8. Sınıf Üniteler 2.5. SEKİZİNCİ SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÇİZELGELERİ

(1)

286 2.5. SEKİZİNCİ SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

ÇİZELGELERİ

(2)

287

Üniteler

1. ÜĐTE : Hücre Bölünmesi ve Kalıtım 2. ÜĐTE : Kuvvet ve Hareket

3. ÜĐTE : Maddenin Yapısı ve Özellikleri 4. ÜĐTE : Ses

5. ÜĐTE : Maddenin Halleri ve Isı

6. ÜĐTE : Canlılar ve Enerji Đlişkileri

7. ÜĐTE : Yaşamımızdaki Elektrik

8. ÜĐTE : Doğal Süreçler

(3)

288 ĐLKÖĞRETĐM FE VE TEKOLOJĐ DERSĐ ÖĞRETĐM PROGRAMI 8. SIIF ÖĞREME ALALARI, ÜĐTELER VE ÖERĐLE SÜRELER

ÖĞREME ALAI ÜĐTELER KAZAIM SAYISI SÜRE/DERS SAATĐ* ORAI (%)

CALILAR VE HAYAT

1. Hücre Bölünmesi ve Kalıtım 29 24 16.7

6. Canlılar ve Enerji Đlişkileri 23 16 11.1

Toplam

52 40 27.8

MADDE VE DEĞĐŞĐM

3. Maddenin Yapısı ve Özellikleri 31 36 25.0

5. Maddenin Halleri ve Isı 27 14 9.7

Toplam 58 50 34.7

FĐZĐKSEL OLAYLAR

2. Kuvvet ve Hareket 22 14 9.7

7. Yaşamımızdaki Elektrik 23 16 11.1

4. Ses 16 12 8.3

Toplam 61 42 29.1

DÜYA VE EVRE

8. Doğal Süreçler 26 12 8.3

Toplam 26 12 8.3

Genel Toplam 197 144 100

*: Üniteler için verilen ders saatleri öğretmen tarafından şartlara göre ±%10 oranında değiştirilerek uygulanabilir.

(4)

289

Öğrenme Alanı : Canlılar ve Hayat

1. Ünite : Hücre Bölünmesi ve Kalıtım Önerilen Süre : 22 ders saati

A. Genel Bakış

6. sınıfta hücre ile ilgili temel kavramları, büyüme ve üremenin hücre bölünmesine bağlı olduğunu ve kromozomların temel fonksiyonlarını öğrenen öğrenciler bu ünitede mitozun, büyümenin yanında eşeysiz üremeyi de sağladığını, eşeyli üremenin mayozla ilişkisini ve ayrıntıya girmeden mayozun canlılar için önemini anlamalıdır. Ayrıca öğrenciler kalıtımla ilgili basit kavramları, Mendel genetiğini ve genetik çeşitliliği fark etmelidir. Genetik mühendisliğinin çağımızın bilimi olduğu düşünülürse bu ünitede bu konunun günlük hayatla ilişkilendirilmesi önemlidir. Ünitedeki model oluşturma, problem çözme, tartışma gibi öğrenme etkinlikleri öğrencinin bu seviyede verilen kavramları öğrenebilmesi için gereklidir. Bu ünitede ele alınan konular orta öğretim seviyesinde ele alınacak olan üreme, genetik ve evrim konularına temel teşkil etmektedir.

Bu ünitenin öğretim ve değerlendirme etkinlikleri bölümünde diğer soru tiplerine ek olarak anlam çözümleme, problem çözme, proje çalışması, performans değerlendirme gibi etkinlikler önerilmektedir.

Ünitede verilen öğrenme, öğretim ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir. Öğretmenler fizikî şartları da dikkate alarak tüm öğrencilerin etkin katılımını sağlayacak uygun bir öğrenme ortamı hazırlamalıdır.

Ayrıca ünitenin önerilen öğrenme etkinlikleri bölümünde, ön bilgilerin tespitinde giriş etkinliği olarak kavram haritasında elde edilen veriler, konu anlatımı sırasında dikkate alınmalıdır. Konu sonunda yapılan kavram haritası, konu başında yapılan kavram haritası ile karşılaştırılarak kavramsal değişim ve gelişime vurgu yapılmalıdır.

B. Ünitenin Amacı

Öğrencilerin bu ünitede, ayrıntıya girmeden mitoz ve mayozun basamaklarını, eşeyli ve eşeysiz üremenin canlılar için önemini, kalıtsal bilginin nesiller boyunca genlerle taşındığını, genlerde meydana gelebilecek herhangi bir değişikliğin sonuçlarını, canlıların çevreye adaptasyonlarının biyolojik çeşitlilik ve evrim açısından önemini kavraması, genetik bilimindeki teknolojik gelişmeler ile günlük hayatın ilişkisini kurması ve bu gelişmelerin insanlık için ne gibi sonuçlar doğurabileceğini tahmin edebilmesi beklenmektedir.

C. Ünitenin Odağı

Ünitede hücre bölünmesi, kalıtım ve adaptasyon kavramları etrafında öğrencilerin gözlem, karşılaştırma, sınıflama, çıkarım yapma, tahmin, model oluşturma, bilgi ve veri toplama, yorumlama, sonuç çıkarma ve sunma becerilerine odaklanılmıştır. Bu ünite, öğrencilerin canlıların çevreye adaptasyonu ile ilgili inceledikleri doğal olaylar hakkında geçmişte ve günümüzde ortaya atılmış ve kabul görmüş düşünce ve teorileri belirleyerek karşılaştırmalarını, genetik mühendisliği ve biyoteknolojideki gelişmelerle ilgili bilimsel araştırmalarda kullanılan, bilimsel araştırmaları ilerleten, destekleyen veya mümkün kılan teknolojilere örnekler vermelerini sağlar. Ayrıca bilimdeki gelişmelerin teknolojinin gelişmesine, bunun da teknolojide yeni buluşlara ve uygulamalara yol açtığına örnekler vermeleri fen-teknoloji-toplum-çevre kazanımları açısından önemlidir.

(5)

290

Ç. Önerilen Konu Başlıkları

• Mitoz

• Kalıtım

• Mayoz

• DNA ve Genetik Kod

• Adaptasyon ve Evrim

(6)

291

D:Ünite Kavram Haritası

***BU KAVRAM HARĐTASI SADECE ÖĞRETME.Đ BĐLGĐLE.DĐRMEK VE Ü.ĐTE ĐÇĐ.DEKĐ KAVRAMLARI BĐR BÜTÜ. HALĐ.DE GÖSTERMEK AMACIYLA VERĐLMĐŞTĐR. BU KAVRAMLAR KULLA.ILARAK FARKLI KAVRAM HARĐTALARI DA OLUŞTURULABĐLĐR.

(7)

292

E:Ünite Kazanımları ve Etkinlikler

ÖĞRE.ME ALA.I : CANLILAR VE HAYAT 1.Ü.ĐTE:HÜCREBÖLÜNMESĐVEKALITIM

Ü.ĐTE KAZA.IMLAR ETKĐ.LĐK ÖR.EKLERĐ AÇIKLAMALAR

HÜCRE BÖLÜ.MESĐ VE KALITIM

1. Mitoz ile ilgili olarak öğrenciler;

1.1. Canlılarda büyüme ve üremenin hücre bölünmesi ile meydana geldiğini açıklar.

1.2. Mitozu, çekirdek bölünmesi ile başlayan ve birbirini takip eden evreler olarak tarif eder.

1.3. Mitozda kromozomların önemini fark ederek farklı canlı türlerinde kromozom sayılarının değişebileceğini belirtir.

1.4. Mitozun canlılar için önemini belirterek büyüme ve üreme ile ilişkilendirir.

↸ Kavram Haritası Oluşturalım

Öğretmen, öğrencilerden üreme, büyüme, hücre bölünmesi, kromozom ve kalıtım ile ilgili akıllarına gelen kelimeleri söylemelerini ister. Bu kelimeler tahtaya yazıldıktan sonra öğrenciler gruplara ayrılır ve bu kelimeleri kullanarak bir kavram haritası oluşturmaları istenir. Öğretmen kavram haritası yapımı sırasında öğrencilerin 6. sınıftaki

“Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” ünitesinde öğrendikleri bilgileri tekrar etmelerini sağlar ve konu ile ilgili bilgi eksikliklerini ve kavram yanılgılarını belirleyerek bunları konunun işlenişi sırasında dikkate alır. Tüm grupların hazırladığı kavram haritaları konu sonunda tekrar ele alınarak konu anlatımı öncesi ve sonrası kavramsal gelişim ve değişimin gözlenmesi sağlanır (1.1-3.3).

↸ Mitozu Araştırıyorum

Öğrencilere mitozun evrelerini gösteren bir şekil (evrelerin isimleri verilmeyecek) verilir.

Öğrenciler şekli dikkatle inceleyerek gördüklerini anlatırlar. Sonra “Bölünme sonunda kaç hücre oluştu?”, “Ana hücre nereye gitti?”, “Oluşan yeni hücrelerin ana hücreden farkı var mı?”, “Yavru hücrelerin ana hücrenin aynısı olmasını sağlayan nedir?” gibi sorular sorularak mitozun sonuçları tartışmaya açılır (1.2).

