Ekonomik Yaklaşım ISSN 1300-1868 print © 2020 Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association - Ankara Her hakkı saklıdır © All rights reserved
EYD
Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association
Ekonomik Yaklaşım 2020, 31(115): 231-250
www.ekonomikyaklasim.org doi: 10.5455/ey.17101
Parayla Saadet Olur mu? Mutluluk Kuznets Eğrisinin Japonya için Analizi
Veli YILANCI1 Hakan ERYÜZLÜ2
06 Mayıs 2020’de alındı; 20 Eylül 2020’de kabul edildi.
11 Ocak 2021’den beri erişime açıktır.
Received 06 May 2020; accepted 20 September 2020.
Available online since 11 January 2021.
Araştırma Makalesi/Original Article
Özet
Mutluluk ile gelir arasındaki ilişkinin Japonya’da Kuznets eğrisi aracılığıyla incelendiği bu çalışmada, mutluluk indeksinin açıklayıcıları olarak kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla (KBGSYİH), KBGSYİH2 ve işsizlik oranı değişkenleri kullanılmıştır. 1970-2013 arası yıllık verilerin kullanıldığı bu çalışmada, bahsi geçen değişkenler arasındaki uzun dönem ilişkinin varlığı, ARDL eşbütünleşme testi ile tespit edildikten sonra tahmin edilen kısa ve uzun dönem modelleri ile Mutluluk Kuznets eğrisinin hem kısa hem de uzun dönemde geçerli olduğu sonucuna varılmıştır. Hesaplanan dönüm noktaları dikkate alındığında, mutluluğun kısa dönemde KBGSYİH 43029.57$ olana kadar; uzun dönemde ise 44994.06$ değerine ulaşana kadar artacağını, bu noktalardan sonra ise azalacağını ifade etmek mümkündür. Öte yandan kısa dönemde işsizliğin mutluluk üzerinde etkili olmadığı fakat uzun dönemde mutluluğu azaltıcı bir etkiye sahip olduğu sonucuna da ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mutluluk, Kuznets Eğrisi, Gelir, Eşbütünleşme Testi, Japonya.
JEL Kodları: E01, C32, I31.
© 2020 EYD tarafından yayımlanmıştır
1 Sakarya Universitesi Siyasal Bilgiler Fakultesi Ekonometri Bolumu, Serdivan Sakarya, Türkiye. E-mail: yilanci@sakarya.edu.tr ORCID No: https://orcid.org/0000-0001-5738-690X
2 Iskenderun Teknik Üniversitesi, İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi, Ekonomi Bölümü, 31200, İskenderun, Hatay, Türkiye.
E-mail: hakan.eryuzlu@iste.edu.tr. ORCID No: https://orcid.org/0000-0003-3715-0021
Abstract
Can Money Buy Happiness? Analysis of Happiness Kuznets Curve for Japan
In this study, we examine the nexus between happiness and income through the Kuznets curve for Japan. We use gross domestic product per capita (GDPPC), GDPPC2, and the unemployment rate as the explanatory variables for the happiness index. Using the annual data between 1970-2013, we conclude that there is a long- run relationship among the variables using the ARDL cointegration test. Besides, we estimate the short-run and long-run coefficients and find that the Happiness Kuznets curve is valid in both the short and long term.
Considering the turning points, it is possible to state that happiness will increase until the GDPPC becomes
$43029.57 in the short term and $ 44994.06 in the long term, and then it will decrease. On the other hand, it was concluded that unemployment does not have an impact on happiness in the short term, but it decreases happiness in the long term.
Keywords: Happiness, Kuznets Curve, Income, Cointegration Test, Japan.
JEL Codes: E01, C32, I31.
© 2020 Published by EYD
Bu makalenin adını ve doi numarasını içeren aşağıdaki metni kolayca kopyalamak için soldaki QR kodunu taratınız.
Scan the QR code to the left to quickly copy the following text containing the doi number of this article.
Can Money Buy Happiness? Analysis of Happiness Kuznets Curve for Japan https://doi.org/10.5455/ey.17101
1. Giriş
Dünya üzerinde bulunan 200’e yakın ülkenin makro ekonomik karşılaştırmalarında kullanılan değişkenlerden en önemlilerinden birisi üretimin karşılığı olan Gayri Sahi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)’dır. GSYİH ile ilgili tartışmaya açık olan, daha fazla üreten ülkenin daha fazla refah içerisinde olabilme olasılığının kesinliğidir. Bu tartışmanın çözümü olarak genelde üretimin kişi başına düşen değerine bakılır. Böylelikle, kişi başına geliri daha fazla olan ülkenin refah düzeyinin daha iyi olduğu kabul edilir.
