J SSK TEPECiK HOSP TURKEY Hl98; 8 (1-3) 12-5
EFOR TESTİ OLUMLU, KORONER
ANJİYOGRAMI NORMAL OLGULARDA SOL
VENTRİKÜL KİTLE İNDEKSİNİN ÖNEMİ
THE VALUE OF LEFT VENTRICULAR MASS INDEXINCASES WITH POSITIVE EFFORT TEST WITH NORMAL CORONARY ANGIOGRAM
12
Sanem
NALBANTGİtHasan YILMAZ ÖzerBADAK Remzi ÖNDER
İstemi NALBANTGİL
SUMMARY
15 patients with ST depression during exerdse test in the absence of eledmca:rdiogıraphic
left ventricular hype:rt.rophy were compa:red with 15 patie:rıts with nonnal exe:rdse test ac- cording to thei:r ventricula:r mass which was established by M mode echocardiography. All patients had normal co:ronary angiograms. Increased left ventrkular mass index (p<!UJ5) was found in cases with false positive exerdse test. It is conduded that incıreased left veırıt:rkular
mass, in the alısence of electmcardiographic left ventircula:r hypeırtrophy, may play role in the
mechaırıism of false positive b::st.
(Key Words: ST depression, Exerdse Test, Left Ventricular Hype:rt:rophy}
ÖZET
Elektrokardiyogramlannda sol ventrikül hipertrofisi kriteri bulunmayan, egzersiz testi olum- lu ve koroner anjiyogramları normal bulunan 15 hastada ekokardiyografik olarak saptanan sol ventrikül adele kitle endeksi, efor testi olumsuz 15 kontorl olgunun sol ventrikül adale kitle en~
deksiyle kar~ıla~tmldı. Yanlı~ olumlu efor testi olanlarda sol ventrikül kitlesi, kontrol grubuna göre anlamlı (p<0.05) yüksek bulundu. Yanh~ olumlu testin patogenezinde, elekt- rokardiyografik olarak saptanmayan sol ventrikül adale kitlesi antım.ının da rolü olabileceği
kabul edildi.
(Anahtar Sözcükler: ST çökmesi, yanlış olumlu egzersiz testi, sol ventrikül hipertrofisi)
Kardiyoloji ABD. (Prof. Dr. i Nalbanlgil, Proi.Dr.R Önder, Dr.S Nalbantgil, Dr.Ö Badak) Ege Üniversitesi, Bornova- iZ M iR
Şila Tıp Merkezi Uz.Dr. H Yılmaz) iZMiR
Yazışma: Dr.S Nalbantgil
Mithatpaşa Cd. 750/9 Küçükyalı, 35280 iZMiR
SSK TEPECiK HAST DERG 1998 Vol.8 No.1-3
Elektrokardiyogramda sol ventrikül hi- pertrofisi olan olgularda efor testi çoğu kez
yanlış olumlu sonuç verebilir(l). Bununla beraber sol ventrikül hipertrofisi olduğu
halde elektrokardiyogramla tam konulama- yan, otopsi veya ekokardiyogram ile tam konan olguların sayısının hiç de az olm:adığı
bilinmektedir(2,3). Diğer yönden koroner arter hastalığı tanısı için efor testi uygu- lanan, istirahat elektrokardiyogramı normal fakat ekokardiyogramlarmda sol ventrikül hipertrofisi saptanan hastalarda efor testinin
değerinin ne olacağı elan tarh~mahdır.
Smith ve arkadaşlan(4), istirahat elektro-
kardiyogramlarında sol ventrikül hipertro- fisi olmayan fakat ekokardiyografik-man sol ventrikül adele kitlesi değerlendirelerek sol ventrikül hipertrofisi saptanmı~ olgulada e- for testinin yanh~ olumlu sonuç verebile-
ceğini bildirmi~lerdir. Biz bu çah!jmamızda,
efor elektrokardiyogramlarında belirgin ST çökmesi saptanarak olumlu egzersiz testi
tanısı alan, fakat koroner anjiyografileri nor- mal bulunan olgularda sol ventrikül adele kitlesi endeksini ekokardiyografik ölçüm- lerle değerlendirdik
GEREÇ VE YÖNTEM
Anjinal ağrı yakınm.ası olan ve koroner arter hastalığı kuşkusuyla yapılan efor testi olumlu, fakat koroner anjiyografileri normal bulunan 15 erkek olgu (grup I) ile klinik bul- gulan bu 15 olguya benzeyen fakat efor test- leri olumsuz 15 erkek olgu kontrol olarak (grup li) bu çalışmaya alınmıştır. Otuz ol- gunun hiçbirinde valvüler veya doğuştan
kalb hastalığı yoktu. İstirahat elektrokar- diyogramlarmda sol ventrikül hipertrofisine ait kriterler (5) saptamnamı~tı. Her iki gruba ait klinik ve laboratuvar karakteristikleri Tablo l'de gösterilmiştir. Bu hastalara Bruce protokolüne göre efor testi uygulanmı~tır.
