KAMUDA ETİK

KAMUDA ETİK

MERAL GÜNEŞ ERGİN

 İnsanları sadece ceza ile yönetirseniz, onlar bir daha yanlış yapmazlar; ancak şeref ve utanma duygusuna da sahip olmazlar.

 İnsanları erdemle ve etik kurallar ile idare ederseniz, o zaman onlar şeref ve utanma duygularına sahip olurlar, hem de doğruyu ve iyiyi yapmaya çalışırlar.

KONFÜÇYÜS

 Devletin yürütmekte olduğu faaliyetleri güvenlik, adalet, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik ve yerel yönetimlerin yaptıkları işler şeklinde incelemek mümkündür.

 Devlet sorumluluk alanına giren faaliyetleri, kamu görevlileri marifetiyle gerçekleştirmektedir. Kamu

görevlileri ise kamusal faaliyetleri başta anayasa olmak özere kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge vb. mevzuatlara uygun olarak yapmakla mükelleftir.

 Tüm bu mevzuatın dayandığı ana ilke ise kamu

yararının egemen kılınmasıdır. Diğer bir deyişle

kamu yönetiminin işleyişini düzenleyen yasal çerçevenin ruhunu, toplumun genel çıkarının bireylerin

çıkarlarından üstün olduğu varsayımı oluşturmaktadır.



Ancak uygulamada kamu görevlilerinin her zaman bu ilkeye göre hareket etmedikleri yönünde yaygın bir kanaat gelişmiş

bulunmaktadır.



Günümüzde bazı kamu görevlilerinin

yolsuzluklara karıştıkları, rüşvet aldıkları,

zimmete para geçirdikleri, hizmet sundukları vatandaşlara zorbalık yaptıkları, kayırmacılık yaptıkları ve yalan söyleyip dedikodu

yaptıkları büyük bir çoğunluk tarafından

kabul edilmektedir.



Kamu yönetiminde en sık karşılaşılan etik

dışı davranışlar arasında haksız mal edinme, irtikap (kötü iş yapma, kötülük etme), ihtilas (aşırma), zimmete para geçirme, kaçakçılık, resmi ihaleye fesat karıştırma görevin

gerektirdiklerini yapmaktan kaçınma, yetkiyi kötüyü kullanma, gücün istismar edilmesi

(korkutmak, işkence yapmak), kayırmacılık ve ayırım yapmak, ihmal, yaranma

(dalkavukluk), hakaret, kötü alışkanlıklar,

dedikodu ve aracılar yoluyla iş yürütme gibi

eylem ve uygulamalar bulunmaktadır.



Etik dışı faaliyetlerin siyasal sistemlere

verdiği yıkıcı zararların bilincine varılması çağdaş demokratik ülkelerde genel olarak kamuda ve özellikle de etik sisteminde ciddi reform hareketlerini başlatmıştır. Ülkemizde de bu yönde çeşitli çalışmalar yapılmıştır.



Kamu görevlilerinin uymaları gereken etik davranış ilkelerini belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere 25.05.2004 tarihli 5176 sayılı kanunla Kamu Görevlileri Etik Kurulu

oluşturulmuştur.

Kimler bu kanun kapsamındadır?

Kimler bu kanun

kapsamındadır?



Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeli kuruluşlar, mahalli idareler ve

bunların birlikleri, kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, üst kurul, kurum, enstitü,

teşebbüs, teşekkül, fon ve sair adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve

kuruluşlarında çalışan; yönetim ve denetim

kurulu ile kurul, üst kurul başkan ve üyeleri

dahil tüm personel bu kanun kapsamındadır.



Ancak, Cumhurbaşkanı, TBMM üyeleri, Bakanlar Kurulu üyeleri, Türk Silahlı Kuvvetleri ve yargı mensupları ile

üniversiteler hakkında bu kanun hükümleri

uygulanmayacaktır.

Genel olarak Türkiye’de etikle ilgili alt yapıyı oluşturan kanun, yönetmelik vb. gibi hususlar aşağıdaki

unsurlardan oluşmaktadır.

1. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu 2. 5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması

Hakkında Kanun

3. Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri İle Başvuru Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik (2005)

4. 2007 Tarihli Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği 5. Kamu Gözetimi Muhasebe Ve Denetim Standartları

Kurumu Kanunu

6. Türkiye’nin Taraf Olduğu Uluslar Arası Anlaşmalar

Son yıllarda kabul edilen uluslar arası sözleşmeler

1.

OECD (İktisadi İşbirliği ve Gelişme

Teşkilatı ) ’nin 1997 tarihli “Uluslararası

Ticari İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerin Rüşvet Suçlarıyla Mücadele Sözleşmesi

(2000)

2.

Avrupa Konseyi’nin 1997 tarihli Yolsuzluğa İlişkin Özel Hukuk Sözleşmesi (2003)

3.

Avrupa Konseyi’nin 1998 tarihli Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi (2004)

4.

Yolsuzluğa Karşı Birleşmiş Milletler

Sözleşmesi (2006)

OECD’nin belirlediği kurallara göre etik alt yapının 8 temel unsuru bulunmaktadır.

