.
Bu nedenle tarama araĢtırmalarında uygulanan model, seçilen örneklerin evreni temsil etme amacına yöneliktir. Ġkincisinde ise örneklem değil, belirli bir olayın çok boyutlu olarak incelenip
ayrıntıların ortaya çıkması önemlidir.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
d) Alan AraĢtırması:
Bu tür alan araĢtırmalarında genellikle bir toplumun, bir kurumun yapısı ya da küçük bir grup içindeki etkileĢim mekanizması gibi konular ele alınır.
ARAġTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR
e) Deneysel AraĢtırma:
Sistemli ve mantıki bir araĢtırma yolu olan deneysel yöntem, «dikkatle kontrol edilmiĢ Ģartlar altında, belirli bir etkiye (harekete) karĢılık nasıl bir tepki (davranıĢ) verileceğini saptamaya yönelmiĢ bir süreçtir.»
AraĢtırmacı belirli etkileri, yolları veya çevresel Ģartları değiĢtirerek, ayarlayarak, kontrol ederek, objelerin, bireylerin davranıĢlarının nasıl etkilendiğini, değiĢtiğini gözler ve anlamaya çalıĢır.
ARAġTIRMA KONUSU
KONU SEÇĠMĠ
Konu seçimi deneyimli ya da deneyimsiz araĢtırıcıların sıklıkla karĢılaĢtıkları bir sorundur. Uygun bir konu bulamama araĢtırıcıyı kaygıya düĢürebilir.
Aynı Ģekilde geniĢ kapsamlı bir konu da araĢtırıcıyı güçlük içinde bırakabilir.
Çok sınırlı bir konu seçmek, araĢtırmayı çok dar çerçevede bırakabileceği gibi, geniĢ kapsamlı bir konuyu incelemek de konunun fazla dağıtılmasına ve sonuçta
anlaĢılmaz ya da güç anlaĢılır bir biçime sokulmasına neden olabilir.
ARAġTIRMA KONUSU
Konu seçiminde aĢağıdaki kaynaklara baĢvurmak yararlı olabilir.
1. AraĢtırma kuramları 2. AraĢtırma raporları 3. Her düzeydeki tezler 4. AraĢtırma kaynakçaları
5. Bilimsel yayınlar: Kitap, dergi, broĢür vb.
6. Bilimsel toplantılar
7. Öğretim üyeleri, uzmanlarla tartıĢmalar 8. Toplum ve tabiat
ARAġTIRMA KONUSU
İster araştırıcı tarafından seçilsin, isterse araştırıcıya incelenmesi için verilsin, konu seçiminde aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir.
• AraĢtırıcının bilimsel bilgi düzeyi konuyu çözebilecek düzeyde olmalıdır.
• AraĢtırma için gerekli malzeme, laboratuvar ve diğer olanaklar nitelik ve nicelik yönünden yeterli olmalıdır.
• Konu sınırlı olmalıdır.
• Konu ile ilgili verinin bulunup bulunamayacağı göz önüne alınmalıdır.
• Mali olanaklar ve zaman yeterli olmalıdır.
• Konu bir yenilik getirmelidir.
• Konu ilgi çekici olmalıdır.
• Konu bir bilim dalı için önemli olmalı ve bir soruya yanıt verebilmelidir.
ARAġTIRMA KONUSU
DEĞĠġKEN VE DEĞĠġKEN TÜRLERĠ
Bir değiĢken; farklı değer alabilen bir Ģeydir. DeğiĢkenler aynı obje için farklı zamanlarda farklı değer alabilir.
Birçok farklı değiĢken örneği verilebilir:
Sınav sonuçları, iĢe devamsızlık, motivasyon, öğrenim durumu, saç rengi, cinsiyet…
ARAġTIRMA KONUSU
• Bağımlı DeğiĢken
• Bağımsız DeğiĢken
• IlımlaĢtırıcı DeğiĢken
• Ara DeğiĢken
ARAġTIRMA KONUSU
Bağımlı DeğiĢken:
AraĢtırmacının temel ilgi alanı olan değiĢkendir.
AraĢtırmanın odağında yer alır.
AraĢtırmanın amacı bağımlı değiĢkenin değiĢkenliğini (neye bağlı olarak değiĢtiğini) açıklamak veya öngörmektir.
