DUYGU ANIYORUZ PROJESİ Melikgazi Rehberlik ve Araştırma Merkezi projesidir.

(1)

D ^UYGU’ AN ^IYORUZ

PROJESİ

Melikgazi Rehberlik ve Araştırma Merkezi projesidir.

“Duygu Düzenleme Programı”

Hazırlayan Ayşe SOYKUVVET

Filiz DOĞAN

Mart 2021

(2)

ÖNSÖZ

Duygu’Anıyoruz projesi okul öncesi ve ilkokul öğrencilerine duyguları fark etme, kabul etme, düzenleme ve duygusal yetkinlik kazandırmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu program çocukların bilişsel kapasiteleri ve psiko-sosyal gelişimleri göz önünde bulundurularak, uygulayıcının (psikolojik danışman/rehber öğretmen) ağzından yazılmıştır. 1+6 olmak üzere toplam 7 oturumdan oluşmaktadır. İlk oturum aile oturumu olup, diğer 6 oturum ise aile katılımlı öğrenci oturumlarıdır. Her oturumun süresi 30 dakika olarak planlanmıştır. Hemen hemen her oturum çeşitli malzemelerin kullanımıyla gerçekleştirilmektedir. Malzemelerin kolay erişilebilir olmasına özen gösterilmiştir.

Aile katılımlı öğrenci oturumlarına başlanmadan önce ailelere programın anlatılması ve duygu düzenlemenin öneminin vurgulandığı ‘Aile Katılım Sunumu’ hazırlanmıştır.

Öğrenci oturumlarına başlandığında da kullanılabilecek görsel malzeme olarak da sunum hazırlanmıştır.

Programın hedefine ulaşması psikolojik danışman/rehber öğretmenlerin aracılığı ile gerçekleşecektir. Her ne kadar program kurumumuza başvuran ailelerle çalışılmış profesyonel etkinlikleri içerse de gruplara ve ihtiyaçlarına göre yeniden yapılandırılmaya açıktır. Bu nedenle sizden gelecek geribildirimler, bizim için büyük değer taşımaktadır.

Ahmet ÖZKAN

Melikgazi Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü

(3)

PROGRAM UYGULAMA YÖNERGESİ

• Okulöncesi-İlkokul kademesi için etkinlikler 5-11 yaş aralığı çocuklara uygulanacak etkinlikler arasından uyarlanmış olup; bireysel farklılıklara göre daha küçük ya da daha büyük çocukların ilgisini çekebilmektedir.

• Program uzaktan ve ailelerle birlikte uygulanabilecek etkinliklerden seçilmiş olup;

uygulamalarda ailelerin dahil edilmesi verimi arttıracaktır.

• Aileler programa dahil edilecek şekilde oturumlar planlandığından, her çocuğun bir ebeveyni katılacak şekilde düzenleme yapılmalıdır. Parçalanmış ailelerde ya da ebeveyn kaybı yaşayan çocuklarla ilgili hassasiyeti olan gruplar için programın aile katılımsız uygulanması daha uygun olabilir.

• Program yüz yüze uygulanırken aile katılımı salgın hastalık koşulları nedeniyle önerilmez.

• Okuma yazma bilmeyen öğrenciler ve okul öncesi gruplarında bazı oturumlarda yazma desteğine ihtiyaç duyulacaktır.

• Program okul rehber öğretmeni/ psikolojik danışmanı tarafından grup uygulamaları için hazırlanmış olup; etkinlikler bireysel uygulamaya da uyarlamak için uygundur.

• Program 6 oturum olarak düzenlenmiştir. Her oturum uzaktan 30 dakikada uygulanabilecek şekilde planlanmıştır. Grup öğrenci sayısına ya da yüz yüze uygulamalara göre farklılık gösterecektir.

• Oturuma katılan öğrenci sayısı en az 8, en fazla 12 olacak şekilde planlanması etkinliklerden alınacak verim açısından önemlidir.

• Programın başında ve sonunda katılımcılara “Duygu Düzenleme Ölçeği”

uygulanacaktır. Aileler tarafından doldurulacak ölçek https://melikgaziram.meb.k12.tr/

internet adresinde bulunmaktadır.

• Oturumlar uygulanırken eklerde bulunan “Duygu Düzenleme Programı Oturum Sunumu” kullanılmalıdır. Etkinliklerde kullanılacak bütün görseller sunuda yer almaktadır. Ek etkinlikler için ya da öğrenci hassasiyetine göre farklı görseller kullanılabilir.

• Bazı oturumlar aile katılımı gerektirmektedir.

• Öğrenci oturumlarına başlamadan önce ailelere yönelik bilgilendirme toplantısı yapılması planlanmıştır. Duygu’Anıyoruz Projesinin “Duygu Düzenleme Aile Katılımı Sunumu” program eklerinde mevcuttur.

• Öğrenci oturumlarına başlanmadan önce Ek’deki “Aile İzin Belgesi” ailelere gönderilmeli ve izin alınmalıdır.

• 6 haftanın tamamına katılan öğrencilere “Duygu Keşif Diploması” verilecektir.

• En iyi sonucu almak için uygulamadan önce mutlaka baştan sona okuyun. Örneğin yavaş olunması gereken şiirler veya uygulama gerektiren etkinlikler bulunmaktadır.

• Çocukların duyuları üzerinde çalışmasına ve duyularını hissetmesine yardımcı olun.

Çocukların tepkilerini sorunlarını tartışmak için zaman ayırabilirsiniz.

• Öğrencilerin etkinlikler uygulanırken paylaşım yapması desteklenmeli fakat zorlanmamalıdır.

• Çocuklara resim yaparken amaçlarının güzel resim yapmak olmadığını anlatın. Asıl amacın duygu ve düşüncelerini kendileri açısından ifade etmek olduğu belirtilmelidir.

Yaptıkları resimlerin somut olarak belli bir şeye benzemesinin bile gerekmediği vurgulanabilir.

• Çocuklar yaptıkları resimlerini isterse saklayabilir, çöpe atabilir veya hiç kimseye göstermeyebilirler.

(4)

1.OTURUM

Etkinlik : İçimizdeki Mucize

Kazanım: Beden Farkındalığı Kazanır.

Merhaba çocuklar. Bugün sizlerle Duygu’Anıyoruz projesi kapsamında 6 hafta sürecek

“Duygu Düzenleme Programı” adını verdiğimiz bir çalışma yapacağız. (1.slayt açılır) Bu çalışma boyunca duygularımızı tanımaya ve daha iyi anlamaya çalışacağız. Bunu yaparken birlikte oyunlar oynayacağız, resimler yapacağız ve hikâyeler okuyacağız. Bu süreçte söz hakkı alıp konuşan kişiyi hepimiz dinlemeliyiz. Program boyunca yapacağımız paylaşımlarda birbirimizin duygu ve düşüncelerine saygı göstermeliyiz. Bu programda farklı bir şey daha yapacağız ve ailelerimiz de bu etkinliklere katılacak. Her oturuma katılmalısınız. Katılımınız bizim için çok değerli ve önemlidir. Ayrıca oturumlarımız birbiri ile bağlantılıdır. 6 haftanın tamamına katılanlara ‘Duygu Keşif Diploması’ verilecektir.

