SPORADİ: Arada bir, düzensiz olarak, belli sıralamaya uymayan sıklıkta olgular görülmesidir. Tek-tük vakalar halinde görülen hastalıklar sporadik olarak nitelendirilir.

(1)

(2)

(3)

SPORADİ:

Arada bir, düzensiz olarak, belli sıralamaya uymayan sıklıkta olgular görülmesidir. Tek-tük vakalar halinde görülen hastalıklar sporadik olarak nitelendirilir.

Örn: Tetanoz, Gazlı gangren

(4)

ENDEMİ:

Toplumda veya herhangi bir

popülasyonda, tüm zamanlarda görülen hastalıklardır.

Genellikle belli zaman aralıklarında az sayıda insanı ilgilendirir.

(5)

EPİDEMİ:

Belli bir bölgede belli zaman aralığında bir hastalığa ait birdenbire beklenenden

daha fazla sayıda olgu ortaya çıkıyorsa epidemi adını alır.

Örn: 1976’da ABD’de Lejyoner toplantısı sırasında meydana gelen ve bununla anılan bir epidemi Lejyoner hastalığının isimlendirilmesine neden olmuştur.

(6)

PANDEMİ:

Çok sayıda ülke veya kıtayı etkileyen epidemilerdir.

Örn: AİDS

(7)

M.O.ların vücutta yayılması için 3 yol vardır.

1.Kan Yolu:

Kan, mikroorganizmalar için çok uygun bir yayılma yoludur.

Mukoza veya deriden giren bazı etkenler, kılcal damar endotel hücrelerine ve diğer ilgili

hücrelere dağılarak ürer.

Burada üredikten sonra hücreleri çatlatıp, kana dökülürler.

(8)

2. Lenf Yolu:

Lenf ve kan birçok m.o.için birleşik yayılım yoludur.

Etken ya doğrudan lenf kanalına girer lenfanjit gibi lokalize hastalık yapar,

yada lenf yolundan kana karışarak genel bir enfeksiyona yol açar.

Her zaman lenf kanalı iltihaplanmaz, sadece lenf bezinde hastalık oluşabilir.

Lenf bezleri aslında enfeksiyonlara karşı bir bariyer görevi yapar.

Bezi aşabilen etkenler kana karışır.

(9)

3. Sinir Yolu:

Vücut içinde yayılmada sinir yolunu seçenler, nörotrop mikroorganizmalar veya toksinleridir.

Çoğunlukla virüslerdir.

Örn: Kuduz, Herpes, Poliomyelit

(10)

İNKÜBASYON SÜRESİ

Enfeksiyon etkeninin insanda

yerleşmesi ile hastalık yapması arasında geçen süreye inkübasyon dönemi denir.

Bazı durumlarda ise etken vücutta

yıllarca canlı kalır ama belirgin bir hastalık yapmaz. Buna gizli kalma-latends denir.

(11)

Biyolojik maddelerle yani aşı yada serumla hassas kişilerin enfeksiyon hastalıklarına karşı bağışıklanmasıdır.

Bağışıklık ikiye ayrılır:

1. Doğuştan

2. Kazanılmış (Akkiz)

(12)

1.Doğal Bağışıklık (Doğuştan olan)

Kişinin doğduğu anda genetik

faktörlerle veya plasenta yoluyla anneden fetusa doğumdan önce geçmesiyle var

olan bağışıklıktır.

Annenin bağışık olduğu hastalıkların antikorları plasentadan geçerek bebeği

doğumdan itibaren 6-12 ay boyunca korur.

(13)

KAZANILMIŞ BAĞIŞIKLIK (AKKİZ)

Bu 2 şekilde olabilir:

1. Akkiz Doğal Bağışıklık:

Hastalığı bizzat geçirerek kazanılan bağışıklık. Genellikle hayat boyu sürer (Kızamık, suçiçeği vb.).

1. Akkiz Yapay (Suni) Bağışıklık:

Kişiye biyolojik maddeler (Aşı-Serum) verilerek kazandırılan bağışıklık.

(14)

Akkiz yapay bağışıklık ikiye ayrılır

1. Aktif İmmünizasyon:

AŞILAMA:

Değişik tip aşılar vererek kişiyi immünize etmektir.

AŞI:

Canlılara değişik yollarla verilebilen ve

antikor meydana getirebilen, organizmayı aynı tip enfeksiyon hastalıklarına karşı koruyabilen

antijenik, biyolojik maddelerdir.

(15)

AŞI UYGULAMALARI

BCG (Basil Celmette Guerin): Canlı bakteri aşısı Doz: 0.1 ml

İlk uygulama:

0-2 ayını doldurmuş (2-3 ay arasında PPD’siz yapılır) 3. aydan sonra PPD kontrollü yapılır.

3. ayın sonunda aşılı veya aşısız:

PPD çapı 5mm ise (-) sayılır ve BCG aşısı yapılır.

