X. Türkiye’de Sosyal Politika (1923-1960)
Türkiye’de Sosyal Politika
• 1923-1929 İlk yıllar
• 1930-1939 Devletçi Sanayileşme Politikaları
• 1939-1945 II. Dünya Savaşı
• 1945-1950 Savaş Sonrası
• 1950-1960 Demokrat Parti Yılları
• 1960-1980 İthal İkameci Sanayileşme
• 1980’den sonra
1923-1929
Cumhuriyetin İlk Yılları
1923 İzmir İktisat Kongresi
İşçi Grubu
• Günlük çalışma süresinin 8 saate indirilmesi
• Ücretli izin
• Hastalık, doğun, evlenme yardımı
• Sigorta sağlanması
• İş güvenliği
• 1 Mayıs gününü işçi bayramı olması
SANAYİ
1927 Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılıyor:
• Karşılıksız arazi
• Gümrük vergilerinden muafiyet
• Haberleşme bağlantılarının karşılıksız sağlanması
• Yurtdışından gelen araç ve gerecin taşıma ücretlerinde indirim
• Bir kısım kamu tekel maddelerinin bu kuruluşlara indirimli olarak satılması
SANAYİ
• 1927 Sanayi Sayımına göre imalat sanayiinde çalışan 237.000 işçinin
%46’sı 4’ten az işçi çalıştıran işyerlerinde istihdam edilmektedir.
• Geleneksel zanaatların, el tezgahlarının ve küçük sanayinin oluşturduğu bir sanayi mevcuttur.
• 1923-1929 arası anlamlı bir sanayileşme süreci oluşturamadığı söylenebilir.
• 1925 Takrir-i Sükun Yasası
• 1921 Ereğli ve Zonguldak Kömür Madenlerinde Çalışmayı Düzenlemeye Dönük Kanun
• 1925 Hafta Tatili Kanunu
1924 Anayasası
1930-1939
• Korumacılık
• Devletçilik
• Sanayileşme
Korumacı ve Devletçi Sanayileşme
Birinci Beş Yıllık Sanayileşme Planı
• Dokuma (pamuk, yün)
• Maden (demir-çelik, bakır)
• Kağıt
• Kimya
• Toprak (cam, çimento)
İkinci Beş Yıllık Sanayileşme Planı (1936)
• BBYSP başarı ile yürümesi sonrası hazırlandı.
• Ara ve yatırım malları üretimine öncelik veriyordu. (elektrik, madencilik, limanlar gibi altyapısal gelişmeler)
• İkinci Dünya Savaşı nedeni ile uygulanamadı.
• 1936 Tarihli İş Kanunu
• 1938 Cemiyetler Kanunu
1940-1945
İkinci Dünya Savaşı Yılları
1946-1950
• 1945 Çalışma Bakanlığı
• 1945 İş ve İşçi Bulma Kurumu
• 1945 SSK
• 1949 Emekli Sandığı
• 1946 Cemiyetler Kanunu değiştiriliyor
• 1946 Sendikacılığı
• 1947 Sendikalar Kanunu
1950-1960
Demokrat Parti Yılları
Genel Değerlendirme
• Savaşın telafisi, hızlı büyüme
• Tarım, hammaddeci bütünleşmenin göstergesi, traktör
• Karayolları inşaatı
• Yeni tüketim kalıpları
• Dış ticaret, dış yardımlarla
1950-1960
• Kentleşme
• Gecekondulaşma
• Eğitim
• Dinsel Eğitimin yaygınlaşması
• Yabancı dilde eğitim yapan okulların yaygınlaşması
1950-1960
Demokrat Parti Yılları
• 1952 Türk-İş Kuruluyor.
• 1952 Basın İş Kanunu
Deniz İş Kanunu
ALİŞİM
“Kasnağından fırlayan kayışa kaptırdın mı kolunu Alişim!
Daha dun öğle paydosundan once Zileli’nin gitti ayakları.
Yazıldı onun da raporu:
“İhmalden!” Gidenler gitti Alişim, boş kaldı ceketin sağ kolu...
Hadi koyune dondun diyelim, tek elle sabanı kavrasan bile sarı okuz gun gormuştur, anlar işin icyuzunu!
Uzulme Alişim, sabana gecmezse hukmun Ağanın davarlarına gecer...
Kim gorecek kepenek altında eksiğini kapılanırsın boğazı tokluğuna.
Varsın duvarda asılı kalsın bağlaman beklesin mızrabını.
Sağ yanın yastık ister Alişim, sol yanın sevdiğini.
Ama kızlar da, emektar sazın gibi, cifte kol ister saracak!
Rıfat Ilgaz