↸↸↸

↸ Yapraktan Yeni Bitkiye

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup bir Afrika menekşesi yaprağını bir bardak ılık suda güneş ışığının doğrudan gelmediği bir yerde bekletir. Bitkiler suya konulduktan sonra öğrencilerden bitkilerde ne gibi değişiklikler olabileceğine dair tahminler yapmaları istenir. Kök oluşumu gözlendikten sonra bitkiyi toprağa dikerler. 3 ya da 4 hafta boyunca bitkideki gelişmeleri gözleyip gözlem formuna kaydederler. Etkinliğin başında yapılan tahminlerle, elde edilen sonuçlar karşılaştırılarak sınıfta tartışılır (1.4), (BSB-1, 2, 8, 9, 17, 22-24, 27, 30).

↸↸↸

↸ Maya Çiçek mi Açacak?

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup bir kavanoza 1çay kaşığı bira mayası, 1 çay kaşığı toz şeker ve 1 çay bardağı ılık su koyup karıştırır. Gruplar bu karışımdan bir damla alıp bir preparat hazırlar ve bu preparatı mikroskopta inceleyerek gördükleri şekilleri çizerler.

Hazırlanan karışımın ağzı kapatılarak yarım saat ılık bir ortamda bekletilir. Öğrenciler daha sonra bekletilen karışımdan bir damla alarak bir preparat daha hazırlar. Bu preparatı mikroskopta inceleyerek gördükleri şekilleri çizerler. Đki ayrı incelemedeki şekilleri karşılaştırırlar. Sınıfla birlikte bazı maya hücrelerinde görülen küçük çıkıntıların ne olabileceği tartışılır (1.4) (BSB-1-3, 6, 8, 9, 11, 17, 27, 30).

1.2 Hücrenin mitoz sırasında birbirini takip eden farklı evrelerden geçtiği belirtilir, fakat bölünme evrelerinin isimleri ve özellikleri verilmeden şekil üzerinde gösterilir.

1.4 Mitozun üreme ile ilişkisi kurulurken bölünerek çoğalma, tomurcuklanma, vejetatif üreme, yenilenme gibi eşeysiz üreme çeşitleri örneklendirilir.

??? 1.3 Öğrenciler organizmanın büyüklüğü ve karmaşıklığı ile kromozom sayısı arasında doğru orantı olduğunu düşünebilirler.

↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı : Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme ( Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

(8)

293

2. Kalıtım ile ilgili olarak öğrenciler;

2.1. Gözlemleri sonucunda kendisi ile anne-babası arasındaki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırır (BSB-1, 2, 5, 6, 8).

2.2. Yavruların anne-babaya benzediği, ama aynısı olmadığı çıkarımını yapar (BSB-1, 2, 5, 6, 8).

2.3. Mendel’in çalışmalarının kalıtım açısından önemini irdeler (FTTÇ-12,16).

↸

↸↸

↸ Haydi, Oyun Oynayalım!

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup 2 cm x 2 cm büyüklüğünde 100 tane kare şeklinde kâğıt keser. Kestikleri kâğıtların 50 tanesine B, 50 tanesine b harfi yazarlar. 25 tane B ile 25 tane b’yi üzerinde “Erkek” yazan poşete, 25 tane B ile 25 tane b’yi üzerinde “Dişi”

yazan poşete atarlar. Đçine bakmadan poşetlerden birer tane kâğıt seçip ikisini yan yana getirerek masanın üstüne koyarlar. Bu işlemi poşetlerdeki kâğıtlar bitene kadar tekrarlarlar. Ortaya çıkan bütün BB, Bb, bb genotipleri sayılır. Aşağıdaki gibi bir tabloya sayılar kaydedilir. Çeşitli sorular sorularak sonuçlar sınıfta tartışılır (2.3- 2.5) (BSB-1, 2, 27, 31).

Genotip Sayı

BB Bb bb

2.3 Sadece monohibrit çaprazlama örnekleri verilir, dihibrit çaprazlama örnekleri verilmez.

Anlam Çözümleme

(9)

294

2.4. Gen kavramı hakkında bilgi toplayarak baskın ve çekinik genleri fark eder (BSB-25).

2.5. Fenotip ve genotip arasındaki ilişkiyi kavrar.

2.6. Tek karakterin kalıtımı ile ilgili problemler çözer.

2.7. Đnsanlarda yaygın olarak görülen bazı kalıtsal hastalıklara örnekler verir.

2.8. Akraba evliliğinin olumsuz sonuçlarını araştırır ve tartışır (BSB-25, 27, 32).

2.9. Genetik hastalıkların teşhis ve tedavisinde bilimsel ve teknolojik gelişmelerin etkisine örnekler verir(BSB- 25, 27, 32) (FTTÇ-5, 17, 30, 32).

↸ Kız mı Erkek mi?

Öğrenciler ikişer kişilik gruplara ayrılır. Cam kalemiyle iki madenî paradan birincisinin her iki yüzeyine de X, ikincisinin bir yüzeyine X, diğerine Y yazılır. Birinci para bir yumurtanın taşıdığı eşey kromozomlarını, ikinci para ise bir spermin taşıdığı eşey kromozomlarını temsil eder. Đki öğrenci aynı anda paraları havaya atar. Üstte kalan işaretleri XX, XY şeklinde kaydederler. Bu işlemi 20 kez tekrarlarlar ve her durumdan sonra doğacak çocuğun kız mı erkek mi olacağını tartışırlar (2.6), (BSB-1, 27, 30, 31).

↸ Poster Hazırlama

Öğretmen öğrencileri gruplara ayırır. Her grup hemofili, orak hücreli anemi, renk körlüğü, Down sendromu gibi bir kalıtsal hastalık seçerek o hastalıkla ilgili bir poster hazırlar. Hazırlanan posterler sınıf veya okul panolarında sergilenir (2.7), (BSB-25, 27, 28, 32).

↸ Misafirimiz Var

Sınıfa davet edilen bir uzman insanlarda yaygın olarak görülen kalıtsal hastalıklar ve akraba evliliğinin sakıncaları ile ilgili bilgi verir. Öğrenciler konu ile ilgili merak ettikleri soruları bu uzmana yöneltirler. Verilen cevaplar kaydedilerek diğer görsel ve yazılı materyaller ile birlikte sınıfta herkesin görülebileceği bir panoya asılır (2.8), (FTTÇ-13).

↸

↸↸

↸ Akraba Evliliğinin Risklerini Öğrenelim

Öğretmen tarafından akraba evliliğinin anne ve bebek sağlığı açısından riskleri ile ilgili temel bilgiler verildikten sonra öğrenciler gruplara ayrılır ve onlardan konu ile ilgili bir sunum yapmaları istenir. Öğrencilerin hazırlık aşamasında konuyu kimlere ve nasıl sunacaklarını grup olarak planlamaları önemlidir (Bu etkinliğin nasıl yapılacağı ayrıntılı olarak program kitabının son bölümünde verilmiştir.) (2.8), (TD-4).

[!] 2.6 Cinsiyetin eşey kromozomuna bağlı olduğu belirtilir.

2.7 Kalıtsal hastalıklara örnek olarak hemofili, orak hücreli anemi, renk körlüğü, Down sendromu vb.

verilir.

2.8 ve 2.10 kazanımları, Türkçe dersi “Okuma” , “Konuşma” ve

“Yazma” temel dil becerisi ile ilişkilendirilir.

Sağlık Kültürü ( 2.8, 2.9-3,4 )

Açık Uçlu Soru

Performans Değerlendirme

(10)

295

3. Mayoz ile ilgili olarak öğrenciler;

3.1. Üreme hücrelerinin mayoz ile oluştuğu çıkarımını yapar.

3.2. Mayozun canlılar için önemini fark eder.

3.3. Mayozu, mitozdan ayıran özellikleri listeler.

↸

↸↸

↸ Mayozu Araştırıyorum

Öğrencilere mayozun evrelerini basitçe veren bir şekil gösterilir. Şekil incelendikten sonra “Mayoz sonunda kaç hücre oluştu?”, “Oluşan hücrelerin ana hücreden farkı var mı?”, “Kromozom sayıları neden yarıya indi?”, “Kromozom sayıları yarıya inmeseydi ne olurdu?” gibi sorular sorularak mayozun canlılar için önemi tartışmaya açılır (3.1).

3.2 Mayozun evreleri isimlendirilmeden şekille verilir, crossing- over terimi yerine parça değişimi terimi kullanılır ve önemi vurgulanır.

3.3 Mayoz ve mitoz arasındaki farklar verilirken bölünme evrelerindeki farklılıklar belirtilmez.

Kavram Haritası Oluşturma

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç

(11)

296

4. D.A ve genetik bilgi ile ilgili olarak öğrenciler;

4.1. Kalıtsal bilginin genler tarafından taşındığını fark eder.

4.2. DNA’nın yapısını şema üzerinde göstererek basit bir DNA modeli yapar (BSB-28, 30, 31; FTTÇ-4).

4.3. DNA’nın kendini nasıl eşlediğini basit bir model yaparak gösterir (BSB-28, 30, 31; FTTÇ-4).

4.4. Nükleotit, gen, DNA, kromozom kavramları arasında ilişki kurar.

↸ D.A Modeli Yapıyorum

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup sınıfa getirilen çeşitli malzemeleri (farklı renkte plastik pipetler, ataşlar, farklı renkte raptiyeler vb.) kullanarak bir DNA modeli hazırlar. Çeşitli sorular sorularak oluşturulan DNA modelinin aslına uygunluğu tartışılır (Bu model bir sonraki etkinlikte kullanılmak üzere saklanmalıdır.) (4.2) (BSB-28, 30; FTTÇ-4).

