OESOPHAGUS (Yemek Borusu)
Dr Turgay Karataş
OESOPHAGUS
Uzunluğu: 23-25 cm.
Başlangıcı: Cartilago cricoidea veya 6. boyun omurunun alt kenarı seviyesi.
Diapragmadan geçişi: 10. göğüs omuru hizasında kendine ait delikten (hiatus oesophagus) geçer.
Mide ile birleştiği seviye: 11. göğüs omuru hizası.
C 6
cartilago cricoidea
Oesophags’un seyri
Yukarıdan aşağıya doğru aşağı yukarı dikeydir ve omurganın hemen ön tarafında yer alır.
Önden bakıldığında iki yerde sola doğru eğrilik gösterir.
Birincisi: Göğüs boşluğuna girişinde, İkincisi: Son bölümünde bulunur.
Başlangıç kısmı orta hatta yer alır.
Boyun köküne kadar hafif sola kayar fakat 5. göğüs omuru seviyesinde tekrar ortaya gelir.
Buradan itibaren tedricen sol ve ön tarafa kayarak hiatus oesophageus’tan geçer.
Boyunda yukarıdan aşağıya doğru uzanan oesophagus apertura thoracis superiordan geçerek göğüs boşluğuna girer.
Önce mediastinum superius’da,
Daha sonra mediastinum posterius’da uzanır.
Hiatus oesophageus’dan geçerek karın boşluğuna girer.
Burada da kısa bir mesafe (yaklaşık 1-2 cm) uzandıktan sonra mide ile birleşir.
Özofagus’a yandan bakıldığında da, omurganın seyrine uygun eğrilikler gösterir.
Boynun alt kısmında
bulunan eğriliğin
konveksliği öne,
Göğüsde bulunan eğriliğin konveksliği arkaya bakar.
Oesophagus sindirim kanalının, appendix vermiformis’den sonraki en dar bölümüdür.
Normal olarak 4 yerde darlık gösterir.
Birincisi: Başlangıç yerinde (en dar yeridir 1,5 cm) Bu darlık klinik bakımdan önemlidir.
İkincisi: Bronchus principalis sinister’le çaprazlaştığı yerde.
Üçüncüsü: Arcus aortae’yi çaprazladığı yerde,
Dördüncüsü: Diaphragmadan geçtiği yerde bulunur.
Oesophagus’un Bölümleri
pars cervicalis pars thoracica pars abdominalis
olmak üzere üç bölümde incelenir.
Pars cervicalis: Cartilago cricoidea’nın alt kenarı ile incisura jugularis arasında uzanır.
Bu seyri esnasında trachea’nın arkasında, boyun omurlarının önünde bulunur.
Arka tarafında ise boyun omurları, m. longus colli ve fascia prevertebralis bulunur.
Yan taraflarında a. carotis communis ve gl. thyroidea’nın yan loblarının arka kısımları ile komşudur.
incisura jugularis
n. laryngealis recurrens m. longus colli
glandula thyroidea
v. thyro. inf.
T 1 seviyesi
Özofagus göğüs boşluğuna giriş yerinde sol taraftaki yapılarla daha yakın komşuluk yapar.
N. laryngealis recurrens, trachea ile özofagus arasındaki olukta yukarı doğru çıkar.
Ductus thoracicus yemek borusunun sol tarafında kısa bir süre yükselir.
Pars thoracica: Incisura jugularis’ten diaphragmaya kadar uzanır.
Önce mediastinum superius’da göğüs omurlarının önünde ve tracheanın arkasında ilerler.
Aortae’nin arka-sağ tarafından geçerek mediastinum posterius’a girer.
Burada aorta, özofagusun önce sol tarafında bulunur daha sonra da arka tarafına geçer.
Özofagus, 10. göğüs omuru hizasında diaphragmadan geçer.
Diaphragmadan geçmeden hemen önce belirgin bir genişleme gösterir.
oesophagus bronchus prin. sinis.
tru. pulmonalis
T 7
Önünde: Trachea, bronchus principalis sinister, sol atrium ve diaphragma bulunur.
Arkasında: Göğüs omurları, m. longus colli, sağ a.
intercostales posteriores’ler, ductus thoracicus, v. azygos, v.
hemiazygos’un son kısmı ve diaphragmaya yakın olan alt bölümünün arkasında da aorta bulunur.
Solunda: Mediastinum superius’da arcus aortae’nin son kısmı, a. subclavia sinistra, ductus thoracicus ve sol pleura bulunur.
Sağında: Pleura, v. azygos ve n. vagus bulunur.
Radix pulmonislerin aşağısında sağ n. vagus özofagusun arka yüzünde, sol n. vagus özofagusun ön yüzünde uzanır.
Mediastinum posterius’un alt kısmında ductus thoracicus, özofagusun sağında bulunur.
Yukarı doğru yükseldikçe arka tarafına geçer ve 4. göğüs omuru hizasında sol tarafına geçerek yukarı doğru yükselir.
v. azygos
ductus thoracicus v. azygos
ductus thoracicus v. azygos
Pars abdominalis: Hiatus oesophagus ile cardia arasında uzanır ve 1-2 cm kadardır.