Şimdi size ilk etkinliğimizde bir şiir okuyacağım. Okuyacağım bu şiiri dikkatle dinlemenizi istiyorum.(2. slayta geçilir)

Şimdi bir oyun oynayalım sizinle,

Ama içimizdeki mucizeyi bulalım öncelikle.

Bedenimizin olabileceği büyük şeyleri,

Hissetmek ve görmek için biraz zaman ayır yeter ki Dalları çok yükseklere uzanan,

Gökyüzünü okşayan bir ağaç olsan.

Ayaklarında kökler, yapraklarını özgürce sallamak,

Nasıldır acaba kocaman, yaşlı bir meşe ağacı gibi güçlü olmak?

Şimdi bedenimizin neler yapabileceğini keşfetmek için hep birlikte ayağa kalkıyoruz.

‘Kocaman, yaşlı bir meşe ağacıymış gibi ya da çok sevdiğin başka bir ağaç varsa, o ağaçmış gibi yapabilirsin. Ayaklarını yere sağlamca basıp, toprağı keşfet (yeterince zaman verin.) Ayak tabanlarından toprağa uzanan uzun kökleri varmış gibi yapabilirsin. (Hem topuk hem de ayak tabanları yere değmeli)

Toprağın derinlerine uzanan köklerinizin olması nasıl bir duygu? Paylaşmak isteyen var mı?(Cevaplar alındıktan sonra devam edilir.)

‘Yapraklarının’ ve ‘ dallarının’ arasından rüzgar esiyormuş gibi yap. Kollarını iyice yukarıda tut ve denge merkezini bulabilmek için sağa sola sallan. Sonrada kollarını hareket ettirerek zarif bir ağaç gibi dirençli olduğunu hisset. ‘Dallarını’ yanlara doğru eğerek dengeni kaybetmeden toprağa ne kadar yaklaşabildiğini fark et.

Bedenimizi dengemizi kaybetmeden esnettikten sonra şiirimize devam ediyoruz.

Ya da duru ve özgür akan bir nehir gibi olabilirsin…

Dağların tepelerinden doğru denize gidersin.

Nefesin içinde bir nehir gibi akabilir,

Başından ayak parmaklarına titrediğini hissettirir!

Şimdi bağlandık hem toprakla, hem de gökyüzüyle, Gülebilirsin de ağlayabilirsin de bundan böyle.

(5)

Hiç fark etmez eğer ilerliyorsan akıntıyla…

Derinlerdeki köklerin ve gökyüzündeki dallarınla.

Bedenindeki nefesini duy, şarkı söyler dilersen, De ki, artık hazırım hayat her ne getirirsen!

Şimdi hep birlikte yerimize oturuyoruz. Etkinliğimiz bitti. Etkinliğimiz boyunca neler hissettiniz? Paylaşmak isteyen var mı?(duygularını paylaşmak isteyen öğrencilere söz verilir.) Oturumun Sonlandırılması:

Bugün sizlerle önce dalları gökyüzüne ulaşan bir ağaç olduk ve ağaç sayesinde bedenimizin sınırlarını keşfettik. Sonra bir nehir olduk ve kendimizin ve nefesimizin sınırlarını keşfettik.

Nasıl daha sağlam ve güçlü durabildiğimizi fark ettik.

Öneri: Farklı tempolarda müzik çalabilirsiniz. Çocuklar, hafif rüzgârları ve fırtınaları hayal ederek farklı ritim ve tempoları deneyimleyebilirler. Böylece çocuklar kendi müziklerini de yapabilirler. Çocuklara örnek olarak birkaç hareket gösterdikten sonra, kendi hareketlerini yaratmasını teşvik edebilirsiniz. Çocukların ayaklarının yere sağlam bastığından emin olmaya çalışın.

Aile Katılımı Önerisi: Etkinliğin uzaktan uygulamalarında ailelerden de verdiğiniz yönergeleri çocukları ile birlikte yapmaları yönünde teşvik edebilirsiniz. Yetişkinlerde de bedensel farkındalık sağlamak dünya ile gerçek ve mecazi bağlantı kurmayı sağlamak içindir.

Gerginliği ve stresi azalttığı gibi en çok kafa karışıklığının olduğu üzüntü, kayıp ya da tehlikenin olmadığı durumlarda yani açıklayacak bir şey yokken oldukça faydalıdır.

(6)

2.OTURUM

Etkinlik : Duygu Bilmecesi

Kazanım: Duygularını tanır ve ayırt eder.

Araç-Gereçler: A-4 kağıt ve boya kalemleri Ekler: Ek-1

Ek-2

Merhaba çocuklar bugün sizlerle çalışmamızın ikinci oturumunu yapıyoruz. İlk oturumda içimizdeki mucize isimli bir etkinlik yapmış ve önce büyük bir ağaç olduğumuzu sonra da akıp giden bir nehir olduğumuzu hayal etmiştik. Neler hissettiğini bizimle kim paylaşmak ister?(cevaplar alındıktan sonra etkinliğe geçilir.)

Şimdi de sizlerle ‘duygu bilmecesi’ isimli bir etkinlik yapacağız. (3.slayta geçilir.) Farklı duygularımızı tanımak, daha iyi anlamak için bu etkinliği yapıyoruz. Etkinliğimizde ben size cevabını duygulardan bulacağımız bilmeceler soracağım. Sizler de hangi duygu olduğunu bulmaya çalışacaksınız.( Ek-1’deki bilmeceler sorulmaya başlanır. Her bir bilmece için birden fazla çocuktan yanıt alınabilir.)

(EK-2 ‘ deki sorular sorulur çocukların yaş seviyesine uygun olarak sorulur. Grubun seviyesinin üstündeki sorular geçilir sorulmaz. Sorular sorulacaksa şöyle devam ettirilebilir.

Duygu bilmecesini bitirdik ve duyguların tanımlarını öğrendik. Şimdi sizlere duygularımızla ilgili sorular sormak istiyorum. )

Şimdi de çocuklar sizlerden bir duygu seçmenizi istiyorum. Bu seçtiğiniz duygunuzu anlatan bir resim yapacaksınız.(Çocukların resimlerini yapması için 10 dakika süre verilir.)Yaptığı resmi paylaşmak isteyen var mı?