↸ D.A Kendini .asıl Eşler?

Öğrenciler gruplara ayrıldıktan sonra “DNA Modeli Yapalım” etkinliğinde oluşturdukları DNA modellerini kullanarak DNA’nın kendini eşlemesini model ile gösterir. Öğrencilere yeni oluşturdukları DNA modellerinin birbirinin aynısı olup olmadığı sorulur, verdikleri cevaplar sınıfta tartışılır (4.3) (BSB-28, 30; FTTÇ-4).

↸ Herkesin D.A’sı Farklı

Öğretmen öğrencileri gruplara ayırır. Gruplardan 15 dakikalık süre içinde A, B, C, D harflerinden 10’lu diziler oluşturmaları istenir. Süre bittiğinde gruplar oluşturdukları kombinasyonları tartışırlar.

Olası bütün kombinasyonların oluşturulup oluşturulmadığı tartışılır. Elde edilen sonuçlardan DNA’yı oluşturan bazların farklı dizilimler oluşturabileceği ve DNA’nın içerebileceği bilgi miktarının çokluğu tartışılır (4.1-4.4) (BSB-8, 9).

4.2 DNA’nın yapısı verilirken nükleotitlerin şeker, fosfat ve bazlardan oluştuğuna değinilir, bazların isimleri pürin, pirimidin ayrımına girilmeden verilir.

(12)

297

4.5. Mutasyon ve modifikasyonu tanımlayarak aralarındaki farkı örneklerle açıklar (BSB-5).

4.6. Genetik mühendisliğinin günümüzdeki uygulamaları ile ilgili bilgileri özetler ve tartışır (BSB-25, 27, 32; FTTÇ-16, 17, 30, 31, 32).

4.7. Genetik mühendisliğindeki gelişmelerin insanlık için doğurabileceği sonuçları tahmin eder (FTTÇ-5, 28, 29, 30, 31, 32, 36).

4.8. Genetik mühendisliğindeki gelişmelerin olumlu sonuçlarını takdir eder (TD-3).

4.9. Biyoteknolojik çalışmaların hayatımızdaki önemi ile ilgili bilgi toplayarak çalışma alanlarına örnekler verir (FTTÇ- 16,17).

↸↸↸

↸ Tartışma

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup, klonlama, gen tedavisi, türlerin ıslah edilmesi ve genetiği değiştirilmiş canlılar gibi konulardan birini seçer. Seçtikleri konu ile ilgili araştırma yaparak, sonuçlarını arkadaşlarıyla paylaşırlar (4.6), (BSB-25, 27, 32).

↸↸↸

↸ Münazara

Sınıfta altışar kişilik iki grup oluşturulur. Birinci grup genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarının olumlu, ikinci grup ise olumsuz yönleri ile ilgili bilgi toplar. Bu iki grup, öğretmen rehberliğinde sınıfta tartışır. Sınıftaki diğer öğrenciler grupların ortaya koydukları görüşlerden yola çıkarak genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarına ilişkin görüşlerini yazarlar. Ayrıca bu öğrenciler grup değerlendirme formları kullanarak tartışan grupların performanslarını değerlendirirler (Bu formlar öğrencilerin ürün seçki dosyasında saklanabilir.) (4.7), (BSB-25, 27, 32).

4.6 Genetik mühendisliğinin uygulamaları ile ilgili klonlama, gen tedavisi, türlerin ıslah edilmesi ve genetiği değiştirilmiş canlılar vb.

verilir.

4.6 ve 4.9 kazanımları, Türkçe dersi “Okuma” temel dil becerisi ile ilişkilendirilir.

Kariyer Bilinci : Genetik mühendisliği örnek olarak verilebilir.

(13)

298

5. Canlıların çevreye adaptasyonu ve evrim ile ilgili olarak öğrenciler;

5.1. Canlıların yaşadıkları çevreye adaptasyonunu örneklerle açıklar.

5.2. Aynı yaşam ortamında bulunan farklı organizmaların, neden

benzer adaptasyonlar

geliştirdiğini belirtir.

5.3. Canlıların çevresel değişimlere adaptasyonlarının biyolojik çeşitliliğe ve evrime katkıda bulunabileceğine örnekler verir.

5.4. Evrim ile ilgili farklı görüşlere örnekler verir.

↸↸↸

↸ Yemek Yemezse .e Olur?

Öğrenciler kaşık, kürdan, mandal gibi nesneler kullanarak kuş gagası modelleri yaparlar.

Sınıfta öğrencilerin evden getirdikleri yoğurt, patates cipsi, çubuk makarna gibi yiyeceklerle üç ayrı etkinlik ortamı hazırlanır. Öğrenciler oluşturdukları gaga modelleri ile bu yiyecekleri yemeye çalışır. Etkinlik sonunda öğrencilerle ortamda sadece bu yiyecekler olduğunda bunlardan yararlanamayan canlıların ne olacağı konusu tartışılır (5.2, 5.3), (BSB-28, 30, 31).

↸

↸↸

↸ Haydi, Bul Bakalım

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup 50’si yeşil, 50’si beyaz aynı tipte 100 tane küçük düğme getirir. Her gruptan bir kişi getirdiği bu düğmeleri bahçedeki çimlerin üzerine saçar. Gruptan seçilen bir diğer kişi 1 dakikalık süre içinde bu düğmelerden toplayabildiği kadarını toplar. Sürenin sonunda bu öğrencinin topladığı yeşil ve beyaz düğmeler sayılır. Gruplar 1 dakikalık sürede hangi renk düğmeden daha fazla toplandığını belirler. Sonucun neden bu şekilde çıktığı sınıfta tartışılır ve öğrencilerden bu olayla doğal seçilim arasında bağlantı kurmaları istenir (Bu etkinlikte düğme yerine boncuk, renkli fasulye vb. kullanılabilir.) (5.2, 5.3), (BSB-1, 6, 31).

[!] 5.3 Canlıların çevresel değişimlere adaptasyonlarıyla ilgili örneklerde ayrıntıya girilmez.

[!] 5.3 Doğal seçilim kavramı vurgulanmalıdır.

[!] 5.4 Evrim ile ilgili farklı görüş örneklerinde ayrıntıya girilmez.

(14)

299

F. Önerilen Öğretim ve Değerlendirme Etkinlikleri:

Etkinlik .umarası : 1

Etkinlik Adı : Kavram Haritası Oluşturma Đlgili Olduğu Kazanımlar : 1.1, 1.2, 1.4, 3.1, 3.2, 3.3

Canlılarda büyüme ve üreme, hücre bölünmesi ile meydana gelir. Bazı canlılar kendilerine benzer canlılar oluşturmayı eşeysiz üremeyle sağlar. Eşeyli üreme ise eşey hücrelerinin birleşmesi ile olur. Eşey hücreleri mayoz sonucunda oluşur. Mitoz sonucunda kromozom sayısı sabit kalırken mayoz sonucunda yarıya iner.

a. Yukarıda verilen Hücre Bölünmesi ile ilgili paragrafı okuyarak kavramların altını çiziniz. Verilen kavram haritasında uygun yerlere bu kavramları yerleştiriniz.

b. Hücre bölünmesi ile ilgili kendi ekleyeceğiniz kavramları da kullanarak yukarıdaki kavramlarla birlikte yeni bir kavram haritası oluşturunuz.

(15)

300

Etkinlik Adı : Tanılayıcı Dallanmış Ağaç Đlgili Olduğu Kazanımlar : 1.1, 1.2, 1.4, 3.1, 3.2, 3.3

Aşağıda birbiri ile bağlantılı Doğru / Yanlış tipinde ifadeler içeren, tanılayıcı dallanmış ağaç tekniğinde bir soru verilmiştir. a ifadesinden başlayarak her Doğru ya da Yanlış cevabınıza göre çıkışlardan sadece birini işaretleyiniz.

Örneğin; a. maddenin Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise b ifadesine, yanlış ise c ifadesine ulaşılır. b ifadesinin Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise d ifadesine, yanlış ise e ifadesine ulaşılır. d ifadesine Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise 1.çıkışa, yanlış ise 2. çıkışa ulaşılır.

Öğrenci 1. çıkışa ulaştıysa; a ifadesine doğru diyerek doğru yanıt vermiş ve b ifadesine ulaşmıştır. b ifadesine yanlış diyerek doğru yanıt vermiş ve d ifadesine ulaşmıştır. d ifadesine doğru diyerek doğru yanıt vermiştir. Bu durumda öğrencinin 3 doğru yanıtı olduğu için 3 puan almıştır.

