T ÜRKIYE ’ DE T OPLUMSAL C İNSİYET VE K ADIN A LGISI A RAŞTIRMASI 2017
Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve
Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi
Amaç
Yöntem
İller
Türkiye’de kamuoyunun toplumsal cinsiyet ve kadınların kamusal alana katılım düzeyini belirleyen ailevi, toplumsal ve siyasi konulara yaklaşımlarını saptamaktır.
Araştırma, 18 yaş ve üzeri Türkiye kent nüfusu temsil eden 1216 kişi ile gerçekleştirilmiştir. 2016 ADNK verilerine göre kent nüfus, toplam nüfusun
%92’sini oluşturmaktadır. Örneklem seçimi küme örneklemesine dayalı rastsal örneklem seçmi ile yapılmıştır. Araştırmanın saha çalışması 22 Ocak 27 Şubat 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın saha çalışması Frekans Araştırma
tarafından gerçekleştirilmiştir. Adana, Ankara, Antalya, Batman, Bursa, Çanakkale,
Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Van, Zonguldak
Genel Çerçeve
Demografi
48%
52%
21%
31%
48%
39%
35%
22%
4%
7%
43%
32%
5%
13%
Erkek Kadın
18-24 25-35 36+
Kendi Eşi Babası Diğer
Diploması yok İlk-Orta Lise Yüksek okul Üniversite
Yaş Cinsiyet
Hane Halkı Reisi
Eğitim
Demografi
Eğitim
9,6%
47,7%
26,9%
11,3% 4,5%
Diploması yok İlk-Orta
Lise Mezunu Yüksekokul
K 3,8%
38,8%
37,9%
5,4%
14,2%
Diploması yok İlk-Orta
Lise Mezunu Yüksekokul
E
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Medeni Durum
31,8 62,4
5,8
Bekar Evli Boşanmış/Dul
90,7
9,3
Evet Hayır Ortalama
2 çocuk
Çocuk
Sahibi
Siyasi tanımlar?
20%
21%
20%
11%
6%
1%
2%
1%
15%
3%
16%
18%
17%
21%
8%
3%
1%
1%
11%
3%
Dindar Muhafazakar Cumhuriyetçi / Kemalist Milliyetçi Sosyal Demokrat Sosyalist Ulusalcı Liberal Siyasetle ilgilenmiyorum Diğer
KADIN ERKEK
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Aile Kurma Kararları
Eş ile tanışma
Eşinizle nasıl tanıştınız?
Yüzde (%)
Yaş-
ortalama
Hep tanışıyorduk, komşumuz 4.9 48.66
Kendi yaşımdaki aile üyeleri tanıştırdı 4.3 45.19
Aile büyükleri tanıştırdı 27.1 44.38
Hep tanışıyorduk, akrabamız 8.2 44.07
Kendimiz tanıştık (okulda) 2.0 39.92
Kendimiz tanıştık (diğer sosyal ortamlarda) 10.0 38.76
Kendimiz tanıştık (iş yerinde) 4.9 38.72
Arkadaşlarım tanıştırdı 6.3 37.95
Cevap vermedi .7 44.13
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017 Gençler çoğunlukta
Evlilik kararı
Evlilik kararını kim verdi?
Yüzde (%)
Yaş-
ortalama
Kaçtı/Kaçtım/Berdel .8 53.31
Ailem karar verdi 6.7 46.20
Görücü usulüyle 22.3 45.19
Ben eşime teklif ettim, eşim de kabul etti 6.8 41.39
İkimiz ortak verdik, ailelere bildirdik 22.0 40.64
Eşim bana teklif etti, ben de kabul ettim 9.4 39.61
Cevap vermedi .2 34.50
Gençler çoğunlukta
Ev İçi Hayat Paylaşımı
Erkeklerin Evişlerine Katkısı (Düzenli Yapılanlar)
Kadınlar: Eşiniz ev işlerine ne kadar katkı sağlamaktadır.
Erkeklere: Siz ev işlerine ne kadar katkı sağlamaktasınız.