Oturumun Sonlandırılması:

Bugün sizlerle önce duygu bilmecesi oyunu oynadık ve duygularımızı fark ettik.

Duygularımızın hayatımızın farklı anlarında bizlere neler söylediğini anlamaya çalıştık. Bu duyguları hissetmemiz sağlıklı ve normaldir. Bu duyguları hissettiğimizde nasıl davrandığımız çok önemlidir. Örneğin öfke kötü değildir saldırganlık kötüdür. Ve son olarak yaptığımız resim etkinliği ile de duygularınızı resme yansıtabileceğinizi keşfettiniz.

Aile Katılımı Önerisi: Etkinliğin uzaktan uygulamasında bazı bilmeceleri ailelere sorarak onları da uygulamaya dahil edebilirsiniz. Bilmeceler duyguların düşünce, beden, davranış ve durum bağlantıları göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. Yetişkinler de bazen bu bağlantıları kurmakta yardıma ihtiyaç duyabilirler. Duygu bilmecesi etkinliği yetişkinlere de duyguları ile ilgili farkındalık kazandırabilir.

(7)

EK-1

Beni beklenmedik, yeni veya garip bir şey ile karşılaştığında hissedersin.

Benle karşılaştığında beklenmedik tepkiler verirsin (aaaa, ay vb)

Beni yeni durumlara uyum sağlayabilmek için hissediyorsun.

Bil bakalım ben hangi duyguyum?

İşler yolunda gittiğinde beni hissedersin. Mesela sevdiğin birisini gördüğünde, sınavdan yüksek not aldığında ve sevdiğin bir yemeği yediğinde beni hissetmen gayet normal.

Beni hissedersen yaşamı daha çok seversin. Ben sana “İyi durumdasın aynen böyle devam et mesajı veririm.” Beni aşırı yaşamanın genelde bir zararı yoktur.

Ben genelde senin bir şeyleri yememen, içmemen, bir şeyleri temizlemen ve bir şeylerden uzak durman için varım. Kötü bir koku

olduğunda da beni

hissedebilirsin.

Beni hissettiğinde ağzını büzebilir,

“ıyyy” diye bir ses çıkarabilirsin.

Beni aşırı yaşaman da bazen yapman gereken davranışları engelleyebilir. Beni sağlıksız olanı reddetmek için hissediyorsun.

Genellikle, çok sevdiğin bir şeyi kaybettiğinde beni hissedersin. Beni hissederek destek ararsın, elinde olan diğer şeylerin değerini daha iyi anlamaya başlarsın.

Kaybettiğin şeyin değerini en iyi beni hissederek anlarsın.

Beni hissettiğinde suratın asık olur, ağlayabilirsin ve kalbin acıyormuş gibi hissedebilirsin.

Beni çok aşırı bir şekilde yaşarsan, hayatından keyif alamamaya başlayabilirsin.

Genellikle bir tehlike olduğunda beni hissedersin.

Ben sana “Tehlikedesin!

Kendini savun (savaş), dona kal ya da kaç!” mesajı veririm.

Beni hissettiğinde kalbin hızlı bir şekilde çarpar. Tüylerin diken diken olur. Ben çok güçlü bir duyguyum. Beni aşırı bir şekilde yaşaman yaşamını zorlaştırabilir. Örneğin aklına beni hissettirecek olaylar geldiğinde uyumakta güçlük çekebilirsin, kabuslar görebilirsin.

Kendini engellenmiş hissettiğinde,

hakkını araman gerektiğinde,

kendini savunman

gerektiğinde

beni hissedersin. Beni hissedince

gergin bir yüz ifadesine sahip olursun. Diğer vücut kasların da

gerilir. Beni aşırı şekilde hissedersen kendine ya da

başkalarına zarar

verebileceğin tehlikeli durumlarda kalabileceğin kötü bir şöhrete sahibim.

Ama beni çok iyi anlarsan;

sorunları çözmek için beni iyi kullanabilirsin. Sana sorunları çözmek için yardım edebilirim.

(8)

Beni genellikle geleceğe yönelik olaylarda hissedersin.

Beni hissettiğinde gelecekte başına gelecek olaylara yönelik önlem almaya çalışırsın. Kötü ihtimallerin olmasını engellemeye yönelik çaba harcaman gerektiğini söylerim sana.

Beni hissettiğinde kafan karışabilir, göğsünde bir sıkıntı hissedebilirsin. Beni aşırı yaşaman, günlük işlerine odaklanmanda sorunlara neden olabilir, başarını olumsuz etkileyebilir ve çok düşük ihtimallere takılıp kalmana neden olabilir.

Beni genellikle uyman gereken kurallara uymadığında hissedersin. Bir arkadaşına söz verip tutmadığında ya da bir hata yaptığında beni hissedebilirsin. Benim amacım bu durumu telafi etmeni, eğer telafi edemiyorsan da bir daha bunu yapmamanı sağlamak.

Beni hissettiğinde için sıkılabilir. Beni aşırı hissettiğinde kendini çok fazla yargılayabilirsin. Bu da senin kendine olan saygını ve kendine verdiğin değeri olumsuz etkileyebilir.

Cevaplar

1. Şaşkınlık 2. Mutluluk 3. Tiksinti 4. Üzüntü 5. Korku 6. Öfke 7. Kaygı 8. Utanç

EK-2

Çocukların yaşına uygun olarak aşağıdaki sorulardan sorular seçilerek sorulabilir.

• Başlıca duygularımız nelerdir?

• Duyguların ortaya çıktığını vücudumuzdaki hangi belirtilerden anlayabiliriz?

• Duyguları aşırı bir şekilde yaşamanın sonuçlarını örnek bir duygu üzerinden açıklayabilir misiniz?

• Duyguların yaşamımızdaki rollerini örnek bir duygu üzerinden açıklayabilir misiniz?

(9)

3.OTURUM:

Etkinlik: Duygu Yolculuğu

Kazanım: a.Başkalarının Duygularını Fark Eder.

b.Duygularının Nedenlerini Bilir.

c.Duyguların Geçici Olduğunu Bilir.

Merhaba Çocuklar. Bugün sizlerle bir yolculuğa çıkacağız. Bu yolculuğumuz sırasında farklı insanlarla tanışıp onların duygularını anlamaya çalışacağız. Duygularımızın nedenlerini keşfedip, her duygunun geçici olduğunu fark edeceğiz. Yolculuğumuz başlıyor…

a.Başkalarının Duygularını Fark Eder.

➢ (4. Slayt açılır.)Yolculuğumuz esnasında ilk karşılaştığımız bu çocukları inceleyin.