Öğrenci 8. çıkışa ulaştıysa; a ifadesine yanlış diyerek yanlış yanıt vermiş ve c ifadesine ulaşmıştır. c ifadesine yanlış diyerek yanlış yanıt vermiş ve g ifadesine ulaşmıştır. g ifadesine yanlış diyerek yanlış yanıt vermiştir. Bu durumda öğrencinin hiç doğru yanıtı olmadığı için 0 puan almıştır.

Öğrenci 4. çıkışa ulaştıysa; a ifadesine doğru diyerek doğru yanıt vermiş ve b ifadesine ulaşmıştır. b ifadesine doğru diyerek yanlış yanıt vermiş ve e ifadesine ulaşmıştır. e ifadesine doğru diyerek yanlış yanıt vermiştir. Bu durumda öğrencinin 1 doğru yanıtı olduğu için 1 puan almıştır.

(16)

301

Etkinlik Adı : Anlam Çözümleme

Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.3, 2.4, 2.5, 2.6

Aşağıdaki tabloda anne ve babalara ait kan grupları ile ilgili genotipler verilmiştir. Çocuklarında görülme olasılığı olan kan grupları için tabloda ilgili bölümlere “X” işaretini koyunuz.

Anne ve babanın kan grupları

A kan grubu çocuk

B kan grubu çocuk

AB kan grubu çocuk

0 kan grubu çocuk Anne AA

Baba BB Anne OO Baba AB Anne A0 Baba B0 Anne AB Baba B0

Etkinlik Adı : Açık Uçlu Soru

Kalıtsal bir hastalık geninin baskın olduğu bir ailede, anne hasta; baba normal görünümlüdür. Buna göre;

a) Anne ve babanın genotipleri kaç türlü yazılabilir?

b) Her bir durumda ocuklarda hastalığın görülme olasılığı nedir?

Etkinlik Adı : Açık Uçlu Soru

Babanın kan grubu 0, büyük kızı Gülsu’nun kan grubu B, küçük kızı Dilsu’nun kan grubu A olduğuna göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

a) Babanın kan grubunun genotipi nedir?

b) Annenin kan grubunun genotipi nedir?

c) Gülsu’nun kan grubunun genotipi nedir?

ç) Dilsu’nun kan grubunun genotipi nedir?

(17)

302

Etkinlik Adı : Performans Değerlendirme

Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.8

Orak hücreli anemi çekinik olarak taşınan kalıtsal bir hastalıktır. Yukarıdaki şekilde verilen A ve B köylerinde sağlam, taşıyıcı ve orak hücreli anemili olan insanlar olduğu belirtilmiştir. Buna göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız (Sağlıklı gen için “T”, hastalığa sebep olan gen için “t” kullanılmıştır).

a) Sizce orak hücreli aneminin A köyünde daha sık rastlanmasının nedeni ne olabilir?

b) A köyünde yaşayan bir birey kendi köyünden mi yoksa B köyünden biriyle mi evlenirse çocuklarının orak hücreli anemi olma olasılığı daha yüksektir? Neden?

(18)

303 Öğrenme Alanı : Fiziksel Olaylar

2. Ünite : Kuvvet ve Hareket Önerilen Süre : 14 ders saati

A. Genel Bakış

Öğrenciler 4 ve 5. sınıflarda kuvveti tanımlamış ve kuvvetin harekete etkilerini incelemiştir. 6. sınıfta ise kuvvetin ölçülmesi, dengelenmiş kuvvetler ve ağırlık kavramları hakkında gerekli bilgileri almış ve bunlar, 7. sınıfta ele alınan sarmal yayların özelliklerini, iş, enerji ve basit makineler konularını anlamalarına yardımcı olmuştur. Bu sınıfta ise öğrencilerin sıvıların ve gazların kaldırma kuvvetini keşfetmeleri; katı, sıvı ve gaz basınçlarını fark etmeleri beklenmektedir.

Bu ünitede öğrenciler, sıvıların kaldırma kuvveti hakkında, bir sıvı içinde ölçülen ağırlığın havada ölçülenden farklı olduğunu belirleyip bunun, ancak bir kaldırma kuvveti sonucu olabileceği çıkarımını yapacaklardır. Ayrıca yüzen ve batan cisimlere, sıvıların uyguladığı kaldırma kuvveti ile cisimlerin ve sıvıların yoğunluğu arasında ilişki kurmaları beklenmektedir. Bu bağlamda Arşimet ilkesi anlam kazanacaktır. Sıvıların kaldırma kuvvetinden hareketle, gazların da cisimlere kaldırma kuvveti uyguladıklarını fark edeceklerdir. Ayrıca bu ünitede öğrenciler, sıvıların ve gazların basınç iletimlerinin teknolojideki önemini fark eder.

Ünitede verilen öğrenme, öğretim ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir.

Öğretmenler fizikî şartları da dikkate alarak tüm öğrencilerin etkin katılımını sağlayacak uygun bir öğrenme ortamı hazırlamalıdır. Ünitedeki, “Kumdaki Đzler” etkinliği ile öğrenciler, katıların temas ettikleri yüzeylere uyguladıkları basıncın nelere bağlı olduğunu sorgular.

“Sıvılar Basıncı Her Yönde Đletir” etkinliği ise basıncın teknolojideki değerini vurgular. Bu ünitedeki etkinlikleri uygulanırken öğrencilerin, ölçme, deney önerme ve deney yapmaları teşvik edilerek alt sınıflarda edindikleri bilimsel süreç becerilerini geliştirmeleri hedeflenmektedir.

B. Ünitenin Amacı

Bu ünitede öğrencilerin sıvıların ve gazların kaldırma kuvvetlerini keşfetmeleri ve cisimlerin sıvı içinde yüzme-batma durumlarını açıklamaları, basıncı ve basıncın teknolojideki önemini anlamaları amaçlanmaktadır.

C. Ünitenin Odağı

Ünitenin odağı, kuvvet kavramı etrafında sıvıların kaldırma kuvvetini gözlemlemeleri, basınç ve basınç-kuvvet ilişkisi hakkında deney önermeleri, deney yapmaları ve basıncın günlük hayattaki önemini araştırmalarıdır.

Ç. Ünitede Önerilen Konu Başlıkları

•

Sıvılar Cisimlere Kaldırma Kuvveti Uygular

•

Bazı Cisimler Neden Yüzer veya Batar?

•

Gazlar da Cisimlere Kaldırma Kuvveti Uygular mı?

•

Basınca Kuvvet Neden Olur.

(19)

304 D. Ünitenin Kavram Haritası

*BU KAVRAM HARĐTASI SADECE ÖĞRETME.Đ BĐLGĐLE.DĐRMEK ĐÇĐ. VERĐLMĐŞTĐR

(20)

305 E. Ünite Kazanımları ve Etkinlikler

ÖĞRE.ME ALA.I: FĐZĐKSEL OLAYLAR 2. Ü.ĐTE: KUVVET VE HAREKET

KUVVET VE HAREKET

1.

Sıvıların ve gazların kaldırma kuvveti ile ilgili olarak öğrenciler;

1.1. Bir cismin havadaki ve sıvı içindeki ağırlığını dinamometre ile ölçer ve ölçümlerini kaydeder (BSB-22,23,24, 26,27).

1.2. Cismin havadaki ve sıvı içindeki ağırlıklarını karşılaştırır (BSB-6).

1.3. Cismin sıvı içindeki ağırlığının daha az göründüğü sonucunu çıkarır (BSB-30).

1.4. Sıvı içindeki cisme, sıvı tarafından yukarı yönde bir kuvvet uygulandığını fark eder ve bu kuvveti kaldırma kuvveti olarak tanımlar (BSB-31,21).

1.5. Kaldırma kuvvetinin, cisme aşağı yönde etki eden kuvvetin etkisini azalttığı sonucuna varır (BSB-30,31).

1.6. Bir cisme etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğünün, cismin batan kısmının hacmi ile ilişkisini araştırır.

1.7. Cisimlerin kütlesini ve hacmini ölçerek yoğunluklarını hesaplar.

1.8. Bir cisme etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğünün, cismin daldırıldığı sıvının yoğunluğu ile ilişkisini araştırır.

1.9. Farklı yoğunluğa sahip sıvıların cisimlere uyguladığı kaldırma kuvvetini karşılaştırır ve sonuçları yorumlar (BSB-20).

↸

Sıvı Đçinde Bir Cismin Ağırlığı

Bir taş, dinamometreye (yaylı terazi) bağlanarak havadaki ağırlığı ölçülür ve ölçüm sonucu kaydedilir. Daha sonra öğrencilere su içinde aynı ölçüm yapıldığında ölçüm sonucunda ne bekledikleri sorulur ve öğrencilerin görüşleri tahtaya kaydedilir. Tahminler bir hipotez şeklinde ifade edilir. Ölçüm, su içinde, taşın altı kaba değmeden tekrarlanır ve ölçüm sonucu kaydedilir. Öğrencilere bu gözlemin nasıl açıklanabileceği sorulur. Eğer hacim-ölçekli bir kap içinde yapılırsa, suyun seviyesindeki ölçülebilen değişimin nereden kaynaklandığı sorularak taştaki hafifleme miktarı ile su seviyesindeki artış karşılaştırılır. Daha sonra taş, su içine yavaş yavaş daldırılarak, her seferinde taşın batan kısmının hacmi ile suyun kaldırma kuvveti arasındaki ilişki incelenir. Son olarak taş, farklı yoğunluklara sahip sıvıların içine bir defada daldırılarak sıvı yoğunluğu ile kaldırma kuvveti arasındaki ilişki araştırılır (1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;1.6;1.8;1.9).