Bağımlı değiĢkene etki eden diğer değiĢkenlerin analiz edilmesi ile araĢtırma sorusuna yanıt bulunmuĢ olur.
ARAġTIRMA KONUSU
Bağımlı değişken örnekleri:
Yeni bir ürünün satıĢ grafiği istenen düzeyde değildir.
Burada satıĢ rakamları bağımlı değiĢken olabilir.
Bir iĢletmede çalıĢanların firma aidiyetlerini etkileyen faktörler araĢtırılmak istenebilir.
Bu durumda firma aidiyeti bağımlı değiĢken olacaktır.
ARAġTIRMA KONUSU
Bağımsız DeğiĢken:
Bağımlı değiĢkeni pozitif veya negatif yönde etkileyen değiĢkendir.
Bağımsız değiĢken var olduğunda, bağımlı değiĢken de var olacaktır.
Bir baĢka deyiĢle bağımlı değiĢkenin değiĢkenliği bağımsız değiĢkene tabiidir.
ARAġTIRMA KONUSU
Bağımsız değişken örneği:
Kültürler arası yapılan araĢtırmalara göre; yönetsel değerlerin, astlar ile üstler arasındaki güç mesafesinde belirleyici rol oynamaktadır.
Burada güç mesafesi araĢtırmanın temel ilgi odağı dolayısıyla da bağımlı değiĢkendir.
Yönetsel değerler ise bağımsız değiĢken olarak tanımlanabilir.
ARAġTIRMA KONUSU
IlımlaĢtırıcı DeğiĢken:
Bağımlı ve bağımsız değiĢken arasındaki iliĢkide önemli bir rol oynar.
Örnek: 5 ve 6 yaĢındaki çocukların evlerinde eriĢebildikleri kitap sayısı ile okuma becerileri arasında bir iliĢki olduğu tespit edilmiĢtir.
Çocukların yaĢadıkları evde eriĢebildikleri çocuk kitabı sayısı arttıkça, okuma becerilerinin artmakta olduğu gözlemlenmiĢtir.
ARAġTIRMA KONUSU
Bu durumda; evde bulunan kitap sayısı bağımsız değiĢken, okuma becerisi bağımlı olacaktır.
Bu iliĢki genellenebilir nitelikte olsa dahi, ebeveynlerin okur-yazarlığı tarafından etkilenir durumdadır.
Okur-yazar olmayan ebeveynlerin olduğu bir evde kitap sayısı çocukların okuma becerisini geliĢtirmeye yetmeyecektir.
Ebeveyn okur-yazarlığı ılımlaĢtırıcı değiĢken olacaktır.
ARAġTIRMA KONUSU
BaĢka bir örnek:
Farklılıkların yönetimi konusunda öne çıkan teorilerinden biri;
farklılıklara sahip iĢgücü potansiyelinin örgütün etkinliğine daha çok fayda sağlayacağını öngörür.
Çünkü her farklı birey/grup olaylara kendi açısından bakabilecek, farklı fikirler daha kolay ortaya çıkacaktır.
Yaratılan bu sinerji iĢletmeye yarar sağlayacaktır.
ARAġTIRMA KONUSU
Burada iĢgücünün farklılıkları bağımsız değiĢken, örgütsel etkinlik bağımlı değiĢken olacaktır.
Bu iliĢkinin varlığından Ģüphe edilmesi dahi söz konusu iĢletmedeki farklı birey/grupların kendine özgü özelliklerini, farklı bakıĢ açılarını, kontrol edilemeyen çatıĢmalara dönüĢmeden, sentezleyebilecek bir yönetim anlayıĢının ve uzmanlığının önemi de unutulmamalıdır.
Yönetim anlayıĢı/uzmanlığı ılımlaĢtırıcı değiĢkendir.
ARAġTIRMA KONUSU
Ara DeğiĢken:
Bağımsız değiĢkenlerin bir fonksiyonu olarak, bağımsız değiĢkenin bağımlı değiĢken üzerindeki etkisini tanımlamaya yardımcı olan
değiĢkendir.
ĠĢgücünün farklılıkları bağımsız değiĢken, yaratıcı sinerji müdahaleci değiĢken, örgütsel etkenlik bağımlı değiĢken olur.
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
• AraĢtırma problemi, araĢtırmanın amacını yansıtır.
