İLKOKUL VELİLERİNİN “DİJİTAL EBEVEYNLİK” KONUSUNDAKİ EĞİTİM GEREKSİNİMLERİNİN BELİRLENMESİ
Fikret KONCA
Tepebaşı Rehberlik ve Araştırma Merkezi /Eskişehir fkonca@gmail.com
Mutlu CANTAŞ
Tepebaşı Rehberlik ve Araştırma Merkezi /Eskişehir mutlucantas@gmail.com
Özgür TANRIVERDİ
Tepebaşı Rehberlik ve Araştırma Merkezi /Eskişehir oozgur.dilek@gmail.com
Oğuz AKKAYA
Sancaktepe Rehberlik ve Araştırma Merkezi / İstanbul oguzaybasakkaya@gmail.com
Özet
Dijital teknolojilerdeki ilerlemeler ebeveynlerin, dijital teknolojilerin çocukları tarafından kullanımına ilişkin de bazı görev ve sorumluluklar üstlenmelerini gerektirmektedir. Ebeveynlerin çocukları ile dijital teknolojiler arasındaki ilişki ve etkileşimleri düzenleme bu konuda onlara rehberlik etme ve model olma gibi yeni ebeveynlik görevleri “dijital ebeveynlik” olarak tanımlanmaktadır.
Bu araştırmada ebeveynlerin, dijital ebeveynlik kapsamındaki görevleri yerine getirme konusunda ne düzeyde eğitim gereksinimleri olduğunun ve bu gereksinimlerin yaş ve eğitim düzeylerine göre değişkenlik gösterip göstermediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada tarama modellerinden genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veriler, kolay erişilebilen örneklem yoluyla belirlenen 664 ilkokul velisinden toplanmıştır. Araştırmada kullanılan beşli likert tipi değerlendirme sistemine dayalı 29 maddelik “Dijital Ebeveynlik Eğitim İhtiyaçlarını Belirleme Anketi” araştırmacılar tarafından oluşturulmuştur. Veri toplama aracı geçerliği uzman görüşü alma yoluyla sağlanmıştır. Derecelendirme maddeleri “Hiç ihtiyacım yok (1,00 – 1,79)”,
“İhtiyacım yok” (1,80 – 2,59)”, “Orta düzeyde ihtiyacım var” (2,60 – 3,39)”, “İhtiyacım var” (3,40 – 4,19)” ve “Çok ihtiyacım var” (4,20 – 5,00)” seçeneklerinden oluşmaktadır. Veri toplama aracının güvenirliği Cronbach Alfa yöntemine dayalı iç tutarlılık katsayısı ile belirlenmiştir. Anketin Cronbach Alfa değeri, .90’dır ve bu sonuç testin çok yüksek bir güvenirliğe sahip olduğunu göstermektedir.
Araştırma kapsamında kullanılan ankette yer alan soruların, frekans ve yüzdelik dağılımları bulunmuş ve yorumlanmıştır. Hem ölçek toplam puanlarının hem de maddelerinin aritmetik ortalamaları alınmış ve baz olarak alınan kriterlere göre yorumları yapılmıştır. Veri dağılımının çarpıklık katsayısı üzerinden, çarpıklık indeksinin istatistiksel olarak manidarlığının test edildiği ‘Z testi’ ile normal dağılımdan manidar bir şekilde farklılaşmadığı belirlenmiştir. Sonrasında velilerin hem yaşları hem de eğitim düzeyleri için toplam puanlarının farklılıklarını belirlemek üzere tek yönlü varyans analizi(ANOVA) yapılmıştır.