Sizce bu çocuklar hangi duyguyu hissediyor olabilir? (MUTLU)

➢ (5. Slayt açılır.)Şimdi karşınıza yaşlı bir dede ve nine çıktı. Onları inceleyin. Sizce bu onların hissettiği duygu ne olabilir? (SEVGİ)

➢ (6. Slayt açılır.)Biraz ilerledikten sonra uzakta havlayan öfkeli bir köpek olduğunu fark ediyoruz. Köpeğin birkaç metre yakınındaki bu kişiyi inceleyelim. Sizce bu kişi ne hissediyor olabilir?(KORKU)

➢ (7. Slayt açılır.)İlerledikçe farklı insanlar görmeye devam ediyoruz. Şimdi de dondurmasını düşürmüş ve ağlayan bu çocuk çıkıyor karşımıza. Bu çocuğun hissettiği duygu ne olabilir sizce?( ÜZÜNTÜ)

➢ (8. Slayt açılır.)Devam ediyoruz yürümeye ve şimdi de birbiriyle tartışan bu iki insanı görüyoruz. Sizce bu kişiler birbirlerine karşı ne hissediyor olabilirler? (ÖFKE)

➢ (9. Slayt açılır.)Biraz ilerledikten sonra bir ses duyduk. O da ne! Sesi çıkaran kişi pancar gibi kızardı. Sizce bu kişi şu an hangi duyguyu hissediyor olabilir?(UTANÇ)

➢ (10. Slayt açılır.)Devam ediyoruz yürümeye ve aaa bu köpekten korkan kişi değil mi?

Neden sürekli etrafına bakıyor acaba? Sanırım tekrar bir köpekle karşılaşmaktan korkuyor. Peki şu an bu adamın hissettiği duygu ne olabilir? ( KAYGI)

➢ (11. Slayt açılır.)Şimdi de bir piknik alanına geldik. Herkes burada çeşit çeşit şeyler pişiriyor. Bütün kokular birbirine karışmış ve çok ağır bir koku var. Sizce bu ağır koku karşısında ne hissediyor olabiliriz?( TİKSİNTİ)

➢ (12. Slayt açılır.)Bu piknik alanında fazla oyalanmadan hemen ayrıldık ve biraz ilerledikten sonra yemyeşil ağaçların olduğu çok güzel bir ormana geldik. Bir de ne görelim koskoca bir dağın tepesinden hızla akan bir şelale. Bu şelaleyi burada görmeyi beklemiyorduk. Şelaleyi birden karşımızda görünce hissettiğimiz duygu ne olabilir sizce? ( ŞAŞKINLIK)

b.Duygularının Nedenlerini Bilir.

(13.slayt açılır.)

Yolculuğumuz ormanda devam ediyor. Birbirinden farklı ağaçların, bitkilerin ve hayvanların olduğu bir ormanın içindeyiz. Hep birlikte keyifle yürüyoruz. Hava çok güzel. Derin bir nefes alıyoruz. Yavaşça nefesimizi veriyoruz. Ormanın içindeki tüm güzellikleri bedenimizin her yerinde hissediyoruz. Bir süre derin derin nefes alıp vermeye devam ediyoruz. Sonra birden uzaklardan bir sesin bize doğru yaklaştığını fark ediyoruz. (14.slayt açılır.) Ve yaklaştıkça bunun bir panter olduğunu fark ediyoruz. (Çocuklar panterin ne olduğunu bilmeyebilir ya da sorabilirler bilmiyorlarsa açıklanmalıdır)

(10)

Şimdi görsellere bakın. Hangisini yapmaya karar verirsin? (Öğrencilerin cevapları alındıktan sonra 15. slayt açılır.) Kalbinizin daha hızlı attığını, bacaklarınızın kasılıp, gözlerinizin fal taşı gibi açıldığını fark ettiniz mi? Korku hissettiniz değil mi? Ve bu duygu sizi harekete geçirdi. Doğru tepkiyi vermenizi sağlayarak sizi pantere yem olmaktan kurtardı.

c.Duyguların Geçici Olduğunu Bilir.

Doğru tepkiyi verdiniz ve panter gitti. Ohhh.. Derin bir nefes alıyoruz. Derin derin nefes alıp verdikçe rahatladığımızı, kalbimizin normal ritmine döndüğünü, bedenimizin gevşediğini fark ediyoruz. Az önceki korku duygusu yerini şaşkınlık ve aynı zamanda panterden kurtulduğumuz için mutluluk duygusuna bıraktı. Ne kadar da hızlı değişti duygularımız fark ettiniz mi?

Bugün benimle bu yolculuğa çıktığınız için sizlere çok teşekkür ediyorum. Birlikte hem eğlendik hem öğrendik. Yolculuğumuz boyunca birbirinden faklı insanlarla karşılaştık. Kısa boylu, uzun boylu, kız, erkek, yaşlı, genç, çocuk, Çinli, Afrikalı, Kızılderili… Gördüğünüz gibi sizin hissettiğiniz duyguları aslında herkes hissediyor. Dünyanın dört bir yanındaki bu kişiler benzer durumlarla karşılaştıklarında aynı duyguları hissediyorlar. Yani duyguların evrensel olduğunu öğrendik. Aynı zamanda hayvanların da duygularının olduğunu keşfettik.

Yolculuğumuz esnasında karşılaştığımız panter sayesinde hissettiğimiz duyguların bizi harekete geçirdiğini ve başımıza gelenler karşısında doğru tepkiler vermemizi sağladığını öğrendik. Her duygumuzun bizim için gerekli ve önemli olduğunu fark ettik. Ve son olarak her duygumuzun bir süresi olduğunu ve duyguların geçici olduğunu öğrendik. Nasıl ki yağmur yağdıktan sonra güneş açar ve gökkuşağı çıkarsa duygularımız da zamanla geçer ve yerini başka duygulara bırakır. Önemli olan duygularımızı tanımamız, onları kabul etmemiz ve geçici olduğunu bilmemizdir.

Aile Katılım Önerisi: Etkinliğin uzaktan aile katılımlı uygulamasında bazı duyguları ailelere sorabilirsiniz. Bazı duyguları bulmakta çocukları ile konuşarak birlikte cevap verecekleri ile ilgili yönlendirme yapabilirsiniz. Ebeveynlerin duygu paylaşımı ve ifadesi çocuklara model olması açısından önemlidir. Duygular karşılıklı olarak paylaşıldıkça işbirliğini arttırıp ilişkileri güçlendirmektedir. En önemlisi de çocukların ailelerin duygularının geçici olduğunu ve birden fazla duyguyu aynı anda hissedebileceklerinin farkındalığını kazanmış olmalarıdır.

(11)

4.OTURUM

Etkinlik: Ozi’nin Hikayesi

Kazanım: Zorlayıcı Duygularını Uygun Yolla İfade Etmesi Gerektiğini Bilir.