• Her bilimsel araĢtırmada baĢlangıç olarak bir problemle iĢe baĢlanır ancak, her problem bir araĢtırma konusu olamaz veya araĢtırma
gerektirmez.
• AraĢtırmanın yapılacağı alanla ilgili kavramsal
esaslar, araĢtırmacının deneyimi ve mevcut sorunlar ve literatür taraması yardımıyla AP belirlenir.
• Nicel araĢtırmalarda AP çalıĢmanın baĢında
belirlenebildiği halde, nitel araĢtırmalarda AP baĢta net olarak belirlenmeyebilir.
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
AP belirlenmesinde konunun önemi ve yapılabilirlik iki temel husustur.
Ġlgili literatürde var olan boĢluk veya uygulamadaki bir sorunun AnlaĢılmasına / çözümüne yardımcı olmak araĢtırmanın önemiyle ilgilidir. Ayrıca var olan kaynaklar da yapılabilirlikle ile ilgilidir.
ÇalıĢmanın amacını, hangi bilgilerin toplanması gerektiğini ve toplanan bilgilerin nasıl / nerede kullanılacağı konusunda araĢtırma problemi
kolaylık sağlar.
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
Problemin belirlenmesi her zaman kolay olmayabilir.
Problemin ne olduğunun kolay anlaĢılabilmesi için en basit yollardan biri, problemin ortaya çıkmadan önce durumun ne olduğunun
saptanması, yani bu dönemde hangi değiĢmelerin ortaya çıktığının bilinmesidir.
AraĢtırmacılar çoğu kez problemin belirlenmesine değil de, daha çok problemin çözümüne odaklandıkları için gerçek problemi ortaya
koymakta fazla zaman harcamamaktadırlar. Halbuki araĢtırma problemi araĢtırmacıya yol gösterir.
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
AraĢtırma konusu sınırlandırılarak, bir probleme dönüĢmüĢ olması sağlanmalıdır.
• Kavramsal ve kuramsal çerçeve, bileĢenler analizi, kuram-uygulama iliĢkisi, AP’nin belirlenmesinde en temel üç husustur.
• AP araĢtırmanın odak noktasıdır ve tüm çabalar onun etrafında döner.
• AraĢtırmanın tüm aĢamaları AP’den etkilenir.
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
AP belirlemek için;
- Literatürü okumak
- Ġlgili konferanslara katılmak - Uzman önerileri almak
- Çevreyi ve etrafı dikkatle gözlemlemek,
- Ġlginizi çeken konuları tercih etmek gibi pratik öneriler
sıralanmaktadır.
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
AraĢtırma problemi belirlenirken aĢağıdaki sorular yanıtlanmalıdır;
- Bu problemin önemi nedir?
- GeçmiĢi ve bağlantıları nelerdir?
- Niçin araĢtırmaya gerek duyulmaktadır?
- AraĢtırmanın türü betimleme, ölçme, geliĢtirme, analiz veya değerlendirme gibi amaçlardan hangisine yöneliktir?
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
- GeliĢtirilecek çözüm önerisinin araĢtırma ile ilgisi nasıldır?
- AraĢtırma hangi hedef kitleyi ne derece ilgilendirmektedir?
- AP ele almak ve araĢtırmak için doğru zaman mı?
(konunun güncelliği, eskimiĢliği veya doğacak tepkiler v.b.)
- ÇalıĢmanın sağlayacağı katkılar nelerdir, bu katkılar teorik veya uygulamaya yönelik midir?
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
- Konu ilginç mi?
- Konu araĢtırılabilir mi?
- Konu önemli mi?
- Kaynaklar yeterli mi?
- Konu etik mi?
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
• Problem cümlesi yeterince açık, değiĢkenler arası iliĢkiyi belirten, test edilebilir olmalı, metafizik, felsefi ve teolojik olmamalıdır.
• Problem cümlesi sadece bilgi toplayıcı / bilgilendirici olmamalı, sadece iki veri setini iki birbiriyle karĢılaĢtırmayı amaçlamamalı, sonucu evet hayır Ģeklinde olmamalıdır.
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
• Konuyu ve AP’ni alt problemler halinde ifade etmek gerekli mi?
• Konu geniĢ ve karmaĢık ise ve birden çok amaç içeriyorsa alt problemlere baĢvurulabilir.
• AP, çözümü kolaylaĢtırmak için temel problemin ayrıldığı alt birimleri belirlemek demektir.