İlkokul velilerinin dijital ebeveynlik konusunda orta düzeyde eğitim ihtiyaçlarının bulunduğu belirlenmiştir. Velilerin yaş ve eğitim durumları ile dijital ebeveynlik konusundaki eğitim
gereksinimleri arasında anlamlı bir fark bulunmadığı belirlenmiştir. (p>0.05). Dijital ebeveynlik konusunda en çok ihtiyaç duyulan konular; aile medya planı oluşturma, bilinçli ve besleyici teknoloji kullanımına rehberlik etme, sağlıklı olmayan dijital alışkanlıklar, siber güvenlik sorunları konusunda yardım alma olarak belirlenmiştir.
Dijital ebeveynlik konusunda ilkokul velilerinin eğitim gereksinimleri orta düzeyde bulunmuştur. Bu bulgu dijital ebeveynlik kavramının veliler için yeni bir kavram olması, bu konuda farkındalık düzeylerinin sorgulanması gerektiğini ortaya koymaktadır. Çalışma sonuçları “dijital ebeveynlik”
kavramını farklı düzeylerde tartışan araştırmalara gereksinim olduğunu göstermektedir. Öte yandan saptanan dijital ebeveynlik gereksinimleri ile ilgili veli eğitim programlarının geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: İlkokul, Dijital Ebeveynlik, Ebeveyn Eğitimi Giriş
Dijital teknolojilerdeki ilerlemeler ebeveynlerin, dijital teknolojilerin çocukları tarafından kullanımına ilişkin de bazı görev ve sorumluluklar üstlenmelerini gerektirmektedir. Ebeveynlerin çocukları ile dijital teknolojiler arasındaki ilişki ve etkileşimleri düzenleme bu konuda onlara rehberlik etme ve model olma gibi yeni ebeveynlik görevleri “dijital ebeveynlik” olarak tanımlanmaktadır. Dijital ebeveynlik üzerine iki yıllık bir çalışma yürüten bir araştırmacı olan Alexandra Samuel'e (2017) göre, sınırlayıcı, özgürce kullanıma izin veren ve mentörluk yapan şeklinde üç dijital ebeveynlik tarzı vardır.
Bu tarzlar içerisinde mentörlük edici ebeveynlik idealize edilmektedir (Internet Safety For Kids, 2016;
Linford, 2017; Family Online Safety Institüe; 2018; Goodwin,2018).
Bu noktada 21. yüzyıl ebeveynlerinin dijital ortamlarla çocuk ilişkisini düzenlemede çocuklarla iletişim hatlarını açık tutma, dijital bir rehber olma, “dijital ayak izini” yönetme, dijital dünyada değerler ve etik, gizlilik ayarları, aile medya kullanım planı ve sözleşmesi oluşturma ve uygulama, iyi dijital vatandaşlığı modelleme, dijital işbirliği vb pek çok konuda beceri sahibi olmaları gerekmektedir (Abulughod, ve Diğerleri, 2016).
Araştırmanın amacı
Bu araştırmada ebeveynlerin dijital ebeveynlik kapsamındaki görevleri yerine getirme konusunda ne düzeyde eğitim gereksinimleri olduğunun ve bu gereksinimlerin yaş ve eğitim düzeylerine göre değişkenlik gösterip göstermediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem
Araştırmada tarama modellerinden genel tarama modeli kullanılmıştır. Tarama araştırmalarında genellikle geniş bir kitleden araştırmacı tarafından belirlenen cevap seçenekleri kullanılarak bilgi toplanır. Genellikle tarama araştırmalarında araştırmacılar, görüşlerin ve özelliklerin neden kaynaklandığından çok örneklemdeki bireyler açısından nasıl dağıldığıyla ilgilenmektedir (Fraenkel ve Wallen, 2006)
Çalışma Grubu
Araştırmada veriler, Eskişehir ili, Tepebaşı ilçesinde kolay erişilebilen örneklem yoluyla belirlenen 664 ilkokul velisinden toplanmıştır.