Araç Gereçler: A-4 Kağıt, Boya Kalemleri a.Ozi’nin Hikayesi Etkinliği:

Merhaba bugün sizlerle programımızın 4. Oturumunu gerçekleştireceğiz. Bugün Ozi’nin hikayesini sizlere okuyacağım. (16.slayt açılır.)

‘Ozi oyun oynamayı sever ve ormanda yaşar. Günlerini oradan buraya, buradan oraya zıplayarak geçirirdi. Küçük Ozi kötü bir şey yaşadı.(17.slayt açılır.) Çok üzgündü. Yaşadığı kötü şey onu gerçekten korkutmuştu. Ozi bu kadar korkmuş ve üzgün olmaktan hiç mi hiç hoşlanmadı. Yaşadıklarını unutmak istiyordu. (18.slayt açılır.)Unutmak için elinden gelen her şeyi yaptı. Olanları düşünmemeye, olmamış gibi davranmaya çalıştı. Ozi böyle yaparak daha iyi hissedeceğini düşündü. İlk zamanlar böyle davranmak işe yarıyor gibiydi. Ozi her zamanki, her günkü gibi planını hiç bozmadan uymaya devam etti. Erken kalktı, okula gitti, arkadaşlarıyla neşeli oyunlar oynadı, kardeşinin şakalarına güldü…Bir süre sonra böyle davranmak işe yaramamaya başladı. Ozi kendini içten içe üzgün hissediyordu. Ozi yaşadığı o kötü şeyi unutabilmek için daha çok havuç yemek, daha hızlı zıplamak, daha yüksek sesle konuşmak zorunda hissediyordu kendini. Ozi’de değişen bazı şeyler de vardı, bazen de hiç havuç yemek istemiyor, hiç konuşmuyor ve zıplayamayacak kadar yorgun hissediyordu.(19.slayt açılır.) Hatta karnının ağrıdığı zamanlar bile oluyordu. Zaman zaman öfkeli hissediyor ve nedeni bulamıyordu. Bazen ortada hiçbir neden yokken ağlamak istiyordu. Bazı geceler de uyuyamıyordu. Uykuya dalmakta zorlanıyor, uykuya daldığında ise kötü rüyalar onu hemen uyandırıyordu. (20. Slayt açılır.)Uyuyamadığı için daha da gergin oluyordu. Okulda da sorunlar yaşamaya başlamıştı. Ozi’nin başının sık sık derde girmesi onu üzüyor, ne yapacağını bilemiyordu ve kafası çok karışmıştı.(21.slayt açılır.) Psikolojik Danışman Şeker bu durumu fark etti ve Ozi ile duygularını konuşmak istedi. Ozi duygularını anlatırken o dinledi ve bu ona çok yardımcı oldu. Birlikte oyunlar oynadılar. Artık Ozi’nin kafası o kadar da karışık değildi. Bir gün birlikte duygu bilmecesi oyununu oynadıktan sonra Ozi öfkesinin resmini yaptı. Ardından karnındaki ağrıyı çizdi. Başka bir gün Kurabiye adam oyunuyla Ozi midesindeki endişeyle başlayarak bedenindeki duyguları da çizdi. Sonra da o korkunç rüyaları ve korkunun resmini yaptı. En sonunda da yaşadığı o kötü şeyi çizdi. Ozi ve Psikolojik Danışman Şeker resimler hakkında konuştular. Ozi yaşadığı şeyin kendi hatası olup olmadığını sordu. Hayır senin hatan değildi dedi Psikolojik Danışman Şeker. Ozi’ye yaşadıkları fazla gelmişti, o yüzden bu kadar endişeli, öfkeli ve ağlamaklıydı. Psikolojik Danışman Şeker anlatması zor bu şeyleri anlattığı için Ozi ile gurur duyuyordu. (22. Slayt açılır.)Ozi duygularını konuşmanın onların resmini yapmanın kendini iyi hissettirdiğini fark etti. Ozi artık kendini daha güçlü hissediyordu. İyi ki anlattım diye geçirdi içinden. Artık öfkesi de azalmış ve başı derde de girmiyordu. Ozi’nin yaşadığı kötü şeyler artık geçmişte kalmıştı ve kötü hissetmesine neden olmuyordu. Ozi artık kendini çok daha iyi hissediyordu.

Ozi duygularını konuşmanın ve resimlerini yapmanın ona iyi geldiğini sizlerle de paylaşmak istedi.

Ozi’nin hikayesini dinlediniz şimdi sizlere hikaye ile ilgili sorular soracağım.

Ozi kötü bir şey yaşadığında kendini nasıl hissetti?

Ozi kötü şeyi unutmak için neler yaptı?

(12)

Ozi kötü şeyi unutmak için hiçbir şey olmamış gibi devam ettikçe neler oldu?

Ozi ile Psikolojik danışman Şeker birlikte neler yaptılar?

Ozi ne zaman kendini iyi hissetmeye başladığını fark etti?

Ozi gibi bizlerde kötü bir şey yaşadığımızda ya da zorlayıcı duygular hissettiğimizde neler yapmalıyız?

Kimlerden yardım isteyebiliriz?

Bugün sizlerle Ozi’nin hikayesini okuduk. Yaşadığı kötü şeyin Ozi’yi nasıl etkilediğine tanık olduk. Zorlayıcı duygularla baş edemeyip bir büyüğünden yardım aldığını, yaşadığı kötü şeyi anlatarak, duygularının resimlerini çizerek kendini daha iyi hissetmeye başladığını gördük.

Sizlerde kötü şeyler yaşadığınızda ya da zorlayıcı duygular hissettiğinizde bir büyüğünüzle konuşabilir, yaşadığınız kötü şeyin resmini yapabilirsiniz. Güvendiğiniz bir büyüğünüz ailenizden biri olabileceği gibi okuldan biri de olabilir, size yardım edebilir.

Aile Katılım Önerisi: Etkinliğin uzaktan ailelerle uygulanmasında hikâyeyi çocukları ile birlikte dinlemek ve duyguların nedenlerini fark etmek ailelere de katkı sunacaktır. Etkinliğin sonunda sorular çocuğun duygularını fark etmesi, kabul etmesi, dışa vurması ve yardım alma becerisine yardımcı olur. Ailelere de zorlayıcı duyguları düzenleme konusunda çocukları ile nasıl çalışacakları hakkında uygulama yapma olanağı tanıyacaktır. Hikâyenin sonundaki soruları ailelere de yönelterek sürece katılımları sağlanabilir. Ailelere:

Hikayede Ozi’nin annesi ve babasından hiç bahsedilmemiş

Ozi’nin annesi ve babası Ozi’nin kötü bir şey yaşadığını nasıl anlarlardı?

Ozi’ye nasıl yardımcı olabilirdi? soruları ile aile katılımı sağlanabilir.