• Alt problemler kolaylıkla ele alınabilen ve çözülebilen yardımcı cümlelerdir.
ARAġTIRMA PROBLEMĠ
• Alt problemler araĢtırmanın çerçevesini netleĢtirir ve araĢtırmacının ilgili değiĢkenler üzerinde yoğunlaĢmasını sağlar.
• Alt problemler, araĢtırmayı yönlendiren yardımcı cümlelerdir.
• Her alt problem, bir bütün olarak araĢtırılabilir, bir birim olmalı, ne tür verilerle yorumlanabileceği açık olmalı, genellikle 2-6 adet arasında olmalıdır.
KAYNAK TARAMASI
Var olan kaynak ve belgeleri inceleyerek veri toplamaya literatür tarama denir.
Literatür taraması, araĢtırma probleminin seçilerek anlaĢılmasına ve araĢtırmanın tarihsel bir perspektife oturtulmasına yardımcı olur.
Literatür taramasında birincil kaynakların vurgulanması asıldır.
Birincil kaynaklar; orijinal araĢtırma çalıĢmaları ya da yazılarıdır. Bunlar bir kuramcı, araĢtırmacı ya da tarihsel olaya katılan biri tarafından yazılırlar.
KAYNAK TARAMASI
Bunlar bir kuramcı, araĢtırmacı ya da tarihsel olaya katılan biri tarafından yazılırlar.
Asıl raporlar bir araĢtırma raporunun tamamını içerir, bu nedenle de oldukça tekniktirler. Bilimsel dergilerde yer alan deneye dayalı araĢtırmalar, bilimsel monograflar, araĢtırma raporları ve tezler böyledir.
Birincil kaynaklarda; asıl araĢtırma ile okuyucu arasında herhangi bir aracı yoktur.
Ġkincil kaynaklar, kuramsal ve ampirik (deneysel çalıĢma) niteliğindeki önceki birincil kaynakların bir sentezidir.
Bunlar orijinal bir araĢtırmayı özetleyen ve tartıĢan ansiklopedi veya
dergilerde yer alan makalelerdir. Hatta bu, pek çok birincil kaynağı belli bir çerçevede birleĢtiren bir ders kitabı da olabilir.
Ġkincil kaynaklar, bir konudaki araĢtırma geliĢmelerini hızla gözden geçirme imkânı verir. Bunlarda teknik bilgi genelde ihmal edilir (Balcı, 2005, 57).
KAYNAK TARAMASI
Literatür taraması problemin önemini gösterme, araĢtırmanın desenini geliĢtirme ve araĢtırma bulgularını önceki bilgiyle iliĢkilendirme amacıyla yapılır.
Literatür taramasının bu doğrultudaki iĢlevleri:
1. Problemin tanımlanma ve sınırlandırılmasına yardımcı olmak, 2. AraĢtırmayı tarihsel bir perspektife yerleĢtirmek,
3. AraĢtırmada istenmeyen tekrarları önlemek,
4. Uygun yöntem ve ölçülerin seçilmesinde yardımcı olmak,
5. Bilgilerin önceki bilgiyle iliĢkilendirilmesine yardımcı olmak ve araĢtırmalara imkân vermek.
KAYNAK TARAMASI
Kaynak taraması “ön kaynak taraması” ve “detaylı kaynak taraması” olmak üzere ikiye ayrılır. Ġki kaynak taramasının da amacı ve yöntemi birbirinden farklıdır.
Ön Kaynak Taraması
Ana amacı; detaylı konu baĢlıklarının belirlenmesi, yöntemi de; ana konu baĢlığına göre yapılan rasgele taramadır.
Yani herhangi bir araĢtırma konusunun detaylı konu baĢlıklarını belirleyebilmek için, az çok o konu hakkında bir fikir sahibi olmak gerekmektedir.
Ön kaynak taraması, genellikle konulara göre yapılabilir.
KAYNAK TARAMASI
KAYNAK TARAMASI
Detaylı Kaynak Taraması
Ana amacı, yapacağınız araĢtırma ile ilgili tüm ana ve önemli kaynaklar ile araĢtırmanızı destekleyebilecek yardımcı kaynaklara ulaĢmaktır.
Yöntemi ise belirli kaynakları araĢtırmaktır.