Veri Toplama Aracı
Araştırmada kullanılan beşli likert tipi değerlendirme sistemine dayalı 29 maddelik “Dijital Ebeveynlik Eğitim İhtiyaçlarını Belirleme Anketi” araştırmacılar tarafından oluşturulmuştur. Madde havuzu için literatür taraması (Samuel, 2017; Internet Safety For Kids, 2016; Abulughod, S. ve Diğerleri, 2016;
Linford, 2017; Family Online Safety Institüe; 2018; Goodwin,2018; Heitner, 2015; Gauld, 2014; İnan- Kaya ve Diğerleri, 2018; Kabakçı-Yurdakul ve Diğerleri, 2013 ) yapılmıştır. Veri toplama aracı geçerliği uzman görüşü alma yoluyla sağlanmıştır. Ölçek maddelerinin, ölçülmek istenen davranışı ölçmede nicelik ve nitelik olarak yeterli olup olmadığını tespit etmek amacıyla, ölçek taslak formu kapsam geçerliliği için uzman görüşüne sunulmuştur (Büyüköztürk, 2006). Oluşturulan madde havuzunda yer alan ifadeler, 1 eğitim programları ve öğretimi uzmanı, 1 bilişim teknolojileri uzmanı, ikisi uzman olmak üzere 6 psikolojik danışman tarafından değerlendirilmiş uzmanların görüş ve önerileri doğrultusunda gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Değerlendirme sonucunda 1 madde çıkarılarak
“Dijital Ebeveynlik Eğitim Gereksinimleri Anketi”ne son şekli verilerek madde sayısı 29 olarak düzenlenmiştir. Anket beşli likert tipi değerlendirme sistemine dayalıdır. Derecelendirme maddeleri
“Hiç ihtiyacım yok (1,00 – 1,79)”, “İhtiyacım yok” (1,80 – 2,59)”, “Orta düzeyde ihtiyacım var” (2,60 – 3,39)”, “İhtiyacım var” (3,40 – 4,19)” ve “Çok ihtiyacım var” (4,20 – 5,00)” seçeneklerinden oluşmaktadır. Veri toplama aracının güvenirliği Cronbach Alfa yöntemine dayalı iç tutarlılık katsayısı ile belirlenmiştir. Anketin Cronbach Alfa değeri, .90’dır ve bu sonuç testin çok yüksek bir güvenirliğe sahip olduğunu göstermektedir.
Verilerin Analizi
“Dijital Ebeveynlik Eğitim İhtiyaçlarını Belirleme Anketi” ile elde edilen veriler SPSS 15.0 paket programından yararlanılarak analiz edilmiştir. Dijital ebeveynlik kapsamındaki görevleri yerine getirme konusunda ne düzeyde eğitim gereksinimleri olduğunun ve bu gereksinimlerin yaş ve eğitim düzeylerine göre değişkenlik gösterip göstermediğinin belirlenmesine çalışılmıştır. Davranış bilimlerinde de yaygın bir şekilde kullanılan parametrik testlerin tamamına yakını, ‘normal olasılık dağılımı’ olarak bilinen hipotetik evren dağılımını ya da bu dağılımdan türetilmiş bir olasılık dağılımını temel almaktadır (Abbott, 2011; Stevens, 2009’den Aktaran: Demir ve Diğerleri, 2016). Bu araştırmada yaş ve eğitim değişkenleri ile velilerin dijital ebeveynlik konusundaki eğitim ihtiyaçları arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı tek yönlü ANOVA ile belirlenmeye çalışılmıştır. Tek değişkenli ANOVA testi için de normal dağılım varsayımı geçerlidir.
