1
KÜLTÜR KÜLTÜR
2
Kültür Kültür
Kültür her yerde karşımıza çıkmakla
birlikte kolaylıkla ele gelmeyen bir yapıdır. ‘İncelenen, karıştırılan, öldürülen, canlandırılan ve bir olgudur.
Kültür, kültürel farklılıklar, kültürel duyarlılık, kültürel değişme, kültür şoku, alt kültürler ve kültürler arası ilişkiler gibi konular günümüzde üzerinde çokça söz edilen gözde konulardır.
«Memleketimizi, toplumumuzu gerçek hedefe, mutluluğa eriştirmek için iki orduya ihtiyaç vardır; biri vatanın hayatını kurtaran asker ordusu, diğeri milletin geleceğini yoğuran kültür ordusu». Mustafa Kemal Atatürk
3
Franz Boas, sosyal psikolojinin kültürün insanlar üzerindeki etkisini araştıran bir disiplin olduğuna
inanıyordu. Deneysel psikolojinin kurucusu olan Wundt ve Durkheim sosyal psikolojinin kültür gibi konuları
inceleyen bir bilim olduğu görüşünü savunmuşlardır.
4
Sosyal psikoloji kültüre bağlı ve aynı zamanda, gözü
kültüre kapalı bir disiplindir. Örneğin, neredeyse bütün belli başlı sosyal psikolojiye giriş kitapları Amerikalılar tarafından yazılmıştır. Bu kitaplar bilimsel niteliği
yüksek kitaplardır.Son otuz-kırk yıl içerisinde yavaş da olsa bir değişim yaşanarak, sosyal psikoloji konuları içinde kültüre ağırlıklı bir yer vermiştir.
5
Antropologlar, sosyologlar ve psikologlar arasında yıllar boyunca süren tartışmalar kültürün çeşitli tanımlarını doğurmuştur.
Boas, kültürü, ‘bir topluluğun sosyal alışkanlıkları’, Smith ve Bond ise ‘ortak anlamlar sistemi’ olarak tanımlamışlardır.
6
Bu öğelerin ikisinin de (ortak etkinlik ve ortak anlam) kültürün tanımına dahil edilmesi
gerekir; bu öğeler Heine’nin kültüre,
başkalarından öğrenme yoluyla ortak fikirler, inançlar, teknoloji, alışkanlıklar ya da pratikler edinen bir grup birey olarak odaklanmasında da kendini göstermektedir.
7
Tanımlar değişiklik gösterse de, kültürün insanların
birbirleriyle olan etkileşimlerinin bir ürünü olduğu ve bu etkileşimi belirlediği görüşü ortak noktayı oluşturmaktadır.
Kültür, spesifik bir sosyal grubu tanımlayan ve onu diğer gruplardan ayıran biliş ve
pratikler kümesidir.
8
Kültürler-arası psikoloji Kültürler-arası psikoloji
Kültürler-arası psikolojinin doğuşunu haber veren iki olay Paris’te 1966 yılında International Journal of Psychology ile Birleşik Devletler’de 1970 yılında Journal of Cross-
Cultural Pyschology’nin yayıma başlamasıdır. Önde gelen iki sosyal psikolog, Lois ve Gardner Murphy, Journal of Cross-Cultural Psychology’ye yazdıkları yazılarla
kültürler-arası psikolojinin gelişmesinde katkıda bulundular.
9
Kültürler-arası psikolojinin bağımsız bir disiplin olarak tanındığının göstergesi de konuyla ilgili olarak
yayımlanan yapıtlar oldu. Ancak, Steven Heine’e göre, kültürel psikolojinin modern çağına damgasını vuran eserler Hary Triandis’in, Jenome Bruner’in ve Hazel Markus ve Shinobu Kitayama’nın eserleridir.
10
Kültürler-arası psikologlar
aşağıdaki sorulara yanıt aradılar.
1. Batı’da üretilen psikoloji kuramları diğer kültürler için de geçerli midir?
2. Psikolojik yapılar kültüre özgü müdür?
3. Psikolojiyi nasıl evrensel geçerliğe sahip kılabiliriz?
11
Kültür odaklı psikologlar ise kültürün aktarılmasını ve kültür değişimini inceler, söylem analizi de dahil olmak üzere nitel metodolojiyi tercihetmektedirler.
Kültürel psikoloji terimi artık yaygın şekilde
kullanılmaktadır ve kültürün sosyal psikolojik açıdan incelenmesini anlatmak bağlamında salt metodoloji ile yetinilmemektedir.
12
Norm kimlik ve kültür Norm kimlik ve kültür
Kültür sadece sosyal psikolojik süreçleri etkilemez, aynı zamanda sosyal psikolojik süreçlerin de bir ürünüdür.
Kültür bireye bir kimlik ve bu kimliği tanımlayan bir dizi özellik sağlar. Kültür bireyin, neyi düşüneceğini, nasıl
giyineceğini, neleri nasıl yiyeceğini, nasıl konuşacağını, sahip olunan değerlerle moral ilkeleri, iletişimi etkiler. Varoluşun neredeyse her yönünü etkiler.
13
Kültürel niteliklerin önemli bir özelliği, yaşamı ve
içinde dünyayı anlamlı kılacak şekilde birbirine sıkıca eklenmiş olmasıdır.
Bu bakımdan kültür, sosyal yüklemelere, sosyal temsillere ve ideolojilere ait bazı özellikler
taşımaktadır.
14
Kültürler arası temas Kültürler arası temas
Kültürel gruplar birbirinden ayrı yaşamaz, tersine, birbirleriyle giderek artan bir temas içerisindedirler.
Başka kültürü tanımak için turist olmak gerekmez.
Kültürlerin bir pota içinde birbirine karışmasına belki de en iyi örnekler; New York, Londra, Paris ve Sidney gibi kentlerdir.
15
Kültürlenme ve kültür değişimi Kültürlenme ve kültür değişimi
İnsanlar göç ettikleri zaman, gittikleri ülkenin yerli halkıyla ve
diğer göçmen gruplarıyla yakın temastan kaçınamazlar. Bu temas kaçınılmaz biçimde yeni göçmenlerin davranış ve düşünüş
kalıplarında değişmeler meydana getirir.
Bir başka kültürün davranış kurallarını içselleştirme süreci kültürlenmedir.