Gerçekten de refah, bir manasıyla bolluk içinde yaşamak anlamında kullanılmaktadır.
Söz konusu bolluğun var olabilmesi ise gelir (üretim) ile doğru orantılıdır. Refah artışı, birey üzerinde yaşam memnuniyetini arttırma yoluyla etkili olmaktadır.
Yakın zamana kadar yaşanan bir tartışma konusu ise kalkınma ve büyüme kavramları arasındaki farklılıklar ve benzerliklerdi. Fakat günümüzde artık kalkınma ve büyüme
arasında bir ilişki bulunsa da bu kavramların birbirlerinden farklı olduğu hususu kabul görmüştür. Büyüme kavramı daha çok makro değişkenlerdeki iyileşmeleri temsil ederken, kalkınma kavramı ise Nobel ödüllü iktisatçı Sen (2004)’in tanımladığı gibi
“insan özgürlüklerinin genişlemesi” sürecidir. Üç kavram bir arada değerlendirildiğinde şu şekilde bir sonuca ulaşmak mümkündür; ekonomik büyüme bireylerin gelirini arttıracak, bireylerin sosyal olanak ve yaşamlarının gelişmesiyle refah düzeyleri yükselecek ve nihayetinde kalkınma sağlanacaktır. Böyle bir senaryoda da yine gelir ile refah arasında doğru yönlü bir ilişki kurulmuş olmaktadır.
Bu çalışmanın iskeletini “mutluluk” kavramı oluşturmaktadır. Mutluluk ölçülmesi zor olan bir duygu durumudur. Psikologlar ne para ne de tüketimin daha fazla mutluluğu garanti etmediği görüşündedir (Sulkowski, 2016, s.1096). Fakat bazı iktisadi çalışmalar; zaman, mutluluk ve gelir arasında bir ilişki olduğu bulgusuna ulaşmışlardır.
Söz konusu çalışmalar, bu ilişkiyi ele alırken refah ile mutluluk arasındaki bağlantıyı odaklarına almaktadırlar. Yine de farklı sonuçlara ulaşan çalışmalara literatürde rastlanılmaktadır. Örneğin, “Easterlin Paradoksu” olarak bilinen durumda, gelir ile mutluluk arasında kısa dönemde doğru orantılı bir ilişki mevcutken, uzun dönemli analizde bu ilişkinin olmadığı tespit edilmektedir (Easterlin ve Angelescu, 2009, s.14).
Easterlin Paradoksu, büyüme ile mutluluk arasında net bir ilişkinin olmadığını ifade etmekte, GSYİH artışına bağlı olarak büyümenin bireylerin temel ihtiyaçlarını giderme adına mutluluk getirdiği, ancak temel ihtiyaçların karşılanmasının sınırlı bir mutluluk getirdiğini savunmaktadır. Bu durumda Easterlin daha çok mutlu olabilmek için daha çok gelir elde etmenin gerekmediğini savunmaktadır. Bunun kanıtı içinse mutluluk ve gelir arasındaki ilişkiyi ampirik yönde inceleyen Easterlin (1974), çalışmasında 3 önemli ilişkiyi test etmiştir. Öncelikle ABD’de yaşayan gelir düzeyi yüksek ve düşük bireylerin mutluluk seviyeleri arasındaki farklılıkları; ikinci olarak uluslararası düzeyde, ülkeler arası mutluluk - GSYİH ilişkisini; son olarak ABD için, zaman serisi analizi ile mutluluk ve GSYİH ilişkilerini analiz etmiştir. Easterlin’in elde ettiği sonuçlar şu şekilde özetlenebilir; ABD için yıllık geliri 3.000 $’ın altında olanların çok mutlu olanların oranı %29 iken; 15.000$’dan daha fazla gelire sahip olanlarda bu oran