Araştırmalarda normal dağılım varsayımı; veriler dağılımlarının, aritmetik ortalama, mod, medyan, çarpıklık ve basıklık katsayıları gibi istatistikler üzerinden incelenmesi, betimsel yöntemlerle ve Z testi’
Anderson-Darling Testi, Shapiro-Wilk W Testi, Kolmogorov-Smirnov Testi, Pearson Ki-Kare Uygunluk Testi vb istatiksel normal dağılım hipotez testleri üzerinde yapılabilmektedir. Normallik varsayımına yönelik incelemelerde betimsel yöntemlerin de diğer yöntemlerle birlikte kullanılması ve sonuçların birlikte değerlendirilmesi önerilmektedir (McKillup, 2012; Abbott, 2011; Gnanadesikan, 1997’den Aktaran: Demir ve Diğerleri, 2016). Bu çalışmada dağılım normal olup olmadığı çarpıklık katsayısı üzerinden Çarpıklık indeksinin istatistiksel olarak manidarlığının test edildiği ‘Z testi’ ile belirlenmeye çalışılmıştır. Veri dağılımı toplam puanları ortalaması 94,19 ve medyan değeri de 96 bulunmuştur.
Buna göre dağılımın çarpıklık katsayısı -0.25 bulunmuştur. Aritmetik ortalama, mod ve medyanın eşit ya da yakın olması, çarpıklık ve basıklık katsayılarının ±1 sınırları içinde 0’a yakın olması, çarpıklık ve basıklık katsayılarının kendi standart hatalarına bölünmesi ile hesaplanan çarpıklık ve basıklık
indekslerinin ±2 sınırları içinde 0’a yakın olması, standart sapma ile ortalamanın oranını yüzde olarak ifade eden bağıl değişim katsayısının 20 ile 25 aralığında olması dağılımın normal olduğunun işaretleri sayılmaktadır. Z testi mantığına göre çarpıklık katsayısı (-0.25) kendi standart hatası olan 0.91’e bölündüğünde 0.27 bulunmuştur. Test sonucunda hesaplanan p değerinin α=.05 için 1.96 ve α=.01 için 2.58’den küçük çıkması, puanların normal dağılımdan geldiğinin kanıtı olmaktadır. Buna göre bu çalışmada dağılımın normal dağılımdan manidar bir şekilde farklılaşmadığı söylenebilir.
Bulgular
Tablo 1: Katılımcıların “Dijital ebeveynlik” kapsamındaki görevleri yerine getirme konusunda ne düzeyde eğitim gereksinimleri olduğunun frekans, yüzde ve ortalamaları aşağıdaki tabloda verilmiştir:
No / Maddeler
Çok ihtiyacım var (5)
İhtiyacım
var (4) Kararsızım(3) İhtiyacım yok (2)
Hiç ihtiyacım yok(1)
Ortalama f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
1 Çocuğumun sağlıksız dijital alışkanlıkları olup olmadığını bilmeye
47
7,09
286
43,07
85
12,80
203
30,57
43
6,47
3,14
2
Çocuğumun teknoloji bağımlısı olup olmadığını nasıl değerlendireceğimi bilmeye
43
6,50
310
46,69
79
11,89
190
29,51
36
5,42
3,19
3
Çocuğumun dijital kullanım
alışkanlıklarını düzenlemede bir günde ya da bir haftada teknolojiye ne kadar zaman harcayabileceği konusunda bilgilenmeye
46
6,92
318
47,89
74
11,14
190
28,61
36
5,44
3,22
4
Çocuğumun günlük dijital dozları (kullanım sürelerini) dikkatle ayarlama ve dijital diyet uygulamaları konusunda bilgilenmeye
44
6,62
308
47,89
77
11,10
202
3,42
33
4,96
3,19
5
Çocuğumun dijital teknoloji alışkanlıklarını onun gelişimine zarar vermeden yönetebilme konusunda nasıl bir aile medya planı oluşturabileceğimi öğrenmeye
67
10,09
