TATLI SU EKOLOJİSİ

TATLI SU

EKOLOJİSİ

Her türlü canlının yaşadığı dünyamız karalar (Litosfer), sular

(Hidrosfer) ve bunları saran gaz kütlesinden (Atmosfer) oluşmuştur.

Dünyamızdaki suyun tamamı hidrosferi oluşturmaktadır..

Hidrosferin % 97,5’ini okyanus ve denizler oluşturur. Hidrosferin diğer kesimlerindeki su hacimleri ise aşağıdaki tabloda

gösterilmiştir.

Hacim (km³ X 10³)

Okyanus ve denizler 1 338 000

Buzul buzu 24 000

Yer altı suları 23 400

Tatlısu gölleri 105

Tuzlusu gölleri 85

Atmosfer 13

Akarsular 2

Yeryüzünde suyun dağılım yüzdeleri

Hidrosferi inceleyen bilim kolu HİDROLOJİ olarak adlandırılmıştır.

HİDROLOJİ;

1) Oseonoloji 2) Limnoloji olarak iki ana bölüme ayrılmıştır.

OSEONOLOJİ :

Okyanus ve denizleri tüm yönleri ile inceleyen ve tanımlayan bilim dalıdır. Daha geniş anlamda, oseonografik verilerle birlikte

okyanus ve denizlerin kaynaklarını ve bunlardan yararlanmayı inceleyen bilim dalına

OSEONOLOJİ

Okyanuslar büyük tuzlu su kütleleridir

Okyanuslar çok derin su kütleleridir.

İnsanlar okyanuslarda seyahat ederler

LİMNOLOJİ NEDİR?

LİMNOLOJİ : İç sulardaki biyolojik yaşamı, verimliliği ve bu olaya etki eden doğal faktörleri çeşitli bilimlerin yöntemlerinden

yararlanarak kalitatif ve kantitatif yönden inceleyen bilim dalıdır.

Jeoloji

Göller ve Nehirler ne

şekilde oluştu?

Jeoloji

Fizik

Su ve su

hareketlerinin

önemli fiziksel

özellikleri

Jeoloji

Fizik Kimya

Suyun kimyasal

özellikleri ve içerdiği besin maddeleri

organizmaların

yaşamını nasıl etkiler

Kimya

Fizik Jeoloji Biyoloji

Organizmalar birbirleriyle ve sucul çevreyle nasıl

etkileşirler

Jeoloji

Göl Katmanlarının Orijini

Fizik

Suyun Fiziksel özellikleri ve iyon içeriği Göllerdeki sıcaklık ve ışık

Göllerdeki sıcaklık dağılımı

Göllerdeki su hareketleri

Kimya

Göllerdeki oksijen dağılımı

Anorganik karbon, alkali ve pH

Besin tuzu dinamiği (P, N, Si)

Biyoloji Organizmalar

Fitoplankton Zooplankton Sucul böcekler Balıklar

Çalışılan Durumlar Paleolimnoloji Ekzotik türler

Kültürel ötrofikasyon Göllerin Ölümü

Kavramlar

Populasyon dinamiği Rekabet

Avcı

Hastalık

Yaşam hikayeleri

 Orijinal olarak LİMNOLOJİ kelimesi göl çalışmalarını açıklamak için kullanılmıştır.

 LİMNOLOJİ Yunanca göl, havuz veya bataklık anlamına gelen Limnos-Limne kelimesinden

türetilmiştir.

 Limnolojinin pozitif bilimler arasına girişi

19.yüzyılın başlarında gerçekleştirilmiştir. 1922 yılında Kiel Uluslararası Kongresinde Limnoloji Tatlısu Bilimi olarak tanımlanmıştır.

 Akarsuların hidrolojisini inceleyen bilim dalı POTOMOLOJİ (Yunanca Potomos:Akarsu) olarak adlandırılmakta ise de günümüzde Limnoloji hem göller hem de akarsular olmak üzere iç suları

inceleyen bilim dalı olarak bilinmektedir.

Limnolojinin Kısa Tarihçesi

• M.Ö 384-322 yılları arası Aristo’ nun “ Historia Animalum” adlı eserinde

doğada sadece deniz suyu olmadığı birbirinden farklı iç suların bulunduğu kaydedilmiştir. Bunları gölde

yaşayan,nehirde yaşayan,bataklıkta

yaşayanlar diye ayırmışlardır.

Limnolojinin Kısa Tarihçesi

1600’ler

Hollanda ve Almanya’daki göller akarsu girdilerinin var olup olmadığına göre sınıflandırıldı

Van Leeuwenhoek bir Almanyadaki bir gölde alg ve rotiferleri tanımlamıştır

1700’ler

H.B. de Saussure İsveç’teki derin suların yüzey sularına göre daha soğuk olduğunu tespit etmiştir.