Efor elektrokardiyogramlarmda,
J
noktasm- dan 0.08 saniye sonra ST segmentinde 2 mm veya daha fazla, yatay veya eğimli tipte çökme meydana gelirse olumlu kabul edildi.Efor esnasında hedef kalb atım sayısının
13
%85'i geçildiği halde ST çökmesi 0.5 mm veya daha az çökıne göstermi~se olumsuz kabul. edilmiştir. Efor testi olumlu olgula:ra koroner anjiyogram uygularumrj ve normal
bulunmu~tur. Bu olgularda yapılan eko- kardiyografik tetkiklerde ise sol ventrikül kitlesi M mod ekokardiyografi ile ve De- vereux formülü (6) kullanılarak hesap edil-
miştir. Sol ventrikül adel.e kitlesi endeksi ise, adele kitlesinin vücut yüzeyine böliliı.mesi
ile elde edilmi~tir.
İstatistiksel değerlendirmeler: Hastalara ai.t veriler ortalama değer +standart sapma olarak hesaplanmış, iki gırup arasındaki kıyaslamalar student t testi ile yapılmı~tır.
Çahşrnalarda bütün p değerleri tüm olarak
verilmi~tir. Anlamlı· farkhhk, p<0.05 kabul
edilmiştir.
SONUÇ VE BULGULAR
Tablo l'in incelenmesinden de anla~ılaca
ğı gibi iki grup arasmda ya~, vücut yapısı,
istirahat kalp hızı, sistolik kan basıncı arasında fark olmadığı gibi efor sonu kalp
hızı ve sistolil<: kan basıncı dolayısı ile ikili ürün arasında fark yoktur. Buna kar~m efor testi olumlu birinci guruptaki hastaların
ekokardiyografik verHerinin ikinci gruptaki verileri ile kar~ıla'jtırıldığında elde edilen sonuçlar Tablo 2'de gösterilmi~tir. Bu tab- lonun incelenmesinden de anla~ılacağı. gibi birinci gruptaki olguların septum (10.6+ 1.9 mm p=0.017), sol ventrikül arka duvar
kalınlığı (10.6+1.9 mm ye kar~ın 9.0+1.5 mm, p==0.022) ve sol ventrikül kitlesi endeksi (97.4+30.7 ye karşın 74.7+28.0, p=0.44) an-
lamlı derecede yüksek bulunmui'jtur.
TARTIŞMA
Elektrokardiyogr.am ile S(}l ventrikP.I hi- pertrofisi tanısı vakaların büyük bir kıs
mında konamamaktadır. Framingham çalış
malanna göre hipertansiyonlu erkeklerin
%20 si, kadınların ise %13 ü elektro kardi- yografi ile sol ventrikül tanısı almaktadırlar (7). Ekokardiyogramm, elektr.okardiyog-
J SSK TEPECiK HOSP TURKEY 1998 Voi.S No.1·3 14
TABLO 1: Grup! (Efor testi olumlu, koroner anjiyografisi normal grup) ile Olguların Verileri.
!i (efor testi olumsuz)ye Ait
Olgu Sayısı Yaş
Boy( cm) Ağırlık( kg) Vücut yüzeyi (m2) istirahat kalb hızı (/dk)
istirahat sistolik ka rı basıncı (mmHg) Geçmişte yüksek tansiyon
istirahatte ikili ürün Aşırı eforda kalb hızı (/dk)
Aşmeforda sistolik kan basıncı (mmHg)
Aşın eforda ikili ürün
TABLO h. Heriki Gruba Ait Ekokardiyografi!< Veriler,
Septum(mm) Arka duvar (mm) Diyastol sonu sol vent Sol ventrikül kitlesi Sol ventrikül kitle endeksi
rafiye göre sol ventrikül hipertro fisini
tanımlamada çok daha üstün olduğu bi- linmektedir (2,3). Diğer yandan belirgin ko~
roner arter hastalığı olmadan, sol ventrikül hipertrofisi bulunan olgularda efor testinde ST çökmesi olabileceği de gösterilmiştir.