53%
49%
9%
9%
8%
6%
6%
63%
65%
7%
8%
7%
5%
Ev için alışveriş yapmak
Evdeki tamirat ve bakım işleri
Temizlik yapmak
Evi toplamak
Yemek yapmak
Bulaşık yıkamak
Çamaşır yıkamak
KADIN ERKEK
Babaların Çocuk Bakımına Katkısı (Düzenli Yapılanlar)
Kadınlar: Eşiniz çocukların bakımına ne kadar katkı sağlamaktadır.
Erkeklere: Siz çocukların bakımına ne kadar katkı sağlamaktasınız.
37%
26%
25%
20%
18%
13%
13%
12%
12%
7%
42%
29%
26%
21%
24%
13%
9%
13%
16%
6%
Çocuklarla İlgilenmek Beraber gezme Oyun oynama Ders çalışmak Kreş/okul sorunlarıyla…
Yemek yedirme Yıkama Uyutma Kitap okuma Alt değiştirme
KADIN ERKEK
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Babalar
Çocuğunuzun günlük bakımına bu söylediklerinizin ötesinde daha fazla dahil olmak ister miydiniz?
33,42
38,27 28,3
Evet çok daha fazla dahil olmayı isterdim Evet biraz daha dahil olmayı isterdim Hayır dahil olduğum kadarı uygundur
42,15
27,44 30,42
Evet çok daha fazla dahil olmasını isterdim Evet biraz daha dahil olmasını isterdim Hayır dahil olduğu kadarı uygundur
Anneler
Eşinizin çocuğunuzun günlük bakımına bu söylediklerinizin ötesinde daha fazla dahil olmasını ister miydiniz?
Çocukların günlük bakımı
B A
Çocukların Yapması Uygun Aktiviteler
Hiçbiri (Çocuk) için uygun
değil
14 yaş ve altı KIZ çocuğu için
daha uygun
14 yaş ve altı OĞLAN çocuğu için
daha uygun
Her ikisi için de
uygun Cevap Yok
Tek başına toplu taşıma kullanması (otobüs, dolmuş vb) 53% 1% 4% 42% 0%
Tek başına bakkala/markete gitmesi 20% 1% 5% 74% 0%
Sokakta/mahallede oynaması 18% 1% 4% 76% 0%
Evin temizlik işlerine (çamaşır, bulaşık vb.) yardım etmesi 40% 17% 1% 41% 1%
Bisiklete binmesi 15% 1% 6% 77% 1%
Ev dışında bir işte çalışması 88% 0% 4% 7% 1%
Düzenli olarak kardeşine bakması 64% 10% 2% 24% 1%
Yemek pişirmesi 76% 10% 1% 12% 1%
Arkadaşları ile gezmeye (sinema, alışveriş vs) gitmesi 57% 1% 3% 38% 1%
İlişkiler, Mutluluk ve
Güven
Hayattan Memnuniyet
İlişkilerinizden ve hayatınızdan ne derece memnunsunuz?
9,4 9,3 9,2 8,6 8,2 7,7 7,7
7,7
9,5 9,3 9,1
9,1 8,0
8,4 8,3
7,5 Çocuklarınızla ilişkinizden
Kendi annenizle ilişkinizden Kendi babanızla ilişkinizden
Eşinizle ilişkinizden Arkadaşlarınızla ilişkinizden Kayınpederinizle ilişkinizden Kayınvalidenizle ilişkinizden Kendi hayatınızdan
KADIN ERKEK
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
10 üzerinden ortalama
Güven
Bu kişilere, size zarar vermek amacıyla hareket etmeyecekleri ve sizin iyiliğinizi gözetecekleri konusunda ne kadar güvenirsiniz?
1,2 1,6 0,7
5,5 7,5
9,0 13,4
17,3 16,8 16,8
30,8
44,9
98,0 95,1 94,8 87,4 70,3
65,5 50,7
48,1 46,8 46,8 30,7
20,8
Annenize Babanıza Çocuklarınıza Eşinize Askerler Polisler Arkadaşlarınıza Akademisyenlere
Doktorlara Diğer akrabalarınıza
Aynı mahallede…
Yaşadığınız şehrin…
Güvenmem Güvenirim
Kadınların %83.9 “eşime güvenirim” derken
Erkeklerin %92.8i güvenirim demiş.
