GENEL BİLGİLER. Yeni İsrail Şekeli (1 ABD doları = 3.46 Yeni İsrail Şekeli (ILS)) Devlet Başkanı: Mahmud Abbas

(1)

FİLİSTİN DEVLETİ

(2)

GENEL BİLGİLER Nüfus: 4,9 milyon

Resmi Dil: Arapça, İbranice, İngilizce

Din: Nüfusun %75’i Müslüman (çoğunluğu Sünni), %17’si Yahudi ve %8’i Hıristiyan veya diğer dinler

Başkent: Kudüs (deklare), Ramallah (idari)

Yüzölçümü: 5.800 km² (Batı Şeria) 365 km² (Gazze Şeridi) Para Birimi: Yeni İsrail Şekeli (1 ABD doları = 3.46 Yeni İsrail

Şekeli (ILS))

Yönetim Şekli: Parlamenter Demokrasi Devlet Başkanı: Mahmud Abbas

(3)

MEVCUT İDARİ YAPI HAKKINDA BİLGİLENDİRME

 2007 Haziran ayında Hamas’ın Gazze Şeridi’nde yönetimi ele geçirmesi sonucu İsrail’in aldığı bir kararla Gazze’ye yönelik her türlü mal giriş ve çıkışını durdurmasıyla birlikte halkın temel ihtiyaç maddelerine erişimde karşılaştığı zorluklar ciddi bir yoksulluğa ve sosyal koşullarda bozulmaya yol açmıştır.

 2008 yılında meydana gelen İsrail saldırıları ile ekonomik açıdan çok zor koşullarda bulunan Gazze Şeridi’nde altyapı tamamen çökmüştür. Savaştan bu yana Gazze’nin yeniden imarına yönelik çalışmalar devam etmektedir. Bununla birlikte Gazze ile Mısır arasında bağlantı sağlayan Refah Kapısı, İsrail'in 27 Aralık 2008 ile 18 Ocak 2009 arasında 22 günlük saldırılarının ardından yerle bir olan bölgeye insani yardım geçişleri için son aylarda aralıklarla açılmaktadır.

(4)

 Dış dünyayla fiziki bağlantısını sağlayacak bir ulaşım noktası bulunmaması nedeniyle ekonomik ve dolaylı olarak ticari açıdan ciddi sıkıntılar çekilmektedir.

 Siyasi açıdan, 2006 yılında Hamas’ın parlamentoda çoğunluğu alması ve sonrasında 2007 Haziran ayında Gazze Şeridi’ni ele geçirmesiyle başlayan kriz, halen sürmekte, İsmail Haniye sonrası Mahmut Abbas’ın başkan olmasıyla Başbakan olan Selim Fayyad hükümeti göreve devam etmektedir. 132 üyeli meclis 2007 yılından bu yana toplanamamaktadır. Meclisin görev süresi teknik olarak 2010 yılında sona ermiştir.

 Filistin Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, 139 devlet Filistin'i resmen tanımaktadır.

 Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile 1975 yılından itibaren resmi ilişkilerini sürdüren Türkiye, 15 Kasım 1988’de sürgünde ilan edilen Filistin Devleti’ni ilk gün tanıyan ülkeler arasında yer almıştır.

(5)

 Bununla birlikte, hem içinde bulunduğu savaştan ötürü hem de bazı devletlerce tanınmamasından ötürü Filistin ile ilgili ekonomik verilerde güncel ve doğru kaynak bulmakta zorluk çekilmektedir.

EKONOMİ

2018 Filistin Türkiye

GSYİH 16,2 milyar dolar 784,0 milyar dolar Kişi Başına GSYİH 3.198 dolar 9.632 dolar

(Kaynaklar: TÜİK, T.C. Dışişleri Bakanlığı, T.C. Ticaret Bakanlığı, World Bank)

(6)

GSYHİ’NİN SEKTÖREL DAĞILIMI

Hizmetler %77,6

Sanayi %19,5

Tarım %2,9

(Kaynak: CIA The World Factbook – West Bank)

2018 Filistin Türkiye

Büyüme Oranı %3,4 %2,6

Enflasyon Oranı %1,4 %20,3

İşsizlik Oranı %24 %13,5

(Kaynaklar: TÜİK, DEİK, T.C. Dışişleri Bakanlığı)

(7)

(Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı, ITC Trademap)

DIŞ TİCARET

TOPLAM DIŞ TİCARET RAKAMLARI (ABD Doları)

