Hasta Hakları ve Tarihsel Gelişimi

(1)

Hasta Hakları ve Tarihsel Gelişimi

Öğretim Görevlisi Meltem ÖZDUYAN KILIÇ

(2)

Hak

• Adalet

• Adaletin, hukukun gerektirdiği veya birine ayırdığı şey, kazanç

• Dava veya iddiada gerçeğe uygunluk, doğruluk

• Verilmiş emekten doğan manevi yetki

• Emek karşılığı ücret.

• Doğru, gerçek.

(3)

İnsan Hakları

• Kaynağını insan onurundan alan, kişinin sadece insan olduğu için sahip olması gereken ve sonrasında yurttaşı olduğu devlet tarafından korunup geliştirilmesi gereken yetki, menfaat ve olanaklar.

(4)

İnsan Hakları

• Birinci Kuşak

• İkinci Kuşak

• Üçüncü Kuşak

• ?Dördüncü Kuşak

(5)

Deneyler

Tbc Deneyi Deniz Suyu Deneyi

(6)

Deneyler

Soğuk Su Deneyleri

(7)

Thalidomide Faciası

(8)

Hasta Hakları

• Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası andlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklardır.

(9)

Temeli …

(10)

Uluslararası Alanda Hasta Haklarının Gelişimi

• 1972 Amerika Hastaneler Birliği Hasta Hakları Bildirgesi

• 1981 Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi

• 1994 Dünya Tabipler Birliği Amsterdam Hasta Hakları Bildirgesi

• 1995 Dünya Tabipler Birliği Bali Hasta Hakları Bildirgesi

• 1997 İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi

• 2002 Hasta Haklarına İlişkin Avrupa Statüsü Sözleşmesi

(11)

Amerika Hastaneler Birliği Hasta Hakları Bildirgesi (1972)

• Hastanın bilgilendirilmesi (Aydınlatılmış Onam)

• Hastaların tüm hastane süreçlerinde desteklemesi

(12)

Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi (1981)

• Hasta Haklarının neler olabileceği konusunda temel çerçeveyi çizer.

– Hasta hekimini özgürce seçmelidir.

– Hastalar hiçbir etki altında kalmadan özgürce klinik ve etik karar verebilen hekim tarafından bakılabilmelidir.

– Hasta yeterli bilgilendirmeden sonra önerilen tedaviyi kabul veya reddedebilme hakkına sahip olabilmelidir.

(13)

Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi (1981)

– Hasta hekimden tüm tıbbi ve özel hayatına ilişkin bilgilerin gizliliğine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir.

– Her hastanın onurlu bir şekilde ölmeye hakkı vardır.

– Hasta dini veya ruhi telkin ve teselliyi kabul veya reddetme hakkına sahiptir.

(14)

Dünya Tabipler Birliği Amsterdam Hasta Hakları Bildirgesi (1994 )

• Sağlık hizmetlerinde insan hakları ve değerleri

• Bilgilendirme

• Onay

• Mahremiyet ve Özel Hayat

• Bakım ve Tedavi

(15)

Dünya Tabipler Birliği Bali Hasta Hakları Bildirgesi (1995)

• Kaliteli tıbbi bakım hakkı

• Seçim yapma özgürlüğü

• Kendi kaderini belirleme hakkı

• Bilinci kapalı hasta

• Yasal ehliyeti olmayan hasta

(16)

Dünya Tabipler Birliği Bali Hasta Hakları Bildirgesi (1995)

• Hastanın isteğine karşın yapılan girişimler

• Bilgilendirme hakkı

• Gizlilik hakkı

• Sağlık eğitimi hakkı

• Onur hakkı

• Dini destek hakkı

(17)

İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi (1997)

• Biyoloji ve tıp alanında hızla artan gelişmeler…

(18)

Hasta Haklarına İlişkin Avrupa Statüsü Sözleşmesi (2002)

• Hasta hakları konusunda sağlık sistemleri arasında uyumun sağlanması ve herkesin haksızlığa maruz kalmadan, sağlık hizmeti alması amaçlanmaktadır

(19)

• Avrupa Birliği’ne üye olan ülkelerin ulusal sağlık sistemleri arasında ortaya çıkan farklılıkları engellemeye çalışmakta ve hasta haklarına ilişkin düzenlemelerin çeşitliliğini ortaya koymaktadır.

(20)

?

(21)

• Rıza (onay) hakkı.

• Özgür seçim hakkı.

• Özel ve gizlilik hakkı.

• Hastaların vaktine saygı.

• Kalite standartları hakkı.

• Güvenlik hakkı.

(22)

• Yenilik hakkı.

• Gereksiz ağrı/acı ve sıkıntıdan sakınma hakkı.

• Kişisel tedavi hakkı.

• Şikayet hakkı.

• Tazminat hakkı

• Genel ilgi faaliyetlerinde bulunma hakkı.

• Savunma faaliyetlerinde bulunma hakkı.

• Sağlık alanında politika oluşmasına katılım hakkı.

(23)

Ulusal Düzeyde Hasta Haklarının Gelişimi

• 1960'da hazırlanan “Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi

• 1987 Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu ( Kanun Numarası: 3359 Resmi )

• 1993 İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik

• 1998 Hasta Hakları Yönetmeliği ( 1 Ağustos1998 tarih ve 23420 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Avrupa Hasta Hakları Bildirgesi’nden son maddesiyle farklılaşmaktadır. Bu madde, Hasta Hakları Bildirgesi’nin hastaların görüp okuyabileceği yerlere asılması zorunluluğunu getirmiştir.)

(24)

Ulusal Düzeyde Hasta Haklarının Gelişimi

• 2003 Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge (Yürürlükten Kalktı)

• 2005 Hasta Hakları Uygulama Yönergesi (Yürürlükten Kalktı)

• 2014 Hasta Hakları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (8 Mayıs 2014 tarih ve 28994 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.)

• 2014/32 Hasta Hakları Uygulamaları Genelgesi

(25)

(26)

Vaka

(27)