Algılar ve Tutumlar
Kadının Toplumda Yaşadığı En Büyük Sorun
Genel olarak değerlendirdiğinizde, kadınların toplumda yaşadığı en büyük sorunlar size göre nelerdir?
53%
12%
11%
7%
6%
5%
3%
1%
1%
0%
57%
9%
10%
7%
3%
6%
3%
2%
1%
1%
Şiddet İşsizlik Eğitimsizlik Sokakta baskı ve taciz Aile baskısı Kadın erkek eşitsizliği Çevre / mahalle baskısı Diğer İş yerinde ayrımcılık Politik baskı ve şiddet
KADIN ERKEK
18 yaşından küçüklerin evlendirilmesi
18 yaşından küçük çocuklar evlendirilmesi hakkında bu ifadelere katılıp katılmadığınızı kız ve oğlan çocuk için ayrı ayrı belirtiniz.
69%
8%
3%
1%
69%
9%
5%
2%
Hayır, hiçbir şart altında evlendirilmemeliler
Ailelerinin onayı ile ve kendi rızaları alınarak
evlendirilebilirler
Mahkeme kararı ile evlendirilebilirler
Ailelerinin onayı ile kendi rızaları sorulmadan
evlendirilebilirler
Kız Çocuk İçin Oğlan Çocuk İçin
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Katılım %leri
Boşanma ve Şiddet
Şimdi size bazı ifadeler sayacağım. Bu ifadelere ne kadar katılıp katılmadığınızı arasında değerlendiriniz
.
78%
75%
65%
14%
12%
9%
70%
65%
44%
17%
12%
12%
Aile içi şiddet boşanma için yeterli sebeptir
Boşanmış bir kadının iffeti eski kocasını ilgilendirmez Boşanma sonrası çocuklar
anneleri ile kalmalıdır Evli bir çift, hiçbir şart altında boşanmamalıdır Ailenin devamı için gerekirse
aile içi şiddet görmezden gelinmelidir
Bir erkek ailesinin dirlik ve düzeni için zaman zaman
şiddete başvurabilir
KADIN ERKEK
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Katılım %leri
Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği
Kadın Odaklı
86,2 85,6 78,9 74,2 68,0 64,5 62,9 62,2 58,9 58,8 48,2
47,5 45,1 37,6 31,7 27,4 25,5 24,7 19,9
70,1 81,5 73,5 63,9 53,7
58,5 70,5 56,6 49,7
59,1 57,0 47,8
55,7 45,7 37,9 29,0
32,0 28,0
32,8 Kadınlar yönetici olabilir
Kadın siyasetçiler de başarılı olabilir Evlilik, kadının çalışmasına engel olmaz Çalışan bir kadın hayattan daha çok zevk alır Kadın, haklarına sahip olabilmek için gerekirse kocasına karşı çıkabilmelidir Kız çocuklarına da erkek çocuklar kadar özgürlük verilmelidir Kadınlar erkekler tarafından her zaman korunmalıdır Çalışan kadın da çocuklarına yeterince zaman ayırabilir Çalışan bir kadın çocuklarına daha iyi bir anne olur Çalışma hayatı kadının ev işlerini aksatmasına neden olmaz Kocası izin vermiyorsa kadın çalışmamalıdır Kadın sadece ailesinin ekonomik sıkıntısı varsa çalışmalıdır Kadınların birinci görevi ev işlerini üstlenmektir Kadın kocasından yaş olarak daha küçük olmalıdır Kadınlar anne olduktan sonra çalışmamalıdır Çalışan bir kadın kazandığı geliri eşine vermelidir Bir kadın kocasından fazla para kazanmamalıdır Kadınlar kendi başına ticarethane gibi yerler açmamalıdır Kadınlar evlendikten sonra çalışmamalıdır
KADIN ERKEK
Katılım %leri
Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği
Erkek Odaklı
70,1
54,6
53,9
57,8
48,2
44,0
50,0
53,0
66,1
45,3
28,7
27,1
19,8
75,6 69,4 64,2 61,6 57,0 56,8 56,4 55,4 51,2 49,5 41,7 38,7 21,6
Erkekler tamir işlerinden anlarlar Erkek dediğin kıskanç olur Erkekler para/hesap işlerinden anlar İşsiz erkek güçsüz erkektir Kocasız kadın sahipsiz eve benzer Erkek her zaman evin reisi olmalıdır Bir ailenin gelirini erkekler sağlamalıdır Evin parasını erkek kazanır Erkekler de çamaşır bulaşık gibi ev işlerini yapmalıdır Her erkek asker doğar Ailedeki önemli kararları erkekler vermelidir Toplumun liderliği genellikle erkeklerin elinde olmalıdır Erkekler ağlamaz
Katılım %leri
Feminizm ne demek?