Filistin Türkiye Filistin Türkiye Filistin Türkiye Filistin Türkiye

2015 2016 2017 2018

İHRACAT 957 milyon

143,8 milyar

926 milyon

142,5 milyar

1,06 milyar

157,0 milyar

1,15 milyar

167,9 milyar İTHALAT 5,2

milyar

207,2 milyar

5,3 milyar

198,6 milyar

5,8 milyar

233,7 milyar

6,5 milyar

223,0 milyar

(8)

 Filistin’in dış ticaretinde İsrail’in büyük bir ağırlığı bulunmaktadır. İthalatın

%58’i ile ihracatın %83’ü İsrail tarafından karşılanmaktadır. Türkiye, Çin, Almanya ve Ürdün Filistin’e ihracat yapan diğer önemli ülkelerdir.

 Filistin en çok otomobil, telefon cihazları, unlu mamuller, çimento, çikolatalı mamuller, sığır eti, ilaç, sigara, kamyon, buğday unu ve ayçiçek yağı ithal etmektedir.

 Filistin’in en önemli ihraç ürünleri hurda demir-çelik, zeytinyağı, hurma ve doğal taşlardır.

 Filistinli tüccarlar dış ticaret yaparken, mallarını aşağıdaki ticari geçiş noktalarından geçirerek, İsrail ve Ürdün limanlarına veya bu limanlardan Filistin’e ulaştırmaktadır: Batı Şeria: Taybe (Tulkerim), Avarta (Nablus), El- Celame (Cenin), Betunya (Ramallah ve El-Bire), Eriha (Eriha), Tarkumya (El- Halil)

 Gazze Şeridi: Sufa (Han Yunus) (kapalı), Kerim Ebu Salim (Refah)

(9)

TÜRKİYE İLE TİCARET

Türkiye-Filistin Türkiye’nin İhracatı Türkiye’nin İthalatı 2016 94,3 milyon dolar 3,3 milyon dolar 2017 87,4 milyon dolar 4,9 milyon dolar 2018 77,5 milyon dolar 6,6 milyon dolar 2019 66,4 milyon dolar 8,4 milyon dolar

(TÜİK)

(10)

 Türkiye ile Filistin arasındaki ticaretin seyri incelendiğinde; 2010-2016 döneminde ihracatımızın 40,3 milyon $’dan 94,4 milyon $’a yükseldiği, ithalatın ise 576 bin $’dan 3,3 milyon $’a çıktığı görülmektedir. Öte yandan, Türkiye’nin ülkeye ihracatının ikili ticaret hacminin %97’ini oluşturduğu göze çarpmaktadır. Filistin’in kısıtlı üretim kapasitesi nedeniyle ithalatımız çok sınırlıdır.

 Türkiye’nin Filistin’e ihracatına bakıldığında tarım ve gıda ürünlerinin ağırlığı açıkça görülmektedir. Bisküvi ve gofretler, buğday unu, çikolatalı mamuller, tütün, ayçiçeği yağı, seramik karolar, bitkisel yağlar, halılar, işlenmiş petrol ürünleri, plastik borular ve demir-çelik profiller en önemli ihraç kalemleridir.

 Bu ülkeden ithalatımızın %98’ini hurma uluşturmaktadır. Cam, mobilya, yıkama müstahzarları az miktarda olsa da, Filistin’den ithal edilen diğer ürünlerdir.

(11)

İKİ ÜLKE ARASINDAKİ TİCARETTE YAŞANAN SORUNLAR

 Filistin’de saldırılar nedeniyle altyapı ve ekonomi büyük oranda tahrip edilmiştir, yeniden inşa faaliyetleri için ise uluslararası destek şarttır.

 Filistin’de müteşebbis olarak nitelendirilebilecek bir işadamı sınıfı mevcut olmakla birlikte, ülkenin içinde bulunduğu durum ticari faaliyetler ile iç ve dış yatırımların istenilen düzeye çıkartılmasının önünde engel teşkil etmektedir.

(12)

Filistin Ekonomisinde Yaşanan Temel Sorunlar:

-Doğal kaynaklar üzerinde tasarruf yetkisi sorunu,

-Dönem dönem tekrarlanan ve ekonomiyi de ağır biçimde tahrip eden İsrail saldırıları;

-Ekonomik üretim yapısının hem tarım hem sanayi ürünlerinde gelişmemiş olması,

-Ekonomik gelişmeyi destekleyecek istikrar ve siyasi iradenin yokluğu, -Siyasi nedenlerle ticari ilişkilerin doğrudan gerçekleştirilememesi

 1997’de çıkarılan kanunla kuruluşu düzenlenen Filistin Para Kanunu ve 2002’de çıkarılan Bankalar Kanunuyla düzenlenen bankacılık sektörü, para arzının Filistin Otoritesine bağlı olmayışı nedeniyle bağımsız işleyişten uzaktır.