Ön kaynak taraması ile hem detaylı konu baĢlıkları, hem de ana konu baĢlığı
itibariyle önemli kaynaklar belirlenir. Bu aĢamada detaylı konu baĢlıklarına göre kütüphaneler ve internetten kaynak taraması yapılabilir.
Ayrıca, sıklık analizine göre en önemli kaynakların nerelerde olduğu ve bunlara nasıl ulaĢılabileceğinin belirlenmesi de detaylı kaynak taraması sırasında yapılan faaliyetlerdendir.
Yazar adına göre tarama ise, ancak detaylı kaynak taraması aĢamasında, belirli bir yazarın belirli bir kaynağına ya da diğer eserlerine ulaĢmak için yapılabilir.
KAYNAK TARAMASI
LĠTERATÜR TARAMA SĠSTEMLERĠ
1.Uzmanlar
2. Kütüphaneler/kitaplıklar 3. Belgelikler (arĢivler) 4. Kitaplar
5. Dergiler 6. Tezler
7. Konferans dokümanları 8. Önceki araĢtırma taramaları
9. Belgesel tarama süreci
ELEKTRONĠK ORTAMDA LĠTERATÜR TARAMA YÖNTEMĠ 1.Konu katalogları
2.Arama motoru
3.Sanal kütüphaneler (www.sanalkutuphane.net)
KAYNAK TARAMASI
ARAġTIRMA PROBLEMĠNĠN CEVABI (HĠPOTEZ)
• Hipotez bir yargı cümlesi veya önermesi olup, araĢtırmanın
baĢlangıcında sahip olduğumuz ön kanaati ya da inancı yansıtır.
• Hipotezler araĢtırmanın ispatlanması gereken önermeleridir.
Hipotezler toplanan veriler yardımıyla irdelenir ve ispatlanır.
• Alt problemler veya hipotezler, problemin daha net belirlenmesini sağlar.
• Ancak alt problem mi yoksa hipotez mi oluĢturulacağı önemlidir.
Belirli bir araĢtırma sorusu, neyi bulmaya çalıĢtığımızı belirtir.
Hipotez ise, bu soruya önceden verilmiĢ yanıt ya da kanaat cümlesidir.
ARAġTIRMA PROBLEMĠNĠN CEVABI (HĠPOTEZ)
• Hipotezler önceki deneyimlere ve araĢtırmalara dayanır.
• Her alt araĢtırma sorusuna verilecek güvenli yanıtlar yoksa, hipotez yerine araĢtırma soruları ile yetinebiliriz.
• Tümüyle tanıtıcı amaca yönelik (betimsel) araĢtırmaların hipotezi olmaz.
• Analitik (açıklayıcı, nedensellik) araĢtırmalarında hipotez teĢkil edilir.
• Neden, niçin, nasıl, ne zaman tipte düzenlenmiĢ araĢtırmalarda hipotez teĢkil yoluna gidilir.
ARAġTIRMA PROBLEMĠNĠN CEVABI (HĠPOTEZ)
ARAġTIRMA PROBLEMĠNĠN CEVABI (HĠPOTEZ)
Hipotezin baĢlıca özellikleri:
- Eldeki bütün verilere uygun olmalı ve onları açıklamalıdır.
- Yeni gerçeklerin tahminine olanak sağlamalıdır.
- Probleme çözüm önermelidir.
- Deney ve gözlemlere açık olmalıdır.
- Yeni deney ve gözlemlerle denenebilir olmalıdır.
ARAġTIRMA PROBLEMĠNĠN CEVABI (HĠPOTEZ)
Hipotezin muhtemel üç sonucu vardır:
1. Doğrudan kanıtlanıp doğrudan geçerli haline gelebilir bir hipotez, gözlem ve deneylerle doğrulanırsa teori değil gerçektir.
2. Yeni gerçeklerle desteklenerek teori veya kanun haline gelebilir.
3. Çürütülüp terkedilir.
ARAġTIRMANIN AMACI
AraĢtırma probleminin somutlaĢtırıldığı ifadedir ve araĢtırma için yön tayin eder.
• Yanıt aranan soruları ve toplanacak verileri açıklar nitelikte olmalıdır.
• Önce genel ifade edilir (Türkiye’de okullaĢma durumunun bugünkü düzeyini saptamak), daha sonra alt amaçlar sıralanır (OkullaĢma oranının cinsiyete, yerleĢim merkezine göre saptanması gibi).