%56 çıkmıştır. Easterlin, bu nedenle gelir ve mutluluk arasında doğru yönlü ilişkinin sürekli olmadığını savunmuştur. Analizini ülkeler için genişlettiğinde ise GSYİH değerleri ile mutluluk düzeyleri arasında belirgin bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşan Easterlin, ABD için yaptığı dönemler arası analizde de gelir yükselse dahi mutluluk düzeyinin düşebildiğini tespit etmiştir. Mutluluğun toplumun her kesiminde aynı anda ya da aynı derecede var olup olamayacağı hususu da bir diğer tartışma konusudur. Bu durumda ekonomik açıdan toplumun mutluluğunun belirlenmesi için bazı ölçütlere ihtiyaç duyulmaktadır. Toplum düzeyindeki ölçümler, ekonomi bilimi içerisinde yapıldığında çoğunlukla parasal veriler kullanılmaktadır. Bu aşamada Simon Kuznets tarafından geliştirilen Kuznets eğrisi dikkate alınabilir. Kuznets (1955)’in çalışmasında, ekonomik kalkınmanın erken zamanlarında ekonomik büyüme arttıkça, ülkedeki gelir eşitsizliğinin artacağı tespit edilmiştir. Fakat uzun vadede ülkeler kalkınmalarını tamamladıkça ve ekonomik büyüme arttıkça, gelir eşitsizliğinde azalmalar yaşanacaktır. Grafiksel olarak ele alındığında, ülkenin büyümesi ve gelir eşitsizliği arasında kısa dönemde doğru, uzun dönemde ters orantılı ilişkiden dolayı ters “U”
şeklinde bir eğri elde edilecektir. Bu eğri literatürde Kuznets Eğrisi olarak bilinmektedir. Gerçekten de toplumda gelir eşitsizliğinin azalması ve gelirlerin birbirine yakınsaması, bireylerin daha eşit şartlara sahip olması, mutluluk düzeylerinin de yakınsamasına sebep olabilmektedir.
Bu çalışmada, Kuznets eğrisinin geçerliliği, odağa mutluluk kavramı konularak incelenmiştir. Ram (2017), Kuznets tipi kuadratik mutluluk-eşitsizlik modelinin araştırılmasının, mevcut mutluluk literatürüne bir katkı yapacağını ifade etmiştir.
Sulkowski ve White (2016) ise mutluluk için Kuznets eğrisinin geçerli olabileceği görüşünü bildirmişlerdir. Çalışmanın hedef ülkesi olarak Japonya seçilmiştir. Japonya özellikle 2. Dünya savaşından sonra teknolojiye önem vermiş ve ihracat kaynaklı büyümeyi istikrarlı olarak sağlamıştır. Japonya ekonomisi, coğrafi olarak Avrupa ülkeleri ve ABD ile aynı bölgelerde bulunmamasına rağmen, dünya ekonomisine yön veren üç ekolden birini oluşturduğu kabul edilmektedir. Japon ekonomisinde yaşanacak bir değişim veya gelişme dünya ülkeleri açısından önemli olduğundan dikkatle takip
edilmektedir (Bulut, 2019). 2019 yılı itibariyle Japonya 5 milyar dolar gayri safi yurtiçi hasılası ile Amerika Birleşik Devletleri ve Çin’in ardından dünyanın en büyük 3.
Ekonomisi konumundadır (Worldbank). Kişi başına GSYİH ise 2019 yılında 39.336 dolar, İşsizlik oranı ise 2019 yılı itibariyle %2.29 oranındadır (IMF). Bu kapsamda, bu çalışmada Japonya’da mutluluk kuznets eğrisinin geçerliliği 1970-2013 yılları arasında incelenmiştir. Bu sayede Japonya gibi yüksek gelire sahip, gelir eşitsizliği yönünde yüksek iyileşmeler gösteren bir ekonomide kısacası insanların parasal yönden az sıkıntılı olduğu bir ekonomide, gelir ve mutluluk arasındaki ilişkiyi analiz etmek amaçlanmıştır. Çalışmanın planı şu şekilde kurgulanmıştır; sonraki bölümde literatürde yer alan çalışmalardan bahsedilecek, üçüncü bölümde veri ve ekonometrik metolodoji hakkında bilgi verildikten sonra dördüncü bölümde uygulama sonuçlarına yer verilecektir. Çalışma sonuç kısmının yer aldığı beşinci bölüm ile sonlandırılacaktır.