Bunun mekanizması kesin açıklanamamışsa
da artmış miyokard oksijen gereksinimine
bağlı subendokardiyal iskemiye veya mik- rovasküler koroner arter akım gücündeki
anormalliğe bağlı olabileceği iddia edilıniştir (8). Esasında sonucu iddia, hem artmış sol ventrikül kitleli olgular için hem de sol vent- rikül hipertrofisi olmayan anjinal olgular için geçerlidir (syndrome X) (9,10),
Hipertansiyon, şişmanlık veya başka ne-
Grup i Grup ll p
15 15
50.6±4.2 51.5±4.0 0.57
173.8±5.2 173.6±6.0 0.97
76.6±6.9 74.8±7.0 0.47
1.90±0.11 1.89±0.11 0.73
72.6±6.2 71.0±6.1 0.51
135.3±11.6 132.8±9.0 0.51
7 5
9974±1080 9451±988 0.40
161.1±10.2 157.9±10.0 0.39 69.5±19.0 173.2±14.3 0.55 27257±3163 27098±2098 0.69
Grup Grup ll p
10.7+1,4 9.1+1.9 0.017
10.6+1.9 9.0+1.5 0.022
38.8+3.6 37,0+3.4 O.i7
185.8+60.1 141.6+ 53,9 0.043 97.4+30.7 74.7+28.0 0,044
denler olmaksızın da sol hipertrofinin
oluştuğu bir gerçektir, Esasında hiper- tansiyonu olmayanlarda sol ventrikül kit- lesinin artımı ise egzersize bağlı hipertansif
yanıt ile açıklamak isteyen ara~tmcılar olmu~tur (11). Bu durumlarda elektrokar-
diyogramın tanı değerinin çok düşük oldu-
ğu kabul edildiğine göre bu olgularda,
yanlış olumlu efor testi elde edileceği daima
akılda tutulmalıdır. Çalışmamızda, efor testi olumlu grupla solventrikül kitle endeksi kontrol grubundan anlamlı derecede (p<
0,05) yüksek bulunmu'itur. Bu nedenle bu tip olaylarda ekokardiyografik araştırınal
arın da yapılması gerekliliği ortaya çıkmak
tadır.
SSK TEPECiK HAST DERG 1998 Vol.8 No.1-3
KAYNAKLAR
1. Meyers DR,.BendoıJ 1(4, f1rmkinsJG. The eff~ctofba
seline electrocardiograplıinıbrıprınalities in the diqgnosis ac- cumcy of excrcise induced ST segment changes~ Am Bearl: J
1990: 119; 272-6.
2. Pearson AC, Pasierski T, Labovitz Af. Left ventricural
lıypertrop!ıy, diagnosis, prognosis and maııagement. Am He art J 1991 : 121 ; 148-56.
3. Nallmntgil I. Hipertaıısiyona bağlı sol ventrikül hi- pertrofisi, tam, prognoz, regı-esyon. Tiirk Kardiyoloji Dem
Arş 1992 : 20; 207-11.
4. Smith RI-I, LePetri B, Moisa RB, et at. Assodation of inerensed left ventricular mass in tlıe absence of elect-
mcardiograplıic left .. ventricular lıwertrophy wit ST dep- ression dııring exercise. Am J Cardiol1995: 76; 973-4.
5: Na/bantgil I. Hipe:rtansiyonlularda sol ventrikül hi-
perfrofisiıiiıı .. radyolojik, · .. elktrokıırdiyografik ve elco-
knrdiı;ografik tamsı. Kcirdiyoloji Biilt. · 1992: 1; 3-7.
6. Devereux RB, Alonso DR, Lutas EM. Ec-
/ıocantiogmplıic assesment of /eft ventricular hypertroplıy.
Am J Crdiol1986 : 57; 450-8.
15
7. Levy D. Left ventricular lıypertroplıy. Drııgs 1988 : 35 (SuppL5); 1,5.
B. Hoffman JIE. Maxilmil cororian; flow resenıe aıid the çoncept o,fcoronaiy vascular resen>e: Cirı:.ulqtioıd9[J4 .' 70;
153-9. . .
9. Bruslı JE, Cannon RO, Sclıenke WH, et al. Angina due to coronary microvascular disease in hypertensive pa··
tients witlwu t left ventricular lıypertroplıy. N. Eng J Med 1988: 319; 1302-7.
10. Hougton JL, Prisaııt LM, Carr AA, et al. Re-
/ationslıipof /eft ventricularmass to impairment of coronary vasadilatar reserve iıı lıyperteıısive heart disease. Am Heart J 1991 : 121 ; 1107.
11. Gottdiener JS, Brown ], I.efl: ventricular lıypertrop/ıy iıı men with nonnal blood pressure relation to exaggerated blood pressuı·e response to exercise. Ann Intem Med 1990 : 112; 161-6.