İngiliz göllerindeki maksimum derinlik tespit edildi.

Leman Gölü’nde termoklinin varlığı tespit edildi

1800’ler

L. Agassiz Superior gölündeki bulanıklığı ölçmek için kalay kaplar kullandı

Balık ölümleri günlük oksijen çevriminin araştırılmasıyla ortaya çıkan düşük oksijen konsantrasyonlarına bağlandı.

İngiltere’de Asit yağmurları kömür yakılmasına bağlandı (1852)

Secchi diski geliştirildi.

U.S. Commission of Fish and Fisheries kuruldu (1871)

Plankton ağları geliştirildi

1900’ler

•Textbook of Limnology yayınlandı (1901)

•E.E. Watson and Lord Kelvin tarafından iç dalgalar tanımlandı

•İlk limnoloji dergisi “International revue der gesamten Hydrobiologie und Hydrograhpie “(1908) yayınlandı

•Aşırı alg çoğalmaları ile kanalizasyon girdileri ilişkilendirildi.

(1910)

•Oksijen konsantrasyonunu arttırmak için göllerdeki

tabakalanmanın bozulmasını sağlamak amacı ile havalandırma sistemleri geliştirildi. (1921). Bu sistem 1970 lere kadar nadiren kullanıldı.

•Tüm göl manipülasyonu ilk kez başlatıldı (göl kontrolu olmaksızın) (1938)

A.V. Leeuwenhoek (1632-1723) Sudaki mikroorganizmaları ilk inceleyen bilim adamıdır.

Otto Friedrich Müller (1730-1784) İlk defa mikroskobik canlıların

sınıflandırmasını yapmıştır.

Victor Hensen (1835-1924)

İlk defa “Plankton” terimini kullanmıştır.

Francois Alphonse Forel (1841-1912)

Limnolojiyi “Göllerin oşinografisi”

olarak tanımladı.

Limnolojinin 1. ders kitabını 1901 de yayınladı.

Bu kitap Leman(Cenova Gölü) Bu kitap Leman(Cenova Gölü) gölündeki 30 yıllık araştırmaya gölündeki 30 yıllık araştırmaya

dayandırılmıştır.

dayandırılmıştır. (Lake (Lake Geneva).

Geneva).Yine 1892-1904 yılları Yine 1892-1904 yılları arasında 3 ciltlik

arasında 3 ciltlik ‘‘Lac Léman:Lac Léman:

Monographie Limnologique

Monographie Limnologique’’ isimli isimli eserini yayınlamıştır.

eserini yayınlamıştır.

Stephen Alfred Forbes (1844-1930)

• Illinois Tabiat Tarihi

Araştırmaları başkanıydı

• 1887’de “Lake as a

Microcosm” isimli eserini

yayınladı

August Thienemann (1882-1960)

• C.L. Naumann ile 1922 de Teorik ve Uygulamalı

Limnoloji için uluslararası birlik başlattı

• Besin ağı yapısı ve besin tuzu dolaşımında geçerli fikirler

ortaya attı

Edward A. Birge (1851-1950) Chancey Juday (1871-1944)

• “Wisconsin School” of Limnoloji’yi kurmuştur.

• Birçok gölde karşılaştırmalı limnolojik çalışmalar yapmıştır

C.Juday

E.A. Birge

G. Evelyn Hutchinson (1903-1991)

• Dört ciltlik Treatise of Limnology (1957-1993) isimli eseri

yayınlamıştır

• Çok sayıda ekolojik ve limnolojik kavramı ortaya atmıştır

YERYÜZÜNDE SUYUN DOLAŞIMI

Su yeryüzünde sürekli bir

dolaşım halindedir.

Doğadaki su kütlesi

atmosfer, okyanus ve karalar

arasında

dönmektedir.

Bu olaya

HİDROLOJİK DOLANIM veya DÖNGÜ denir.

Hidrolojik dolanımla oldukça fazla bir su kütlesi yeryüzünden buharlaşma ve

terleme ile atmosfere taşınır. Buharlaşan suyun % 85’i okyanuslardan

kaynaklanmaktadır. Kalan suyun küçük bir kısmı içsulardan gelmekte, büyük bir kısmı ise bitkilerin kökleri vasıtasıyla topraktan aldıkları suyu terlemeyle, yaprakları vasıtasıyla havaya

vermesinden oluşmaktadır.

Bir kısmıda yeraltına sızarak yer altı sularını oluşturur.

Atmosferden yağış olarak geri dönen suyun bir kısmı toprakta bitkiler tarafından

tutulurken, bir

kısmıda deniz, göl ve akarsulara

karışır.

Yer altı suyu bir şekilde göllere nehirlere veya organizmaların vücuduna geri döner ve

buharlaşma ve terleme ile su dolaşımı yeniden başlar.

•http://www.in.gov/idem/water/kids/waterpix/watercycleimage2.gif