2. Literatür Özeti
“Kuznets eğrisi” literatüre kazandırıldığından beri çok sayıda ampirik çalışmaya konu olmasına rağmen, günümüzde halen birçok farklı alanda kullanılan bir teoridir.
Örneğin; bu teorinin en çok kullanıldığı alanlardan biri çevre ekonomisidir. “Çevresel Kuznets Eğrisi”nin geçerliliğini birçok ülke için farklı ekonometrik teknikler ile inceleyen çok sayıda çalışma yapılmıştır, benzer şekilde sağlık ekonomisi (Costa-Font, Hernandez-Quevedo, Sato, 2018), istihdam (Kilinc, Onater, Yetkiner, 2015) ve finans (Hepsağ, 2017) gibi birçok farklı alanda da Kuznets eğrisinin geçerliliğinin test edildiği görülmektedir.
Çalışmanın bu kısmında geniş literatür içerisinden özellikle gelişmiş ülkeler ya da bölgesel olarak araştırılan gelir eşitsizliği ile ekonomik büyüme ilişkisini inceleyen Kuznets eğrisi araştırmaları incelenmiş, ardından mutluluk ve gelir üzerinde olan araştırmalar özetlenmiştir. Bu kapsamda gelir eşitsizliği ile ekonomik büyüme ilişkisini inceleyen Kuznets eğrisi çalışmalarından bazıları Tablo 1’de özetlenmiştir:
Tablo 1. Kuznets Eğrisi Literatür Özeti (Gelir Eşitsizliği ile Ekonomik Büyüme İlişkisi)
Çalışma Çalışma Konusu Sonuç
Paukert (1973) 56 ülke için gelir eşitsizliği ile ekonomik
büyüme ilişkisi Kuznets hipotezi geçerli
Ahluwalia (1976) 60 ülke için gelir ve gelir eşitsizliği ilişkisi Kuznets hipotezi geçerli Ram (1989) 115 ülke için Kuznets eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçerli Oshima (1992) Doğu Asya ülkelerinde Kuznets eğrisinin
geçerliliği Sadece Japonya’da Geçerli
Dawson (1997) 36 ülke için Kuznets eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçerli Minami (1998) Japonya için savaş öncesi ve sonrası olmak
üzere iki dönemde Kuznets eğrisinin geçerliliği
Savaş döneminden önce Kuznets geçerli değil, savaş döneminden sonra geçerli Barro (2000) Yoksul ve zengin ülkeler olarak iki grupta
gelir eşitsizliği ve ekonomik büyüme ilişkisi Kuznets hipotezi zengin ülke grubunda geçerli, yoksul ülke grubunda geçersiz
Thornton (2001) 96 ülke için Gini katsayısı ve Kuznets eğrisi
ilişkisi Kuznets hipotezi geçerli
Chen (2003) 43 ülke için Kuznets eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçersiz Huang (2004) 75 ülke için Kuznets eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçerli Bengoa-Calvo ve
Sánchez-Robles (2004)
16 ülke için Kuznets eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçersiz
Khasru ve Jalil
(2004) 24 ülke için Kuznets eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçersiz Dağdemir (2008) Gelişmekte olan ülkeler için küreselleşme ile
Kuznets eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçersiz Barro (2008) Gelişmekte olan ülkeler için Kuznets
eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçerli Malinen (2012) Latin Amerika ülkeleri için Kuznets
eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçersiz Shin (2012) Doğu Asya, Amerika ve Fransa için Kuznets
eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçersiz Piketty (2014) Gelir eşitsizliğinin analizi ve Kuznets eğrisi Kuznets eğrisinin geçerliliği
zamana ve dönemlere bağlı, soğuk savaş döneminde geçerli.
Yang ve Greaney
(2016) Japonya, Çin, Güney Kore ve ABD için
Kuznets eğrisi Kuznets eğrisi sadece
Japonya’da geçerli.