(13)

5. OTURUM

Etkinlik: a.Kurabiye Adam b.Rahatlama Egzersizi

Kazanım: a.Duyguların Bedeniyle Olan İlişkisini Fark Eder.

b. Hayal Güçlerini Kullanarak Korku, Kızgınlık Ve Streslerini Azaltmayı Öğrenir.

Araç Gereçler: A-4 kağıt, Boya Kalemleri, Ek-1 Kurabiye Adam Etkinliği:

Şimdi Kurabiye adam isimli bir etkinlik yapacağız. (23.slayt açılır.) Bu etkinliği duygularımızın bedenimizle, organlarımızla olan ilişkisini fark etmek için yapıyoruz. (Ek-1 daha önceden öğrencilere verilir veya oturumda çizdirilebilir.)

Kurabiye adamın yanında yazan duygulara bakmanızı istiyorum. Mutlu, üzgün, kızgın, endişeli, sevgi, korku duyguları yazıyor. Çocuklar siz de, bu listede olmayan bir ya da iki duygu daha ekleyebilirsiniz.(Duygu ekleme çocukların duygusal kelime dağarcıklarına katkı sağlamanın yanında görev üzerinde kontrol sahibi olma ve sürecin aktif katılımcısı olma şansını verecektir.)

Çocuklar şimdi listedeki her duygu için farklı bir renk seçerek yanlarına küçük bir çizgi çizin.

(Çocuklar önceden belirlenmiş renkler yerine renk seçtiğinde geleneksel duygu eşleşmelerinden farklı renkler seçmektedirler.)

Çocuklar şimdi yan tarafta yazan her duyguyu ve renkleri kullanarak bedenimizde hissettiğimiz duyguları Kurabiye adamın üzerinde gösterelim.(Daha iyi anlaşılması için çocuklara örnekler verilebilir, öfkenizi bedeninizin neresinde hissediyorsunuz . Kollarınızda elleriniz ya da başınız mı. ya da belki mutluluğu kollarınız da kalbinizde ayaklarınızda mı hissediyorsunuz. Tamamen size özel ve herkesin hissettikleri birbirinden farklıdır. Şeklinde daha detaylı açıklanabilir.)

Boyamaları için 10 dakika zaman verilir. Boyamanın sonunda paylaşmak isteyenlere izin verilir ve etkinlik sonlandırılır. Mutluluk neşe gibi keyif verici duyguların yanında öfke, üzüntü gibi zorlayıcı duyguların paylaşımı da teşvik edilir.

Rahatlama Egzersizi:

Merhaba çocuklar. Bugün sizlerle korku, kızgınlık gibi duygular yaşadığınızda ve bu nedenle kendinizi huzursuz hissettiğiniz zamanlarda hayal gücünüzü kullanarak kendinizi nasıl rahatlatabileceğinizi öğreneceğiz. Bunu gerçekleştirmenize yardımcı olabilecek bir hayal oyunu oynayacağız.( Aşağıdaki metin okunurken hafif bir müzik çalınabilir.

Şimdi herkes rahat otursun, gözlerini kapatsın ve şu andaki tüm duygu ve düşüncelerinden uzaklaşmaya çalışsın.

Sanki elinizde bir limon varmış gibi düşünün....Şimdi bu limonu sertçe sıkın...Bütün suyunu çıkarmaya çalışın...Sıkarken elinizin ve kolunuzun kasıldığını hissedin....Şimdi limonu bırakın...Kaslarınızın rahatladığını hissedin...Şimdi başka bir limon alın....Onu

(14)

sıkın...güçlüce...sıkın...tüm kasılmayı hissedin...şimdi bırakın. Limonu elinizden bırakırken kaslarınızın rahatladığını hissedin.( ELLER VE KOLLAR)

Tüylü bir kedi olduğunuzu düşünün... gerinmek...esnemek istiyorsunuz. Kollarınızı öne doğru uzatın...başınızın üstünde kaldırın....Yukarı doğru gerin...gerin...Şimdi kollarınızı aşağı doğru bırakın. Rahatlayın....kaslarınızın rahatladığını hissedin....Şimdi kollarınızı tekrar yukarıya kaldırın...Gerin... Kollarınızı aşağıya bırakın...Rahatlayın.( KOLLAR VE OMUZLAR)

Şimdi kumsalda büyük bir kaplumbağa olduğunuzu düşünün. rahatlamış bir şekilde güneşte keyifle dolaşıyorsunuz....birden bir tehlike sezdiniz...başınızı içeri doğru çekin...omuzlarınızı içeri doğru çekin...kasıldığınızı hissedin....Şimdi tehlike geçti..ılık güneşe yeniden çıkabilirsiniz...rahatlayıp güneşi hissedebilirsiniz...Bakın başka bir tehlike daha...çabuk başınızı, omuzlarınızı ve kollarınızı içeri çekin...evinizin altına saklayın...saklayın...Şimdi onları dışarı çıkarabilirsiniz...Tehlike yok...Rahatlayın. (OMUZLAR VE BOYUN)

Ağzınızda kocaman bir çiklet (sakız) olduğunu düşünün...çiğnemesi çok zor...çenenizi oynatarak yardımcı olmaya çalışın...Şimdi çıkarın çikleti....ne kadar rahatladığınızı fark edin...rahatlayın...çene kaslarınızın gevşediğini hissedin....Şimdi çikleti yeniden ağzınıza alın...Güçlü bir şekilde çiğneyin...Dişlerinizin arasında ezildiğini hissedin... Güzel...Şimdi yeniden çikleti ağzınızdan çıkarın....bırakmış olmanın rahatlığını hissedin. (ÇENE)

Uyuyorsunuz...yavaş yavaş nefes alıyorsunuz...yüzünüze bir sinek kondu...Yanaklarınızda...alnınızda dolaşıyor...ellerinizi kullanarak onu kovmayı akıl edemeyecek kadar derin uykudasınız ama sinek de çok rahatsız edici...

yüzünüzü...ağzınızı....burnunuzu buruşturarak sineği kovmaya çalışın... uçtu...uzaklaştı...

rahatladınız...yeniden uykuya daldınız... O da ne! Yeniden yüzünüze kondu...yüzünüzde dolaşıyor...buruşturun suratınızı...kovun sineği... Neyse uçtu...Yüzünüzdeki rahatlamayı hissedin.( YÜZ)

Sirkte çalışan bir kaplan olduğunuzu hayal edin...Terbiyeciniz küçük bir çemberin içinden geçmenizi istiyor...Çok ince bir hale gelmeniz gerek... Kendinizi iyice küçültün...çekin karnınızı içeri...çekin...şimdi rahatlayın....çemberden geçtiniz ve incelmeniz gerekmiyor...Şimdi yeniden çemberden geçmelisiniz....Tekrar karnınızı içeri çekin...çekin ....iyice incelin...Oh...çemberden geçtiniz. Rahatlayın ve karnınızın gevşediğini hissedin.(