347
52,25
79
11,89
150
22,59
21
3,18
3,43
6
Çocuğumun hangi teknolojileri, kiminle nasıl ve neden kullanabileceğini belirleyen kurallar ve sınırları nasıl belirleyebileceğim konusunda rehberliğe
53
7,98
333
5,15
90
13,60
156
23,49
31
4,66
3,33
7
Çocuğuma bilinçli ve besleyici teknoloji kullanımında nasıl rehberlik
edebileceğimi öğrenmeye
53
7,98
350
52,71
86
12,95
154
23,19
20
3,17
3,45
No / Maddeler
Çok ihtiyacım var (5)
İhtiyacım
var (4) Kararsızım(3) İhtiyacım yok (2)
Hiç ihtiyacım yok(1)
Ortalama f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
8 Çocuğumun ekran zamanını nasıl yönetebileceğine rehberlik etmeyi öğrenmeye
42
6,39
288
43,37
85
12,80
223
33,28
25
3,76
3,14
9 Çocuğum elindeki teknolojiyi (telefon, tablet, bilgisayar oyunu vb) bırakmada gönülsüz davrandığında ne
yapabileceğimi öğrenmeye
67
10
289
43,52
68
10,24
207
32,17
32
4,88
3,22
10 Çocuğuma teknoloji ile ilgili kısıtlamalar getirdiğimde, onu teknolojiden uzaklaştırdığımda, çocuğumda oluşan tekno öfke nöbetleri ile nasıl başa çıkabileceğim konusunda rehberliğe
54
8,12
250
38,65
84
12,65
229
34,48
46
6,92
3,05
11 Çocuğumun sanal ve çevrimiçi ortamlarda güvenliği ile ilgili neler yapabileceğimi öğrenmeye
60
9,03
338
50,97
81
12,19
167
25,15
17
2,57
3,38
12 Teknoloji kullanımı ve sağlıklı dijital alışkanlıklar edinme konusunda çocuğuma nasıl örnek ve rol model olabileceğim hakkında rehberliğe
46
7
305
46,08
108
16,26
183
27,56
21
3,17
3,25
13 Çocuğumun çevrimiçi güvenliğini sağlama ile ilgili araçları (ebeveyn denetimleri, internet filtreleri, güvenlik ayarları vb) tanımaya
57
8,58
316
47,59
85
12,88
181
27,25
24
3,70
3,30
14 Çocuğumun dijital teknolojileri aşırı kullanmasını engelleyecek alternatif aktivite seçenekleri üretme konusunda rehberliğe
47
7,07
290
43,67
80
12,04
210
31,62
36
5,50
3,21
15 Çocuğumun dijital ya da çevrim içi yaşamında neler yaptığını onunla nasıl konuşabileceğim konusunda rehberliğe
44 6,62
302 45,48
93 14,24
201 30,27
23
3,46 3,21
16 Çocuğum için teknolojisiz bölge ve teknolojisiz zaman oluşturma ve bunları nasıl yönetebileceğimi öğrenmeye
35 5,27
280 42,16
102 15,53
221 33,28
25
3,76 3,11
17 Çocuğumun dijital ve teknolojik araçlarla ilgili talep ve harcamalarını
değerlendirme ve yönetme konusunda rehberliğe
21 3,16
233 35,09
96 14,45
281 42,01
32
4,99 2,89
18 Sağlıksız dijital alışkanlıkların çocuğumun sağlığına( uyku, göz ve fiziksel sağlığı, beslenme, radyasyon vb) etkilerini ona öğretme konusunda rehberliğe
48 7,22
292 43,97
70 10,54
223 33,58
30
4,69 3,15
19 Çevrim içi mahremiyet konusunda çocuğuma nasıl rehberlik edebileceğimi bilmeye
47 7,07
324 48,79
78 11,74
183 27,56
27
4,84 3,26
20 Çocuğumun sosyal medya ve diğer çevrim içi ortamlarda paylaştıkları ile ilgili nasıl haberdar olabileceğim konusunda rehberliğe
47 7,07
307 46,23
75 11,29
203 30,57
31
4,84 3,20
21 Çocuğumda sosyal medya ve diğer ortamlarda bıraktığı “dijital ayak izleri”
konusunda farkındalık oluşturmak için rehberliğe
47 7,07
314 47,28
79 11,89