Emek (2019) 17 gelişmiş ülke için Kuznets eğrisinin
geçerliliği Kuznets hipotezi geçerli
Sayed (2020) ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya için
Kuznets eğrisinin geçerliliği Kuznets hipotezi geçersiz
Literatürde, son zamanlarda birey ve ulusların mutluluk (veya refah) durumları üzerine farklı çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu çalışmalar, mutluluğun anlamı, kavramsallaştırılması, ölçümü, bağıntıları, belirleyicileri ve sonuçları gibi farklı
boyutlarını dikkate almaktadırlar. Helliwell, Layard, Sachs (2016), ekonomik kalkınmayı ve sosyal refahı yansıtmak için mutluluğun gelirden daha temel bir değişken olduğu görüşündedirler. Günay ve Ata (2018), gelir ile mutluluk arasındaki ilişkiyi inceledikleri çalışmalarında gelir seviyesi yükseldikçe mutluluk ve refah seviyelerinin de yükseldiğini tespit etmişlerdir. Sulkowski ve White (2016), çalışmalarında, mutluluk, gelişme, gelir ve karbon emisyonları bakımından istatistiksel benzerliklere dayanarak 61 ülkeyi gruplandırmış ve kümeleme analizi yapmışlardır.
Analizlerinde mutluluk için Kuznets eğrisi ile alaka kurulabileceği sonucuna varmışlardır. Analizlerinde, en düşük ve en yüksek ortalama kalkınma ve gelir seviyelerinin en uç noktalarındaki ülke kümelerinin en yüksek mutluluk düzeylerine sahip olduğunu bulmuşlardır. Kalkınma ve gelir spektrumunun ortasındaki ülke kümelerinin ise nispeten düşük ortalama mutluluk düzeylerine sahip olduğunu ifade etmişlerdir. Goff, Helliwell, Mayraz (2016), bireyin mutluluğunun gelir eşitsizliğine ve toplumdaki mutluluk eşitsizliğine bağlı olabileceğini ileri sürmüşler, Ram (2017) ise çalışmasında, ortalama mutluluk ve mutluluk-eşitsizlik arasındaki Kuznets tipi bir ilişkiyi araştırmıştır. 3 farklı veri seti kullanılarak bu ilişki incelenmiştir. Her ilişkide 130’dan fazla ülke analize dahil edilmiştir. Elde edilen ilk sonuç, her durumda, mutluluk-eşitsizliğin önce ortalama mutlulukla arttığı, zirveye ulaştığı ve daha sonra azaldığı ters-U ilişkisinin yani Kuznets eğrisinin geçerliliği tespit edilmiştir. İkinci sonuç, olası bir politika ile, ortalama mutluluktaki artışın ilk aşamalarında mutluluk- eşitsizliğin önemsenmesi gerekebileceğidir. Üçüncü sonuç, literatürde ortalama mutluluk ve mutluluk-eşitsizlik arasındaki negatif ilişkiye yönelik baskın düşüncenin muhtemelen basitleştirilmiş doğrusal modellere dayandığıdır.
3. Metodoloji ve Veri Seti
Bu çalışmada Japonya’da mutluluk Kuznets eğrisinin geçerliliği 1970-2013 dönemi için araştırılmıştır. 0 ile 10 arasında değişen ortalama mutluluk indeksi (M) Veenhoven (2020)’den, kişi başında düşen gayri safi yurtiçi hasıla (KBGSYH) ve işsizlik verisi (IS) ise Dünya Bankasının elektronik veri dağıtım sisteminden elde edilmiştir.
Mutluluk indeksinin 2000 yılındaki eksik olan gözlemi Catmull-Rom interpolasyon yöntemiyle elde edilmiştir. Çalışmada eğim katsayılarını esneklik katsayısı şeklinde yorumlamak için tüm değişkenler logaritmik formda kullanılmıştır.
Tablo 2’de çalışmada kullanılan değişkenlerin tanımlayıcı istatistikleri verilmiştir (ham veri):
Tablo 2.Tanımlayıcı İstatistikler
IS KBGSYH M
Ortalama 3.1050 35027.6300 5.9071
Medyan 2.7500 39220.3400 5.8900
Maksimum 5.4000 46249.2100 6.6500
Minimum 1.1000 18699.7400 5.4050
Standart Hata 1.2656 9049.0330 0.2108
Çarpıklık Katsayısı 0.2861 ‐0.4405 1.1353
Basıklık Katsayısı 1.8279 1.6552 6.0884
Jarque‐Bera Test İst. 3.1190 4.7386 26.3266
Olasılık 0.2102 0.0935 0.0000
Tablo 2’de görüleceği üzere ilgili dönem aralığında Japonya’da ortalama işsizlik oranı
%3.105, ortalama kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla 35027.63$ ve ortalama mutluluk indeksi ise 5.9 olarak elde edilmiştir. Bu dönemde en yüksek işsizlik oranı %5.4 olarak gerçekleşirken, en düşük işsizlik oranı %1.1 olarak gerçekleşmiştir. En yüksek KBGSYH 46249.21$, en düşük KBGSYH ise 18699.74$ olarak, en yüksek mutluluk indeksi değeri 6.65, en düşük mutluluk indeksi değeri ise 5.4 olarak gerçekleşmiştir.