Aşısızların, 5mm üstü mikrop aldığı kabul edilir ve tedaviye gönderilir.

Aşılılarda ise, 14mm çap sayılır(-). 15mm ve üstü (+) sayılır ve tedaviye gönderilir.

(16)

Rapel:

Normalde 5 yılda bir PPD kontrollü yapılması gerekir.

Ancak sadece ilköğretim 1. sınıfta PPD kontrollü yapılıyor.

Uygulama Yeri:

Sol omuz deltoid kası alt köşesi, deri içine.

(17)

PPD (Tüberkülin Testi)

• PPD testi (Purified protein derivative) bir kişinin tüberküloz bakterisine karşı

bağışıklık yanıtı (immün cevap) oluşturup oluşturmadığını belirlemeye yarayan

testtir. 48-72 saat sonra okunur.

(18)

(19)

B.D.T (Boğmaca, Difteri, Tetanoz karma aşısı):

Doz: 0.5-1ml (2 tipi vardır: yerli, ithal)

Uygulama yeri: Deri altına veya adale içine İlk uygulama: 2-4-6. aylarda (2-3-4 aylarda

uygulanıyor)

Rapel: Üçüncü aşıdan 1 yıl sonra

(20)

POLİOMYELİT (Çocuk Felci Aşısı) Salk: Ölü aşı (ülkemizde kullanılmıyor) Sabin:Canlı aşı

Doz: 2-4 damla

Uygulama yeri: Oral

İlk uygulama: 2-4-6.aylar (2-3-4. aylarda uygulanmaktadır)

Rapel: Son uygulamadan 1 yıl sonra

(21)

KIZAMIK AŞISI

Doz: 0.5cc

Uygulama yeri: Kas içi veya deri altı

İlk uygulama: 15. aydan sonra (salgınlarda 9-12 aylarda)

Rapel: 12. aydan önce yapılmışsa 15. ayda rapel yapılır.

(22)

İnaktive Kuduz Aşısı ( İnsan Diploid Hücre Aşısı): Human diploid cell vaccine (HDCV)

Bu aşı ithal olarak bulunmaktadır. Simple tip yerli aşı uygulanmamaktadır.

Uygulama yeri: Üst kol (humerus kemiği üzeri) dış kısmı.

Uygulama şekli: 45-60° subcutan Doz: 1cc ( 6 kez)

0. Gün 3. Gün 7. Gün 14. Gün 30. Gün 90. Gün

İlk 3 doz yapıldıktan sonra, hayvan ölmüş yada kaybolmuşsa uygulamaya devam edilir. Eğer hayvan sağlıklı ise uygulama

bırakılır.

(23)

Aşı Kontrendikasyonları

1. İmmünosupressif ilaç alanlar (ilacın kesilmesinden 1 ay sonra)

2. Pasif olarak immünize edilenler (1.5 ay sonra)

3. Enfeksiyon, serebral hastalık, kaşektizan ve ağır seyirli hastalığı olanlar

4. Gebeler (5. aydan itibaren tetanoz)

5. Bazı enfeksiyon hastalıklarını geçirmekte olanlar (kızamık,tbc vb.) 1 ay sonra

6. Prematüre ve doğum kilosu düşük bebekler (normal kilosuna gelince)

7. Ağır malnütrisyonlu bebekler 8. İlaç ve bazı gıda alerjisi olanlar

(24)

Aşı Komplikasyonları

1. Ateş

2. Konvülsiyon (havale)

3. Lokal ağrı, kızarıklık, apse 4. Koltuk altında lenf adenopati 5. Ensefalit

6. Alerji ve şok

7. Genetik malformasyon (gebelerde)

(25)

PASİF İMMÜNİZASYON

Acil bağışıklama gerektiği durumlarda, hassas kişilerin serumlar,

hiperimmünglobulin ve gammaglobulinlerle geçici olarak bağışıklanmasına

pasif immünizasyon denir.

Hazırlanması zor, masraflı ve daha riskli olduğu için aktif immünizasyona önem verilmelidir.

(26)

Serum Kontrendikasyonları

1. Eksema ve astma bronşial olanlar 2. Aşırı hassas olanlar, ürtikere yatkın

olanlar

3. Daha önce serum verilenler ve akut veya geç reaksiyon gösterenler

4. Nefropati ve hipertansiyonu olanlar

(27)

Desansibilizasyon

Serum kontrendikasyonu veya

serumlara karşı hassasiyeti olan kişilere, serumu yavaş yavaş ve sulandırarak

verme tekniğidir.

Duyarlılığı fazla olanlara: 1/100 oranında SF ile sulandırılır

Duyarlılığı az olanlara: 1/10 oranında SF ile sulandırılır

(28)

Örnek soru

• Akkiz yapay ve aktif bağışıklama yolu nedir?