Processus xiphoideus ve 10. göğüs omuru seviyesinde orta çizginin biraz solunda yer alır.
Karaciğerin sol lobunun arka yüzünde impressio oesophagea’da bulunur.
Sağ kenarı curvatura ventriculi minor ile kesintisiz olarak uzanır.
Sol kenarı ile midenin fundusu arasında incisura cardiaca bulunur.
Omentum minus’un sol üst parçası içerisinde yer alır. Ön ve sol yüzü periton ile örtülüdür.
Özofagusun arkasında diaphragmanın crus sinisteri ve a.
phrenica inferior sinistra bulunur.
Sağ ve sol n. vaguslar özofagus üzerinde diafragmayı geçerken 2-3 truncus oluşturur.
hiatus oesophagus
Yapısı: Dıştan içe doğru 4 tabakadan yapılmıştır.
1- Tunica adventitia, 2- Tunica muscularis, 3- Tunica submucosa, 4-Tunica mucosa.
Tunica adventitia: İçerisinde elastik lifler bulunan bağ dokusundan yapılmıştır.
tunica adventitia
Tunica muscularis: Dışta longitudinal, içte sirküler olmak üzere iki tabakalıdır.
tunica muscularis
Longitudinal lifleri üç demet şeklinde başlar.
Birisi cricoid kıkırdağın arka yüzündeki vertikal kenardan bir bağ (tendo crico-oesophageus) ile başlar.
İkisi ise yanlarda phrynx kaslarının devamı şeklindedir.
tendo crico-oesophageus
Özofagus ile komşu organlar arasında uzanan düz kas lifleri (m. pleuro-oesophageus, m. broncho-oesophageus) bulunur.
Sirküler kas lifleri, yukarıda m. constrictor pharyngis inferior ile devam eder.
Özofagusun 1/3 üst kısmı çizgili kas liflerinden, orta 1/3 kısmı düz kas ve çizgili kas liflerinden, alt 1/3 kısmı ise sadece düz kas liflerinden oluşur.
Tela submucosa: Kas ve mukoza tabakalarını birbirine bağlayan gevşek bağ dokusundan yapılı bir tabakadır.
İçerisinde damarlar, sinirler ve bezler bulunur.
tela submucosa
Tunica mucosa: Mukoza kalın olup yukarı kısımları kırmızı, aşağı kısımları pembe renklidir.
tunica mucosa
Özofagus boş iken mukoza uzunlamasına seyreden katlantılar oluşturur.
Arterleri:
A. thyroidea inferior, pars thoracica aortae, a. bronchialis’ler,
a. gastrica sinistra ve
a. phrenica inferior sinistra
Venleri
Pars servicalis: V. thyroidea inferior’a,
Pars thoracica: V. azygos, v. hemiazygos ve v. hemiazygos accesorius’a,
Pars abdominalis: V. gastrica sinistra ve kısmen v. azygos’a açılır.
Oesophagus’un alt kısmının kirli kanını taşıyan venlerden v.
azygos ve v. hemiazygos, v. cava superior’a açılırken, v.
gastrica sinistra v. portae’ye açılır.
Lenfa
Boyun parçası: Nodi lympnhatici cervicales profundi’ye, Göğüs parçası: Nodi lymhatici mediastinales posteriores’e,
Karın parçası: Nodi lymphatici gastrici sinistriye ve buradan nodi lymphatici coeliaci’ye drene olur.
Bazı damarlar direkt olarak ductus thoracicus’a açılabilir.
Sinirleri
Çizgili kasları: N. laryngeus recurrens’ten (n. vagus) gelen lifler,
Çizgisiz kasları: Truncus symphaticus’tan (simpatik) ve n.
vagus’tan (parasimpatik) gelen lifler innerve eder.
Sinirler özofagus duvarında iki adet plexus oluştururlar.
Birincisi tunica muscularis’in iki tabakası (longitudinal ve sirküler) arasında (plexus myentericus),
İkincisi tunica submucoza içerisinde (plexus submucosus) oluşur.
Pleksuslar içerisinde gruplar halinde ganglion hücreleri bulunur.
Sensitif lifler n. vagus ve simpatik liflerle birlikte seyreder.
Klinik Bilgi
Gastroözafageal Reflü Özafajit
Barrett Özofagus Özofagus Ülseri
Özofagus Striktürü (Darlığı, Daralması), Özofageal Ring (Schatzki Halkası)
Özofageal Motilite Bozuklukları Akalazya (Achalasia)
Diffüz (Distal) Özofageal Spazm (DES) Özofagus Kanseri
Korozif Özofajit (Özofagus Yanığı, Kostik İçilmesi) Mallory-Weiss Sendromu (Tear, Yırtığı)
Özofagus Varisleri
Özofagus Divertikülleri
Zenker Divertikülü (Faringoözofageal Divertikül) Hiatal herni