• AraĢtırmanın ayrıntılı amaçları soru cümleleri (Banka çalıĢanlarının
eğitim düzeyi nedir?) ya da denenceler (Eğitim düzeyi yükseldikçe statü yükselmektedir gibi) biçiminde de ifade edilebilir.
ARAġTIRMANIN ÖNEMĠ
AraĢtırmanın amaçlarında belirlenip toplanan verilerin hangi kuramsal ya da pratik sorunun çözümünde ve nasıl kullanılabileceğinin açıklanması
araĢtırmanın öneminin ifadesidir.
- AraĢtırmanın önemi, araĢtırmacının araĢtırmayı yapmadaki kendi amacını ortaya koymasıdır.
- AraĢtırmanın amacı nesneldir.
- AraĢtırmacının amacı özneldir. Yani yorum ve tartıĢmaya açıktır.
Önem problem durumuyla iç içedir. Genelde ayrı bir bölümde yer alır.
VARSAYIMLAR
AraĢtırmada doğru olarak kabul edilmiĢ yargılar, genellemelerdir. Bunlar Ģekil ve ifade bakımından denencelere benzerler ancak denenmelik ve test edilmek için değildirler.
AraĢtırmacı kanıtlanması güç ya da olanaksız görülen kiĢisel görüĢ ve inançlara göre değiĢebilen bazı konularda kendi kiĢisel tercihini ortaya koyarak
çalıĢmasındaki temel dayanakları belirleyebilir.
Bu varsayımlar:
• Değerlere, probleme, kuramlara
• Kontrol değiĢkenine
• AraĢtırma yöntem ve tekniklerine iliĢkindir.
VARSAYIMLAR
Örnek varsayımlar
• Ölçme aracının yeteri kadar geçerli ve güvenilir olduğu,
• Evrenden alınan örneklem grubunun evreni temsil ettiği,
• Cevaplayıcıların anket sorularına doğru yanıt verdiği,
• Belli bir kontrol değiĢkeninin deney ve kontrol gruplarını farklılaĢtırmadığı
• Varsayım olarak kabul edilebilir.
SINIRLILIKLAR
AraĢtırmacının ideal gördüğü ve normal olarak yapmak isteyip de çeĢitli nedenlerle vazgeçmek zorunda kaldığı durumlar araĢtırmanın sınırlılıklarıdır.
Bu sınırlılıklar araĢtırmacının kontrolü dıĢındaki etkenlerden ya da fayda-maliyet açısından pratik olmayan koĢullardan kaynaklanabilir.
AraĢtırmanın bulguları verilen sınırlılıklar içinde geçerlidir.
Sınırlılıklar yönteme, zamana, örnekleme, sürece iliĢkin olabilir.
SINIRLILIKLAR
ÖRNEK:
- Eğitimde değerlendirme sistemi incelenirken, tüm sistemlerin yerine yalnız liselerdeki uygulamaların ele alınması bir sınırlılıktır.
- Belli bir konuyu tarih boyutu içinde ele alırken, belli yıllar arasında çıkan belgelerin incelenmesi zaman ve kaynak yönünden bir sınırlılıktır.
- Bu araĢtırma sınavların baĢarıya etkisi ile sınırlıdır.
TANIMLAR
• Bilim dalları geliĢtikçe, kendine özgü terminolojileri, soyut kavramları da çoğalır.
• Her bilim dalı kendine özgü kavramlar ile anlatılır.
• AraĢtırmada geçen anahtar kelimelerin açıklığa kavuĢturulmasıdır.
Örneğin iĢ verimi ile ilgili bir araĢtırmada araĢtırmacı bu kavramı hangi kapsamda (ölçütler: parasal, fiziksel, vb.) kullandığını açıklar.
Bu tanımlar kavramsal (sözlük tanımı gibi) ya da iĢlevsel (belirli bir ölçüme göre) düzeyde yapılabilir.
TANIMLAR
• AraĢtırmacı kullandığı kavramlardan yanlıĢ anlamalara ve değiĢik yorumlara sebep olabilecek olanları tanımlamalıdır.
• Bunun dıĢında araĢtırmada geçen her kavramın tanımlanmasına gerek yoktur.
• Burada tanımlar kavramsal değil iĢlevsel olmalıdır.