1. Etkili ve yasal çerçeve 2. Siyasal karlılık

3. Etkili hesap verme mekanizmaları 4. Uygulanabilir davranış kuralları

5. Mesleki sosyalleşme mekanizmaları

6. Kamu yönetiminde uygun çalışma koşulları 7. Etik konusunda koordinasyon sağlayan bir

kuruluşun varlığı

8. Kamu görevlilerini denetleyen etkin bir sivil toplumun varlığı İktisadi İşbirliği ve Gelişme

Teşkilatı (Organisation for Economic Co-operation and Development)

Türkiye’de Kamu Görevlileri

Etik İlkeleri

Türkiye’de Kamu Görevlileri Etik İlkeleri



Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci



Halka hizmet bilinci



Hizmet standartlarına uyma



Amaç ve misyona bağlılık



Dürüstlük ve tarafsızlık



Saygınlık ve Güven



Nezaket ve Saygı



Yetkili makamlara bildirim



Çıkar çatışmasından kaçınma

 Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılması

 Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı

 Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı

 Savurganlıktan kaçınma

 Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan

 Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık

 Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu

 Eski kamu görevlileriyle ilişkiler

 Mal bildiriminde bulunma

Hediye Alma Kapsamı Dışında Kalanlar



Görev yapılan kuruma katkı anlamına gelen kurum hizmetlerinin hukuka uygun

yürütülmesini etkilemeyecek olan ve kamu

hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirbaş listesine kaydedilmek ve kamuoyuna

açıklanmak koşuluyla alınanlar (makam aracı ve belli bir kamu görevlisinin hizmetine tahsis edilmek üzere edilmek üzere alınan

hediyeler hariç) ile kurum ve kuruluşlara yapılan bağışlar,



Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, CD

veya buna benzer nitelikte olanlar,



Halka açık yarışmalarda, kampanyalarda veya etkinliklerde kazanılan ödül veya

hediyeler,



Herkese açık konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya buna benzer etkinliklerde verilen hatıra niteliğinde

hediyeler,



Tanıtım amacına yönelik, herkese dağıtılan ve sembolik değeri bulunan reklam ve el sanatları,



Finans kurumlarından piyasa koşullarına

göre alınan krediler.

Hediye Alma Yasağı Kapsamında Bulunanlar

 Görev yapılan kurumla iş, hizmet veya çıkar ilişkisi içinde bulunanlardan alınan karşılama, veda ve

kutlama hediyeleri, burs, seyahat, ücretsiz konaklama ve hediye çekleri,

 Taşınır ve taşınmaz mal veya hizmet satın alırken, satarken veya kiralarken piyasa fiyatına göre makul olmayan bedeller üzerinden yapılan işlemler,

 Hizmetten yararlananların vereceği her türlü eşya, giysi, takı veya gıda türü hediyeler,

 Görev yapılan kurumla iş veya hizmet ilişkisi içinde olanlardan alınan borç ve krediler.

OECD

Ülkelerinde En Çok Benimsenen Kamu Hizmeti Temel Değerleri

1.

Tarafsızlık

Yasallık

Dürüstlük

Saydamlık

Etkililik

Eşitlik

7.

Sorumluluk

Adalet

OECD tarafından yapılan bir araştırmada kamuda etik

açısından güvenin sağlanabilmesi için aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

1. Kamu hizmeti amacının açıkça ifade edilmesi gerekmektedir.

2. Değişime uyum sağlanırken toplumun temel değerlerinin korunması gerekmektedir.

3. Kamu görevlileri ve vatandaşların görevin kötüye kullanılması hallerini rapor etmelerinin

sağlanması, suç teşkil eden fiillerin rapor edilmesinin kolaylaştırılması ve ihbarcıların korunmasına ilişkin açıkça ifade edilen

yöntemlerin bulunması, görevi kötüye kullanma vakalarının ortaya çıkarılmasına yardımcı

olmaktadır.

4. Yönetim genelinde dürüstlüğün

sağlanmasına yönelik önlemlerin

alınması ve uygulanması gerekmektedir.

5. Dürüstlüğün sağlanması yönünde alınacak önlemlerin eşgüdüm halinde yürütülmesi zorunludur.

6. Yetkilendirmeden çok önlemenin vurgulanması gerekmektedir. Etik

değerlere önem veren tutarlı bir yönetim

politikasında hem yetkilendirmeye hem de

önlemeye yönelik önlemler yer almaktadır.

7. Olabilecek sorunların tahmin edilip,

önceden önlem alınması da kamu hizmeti değerlerine ve davranış standartlarına

bağlılığı sağlayarak, olumsuz etkileri

önlemek amacıyla çeşitli tedbirlerin alınması mümkün olacaktır.

8. Yeni teknolojiden yararlanılması da

problemlerin çözümünde yardımcı

olabilmektedir.