Mutluluk Kuznets eğrisini sınamak için aşağıdaki modelden yararlanılmıştır.
2
1 2 3
lnMt lnKBGSYHt lnKBGSYHt lnISt ut (1) Bu modelde 1’in anlamlı ve pozitif, 2’nin ise anlamlı ve negatif olması halinde mutluluk Kuznets eğrisinin geçerli olduğu ifade edilir.
Gelirin mutluluk üzerindeki etkisinin incelenmeyi amaçlayan bu çalışmada, Pesaran ve Shin (1999) ile Pesaran, Shin, Smith (2001) tarafınden önerilmiş olan eşbütünleşmeye sınır testi yaklaşımı kullanılacaktır. Bu testin, literatürdeki geleneksel eşbütünleşme testlerine nazaran bir takım üstünlükleri bulunmaktadır. Örneğin; ARDL sınır testinde eşbütünleşme regresyonuna dahil edilen bağımsız değişkenlerin I(1) olma şartı bulunmamaktadır, bu değişkenler I(0) veya I(1) olabilirler. Öte yandan küçük örneklemlerde etkin tahminciler elde edilebilirken, uzun dönemli sapmasız tahminciler de elde edilebilmektedir.
Eşbütünleşmeye sınır testi yaklaşımını uygulamak amacıyla aşağıdaki hata düzeltme modeli tahmin edilir:
2
1 1 2 1 3 1 4 1 1
1
lnM lnM ln ln ln lnM
p
t t t t t i t i
i
KBGSYH KBGSYH IS
2
2 3 1 4
0 0 0
ln ln ln
p p p
i t i i t i t i t
i i i
KBGSYH KBGSYH IS u
(2)Burada birinci farkı, p ise değeri Akaike bilgi kriteriyle belirlenmiş olan uygun gecikme uzunluğunu göstermektedir. Bu modeli kullanarak eşbütünleşmenin varlığını sınamak amacıyla 1 2 3 4 0 kısıtı için F test istatistiği hesaplanır. Pesaran, Shin, Smith (2001) ilgili F test istatistiğini kıyaslamak için iki farklı kritik değer seti hesaplamıştır. Bu setlerden ilki, ilgilenen serilerin durağan olduğu varsayımıyla hesaplanan alt sınırdır, ikincisi ise serilerin birim köklü olduğu varsayımıyla hesaplanan üst sınırdır. F test istatistiğinin alt sınırdan küçük olması, değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi olmadığını, üst sınırdan büyük olması bu ilişkinin var olduğunu gösterir. Test istatistiğinin iki sınır arasında yer alması halindeyse eşbütünleşmeye yönelik bir çıkarımda bulunulamaz.
Değişkenler arasında bir eşbütünleşme ilişkisi bulunması halinde (1) numaralı eşitlik uzun dönem katsayıları için tahmin edilirken, kısa dönem katsayılarını elde etmek için aşağıdaki model tahmin edilir:
3
1 2 4
2
1 2 3 4
1 0 0 0
lnM lnM ln ln lnIS
p
p p p
t i t i i t i i t i i t i
i i i i
KBGSYH KBGSYH
1
t t
ECT u
(3)
Burada yer alan ECT; hata düzeltme terimini göstermekte olup, kısa dönemde denge değerinden sapmaların yeniden dengeye gelmesi için katsayının anlamlı ve 0 ile -1 arasında yer alması gerekmektedir.
Bu çalışmada ARDL modelinde otokorelasyonu test etmek için Breusch-Godfrey Lagrange çarpanları otokorelasyon testi, değişen varyans sınaması için Breusch-Pagan ve modelin kararlılığını test etmek için ise CUSUM testi kullanılacaktır.