KARIN)

Büyük kalın bir çamurun içine bir ayağınızı sokup ittirmeye çalışın...ayak ve bacaklarınızı iyice kasın...var gücünüzle itin....çamur çok kalın...itmek epey zor oluyor...Şimdi ayağınızı çamurdan çıkarın ve rahatladığınızı hissedin....Şimdi öbür ayağınızı çamurun içine daldırın...itmeye çalışın...itin...itin...Şimdi bu ayağınızı da çıkarın, ayak ve bacaklarınızdaki rahatlamayı hissedin.( AYAKLAR VE BACAKLAR)

Şimdi bütün vücudunuzun rahatladığını hissedin...Öyle kalın...Bir kaç dakika içinde gözlerinizi açmanızı isteyeceğim...Gün boyunca bu rahatlığı hatırlayın...Hafta içinde kendi kendinize de bu oyunu oynayabilirsiniz...Güzel bir iş başardınız...Şimdi gözlerinizi açın.

kollarınızı başınızın üstüne getirin ve büyük bir gök kuşağı çizin...Güzel.”

Etkinliğimiz sırasında neler hissettiniz? Rahatladığınızı hissettiniz mi? (Öğrencilerden cevaplar alınır ve etkinlik sonlandırılır.)

(15)

Bugün sizlerle kurabiye adam etkinliği ile duygularımızın bedenimizle olan ilişkisini keşfettik. Daha sonra bir hayal oyunu oynadık ve bu oyunla bedenimizi rahatlatmayı öğrendik. Bedenimiz rahatlayınca bizi zorlayan duyguların azaldığını keşfettik. Kendinizi stresli, öfkeli ve gergin hissettiğiniz zamanlarda bu rahatlama egzersizini yapabilirsiniz.

Aile Katılım Önerisi: Etkinliğin uzaktan aile katılımlı uygulamasında kurabiye adam etkinliği katılan ebeveynin de kendi beden haritasını çizmesi şeklinde düzenlenebilir.

Ardından yapılacak rahatlama egzersizi de ailelerle birlikte uygulanarak özellikle zorlayıcı duyguların bedene yansıması ve nasıl rahatlama sağlanabileceği farkındalığı kazandırılmış olur.

(16)

Ek-1

(17)

6.OTURUM

Etkinlik : a.Oksitosin Spreyi b. Sevgi Bulmacası c. Sevgi ağacı

d.Sevgi Notu (Yedek etkinlik)

Kazanım: Şefkat- Özşefkat Duygularını Güçlendirir.

Araç gereçler: Kalem, A-4 kağıt, makas

(Bu oturumda okuma yazma bilmeyen öğrenciler ve okul öncesi grupları için öğrenciler yazma desteğine ihtiyaç duyacaktır.)

a.Oksitosin Spreyi Etkinliği:

Bugün evde hiçbir şey iyi gitmiyor. Herkes birbiriyle kavga ediyor. Ve birden elinde bir spreyle Profesör Pekhisli evin içinde beliriveriyor. Pekhisli ailemize şunları söylüyor:

Aile içinde tartışmalar yaşanıyorsa:

• Her aile bireyinin üzerine bir fıs oksitosin sık

• Etki etmesi için 20 saniye bekle

• Sonra hep beraber kanepeye oturup ailecek sarılın.

• Bu işlemleri gün içersinde her ihtiyaç duyduğunuzda tekrarlayın.

der ve spreyi ailemize bırakarak geldiği gibi birden ortadan kaybolur.

Peki nedir bu oksitosin? Oksitosin vücudumuzun salgıladığı bir hormondur. Sevgi hormonu olarak da bilinir. Sizler de kendi oksitosininizi oluşturabilirsiniz. Her ihtiyaç duyduğunuzda anne ya da babanızdan size sarılmalarını isterseniz ve 20 saniye boyunca şefkatle birbirinize sarılmaya devam ederseniz bedeniniz kendi oksitosinini üretecektir. Oksitosin sizleri daha mutlu, sevgi dolu ve huzurlu hissettirecektir. O zaman sizler de evinizde kendi oksitosin spreyinizi yapın, buzdolabına asın ve sevdiğiniz bir insana her sarıldığınızda oksitosin spreyinin dolduğunu hayal edin. Unutmayın; sprey ne kadar dolu olursa siz kendinizi o kadar mutlu ve huzurlu hissedeceksiniz. O zaman ne yapıyoruz? Ailemizle bol bol sarılıyoruz…

b.Sevgi Bulmacası Etkinliği:

(Okuma yazma bilmeyen gruplarda bu etkinlik yapılmadan geçilebilir) (26. slayt açılır.)

Şimdi de sizlerle bulmacada saklanmış bir kelimeyi bulacağız. Az önce oksitosin hormonu ile ilgili konuşmuştuk. Peki oksitosinin neyle beslendiğini tahmin edebilir misiniz? Sizi sakinleştiren, kendinize güveninizi artıran ve iyimser olmanızı sağlayan nedir? Şimdi bulmacaya bakın ve saklı 3 kelime arasından doğru cevabı bulmaya çalışın.

c.Sevgi Ağacı Etkinliği:

Herkes kalem ve kâğıtlarını hazırlasın. Kâğıdın üzerine elimizi koyuyoruz ve elimizin şeklini çiziyoruz. Sonra çizdiğimizi el şeklini kesiyoruz ve şeklin tam ortasına “KENDİMİ SEVİYORUM” yazıyoruz. Parmakların her birine kendimizle ilgili güzel cümleler kuruyoruz.

Örneğin, kendini başarılı gördüğün alanları yazabilirsin, yapmaktan hoşlandığın şeyleri

(18)

yazabilirsin, kendinde beğendiğin fiziksel ve kişilik özelliklerini yazabilirsin. Ama unutmayın yazdığınız mutlaka kendinizle ilgili olumlu ve güzel bir ifade olmalı. Sonra yaptığımız bu el şekillerini okulda istediğiniz bir yere öğretmeninizle birlikte duvara asarak sevgi ağacı oluşturuyoruz.

d.Sevgi Notu Etkinliği:

Herkes kalem ve kağıtlarını hazırlasın. Oksitosinin bir önceki etkinliğimizde sevgi ile beslendiğini öğrenmiştik. Şimdi de oksitosinleri beslemeye ne dersiniz? Ne ile besleyeceğiz peki? Tabiî ki de sevgiyle. Peki, bunu nasıl yapacağız? Sevdiğimiz insanlara onları sevdiğimizi söyleyerek, onlarla birlikteyken yapmaktan hoşlandığımız şeyleri onlara söyleyerek, onlarla ilgili güzel cümleler kurarak… şimde sizlerden önünüzdeki kâğıtlara sevgi notları yazmanızı istiyorum. Yazdığınız bu notları katlayıp sevdiğiniz birisine verin. Bu kişi anneniz, babanız, arkadaşınız, babaanneniz, anneanneniz, dedeniz…olabilir. İsterseniz vermek yerine onun görebileceği bir yere koyarak mesela çantasının içine, ceketinin cebine, kitabının arasına koyarak ona sürpriz bir mutluluk yaşatabilirsiniz.