197
29,67 26 3,22
No / Maddeler
Çok ihtiyacım var (5)
İhtiyacım
var (4) Kararsızım(3) İhtiyacım yok (2)
Hiç ihtiyacım yok(1)
Ortalama f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
22 Çocuğumun dijital ve/veya çevrim içi yaşamına dahil olma, dijital teknoloji etkinlerine katılma ve birlikte yapma hakkında rehberliğe
35 313 102 192 21 3,22
23 Çocuğumun güvenli çevrim içi arama/araştırma yapmasını sağlama, uygun olmayan içerikle karşılaştığında neler yapması gerektiğini öğretmek için rehberliğe
59 345 63 177 24 3,34
24 Çocuğumun sosyal medyayı ne zaman kullanmaya başlayabileceği ve nasıl kullanabileceği hakkında bilgilenmeye
36 317 77 204 29 3,19
25 Çocuğumun sosyal medya ve diğer çevrim içi ortamlarda karşılaştığı görsel, metin ve diğer unsurları nasıl
sorgulayabileceğine rehberlik etmek hakkında bilgilere
38 329 86 183 27 3,25
26 Çocuğumun dijital ve çevrim içi öğrenme fırsatlarının neler olabileceğini ona göstermek için rehberliğe
35 329 95 184 20 3,26
27 Çocuğumun çevrim içi ve dijital yaşamında da geliştirmesi gereken
“dijital görgü kurallarını” ona fark ettirmek için rehberliğe
33 340 83 178 28 3,25
28 Çocuğumun yaşadığı veya
yaşayabileceği dijital teknoloji kullanımı ile ilgili problemleri çözmek için kullanabileceğim stratejileri öğrenmeye
42 361 90 178 18 3,38
29 Çocuğumun sağlıklı olmayan dijital alışkanlıkları ve uğrayabileceği siber güvenli sorunları ile ilgili kimlerden ve nerelerden yardım alabileceğimi bilmeye
65 370 72 136 20 3,48
Katılımcıların “Dijital ebeveynlik” kapsamındaki görevleri yerine getirme konusunda ne düzeyde eğitim gereksinimleri olduğunun frekans, yüzde ve ortalamalarına göre; genel ortalama 3,24 olarak belirlenmiştir. Bu ortalama beşli likert tipi değerlendirme sistemine göre; “Hiç ihtiyacım yok (1,00 – 1,79)”, “İhtiyacım yok” (1,80 – 2,59)”, “Orta düzeyde ihtiyacım var” (2,60 – 3,39)”, “İhtiyacım var”
(3,40 – 4,19)” ve “Çok ihtiyacım var” (4,20 – 5,00)” aralıklarından ““Orta düzeyde ihtiyacım var”
aralığına denk gelmektedir. Katılımcıların ortalama üzerinde ihtiyaç belirttikleri; Çocuğumun dijital teknoloji alışkanlıklarını onun gelişimine zarar vermeden yönetebilme konusunda nasıl bir aile medya planı oluşturabileceğimi öğrenmeye (3.43)”, “Çocuğuma bilinçli ve besleyici teknoloji kullanımında nasıl rehberlik edebileceğimi öğrenmeye (3.45), “Çocuğumun sağlıklı olmayan dijital alışkanlıkları ve uğrayabileceği siber güvenli sorunları ile ilgili kimlerden ve nerelerden yardım alabileceğimi bilmeye (3,48) ile üç başlıkta “ihtiyacım var” aralığında görüş bildirmişlerdir. Ortalama üzerindeki bu bulgular İnan-Kaya ve Diğerleri (2018) tarafından, 6-18 yaş arası çocukların ebeveynlerinin “Dijital Ebeveynlik Tutumları Ölçeği” geliştirme amaçlı çalışmasında, ortaya koyduğu ebeveynlerin dijital medya araçlarının çocukları tarafından kullanımlarına yönelik tutumları, onların etkin kullanımını teşvik etme ve onları olası risklerden korumaya dönük olduğu bulgusu ile benzerlik göstermektedir.