1.1Kaldırma

kuvvetinin cisimlerin ağırlıklarına etkisi incelenirken sıvı içinde batabilen ve sıvı içinde kütlesi değişmeyen cisimler kullanılmalıdır.

???

Bazı öğrenciler yer çekimi kuvvetinin, sıvı içindeki cisimlere etki etmediği yanılgısına sahip olabilir.

[!] 1.2.

Sıvı içindeki cismin ağırlığı azalmaz, sadece yukarı yönde etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığının azalmış gibi görünmesine neden olur.

1.7. 4.sınıf “Maddeyi Tanıyalım” ve 5. sınıf

“Maddenin Değişimi ve Tanınması” üniteleri ile ilişkilendirilir.

1.7. Yoğunluk birimi olarak kg/m³ ve g/cm³ kullanılmalıdır.

1.7. Katıların ve sıvıların yoğunlukları ile ilgili hesaplamalar yapılmalıdır.

↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı : Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

(21)

306

KUVVET VE HAREKET

1.10.Bir cismin yoğunluğu ile daldırıldığı sıvının yoğunluğunu karşılaştırarak yüzme ve batma olayları için bir genelleme yapar.

1.11. Denge durumunda, yüzen bir cisme etki eden kaldırma kuvvetinin cismin ağırlığına eşit olduğunu fark eder (BSB-16).

1.12. Batan bir cisme etki eden kaldırma kuvvetinin, cismin ağırlığından daha küçük olduğunu fark eder (BSB-1).

1.13. Bir cisme etki eden kaldırma kuvvetinin, cismin yer değiştirdiği sıvının ağırlığına eşit büyüklükte ve yukarı yönde olduğunu keşfeder (BSB-1,16,22,23,24,32)..

1.14.Gazların da cisimlere bir kaldırma kuvveti uyguladığını keşfeder.

1.15 Sıvıların ve gazların kaldırma kuvvetinin teknolojideki kullanımına örnekler verir ve bunların günlük hayattaki önemini belirtir (FTTÇ-5,6,7,9,10,17,28,29,30,31,33,34,36;

TD-3).

↸

Bazı Cisimler .eden Yüzer?

Öğrenciler çeşitli cisimleri (ağaç dalı, mantar tıpa, taş, anahtar, plastik şişe vb.) su içine daldırarak bu cisimlerin su içinde yüzen ve batanları tespit eder. Cisimlerden bazılarının neden yüzdüğünü, bazılarının ise neden battığını tartışırlar. Sonra, öğrenciler bir taş ile düzgün geometrik şekle sahip olan bir tahta bloğun su içinde yüzüp-yüzmediğini gözlemler.

Tahta bloğun ve taş parçasının yoğunluğunu hesaplayarak suyun yoğunluğu ile karşılaştırırlar. Yoğunluk ile yüzme ve batma arasında ilişki kurarak bunlar hakkında genellemeler yaparlar. Daha sonra farklı yoğunluklara sahip sıvıları kullanarak aynı işlemi tekrar ederler. Sıvıların yoğunluğu ile kaldırma kuvveti arasında ilişki kurarlar ve sonuçları tartışırlar (1.10).

↸ ↸

Yüzen Cisimlerin Ağırlığı, Kaldırma Kuvvetine Eşittir

Öğrenciler, su içinde yüzen bir cismi dinamometrenin ucuna asarak dinamometrenin elle tutulan diğer ucunu düşey bir tutturucuyla hareketsiz kalacak şekilde sabitler. Öğrenciler dinamometrenin gösterdiği değeri okur ve kaydeder. Sonra öğrenciler içi su dolu bir kabı, cisim su içine daldırılana kadar, düşey olarak yukarı kaldırırılar. Cismin su içinde yüzerken, dinamometrenin gösterdiği değer okunur. Dinamometrenin neden sıfır değerini gösterdiğini, cisme etki eden kuvvetleri çizimlerle göstererek tartışırlar. Bu durumu, batan cisimlere etki eden kuvvetlerin büyüklüğü ile ilişkilendirirler (1.11;1.12).

[!]

1.11.Denge durumu, bir cismin sıvı içinde askıda kalması veya cismin bir kısmının sıvı içinde bir kısmınınsa dışarıda kalmasıdır.

???

Öğrenciler, yüzen cisimlere etki eden kaldırma kuvvetinin, cisimlerin ağırlıklarından fazla olduğu yanılgısına düşebilir.

^1.13. Arşimet ilkesi ile ilgili matematiksel bağıntılar verilmemelidir.

Kaldırma Kuvvetini Ölçebilir miyiz?

(22)

307

KUVVET VE HAREKET

2. Basınç ile ilgili olarak öğrenciler;

2.1.Birim yüzeye etki eden dik kuvveti, basınç olarak ifade eder.

2.2.Basınç, kuvvet ve yüzey alanı arasındaki ilişkiyi örneklerle açıklar.

2.3.Sıvıların ve gazların basıncının bağlı olduğu faktörleri ifade eder.

2.4.Basınca sebep olan kuvvetin çeşitli etkenlerden kaynaklanabileceğini fark eder.

2.5.Sıvıların ve gazların, basıncı, her yönde aynı büyüklükte ilettiğini keşfeder (BSB-1,16,22,23,24).

2.6.Sıvıların ve gazların, basıncı iletme özelliklerinin teknolojideki kullanım alanlarını araştırır.

2.7.Basıncın, günlük hayattaki önemini açıklar ve teknolojideki uygulamalarına örnekler verir (BSB- 32; TD-3).

↸

Çivilerin, Toplu Đğnelerin Uçları .eden Sivridir?

Öğrenciler, bir karton levhayı çeşitli cisimlerle (bir demir parçası, bakır tel, kurşun kalem, raptiye, çivi, toplu iğne vb.) delmeyi dener. Hangi cisimlerle bu işi daha kolay ve daha zor yaptıklarını belirterek nedenleri hakkında tartışırlar. Uygulanan kuvvet ile kuvvetin uygulandığı yüzey alanı arasında ilişki kurarak genellemelerde bulunurlar. Günlük hayattaki benzer durumlara ait örnekleri (kar ayakkabıları, kayaklar, kayaları ve duvarları delmede kullanılan iş makineleri vb.) tartışarak açıklarlar (2.1;2.2).

↸↸

↸↸ Maddeler Basınç Uygular

Öğrenciler, kumlu bir zemin üzerine, farklı ağırlık ve yüzey alanlarına sahip cisimleri koyarak bu cisimlerin zemin üzerinde iz bırakmalarının ve izlerin derinliğindeki farklılıkların nedenlerini tartışır. Daha sonra öğretmen içi boş bir yağ tenekesinin havasını boşaltarak (bir parça pamuğu ispirto ile ıslatıp teneke içine atar, sonra bu pamuğu yakarak) teneke kutunun ağzını sıkıca kapatır. Bu işlemlerden sonra öğrenciler, teneke kutuda meydana gelen değişiklikleri gözlemler ve sonuçları tartışırlar. Daha sonra öğrenciler, bir ucuna huni geçirilmiş 30-40cm uzunluğundaki hortumun içine birkaç damla su damlatır. Sonra huninin geniş ağzına bir lastik balonu gererek bağlar. Huniyi içi su dolu bir kaba daldırarak hortum içindeki su damlalarının hareketini gözlemler. Huninin kap içindeki derinliğini artırarak sonuçları tartışırlar (2.5).

↸↸

↸↸ Sıvılar Basıncı Her Yönde Đletir

Öğrenciler, enjektörü çıkış ucunu elleri ile kapatarak, enjektörün içindeki havayı sıkıştırmayı dener. Sonra aynı işlemi, enjektör içinde su varken tekrar ederler.

Hangi durumda enjektörün sıkıştığını belirtirler. Daha sonra öğrenciler, bir balonu su ile doldurarak toplu iğne ile balon üzerinde delikler açar. Öğrenciler, balona elleriyle bastırarak deliklerden suyun akışını gözlemler. Sonra balona farklı yerlerden kuvvet uygulayarak suyun akışında farklılık olup olmadığını gözlemler.

Gözlem sonuçlarını tartışarak sıvıların basıncı her yönde ve eşit değerde ilettikleri sonucuna ulaşırlar. Sıvıların dış basınç altındaki kullanımlarını araştırarak sunarlar (2.5;2.6).

[!]

2.1.

Öğrenciler, basınç ile

kuvvetin birbirine

karıştırılmaması konusunda uyarılmalıdır.

^2.2 ^Basınçla ^ilgili

matematiksel bağıntılar verilmemelidir.

2.3 Gazların basıncında sıcaklık ve hacim değişimine girilmeyecek,basınç sabit sıcaklık ve hacim alınarak açıklanacaktır..

^2.4 Sıvılarda basıncın ağırlıktan,kapalı kaplardaki gazlarda ise ağırlıktan ziyade molekül hareketinden kaynaklandığı vurgulanır.