4. Ampirik Sonuçlar
ARDL eşbütünleşme testini uygulamak için çalışmada açıklanan değişken konumunda bulunan mutluluk indeksinin I(1) olma şartı, açıklayıcı değişkenlerin ise I(2) olmama şartı bulunmaktadır. Bu nedenle çalışmanın ilk aşamasında, modele dahil edilen değişkenlerin durağanlık seviyeleri test edilecektir. Bu amaçla kullanılan ADF birim kök testinin sonuçları Tablo 3’teki gibidir:
Tablo 3. ADF Birim Kök Testi Sonuçları
Seriler Düzey Birinci Fark
LnM -2.574 (0.106) [1] -7.046* (0.000) [1]
LnKBGSYH -3.481 ** (0.013) [0] -
LnKBGSYH2 -3.313 ** (0.020) [0] -
LnIS -1.879 (0.338) [4] -3.247** (0.025) [3]
Not: * ve ** sırasıyla, %1 ve %5 düzeyindeki anlamlılığı göstermektedir. Parantez içindeki değerler olasılık değerlerini, köşeli parantez içindeki değerler ise genelden özele t-anlamlılık yöntemiyle belirlenen uygun gecikme uzunluğunu göstermektedir.
Bu sonuçlardan da görüleceği gibi, M ve IS değişkenleri birinci seviyesinde durağan iken, KBGSYH ile karesi seviyesinde durağandır. Bu sonuçlar, değişkenler arasındaki ilişkinin ARDL sınır testiyle incelenebileceğini göstermektedir. Tablo 4’te değişkenler arasında eşbütünleşme olmadığını gösteren temel hipotezi sınamak için hesaplanan F test istatistiği ile ilgili kritik değerler yer almaktadır.
Tablo 4. ARDL Sınır Testi F test İstatistiği 6.951598
Kritik Değerler Alt Sınır Üst Sınır
k 3 10% 2.37 3.2
Seçilen Model: 1,1,1,1 5% 2.79 3.67
1% 3.65 4.66
Bu sonuçlara göre hesaplanan F istatistiği, %1 seviyesindeki üst sınırdan daha büyük olduğu için değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki olduğu ifade edilebilir. Uygun gecikme uzunluğuna karar vermek için Akaike bilgi kriteri kullanılmış ve uygun modelin ARDL (1, 1, 1, 1) olduğu tespit edilmiştir. Değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin büyüklüğünü belirlemek için tahmin edilen uzun dönemli regresyon modelinin sonuçları ise Tablo 5’te verilmiştir3:
3 Modelde varsayımlardan sapma bulunmamaktadır. Test sonuçları, sorumlu yazardan edinilebilir.
Tablo 5. Uzun Dönem Katsayıları
Değişken Katsayı t-İstatistiği
LnKBGSYH 4.8000** 2.122
LnKBGSYH2 -0.2240** -2.049
LnIS -0.054*** -1.979
Sabit Terim -23.866** -2.040
Not: ** ve *** sırasıyla, %5 ve %10 düzeyindeki anlamlılığı göstermektedir.
Sonuçlara göre, KBGSYH’nin değeri arttıkça M artarken, KBGSYH2 artarken mutluluk değişkeninin değerinde azalma yaşanmaktadır. Bu sonuçlar Japonya için Mutluluk Kuznets Eğrisinin geçerli olduğunu göstermektedir. Yani dönüm noktasına kadar mutluluk ile kişi başına düşen gelir birlikte artış gösterirken, bu noktadan sonra gelir arttıkça mutluluk düzeyinde azalma olacaktır. Bu sonuç ise parayla saadet olmaz savını destekler niteliktedir. Dönüm noktası olarak adlandırılan bu eşik noktasını hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılabilir (Tao, Zheng, Lianjun 2009):
1 2
ˆ exp ˆ 2ˆ
Bu formülde yer alan katsayılar Eşitlik 1’de tanımlanmıştır. Tablo 5’ten elde edilen katsayılar yardımıyla, dönüm noktası 44994.058 $ olarak elde edilmiştir. Dolayısıyla Japonya’da kişi başına gelir 44994.058 $ olana kadar kişilerin mutluluğunda artma görülecek, bu seviyeden sonra mutluluk düzeyinde azalma gözlenecektir. Öte yandan Tablo 5’teki sonuçlar incelendiğinde, KBGSYH’da meydana gelecek %1’lik artışın, mutluluk indeksinde %4.8’lik bir artış yaratacağı, işsizlik oranlarındaki %1’lik bir artışın ise mutluluk indeksinde %0.054’lük bir azalışa neden olduğu görülmektedir.