Katılımcıların en düşük düzeyde “Çocuğumun dijital ve teknolojik araçlarla ilgili talep ve harcamalarını değerlendirme ve yönetme konusunda rehberliğe (2,89)”ihtiyaç duydukları belirlenmiştir.
Tablo 2: Katılımcıların dijital ebeveynlik kapsamındaki görevleri yerine getirme konusundaki gereksinim düzeylerinin yaşlarına göre değişkenlik gösterip göstermediğine ilişkin bulgular aşağıdaki gibidir:
Ebeveynlerin dijital ebeveynlik konusundaki eğitim gereksinimlerinin 40 yaş üzerindeki ortalamaları (3.29) birkaç puan fazla bulunmuştur. Ancak ebeveynlerin yaşları ile dijital ebeveynlik konusundaki eğitim gereksinimleri arasında anlamlı bir fark bulunmadığını (p=1,75>0.05) söyleyebiliriz.
Tablo 3: Katılımcıların dijital ebeveynlik kapsamındaki görevleri yerine getirme konusundaki gereksinim düzeylerinin eğitim düzeylerine göre değişkenlik gösterip göstermediğine ilişkin bulgular aşağıdaki gibidir:
ÖZET
Gruplar N
Toplam
puan ort. Ortalama Varyans
Yüksek Öğrenim 162 98,06 3,38 0,02
Lise 268 94,61 3,26 0,01
Ortaokul 89 89,77 3,09 0,02
İlkokul 145 91,62 3,15 0,01
Genel 664
ANOVA
Varyans Kaynağı SS df MS F P-değeri F ölçütü
Gruplar Arasında 1,360425 3 0,453475 22,16308 0,439089 2,685643 Gruplar İçinde 2,291614 112 0,020461
Toplam 3,652039 115
ÖZET
Gruplar N Toplam puan ortalama Ortalama Varyans
25-30 yaş 101 92,78 3,19 0,03
31-35 yaş 202 93,72 3,23 0,01
36-40 yaş 207 93,91 3,23 0,01
41-45 yaş 117 95,63 3,29 0,01
45 yaş + 37 94,44 3,25 0,03
Genel 664 94,10
ANOVA
Varyans Kaynağı SS df MS F P-değeri F ölçütü
Gruplar Arasında 0,151308 4 0,037827 1,609667 0,175179 2,436317
Gruplar İçinde 3,289982 140 0,0235
Toplam 3,441289 144
Yükseköğrenim (3.38) ve lise (3.26) düzeyinde eğitime sahip bireyler dijital ebeveynlik eğitim gereksinimi ortalamaları biraz yüksek bulunmuştur. Ancak ebeveynlerin eğitim durumları ile dijital ebeveynlik konusundaki eğitim gereksinimleri arasında anlamlı bir fark bulunmadığını (p=0.43>0.05) söyleyebiliriz.
Sonuç ve Öneriler
İlkokul velilerinin dijital ebeveynlik konusunda orta düzeyde eğitim ihtiyaçlarının bulunduğu belirlenmiştir. Velilerin yaş ve eğitim durumları ile Dijital ebeveynlik konusundaki eğitim gereksinimleri arasında anlamlı bir fark bulunmadığı belirlenmiştir. (p>0.05). Dijital ebeveynlik konusunda en çok ihtiyaç duyulan konular; aile medya planı oluşturma, bilinçli ve besleyici teknoloji kullanımına rehberlik etme, sağlıklı olmayan dijital alışkanlıklar, siber güvenlik sorunları konusunda yardım alma olarak belirlenmiştir.