(13)

 Filistin özerk yönetimine ilişkin ihracatta İsrail gümrükleri kullanılmaktadır. İsrail güvenlik gerekçesiyle limanlara gelen malları kontrol amacıyla günlerce bekletebilmekte, bu nedenle firmalarımız ekstra demuraj ücreti ödemek zorunda kaldıkları gibi bazı hallerde malın bozulması söz konusu olmaktadır.

 Ayrıca, malın gümrükten çekilmesini takiben İsrail plakalı kamyona yüklenmesi zorunluluğu maliyeti artırmaktadır. İsrail standartlarının ve teknik düzenlemelerin Filistin için de uygulanıyor olması nedeniyle İsrail tarafı bunu sık sık tarife dışı engele dönüştürmekte ve zorluklar çıkarmaktadır.

(14)

 İhracat kargolarını götüren gemilerin İsrail ülke limanlarında yavaş tahliye ediliyor olması, Filistinli alıcıların kargolarına sadece ‘Supalan İzni’

veriliyor olması ve ‘Kosher Sertifikası’nın fiyatında görülen artışın maliyetleri olumsuz etkilemesi ile ihraç edilen ayva, elma, patates, kuru soğan gibi ürünlerde Karantina yetkililerinin çok hassas davranmasının limanda işlemlerin uzamasına neden olması ihracatta yaşanan belli başlı sorunlardır.

 Hâlihazırda bölgede müteahhitlik hizmetlerinde faaliyette bulunan firma bulunmasa da ticari faaliyette bulunan ve ticarette genel geçer kurallar olan teslim ve ödeme şekillerini kullanmayan firmaların, niza konusu olan ürünlerini geri almaları veya bedel tahsilinde sıkıntı yaşadıkları gözlemlenmektedir.

(15)

 Herhangi bir kurumsal otoritenin varlığı bulunmadığından, hukuk alanında da anlaşmazlıkların çözülmesinde ve hukuksal yaptırımların uygulanmasında sıkıntı yaşanmaktadır.

ANKARA İLE TİCARET

(TÜİK)

Ankara-Filistin Ankara’nın İhracatı Ankara’nın İthalatı 2016 10,9 milyon dolar 427 bin dolar

2017 8,9 milyon dolar -

2018 2,1 milyon dolar 50 bin dolar 2019 564 bin dolar 55 bin dolar

(16)

TÜRKİYE - FİLİSTİN ARASI TİCARETTE ANKARA’NIN YERİ Yıl İhracatta Ankara’nın

Payı (%)

İthalatta Ankara’nın Payı (%)

2016 11,60 12,71

2017 10,19 -

2018 2,74 0,76

2019 0,85 0,66

ORTALAMA 6,34 4,71

(17)

BİRLİKTE NE YAPILABİLİR?

 Mevcut politik durum; mal ve hizmet hareket serbestliğinin bulunmaması nedeniyle, Batı Şeria’da gerçekleştirilmesi öngörülen projeler için dışarıdan ekipman ve malzeme tedariki pek mümkün görülmemektedir. (DEİK)

 Filistinli önde gelen işadamlarının Ürdün’de faaliyet gösteriyor olmaları nedeniyle, bu firmalarla ortak olarak Batı Şeria’da yüklenici firmalardan biri olmanın imkan dahilinde olabileceği değerlendirilmektedir. ^(DEİK)

TÜRKİYE - FİLİSTİN SİYASİ İLİŞKİLERİ

 Türkiye, Filistin halkıyla yüzyıllar öncesine giden ortak bir tarihe ve yakın kültürel ve sosyal ilişkilere sahiptir.

(18)

 Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile 1975 yılından itibaren resmi ilişkilerini sürdüren Türkiye, 15 Kasım 1988’de sürgünde ilan edilen Filistin Devleti’ni ilk gün tanıyan ülkeler arasında yer almıştır.

 Ülkemiz, İsrail-Filistin ihtilafının ilgili BM kararları çerçevesinde (242, 338, 1397 ve 1515), Yol Haritası ve Arap Barış Girişimi zemininde oluşturulacak, tanınmış sınırlar içinde yanyana yaşayacak iki devletli çözüm vizyonunu ve bu çerçevede Doğu Kudüs’ün, 1967 sınırları temelinde oluşturulacak bağımsız ve egemen Filistin Devleti’nin başkenti olmasını desteklemektedir.