Not: İhtiyaç ve koşullar dâhilinde sevgi notu ya da sevgi ağacı etkinliklerinden birini seçebilirsiniz.

Bugün sizlerle oksitosin hormonunu öğrendik. Sevdiğimiz insanlara sarılarak vücudumuzda oksitosin seviyesini arttırabildiğimizi keşfettik. Oksitosin artınca daha mutlu ve huzurlu olduğumuzu öğrendik. Oksitosinin sevgi ile beslendiğini öğrendik. Kendimize olumlu şeyler söyleyerek daha iyi hissedebileceğimizi keşfettik.

Aile Katılım Önerisi: Etkinliğin uzaktan aile katılımı uygulamasında sevgi notu ve sevgi ağacı etkinliklerinde aileler de çocuklarına etkinlikleri hazırlamada yardımcı olabilecekleri gibi kendileri de bireysel notlarını ya da ellerine yazacakları öz-şefkat cümlelerini seçebilirler.

Hatta evlerinde kendi ağaçlarını yapmaları için öneri sunulabilir.

DUYGU DÜZENLEME PROGRAMININ SONLANDIRILMASI:

Bugün 6 haftalık duygu düzenleme programımızın sonuna geldik. Bu son oturumumuzdu. Bu süreç boyunca birlikte çok eğlendik, bol bol düşündük, duygularımıza odaklandık, bedenimizin sınırlarını keşfettik, oyunlar oynadık, hikâye okuduk, resim çizdik. Dolu dolu bir 6 hafta geçirdik. Burada öğrendiğiniz bilgileri çevrenizdeki insanlarla paylaşabilirsiniz. Bu sayede onlar da zorlandıkları duygu ve durumlar karşısında neler yapabilecekleri konusunda bilgi sahibi olurlar. Hem de öğrendiklerinizi pekiştirmiş olursunuz bu sayede. Bunları her zaman hatırlamanızı ve hayatınızda uygulamanızı diliyorum. Hepinize teşekkür ediyorum…

(19)

KAYNAKÇA

Levine, P.A., Kline, M. (2014) Ey travma bizden uzak dur! (Çev. Ayşegül Cebenoyan) İstanbul: Doğan kitap (Orijinal yayın tarihi, 2008)

Kaduson, H.,G., Schaefer, C., E.,(Ed.) (2017) En popüler 101 oyun terapisi tekniği (Çev. ed. Demirci, H., Çev., Cihanşümül Maral, C.,) İstanbul: Nobel yaşam (Orijinal yayı tarihi 2001)

Çetin, F., Alpa Bilbay, A., Albayrak Kaymak, D. (2003) Araştırmadan uygulamaya çocuklarda sosyal beceriler grup eğitimi, İstanbul: Epilson

Fıllıozat, I., Lımousın, V., Veılle, E., (2018) Duygularım, ( Çev. Targaç, B.,) İstanbul: Domingo (Orijinal yayın tarihi 2016)

Solter, A., j., (2017) Oyun oynama sanatı (Çev.Özer, T.) İstanbul: Doğan kitap (Orijinal yayın tarihi 2013) Levine, P., A., Frederick, A.(2020) Kaplanı uyandırmak (Çev. Ed. Gündoğdu, B., Çev. Yalçınkaya, Z.) İstanbul:

Butik (Orijinal yayın tarihi 1997)

Yurtsever, P., A.(2014) Sanat psikodrama, İstanbul: Okuyanus

Habiboğlu Arık S. (2020) Fark’ındalık (mındfulness) temelli duygu düzenleme programının ergenlerde fark’andalık ve duygu düzenleme becerilerine etkisi (yayınlanmış yüksek lisans tezi) Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Aksakal B. (2020) Oyun temelli sosyal beceri geliştirme programının koruyucu bakım altındaki 6 yaş çocukların sosyal beceri ve duygu düzenleme düzeyine etkisi (yayınlanmış yüksek lisans tezi) Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Bilim G.,(2012) Çocukluk çağı örselenme yaşantıları: duygu düzenleme, kişilerarası tarz ve genel psikolojik sağlık açısından bir inceleme (yayınlanmış yüksek lisans tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Uğur Ulusoy.,R.(2018) Okul öncesi dönem çocukları için duygu düzenleme becerilerine yönelik hazırlanan aile katılımlı eğitim programının etkililiğinin incelenmesi (yayınlanmış yüksek lisans tezi) Karabük Üniversitesi Sağlık bilimler Enstitüsü, Karabük.

Turan, O.(2020) Çocuklarda bilişsel duygu düzenleme stratejileri farkındalık programının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi (yayınlanmış yüksek lisans tezi) Kocaeli Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Kocaeli.

Beach, S., B.,(2017) 8 Ways to Teach Mindfulness to Kids. Erişim adresi https://www.huffpost.com/entry/8- ways-to-teach-mindfulness-to-kids_b_5611721

Atalay, Z. (2018). Mindfulness Şimdi ve Burada. İstanbul: Psikonet Yayınları.

Aktaş, F. (2019). Yaratıcı drama etkinliklerinin 60-72 aylık çocukların duygu düzenleme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

(20)

Altınay, D. (2009). Psikodrama 400 ısınma oyunu ve yardımcı teknik . İstanbul: Sistem Yayınevi.

Robinson, E.,H., Fay, M.,N., Rotter, J.,C. & Wager, K.,R. (1994). Helping children cope with fears and stress, North Carolina: ERIC Counseling and Student Service Clearing House. Bu etkinlik Robinson ve arkadaşlarının (1994:82-83) kitabında yer alan bir etkinlikten Neylan Özdemir tarafından uyarlanmıştır.

Holmes, M., M.(2020) Çok kötü bir şey oldu travma üzerine bir hikaye (Çev.Erdem, A.) İstanbul: Okuyan koala (Orijinal yayın tarihi 2000)

Voltan Acar, N. (2004) Ne kadar farkındayım gestalt terapi, Ankara: Babil yayıncılık.

DUYGU ANIYORUZ PROJESİ Melikgazi Rehberlik ve Araştırma Merkezi projesidir.

D UYGU’ AN IYORUZ

PROJESİ

“Duygu Düzenleme Programı”

D ^UYGU’ AN ^IYORUZ