Feminizm İfadesinin Bilinirliği
“Feminizm” ifadesini daha önce duydunuz mu?
57%
43%
Evet Hayır
55%
45%
Evet Hayır
K E
Feminizm Tutumları
Feminizm için size sayacağım ifadelere ne kadar katılıp katılmadığınızı belitir misniz?
58%
54%
31%
19%
10%
8%
52%
60%
42%
24%
11%
10%
Feminizm kadın erkek eşitliğini savunur
Feminizm kadın üstünlüğünü savunur
Erkekler feminist olamaz
Feminizm erkeklerden nefret etmektir
Feminist kadınlar çoğunlukla çirkindir
Feminist kadınlar çoğunlukla lezbiyendir
KADIN ERKEK
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Katılım %leri
Eşitliğine Yaklaşım
Bu ifadelere ne kadar katılıp katılmadığınızı arasında değerlendiriniz
.
86%
85%
84%
72%
51%
49%
27%
85%
83%
83%
75%
44%
53%
30%
Kadın-erkek hak eşitliğini sağlamak devletin temel görevlerinden biridir
Aynı işte çalışan kadın ve erkekler eşit ücret almalıdır
Kadın ve erkek aynı imkânlara sahip olmalıdır**
Çocuk sahibi olmak isteyenler, evli olmalı ya da evlenmelidir
Gey, lezbiyen ve trans bireyler toplumda eşit hakları sahip olmalıdır**
Eşcinsel birliktelikler toplumumuza aykırıdır Çiftlerin evlenme niyeti olmasa da birlikte
yaşamaları kabul edilebilir
KADIN ERKEK
Katılım %leri
Kürtaj
Kürtaj Hakkında Tutumlar
Kadınların kürtaj olmasıyla ilgili bu ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar?
64%
56%
53%
51%
47%
43%
43%
17%
Kürtaj sadece belirli durumlarda (tıbbi zorunluluk, ensest, tecavüz) uygulanabilir.
Kürtaj yasaklanmalıdır çünkü kürtaj savunmasız bir cana kıyımdır.
Kürtaj yasaklanmalıdır çünkü günahtır Kürtaj olmak isteyenlerin olmalarını zorlaştıran bir
sağlık sistemimiz var
Kürtaj yasaklanmalıdır çünkü geleneğimize aykırıdır.
Kürtaj kadının en temel haklarındandır, yasaklanamaz Evlilik dışı ilişki sonucu oluşan hamilelikler kürtaj ile
sonlandırılabilir.
Kürtaj bir aile planlaması yöntemi olarak kullanılabilir.
Katılım %leri
Çalışma hayatı ve
Kadın
Çalışma Hayatı ve Kadınlar
Bu ifadelere ne kadar katılıp katılmadığınızı arasında değerlendiriniz
.
89%
86%
83%
74%
61%
47%
42%
34%
20%
18%
87%
81%
76%
70%
64%
52%
52%
46%
26%
19%
Çalışma arkadaşını fiziksel olarak taciz eden biri bu sebeple işten atılmalıdır.
Çalışma arkadaşını sözlü olarak taciz eden biri bu sebeple işten atılmalıdır.
Kadınların çalışma hayatına katılımı ülkenin refahı açısından gereklidir.