Dijital ebeveynlik konusunda ilkokul velilerinin eğitim gereksinimleri orta düzeyde bulunmuştur. Bu bulgu dijital ebevenlik kavramının veliler için yeni bir kavram olması, bu konuda farkındalık düzeylerinin sorgulanması gerektiğini ortaya koymaktadır. Çalışma sonuçları “dijital ebeveynlik”
kavramını farklı düzeylerde tartışan araştırmalara gereksinim olduğunu göstermektedir. Nitekim Kabakçı-Yurdakul ve Diğerleri (2013); dijital ebeveynlik konusundaki çalışmaların sınırlı olduğu, Dijital ebeveynlik kavramının tanımının yapıldığı ve dijital ebeveyne ait rollerin belirlendiği tarama türü çalışmalar ve deneysel çalışmalara gereksinim olduğunu belirtmişlerdir. Öte yandan saptanan dijital ebeveynlik gereksinimleri ile ilgili veli eğitim programlarının geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Kaynakça
Abulughod, S. ve Diğerleri. (2016). The FYI Digital Parenting Toolkit: Digital Parenting – Navigating Your Child’s Social Media Use. (http://www.thefyi.org/toolkits/the-fyi-digital-parenting-toolkit/
adresinden erişim: 26.04.2018)
Büyüköztürk, Ş.(2016). Bilimsel araştırma yöntemleri.(22.bas.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Ankara.
Demir, F ve Diğerleri. (2016). Uluslararası Dergilerde Yayımlanan Eğitim Araştırmalarının Normallik Varsayımları Açısından İncelenmesi. Curr Res Educ (2016), 2(3) ∙ 130-148
(http://dergipark.gov.tr/download/article-file/286815 adresinden erişim: 07.02.2019)
Family Online Safety Institüe.(2018). Good Digital Parenting (https://www.fosi.org/ adresinden erişim: 30.01.2019)
Fraenkel, J.R. ve Wallen, N.E. (2006). How to desing and evaluate research in education. New York:
McGaw-Hill International Edition.
Gauld, J. W. (2014). Parents: Start Mentoring Your Kids! https://www.huffingtonpost.com/joseph-w- gauld-/start-mentoring-your-kids_b_4025353.html adresinden erişim: 10.02.2019)
Goodwin, K. (2018). Dijital Dünyada Çocuk Büyütmek: Teknolojiyi Doğru Kullanmanın Yolları. (Çeviri:
Tülin Er). İstanbul: Aganta Kitap
Heitner, D. (2015). Navigating Social Media With Your Children. (https://www.fosi.org/good-digital- parenting/navigating-social-media-your-children/ adresinden erişim: 10.02.2019)
Internet Safety For Kids. (2016). Digital Parenting Do’s and Don’ts. (https://safeandsavvy.f-
secure.com/2016/06/16/internet-safety-for-kids-digital-parenting-dos-and-donts/ adresinden erişim:
10.02.2019)
İnan-Kaya, G. ve Diğerleri. (2018). Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl: 2018 Sayı: 46 Sayfa: 149-173
(https://www.researchgate.net/publication/324605819_Dijital_Ebeveynlik_Tutum_Olcegi_Gecerlik_
ve_Guvenirlik_Calismasi adresinden erişim: 10.02.2019)
Kabakçı-Yurdakul, I. ve Diğerleri (2013). Dijital Ebeveynlik ve Değişen Roller. Gaziantep University Journal of Social Sciences (http://jss.gantep.edu.tr) 2013 12(4):883-896
Linford, M. (2017). 3 Ways to Mentor Responsible Digital Kids
https://protectyoungminds.org/2017/01/26/mentor-digital-kids/ adresinden erişim: 26.01.2019) Samuel, A. (2017). 6 Ways to be a Digital Mentor to Your Kids. (https://daily.jstor.org/6-ways-digital- mentor-kids/ adresinden erişim: 03.02.2019)