:2.6.kazanımı, Türkçe dersi

“Okuma” öğrenme alanı amaç 6 ile ilişkilendirilir.

[!]

Ağırlıkla ilgili olarak

“G=mg” matematiksel bağıntısı verilmemelidir.

Öğrenciler bir cismin ağırlığını gerekiyorsa, Newton olarak ölçeklendirilmiş bir dinamometre ile ölçerek bulmalıdır.

Kumdaki Đzler

Sıvıların Basıncı Đletme Özelliğini Kullanalım

(23)

308 F. Önerilen Öğretim ve Değerlendirme Etkinlikleri Etkinlik .umarası : 1

Etkinlik Adı : Kaldırma Kuvvetini Ölçebilir miyiz?

Đlgili Olduğu Kazanımlar : 1.1; 1.2; 1.3; 1.4; 1.5

Bir cismin ağırlığını havada ve suda ölçerek not ediniz. Ölçüm sonuçlarını kullanarak cisme etki eden kaldırma kuvvetini bulabilir miyiz? Nasıl bulacağınızı tartışınız. Bulduğunuz değeri not ediniz.

Daha sonra, geniş tabanlı bir kap içine yerleştireceğiniz daha dar tabanlı bir kabı ağzına kadar su ile doldurunuz. Daha önce ağırlığını ölçtüğünüz cismi ağzına kadar su ile dolu kaba

yavaşça bırakınız. Ne gözlemlediniz? Diğer kap içine taşan suyu daha önceden ağırlığı ölçülmüş küçük bir behere tamamen aktararak bu suyun ağırlığını dinamometre yardımıyla ölçünüz.

Taşan suyun ağırlığını daha önceden bulduğunuz kaldırma kuvvetinin değeri ile karşılaştırarak sonuçları tartışınız.

Etkinlik .umarası : 2

Etkinlik Adı : Sıvıların Kaldırma Kuvveti Đlgili Olduğu Kazanımlar : 1.7;110;1.11;1.12;1.13

Bir cisim yandaki şekildeki gibi sıvı içine bırakılıyor. Bu

cisme etki eden ağırlık ve kaldırma kuvvetlerini göstererek hangi durumlarda

cismin sıvı içinde yüzebileceğini tartışınız.

(24)

309 Etkinlik .umarası : 3

Etkinlik Adı : Kumdaki Đzler Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.1; 2.2; 3.3

Kumlu bir zemin üzerine A, B ve C olarak nitelendirilen küp şeklinde üç tane cisim konularak bir deney yapılıyor. Aşağıda ifade edilen bilgileri kullanarak bu deneyle ilgili oluşturulan tabloyu doldurunuz. Cisimlerin uyguladığı basınçları büyüklüklerine göre karşılaştırınız.

• B’nin kum üzerinde bıraktığı izin derinliği C’ninkine eşittir.

• A’nın yüzey alanı 10 cm

^2’

dir.

• C’ kum üzerinde 4 cm derinliğinde bir iz bırakmıştır.

• A cisminin ağırlığı, C cisminin ağırlığının iki katına eşittir.

• C ile A’nın yüzey alanları birbine eşittir.

• A’nın, kum üzerinde bıraktığı izin derinliği, B’ninkinin iki katına eşittir.

• B cisminin ağırlığı, A cisminin ağırlığına eşittir.

• B’nin yüzey alanı, A’nın ve B’nin yüzey alanlarının toplamına eşittir.

Etkinlik .umarası : 4

Etkinlik Adı : Sıvıların Basıncı Đletme Özelliğini Kullanalım Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.4; 2.5

Öğrenciler kendilerine verilen iki adet kullanılmamış farklı büyüklükte plastik enjektör, lastik hortum, kütle takımı, su, bir tahta blok, iki adet üçayak, iki adet destek çubuğu, iki adet bağlama parçası ve iki adet bünzen kıskacından oluşan araç-gereçleri kullanarak hidrolik bir sistem tasarlar ve kurar. Ağır cisimleri daha küçük kuvvetlerle yukarı nasıl

kaldırabileceklerini, kurdukları sistem üzerinde açıklar.

.icelikler A cismi B cismi C cismi Uyguladığı kuvvet

(.)

Sahip olduğu yüzey alanı (cm²)

Bıraktığı iz derinliği (cm)

Basınçların büyüklüklerine göre

sıralanması

(25)

310 Öğrenme Alanı : Madde ve Değişim

3. Ünite : Maddenin Yapısı ve Özellikleri Önerilen Süre : 36 ders saati

A. Genel Bakış

Öğrenciler, 6 ve 7. sınıf Fen ve Teknoloji dersinde atom, molekül, iyon, element, bileşik kavramlarını öğrenmiş, elementlerin sembollerle, bileşiklerin formüllerle gösterilebileceğini fark etmiş, kimyasal bağlar konusunda bilgi edinmiş durumdadır. Bu ünitede öğrenciler, elementleri sınıflandırarak periyodik tabloyu inceleyecek, metal, ametal ve yarı metallerin özelliklerini keşfederek uygulama alanlarına örnekler verecek, anyon ve katyonun oluşum süreci hakkındaki bilgisini geliştirecek, bir maddedeki bağları irdeleyecek, kimyasal tepkime ile kimyasal bağları ilişkilendirerek tepkimeleri denklemlerle gösterecektir. Ayrıca ünitede öğrenciler, asit ve baz kavramlarını tanımlayarak nötralleşme tepkimelerini açıklayacak, kimyanın günlük hayattaki uygulamalarına örnekler verecektir. Böylece öğrenciler, kimya alanındaki meslekleri tanımak için alt yapı oluşturacaktır.

Ünitede verilen öğrenme, öğretim ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir.

Öğretmenler fizikî şartları da dikkate alarak tüm öğrencilerin etkin katılımını sağlayacak uygun bir öğrenme ortamı hazırlamalıdır.

B. Ünitenin Amacı

Bu ünitenin amacı, öğrencilerin elementleri metal, ametal ve yarı metal olarak sınıflandırmasını, bunları periyodik cetvelde göstermesini, kimyasal bağlar ile kimyasal tepkime arasında ilişki kurmasını, basit kimyasal tepkimeleri denklemlerle yazıp denkleştirmesini, asit-baz kavramlarını tanıyarak nötralleşme tepkimesini açıklamasını, günlük hayattaki uygulamalarına örnekler vererek kimyanın önemini kavramasını sağlamaktır.

C. Ünitenin Odağı

Bu ünite, kimyasal tepkime kavramı etrafında öğrencilerin, gözlem yapma, karşılaştırma-

sınıflandırma, çıkarımda bulunma, tahmin etme, deney tasarlama, veri toplama, veri kaydetme

ve sunma gibi bazı bilimsel süreç becerilerini geliştirmeye, onları asit yağmuru, kimyasal

silahlar, su sertliği gibi çevre ve toplum sorunları hakkında bilgilendirmeye odaklanmıştır.

(26)

311 Ç. Önerilen Başlıklar

••••

Periyodik Sistem

••••

Kimyasal Bağlar

••••

Kimyasal Tepkimeler

••••

Asitler-Bazlar

••••

Su Arıtımı

(27)

312 D. Ünitenin Kavram Haritası

*BU KAVRAM HARĐTASI SADECE ÖĞRETME,Đ BĐLGĐLE,DĐRMEK ĐÇĐ, VERĐLMĐŞTĐR.

(28)

313 E. Ünite Kazanımları ve Etkinlikler

ÖĞRE,ME ALA,I: MADDE VE DEĞĐŞĐM 3. Ü,ĐTE: MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ

Ü,ĐTE KAZA,IMLAR ETKĐ,LĐK ÖR,EKLERĐ AÇIKLAMALAR

MADDE,Đ, YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ

1. Periyodik sistem ile ilgili olarak öğrenciler;

1.1. Elementleri benzer özelliklerine göre sınıflandırmanın önemini kavrar.

1.2. Periyodik sistemde grupları ve periyotları gösterir; aynı gruplardaki elementlerin özelliklerini karşılaştırır.

1.3. Metal, ametal ve yarı metal özelliklerini karşılaştırır (BSB-5, 6, 7).

1.4. Periyodik tablonun sol tarafında daha çok metallerin, sağ tarafında ise daha çok ametallerin bulunduğunu fark eder.

1.5. Metallerin, ametallerin ve yarı metallerin günlük yaşamdaki kullanım alanlarına örnekler verir (FTTÇ-29, 32).

Periyodik Tablo Yapalım

Öğrenciler, 7. sınıfta öğrendikleri ilk 20 elementin özelliklerini (sembolü, yaygın iyon yükü, elektron dizilimi, atom numarası, metal veya ametal olması) araştırır ve küçük kartlara yazarlar.

Benzer özelliğe sahip elementleri sınıflandırarak her sınıftaki elementlerin atom numaraları arasındaki farkları bulup listelerler.