Doğum sonrasında babalar da doğum izni alabilmelidir.
Çalışan bir erkek çocuklarına yeterli vakit ayırabilir Kadın ve erkekler iş ararken eşit şartlara sahipler İşsizlik arttığında, erkekler kadınlardan daha önce işe
alınmalıdır
Kadınların duygusal olmaları iş hayatını olumsuz etkiler Kadınların 4 aya kadar ücretli doğum izni almaları işverenler
için bir yüktür.
Bir iş yerinde kreş bulunması gereksizdir.
KADIN ERKEK
Katılım %leri
Mevcut Çalışma Durumu
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Geçmişte Çalışma Durumu
24,9
75,1
Evet Hayır
45,9
54,1
Evet Hayır Daha önce hiç çalıştınız mı?
%41 HİÇ ÇALIŞMAMIŞ
Şu an para kazandığınız herhangi bir işte çalışıyor musunuz?
Kadın ve Çalışma
İşi bırakma sebebi
İş bırakma sebebinizi aşağıdakilerden hangisi en iyi açıklar?
Evlilik ve ev işi sorumlulukları
%26.8
Daha fazla çalışmak istemedim
%20.9 Baba/eş/aile izni
olmaması
%10.5 Çocuk bakım desteği
olmaması
%10.5 Emekli oldum
%10
İşsiz kaldım
%4.5
Okul/Eğitim
%4.5
Sağlık durumları
%4.5 Diğe…
Güvensiz iş ortamı
%3.6
Hiç çalışmamış olma sebebi
Çocuk bakım desteği olmaması
%21
Baba/eş/aile izni olmaması…
Çalışmak istemedim
%17 Evlilik ve ev işi
sorumlulukları
%15
Güvensiz iş ortamı
%15
İşsiz kaldım
%4
Diğer…
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Siyasi Hayatta Kadın
Kadınların Siyasete Katılımı
Şimdi size bazı ifadeler sayacağım. Bu ifadelere ne kadar katılıp katılmadığınızı arasında değerlendiriniz
.
87%
82%
82%
70%
22%
78%
74%
70%
63%
30%
*Kadın siyasetçiler kadın hakları/sorunları konularına öncelik vermelidir
*Kadınların siyasete katılımı toplumda olumlu etki yapar
*Siyasi partilerde daha fazla kadın siyasetçi olmalı
*Kadınların siyasete katılımının artması kadına yönelik şiddeti azaltır
*Politika erkeklerin işidir
KADIN ERKEK
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
Katılım %leri
Avrupa Birliği ve Kadın Hakları
Şimdi size Avrupa Birliği üyeliği ve kadın hakları üzerindeki etkisine ilişkin bazı ifadeler okuyacağım. Bu ifadelere katılıp katılmadığınızı arasından değerlendiriniz.
57%
57%
32%
21%
57%
54%
38%
25%
*Avrupa Birliği üyeliği kadın hakları yönünden faydalıdır
*Türkiye Avrupa Birliği’ne üye olursa kadınların toplumdaki yeri yükselir
Avrupa Birliği adaylığı olmasa Türkiye’de kadın hakları daha da kötüleşirdi
Avrupa Birliği üyeliği kadınların aile içindeki rolünü tehlikeye sokar
KADIN ERKEK
Kadın Parti Lideri?
Bir kadın sizin görüşlerinizi savunan bir partinin lideri olsa, o partiye oy verir misiniz?
81%
18%
Evet Hayır
K
73%
26%
Evet Hayır
E
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
63%
12% 25%
Kadın adaya Erkek adaya Oy vermem
36%
53%
10%
Kadın adaya Erkek adaya Oy vermem
K E
Bir Kadın Cumhurbaşkanı?
Diyelim ki bir seçim sezonunda çok benzer özelliklere sahip bir erkek ve bir kadın cumhurbaşkanı adayı var hangisini tercih ederdiniz?
Eşitlik var mı?
Türkiye toplumunda şu anda kadın ve erkekler eşit hak ve imkânlara sahip midir?
22%
77%
Evet Hayır
K
27%
73%
Evet Hayır
E
Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması - 2017