Kamuda Etik Kurula Başvuru Süreci s 233

5176 Sayılı Kanunda Yer Alan Kamuda Etik Sözleşmesi

 Kamu hizmetinin her türlü özel çıkarın üzerinde olduğu ve kamu görevlisinin halkın hizmetinde bulunduğu bilinç ve anlayışıyla;

1. Halkın günlük yaşamını kolaylaştırmak,

ihtiyaçlarını en etkin, hızlı ve verimli biçimde karşılamak , hizmet kalitesini yükseltmek ve

toplumun memnuniyetini artırmak için çalışmayı, 2. Görevimi insan haklarına saygı, saydamlık,

katılımcılık, dürüstlük hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme ve hukukun üstünlüğü ilkeleri doğrultusunda yerine getirmeyi,



Dil, din, felsefi inanç, siyasi düşünce, ırk, yaş, bedensel engelli ve cinsiyet ayrımı yapmadan, fırsat eşitliğini engelleyici davranış ve

uygulamalara meydan vermeden, tarafsızlık içerisinde hizmet gereklerine uygun

davranmayı,



Görevini, görevle ilişkisi bulunan hiçbir

gerçek veya tüzel kişiden hediye almadan, maddi ve manevi fayda veya bu nitelikte

herhangi bir çıkar sağlamadan, herhangi bir

özel menfaat beklentisi içinde olmadan yerine

getirmeyi,

 Kamu malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve

hizmet gerekleri dışında kullanmayı ve kullandırmayı bu mal ve kaynakları israf etmemeyi,

 Kişilerin dilekçe, bilgi edinme, şikayet ve dava açma haklarına saygılı davranmayı hizmetten

yararlananlara, çalışma arkadaşlarıma ve diğer muhataplarına karşı ilgili, nazik, ölçülü ve saygılı hareket etmeyi,

 Kamu Görevlileri Etik Kurulunca hazırlanan

yönetmeliklerle belirlenen etik davranış ilke ve değerlerine bağlı olarak görev yapmayı ve hizmet sunmayı taahhüt ederim.

Kamu Görevlilerinden Beklenen Etik Davranışlar

 Her zaman yüksek etik standartları izlemek, kamu yararı doğrultusunda halkın devlete ve kamu

görevlilerine olan güvenini arttırmak için çalışmak,

 Görevi yerine getirirken, kamu kaynaklarını elde

ederken ve kullanırken, dışarıdan mal ve hizmet satın alırken yazılı kurallara, etik ilke ve değerlere uygun davranmak,

 Meslektaşlara ve hizmetten yararlananlara içten saygı göstermek tarafsız ve adil davranmak

 Meslektaşların ve hizmetten yararlananların

görüşlerini dikkate almak ve karar alma sürecine onları da katmak,

 Meslektaşların yaptıkları işi işleri takdir etmek ve duyurmak,

 Kamu görevini ve kaynaklarını kişisel çıkar için kullanmamak, akraba, eş-dost ve yakınları kamu hizmetlerinden ayrıcalıklı olarak

yararlandırmamak,

 Muhtemel ve gerçek çıkar çatışmaları konusunda dikkatli olmak, kendisisinin ve yakınlarının çıkar sağlayabileceği durumlardan kaçınmak,

 Davranış ve kararlardan doğacak sonuçların sorumluluğunu üstlenmek

 Mal bildirimi formlarını zamanında, eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurmak. Mal varlığında artış olması durumunda bunu zamanında bildirmek,



Kamu görevinin dışında gelir getirici bir işte çalışmamak



Görev yapılan kurumla bağlantısı olan kişi veya firmalarla özel iş ilişki içine

girmemek



Görev yapılan kurumla iş, hizmet veya çıkar ilişkisi içinde bulunanlardan hediye almamak, sunulan, burs, seyahat, ücretsiz konaklama ve yemek gibi imkanlardan faydalanmamak,



Özel işleri mesai saatleri içerisinde

yapmaktan kaçınmak



Etik değerlere uygun örnek davranışlar göstermek,



Davranışları etik ilkelere uymayan diğer

kamu çalışanları uyarmak, sonuç alamadığı takdirde durumu yetkili mercilere bildirmek



Çıkar çatışması veya etik dışı bir durumla

karşılaşıldığında tavsiye almak için güvenilir kıdemli bir meslektaşla konuşmak ya da

kurumdaki etik komisyona müracaat etmek.

Kamu Yöneticilerden Beklenen Etik Davranışlar

 Kurumun genel amaçlarını ana hedeflerini ve değerlerini tüm görevlilere bildirmek,

 Davranış beklentilerinin açıkça tanımlandığı ve herhangi bir ihlal varsa belirlenip düzenlendiği olumlu bir çalışma ortamı oluşturmak,

 Kurumunuzun faaliyetleriyle ilgili tüm sorumluluğu kabul etmek,

 Üst görevler için personel seçerken liyakatlerini ve mevcut davranış ve gelişim potansiyellerini göz önüne almak



Tüm personele adil tarafsız ve eşit davranmak



Sorun ve anlaşmazlıkları adil ve hızlı bir şekilde çözmek



Karar davranışlarınızda tutarlı, güvenilir, öngörülebilir, adil ve nesnel olmak,



Etik ilke ve değerler konusunda kişisel olarak örnek olmak,



İşinizde etkililik ve verimlilik konularında

örnek alınacak olası en yüksek standartları

sürdürmek.



OKUMA PARÇASI: İnsan Hakları