Listelenen grupları, atom numarası küçük olan elementten başlayarak alt alta, her grubun en üstteki elementinin atom numarasına göre, soldan sağa sıralayıp tahtaya yapıştırırlar. Yatay ve dikey doğrultuda kartları hizalarlar. Oluşan tabloda, her grubun özelliklerini sözlü olarak ifade ederler. Hazırladıkları tablo ile hazır periyodik tabloları karşılaştırarak elementleri sınıflandırmada periyodik tablonun önemini irdelerler. Öğretmen, Mendeleev’in ilk periyodik tabloyu nasıl oluşturduğunu anlatarak grup ve periyot tanımını yapar. Öğretmen, doğada 80’i aşkın element bulunduğunu, insanlar tarafından elde edilmiş yapay elementlerle birlikte bu sayının 110’u aştığını belirttikten sonra, öğrenciler kitaptaki periyodik tabloyu inceleyerek yaygın elementlerin isimlerini ve sembollerini öğrenir (1.1; 1.2).

Metaller ve Ametaller

Öğrenciler, periyodik tablodaki elementlerin, bir önceki etkinlikte öğrendikleri özelliklerini, her elementin grup ve periyodu ile ilişkilendirme çalışması yapar. Ayrıca metal ve ametal özelliklerini araştırarak sınıfta sunar. Periyodik tabloda metallerin, ametallerin ve yarı metallerin yer aldığı bölgeler incelenip her grubun yerleşimi,

“sağ üstte”, “solda” ve “ortada” vb. biçimde ifade edilir (1.1; 1.3;

1.4).

Günlük Hayatta Elementler

Öğrenciler, demir, alüminyum, oksijen, silisyum, bakır, altın, gümüş, kükürt, neon vb. elementlerin günlük hayatta kullanımlarına ilişkin araştırma yapıp sonuçlarını rapor hâlinde sunar. Değişik elementlerin kullanım alanları ile ilgili kitapta verilmiş bilgiler incelenir. Bu kullanım alanlarının sadece elementlerin kendilerine ilişkin olduğu, bunların bileşiklerinin pek çok işe yaradığı belirtilir (1.5).

[!] Bu ünite boyunca, atom yapısı ile bağlar ve element özellikleri arasında ilişki kurulurken, gerçek elementlerin gerçek sembolleri esas alınacak, X, Y, Z, Q gibi gerçek olmayan semboller kullanılmayacaktır.

[!] 1.1-1.4 Öğrenciler, kendi periyodik tablolarını hazırlarken sadece ilk 20 elementi kullanır; periyodik sistemde genel eğilimleri incelerken ise tablonun tamamı esas alınır.

[!] 1.1-1.3 Benzer özellikler aranırken, fiziksel hâl, sertlik, yumuşaklık, iletkenlik, kararlılık, ışık geçirgenliği, tel/levha hâline gelebilme ve iyon yükü özellikleri kullanılır.

[!] 1.1-1.4 Elementlerin toplam sayısı ve doğal elementlerin sayısı verilirken kesin rakamlar kullanmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü yeni elementler bulunabileceği gibi, bazı elementlerin (meselâ 112 atom numaralı elementin) bulunup bulunmadığı da tartışmalı bir konudur. Ayrıca radon gibi bazı radyoaktif elementler, kimilerine göre doğada vardır; kimilerine göre yoktur.

[!] 1.3 Metal, ametal ve yarı metal sınıfı elementler, görünüm, elektriksel iletkenlik ve iletkenliğin sıcaklık ile değişimi, fiziksel hâl ve haddelenme özelliği temelinde açıklanacaktır. Metalik ve ametalik özelliklerin karşılaştırılmasında iyonlaşma enerjisi, elektron ilgisi kavramları kullanılmayacaktır.

1. 4 Periyodik sistemde, sadece 1. grubun alkali metaller, 2. grubun alkali toprak metalleri, 7. grubun halojenler ve 8. grubun asal gaz veya soygaz olarak adlandırıldığı belirtilecektir

.

[!] 1.5 Farklı elementlerin kullanım alanlarına ilişkin bilgiler, değişik yörelere uyacak şekilde zengin olmalıdır.

[!] 1.5 “Elementler ve onların bileşikleri çok farklı özellikler taşır ve kullanım alanları da buna göre farklıdır.” fikri verilmelidir.

Terimleri Eşleştirelim

↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı : Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını-2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

(29)

314

MADDE,Đ, YAPISI VE ÖZELĐKLERĐ

2. Kimyasal bağlarla ilgili olarak öğrenciler;

2.1. Metallerin elektron vermeye, ametallerin elektron almaya yatkın olduğunu fark eder.

2.2. Anyonların ve katyonların periyodik sistemdeki grup numaraları ile yükleri arasında ilişki kurar.

2.3. Metal atomları ile ametal atomları arasında iyonik bağ oluşacağını tahmin eder.

2.4. Ametal atomları arasında kovalent bağ oluştuğunu belirtir.

2.5. Verilen basit yapılarda hangi tür bağların (iyonik bağ veya kovalent bağ) bulunduğunu tahmin eder (BSB-8, 9).

Atom Modelinden Özelliklere

Öğrenciler metal, ametal ve yarı metal türünden elementlerin atomlarında elektron dizilim düzenini şekille gösterme alıştırması yaparlar. Hazır modelleri de kullanarak metal, ametal ve yarı metal türlerinin atomlarında en dış katman benzerliğini öğretmen öncülüğünde keşfederler. Asal gazların neden bağ yapmaya yatkın olmadıklarını açıklar, ulaştıkları sonuçları yazılı ve sözlü ifade ederler (2.1).

Elektron Alanlar, Elektron Verenler

Öğrenciler, lityum, sodyum, potasyum gibi metallerin ve klor, flor, oksijen gibi ametallerin katman-elektron dizilimini yazarlar. Oktet kuralını kullanarak bu atomların elektron almak veya vermek istediklerine karar verirler. Öğrenciler, atomlar, elektron alıp verdiğinde oluşan iyonun yükünü irdelerler. Đyon yükü ile grup numarası arasındaki ilişkiyi araştırırlar. Oluşan iyonlar arasındaki çekimi tartışarak metaller ile ametaller arasında iyonik bağ oluştuğu çıkarımını yaparlar (2.1; 2.2; 2.3).

Elektron Verecek Atom Yoksa?

Flor, klor, oksijen gibi en dış katmanında çok elektron bulunan element atomlarının, birbirleri ile bağ etkileşimlerinin nasıl olacağı, elektron almaya/vermeye yatkınlık temelinde irdelenir. Elektron verecek atomların bulunmaması hâlinde, elektron ortaklaşma yoluyla oktet (veya dublet) tamamlanabileceği gösterilir. Böyle oluşmuş H2, F2, O2, N2 gibi eş atomlu;

H2O, NH3, CH4 gibi iki tür atomlu moleküllerin elektronik modellerine girilmeden bu moleküllerdeki atomların ametal olduğu ve ametal atomları arasındaki bağların kovalent bağ olduğu sezdirilecek şekilde tartışma yapılır.

(2.4).

Farklı Bileşiklerde Bağ Türü

Öğrenciler, periyodik tabloyu kullanarak KF, NaCl, CaO, H2, O2, CO, CH4, H2O, H2S, PH3, … gibi yapılarda atomlar arası bağın türünü tahmin ederler.

(2.5).

2.1-2.5 6. sınıf “ Maddenin Tanecikli Yapısı” ünitesi ile ilişkilendirilir.

[!] 2.1 Elektron dizilimleri sadece her katmandaki toplam elektron sayıları verilerek yazılacak, s, p, d, f alt katmanları hesaba katılmayacaktır.

[!]

2.2 Sadece 1A, 2A, 7A ve 8A (1, 2, 17 ve 18.) grubu elementleri, bu kazanım için yeterlidir.

[!]

2.3-2.4 Đki atomun yakın (kısmen iç içe girmiş veya dokunur durumda) durmasının bir bağlanma sonucu olduğu fikri, 6. sınıftan itibaren öğrencinin karşılaştığı bir olgudur. Burada, 7.

sınıftaki atom modelleri de kullanılarak bağın oluş sebebine ağırlık verilir.

2.3-2.4 Metalik bağlar ve moleküller arası bağlar, bu düzey için erken olacağı düşüncesi ile kapsam dışında bırakılmıştır.

[!]

2.4 Bu düzeyde, iki atomun elektron ortaklaşarak oktet tamamlayabileceğini ve bunun bağlanmaya yol açtığını belirtmek yeterlidir.

2.4 Bu düzeyde çoklu bağlara girilmeyecektir.

↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı : Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını-2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

(30)

315

MADDE,Đ, YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ

3. Kimyasal tepkimelerle ilgili olarak öğrenciler;

3.1. Yükü bilinen iyonların oluşturduğu bileşiklerin formüllerini yazar.

3.2. Çok atomlu yaygın iyonların oluşturduğu bileşiklerin (Mg(NO3)2, Na3PO4 gibi) formüllerinde element atomlarının sayısını hesaplar.

3.3. Kimyasal bir tepkimenin gerçekleştiğini deneyle gösterir (BSB-15, 16, 17, 18; TD-2, 4).

3.4. Kimyasal değişimi atomlar arası bağların kopması ve yeni bağların oluşması temelinde açıklar.

3.5. Kimyasal değişimlerde atomların yok olmadığını ve yeni atomların oluşmadığını, kütlenin korunduğunu belirtir.

3.6. Basit kimyasal tepkime denklemlerini sayma yöntemi ile denkleştirir (BSB-10).

3.7. Yanma tepkimelerini tanımlayarak basit yanma tepkimelerinin denklemlerini yazar (BSB-30, 31).

Formül Yazalım, Adlandıralım

Öğrenciler, 1+, 2+, 3+, 4+ yüklü katyonlar ve 1-, 2-, 3- yüklü anyonlar (çok atomlu iyonlar da dâhil) arasında oluşacak bileşiklerin formüllerinin nasıl yazılması gerektiği konusunu irdelerler. Đrdelemelerde toplu formülün nötral olması gerektiği ve nötralliği sağlayan en küçük sayıları kullanma geleneği öğretmen tarafından hatırlatılır. Formülü yazılan maddeler adlandırılır.

Sistematik adı verilen tuz tipi bileşiklerin formülleri yazılır. Latince sayı adları ile adlandırılan bileşiklere örnekler verilerek formülden isme ve isimden formüle geçiş alıştırmaları yapılır. Ayrıca yazılan formüllerde her elementin atomları sayılır (3.1; 3.2).

Maddeler ,eden Değişti?

Öğrenciler, yemek sodası (kabartma tozu), çay, limon, kibrit, bakır sülfat çözeltisi ve sodyum hidroksit çözeltisini istediği şekilde karıştırarak gözlemlerini kaydeder. Karıştırmalarda renk değişimi, gaz çıkışı, ısı çıkışı ve çökme olan gözlemleri işaretler. Öğrenciler, bu değişimlerde maddenin kimlik değiştirip değiştirmediğini tartışarak kimyasal değişimleri irdeler. Öğretmen, kimyasal değişimleri kimyasal tepkime olarak adlandırır (3.3).

Kimyasal Tepkimede Değişen ,edir?

Öğrenciler, iki H2 ve bir O2 molekül modeli ile başlayarak iki molekül H2O oluşturur. Öğretmen, bu değişimin bir tepkime olduğunu vurgular. Tepkimeye giren maddelerde ve ürünlerde her iki elementin atomları sayılır. Tepkime sırasında atomların kaybolmadığı veya yeniden oluşmadığı çıkarımı yapılır.

Tepkimenin temelde, bazı bağların kopması ve bazı yeni bağların oluşması sonucu olduğu belirtilir (3.3; 3.4; 3.5).

Sayalım, Denkleştirelim

Öğrenciler, 2HCl, 3H2SO4, 2Fe3(PO4)2 gibi gösterimlerde her element atomundan kaç tane bulunduğunu belirlemeye çalışırlar. Basit tepkimelerin nasıl denkleştirileceği, öğretmen tarafından örneklerle açıklanır. Öğrenciler, benzer örnekler üzerinde öğrendiklerini uygularlar (3.2; 3.6).

Yanma Tepkimeleri

Öğrenciler, karbon, hidrojen, metan, propan (C3H8) gibi yakıtların açık havadaki oksijen ile verdiği tepkimelerin denklemlerini inceler. Denklemlerde ısı çıkışı özellikle gösterilir. Öğretmen, bu maddelerin öğrencinin günlük hayatında karşılaştığı yakıtların içeriğinde bulunduğunu hatırlatır. Bunların yanması sırasında ne elde edildiği sorulur. Bu maddelerin ısı vermesinin, yandıklarını gösteren bir belirti olabileceği vurgulanır. Tepkimelerin ısı çıkışından başka belirtiler de verebileceği hatırlatılarak bir önceki etkinlikle ilgili sorular tartışılır (3.7).

Bu bölüm işlenirken fiziksel değişim ve kimyasal değişim kavramları ile ilgili 6. sınıfta “Maddenin Tanecikli Yapısı”

ünitesinde öğrenilenler hatırlatılmalıdır.

[!]

3.1-3.2 Đyonik bileşiklerin formülleri yükler kullanılarak mantıki bir temele dayandırılacak; bu bileşiklerin örgü yapılı olmaları nedeniyle formüllerinin (“en basit formül”) sadece bir oran belirttiği vurgulanacak; kovalent bileşiklerin formüllerinin gerçek bir molekülü temsil ettiği (“molekül formülü olduğu”) belirtilecek, ancak kovalent molekül formüllerinin dayandığı mantığa girilmeyecektir.

[!]

3.3 Kimyasal bir tepkime olduğunu gösteren belirtilerden ısı çıkışı, gaz çıkışı, renk değişimi ve çökelek oluşumu için örnek tepkimeler verilecektir.

???

3. 7 Öğrenciler, yanma ile alevi birlikte düşünme eğilimindedir. Alevsiz veya çok hafif bir alevle yanan

maddelerin de olabileceği fikri burada işlenir.

Kimyasal Değişim

↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı : Sınırlamalar :Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını-2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)

8. Sınıf Üniteler 2.5. SEKİZİNCİ SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÇİZELGELERİ

286

2.5. SEKİZİNCİ SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

ÇİZELGELERİ

287

Üniteler

1. Ü ĐTE : Hücre Bölünmesi ve Kalıtım 2. Ü ĐTE : Kuvvet ve Hareket

3. Ü ĐTE : Maddenin Yapısı ve Özellikleri 4. Ü ĐTE : Ses

5. Ü ĐTE : Maddenin Halleri ve Isı

6. Ü ĐTE : Canlılar ve Enerji Đlişkileri

7. Ü ĐTE : Yaşamımızdaki Elektrik

8. Ü ĐTE : Doğal Süreçler

288

ĐLKÖĞRETĐM FE VE TEK OLOJĐ DERSĐ ÖĞRETĐM PROGRAMI 8. SI IF ÖĞRE ME ALA LARI, Ü ĐTELER VE Ö ERĐLE SÜRELER

ÖĞRE ME ALA I Ü ĐTELER KAZA IM SAYISI SÜRE/DERS SAATĐ* ORA I (%)

CA LILAR VE HAYAT

1. Hücre Bölünmesi ve Kalıtım 29 24 16.7

6. Canlılar ve Enerji Đlişkileri 23 16 11.1

52 40 27.8

MADDE VE DEĞĐŞĐM

3. Maddenin Yapısı ve Özellikleri 31 36 25.0

5. Maddenin Halleri ve Isı 27 14 9.7

Toplam 58 50 34.7

FĐZĐKSEL OLAYLAR

2. Kuvvet ve Hareket 22 14 9.7

7. Yaşamımızdaki Elektrik 23 16 11.1

4. Ses 16 12 8.3

Toplam 61 42 29.1

DÜ YA VE EVRE

8. Doğal Süreçler 26 12 8.3

Toplam 26 12 8.3

Genel Toplam 197 144 100

*: Üniteler için verilen ders saatleri öğretmen tarafından şartlara göre ±%10 oranında değiştirilerek uygulanabilir.

289

290

291

292

293

294

295

296

297

298

299

300

301

302

303 Öğrenme Alanı : Fiziksel Olaylar

2. Ünite : Kuvvet ve Hareket Önerilen Süre : 14 ders saati

A. Genel Bakış

Ünitede verilen öğrenme, öğretim ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir.

B. Ünitenin Amacı

Bu ünitede öğrencilerin sıvıların ve gazların kaldırma kuvvetlerini keşfetmeleri ve cisimlerin sıvı içinde yüzme-batma durumlarını açıklamaları, basıncı ve basıncın teknolojideki önemini anlamaları amaçlanmaktadır.

C. Ünitenin Odağı

Ünitenin odağı, kuvvet kavramı etrafında sıvıların kaldırma kuvvetini gözlemlemeleri, basınç ve basınç-kuvvet ilişkisi hakkında deney önermeleri, deney yapmaları ve basıncın günlük hayattaki önemini araştırmalarıdır.

Ç. Ünitede Önerilen Konu Başlıkları

Sıvılar Cisimlere Kaldırma Kuvveti Uygular

Bazı Cisimler Neden Yüzer veya Batar?

Gazlar da Cisimlere Kaldırma Kuvveti Uygular mı?

Basınca Kuvvet Neden Olur.

304 D. Ünitenin Kavram Haritası

305 E. Ünite Kazanımları ve Etkinlikler

↸

↸

↸

↸

???

[!] 1.2.

306

↸

↸

↸

↸

↸ ↸

↸ ↸

[!]

???

307

↸

↸

1. ÜĐTE : Hücre Bölünmesi ve Kalıtım 2. ÜĐTE : Kuvvet ve Hareket

3. ÜĐTE : Maddenin Yapısı ve Özellikleri 4. ÜĐTE : Ses

5. ÜĐTE : Maddenin Halleri ve Isı

6. ÜĐTE : Canlılar ve Enerji Đlişkileri

7. ÜĐTE : Yaşamımızdaki Elektrik

8. ÜĐTE : Doğal Süreçler

ĐLKÖĞRETĐM FE VE TEKOLOJĐ DERSĐ ÖĞRETĐM PROGRAMI 8. SIIF ÖĞREME ALALARI, ÜĐTELER VE ÖERĐLE SÜRELER

ÖĞREME ALAI ÜĐTELER KAZAIM SAYISI SÜRE/DERS SAATĐ* ORAI (%)

CALILAR VE HAYAT

DÜYA VE EVRE