Japonya’nın KBGSYİH serisi incelendiğinde bu değerin 2013’ten itibaren 45 bin doların üzerinde çıktığı görülmektedir. Dolayısıyla elde edilen sonuçlar 2013 yılından
itibaren kişi başına gelirdeki artışın, Japonya’daki insanların mutlulukları üzerine olumsuz etki yaptığını göstermektedir.
Mutluluk Kuznets Eğrisinin kısa dönem analizini ise Tablo 6’da sonuçları yer alan hata düzeltme modeli ile yapmak mümkündür:
Tablo 6. Hata Düzeltme Modeli
Değişken Katsayı t-İstatistiği
D(LnKBGSYH) 14.340** 2.588
D(LnKBGSYH2) -0.672** -2.499
D(LnIS) 0.054 1.130
HDT -0.829* -6.223
Not: * ve ** sırasıyla, %1 ve %5 düzeyindeki anlamlılığı göstermektedir.
Öncelikle hata düzeltme katsayısının (HDT) istatistiksel olarak anlamlı olması ve katsayısının 0 ile -1 arasında olması hata düzeltme mekanizmasının çalıştığını göstermektedir. Sonuçlar kısa dönemde de Mutluluk Kuznets Eğrisinin geçerliliğini göstermektedir. Dönüm noktası 43029.571 $ olarak bulunmuştur. Öte yandan kısa dönemde de işsizliğin mutluluk üzerinde etkili olmadığı sonucuna da ulaşılmıştır.
5. Değerlendirme
Üretmek, insanlığın bilinen tarihinden beri var olmak için gerçekleştirilmesi gereken bir eylemdir. İnsan en azından hayatta kalabileceği kadar bir şeyler üretmek zorundadır.
İlk insanlarda avlanma, barınacak yer sağlama gibi temel gereksinimler sonucu gelişen üretmek, günümüzde temel gereksinimlerin yanında sosyal gereksinimlerinde giderilmesi için üretimde bulunma gereğine dönüşmüştür. Ülke bazında üretim düzeyi, GSYİH ile belirlenmektedir. Bu haliyle üretim düzeyi aynı zamanda ülkenin gelirine denktir. Bu sebeple GSYİH önemli bir makro değişken olmasının yanında ülkelerin ekonomik büyüklük yönünden karşılaştırılmasında sıklıkla kullanılır. GSYİH düzeyi
büyük olan ülkelerin daha zengin olduğu ve o ülke insanlarının daha rahat şartlarda yaşadığı düşüncesi kabul edilir. Gerçekten de üretim hacmi yüksek olan ülkelerdeki refah seviyesi diğerlerine göre daha yüksektir. Bu düşüncedeki temel sebep daha iyi şartlarda yaşayabilmek için daha fazla gelir elde edilmesi gereğidir.
Bu çalışmanın odağında “mutluluk” kavramı bulunmaktadır. Her ne kadar ölçülmesi zor, sübjektif bir kavram olsa da dünya genelinde ülke mutluluklarının belirlenmesi için çeşitli endeksler mevcuttur. Çalışma ile literatüre katkı sağlaması beklenen durum, gelir ile mutluluk arasındaki ilişkinin testidir. Diğer bir ifadeyle, gelirin artması ile mutluluk arasında nasıl bir ilişkinin olabileceğinin, makro düzeyde tahmin edilmesidir. Bu amaçla 2019 GSYİH değerine göre Dünya’nın en büyük 3. ekonomisi olan Japonya hedef ülke seçilmiştir. Bu sayede çalışmada Kuznets eğrisinin geçerliliğini, odağa mutluluk kavramı konularak Japonya için test etmek amaçlanmıştır.
Kuznets eğrisi, ülkede üretimin artması ile ekonomik büyümenin artışının ilk zamanlarında elde edilen toplam gelirin dağılımında da eşitsizliğin artacağı, uzun dönemde ise ekonomik büyümenin devamı durumunda bu gelir eşitsizliğinin azalacağını ön gören ters “U” şeklindeki eğridir. Elbette beklenen, ülke içerisinde gelir eşitsizliğinin azalması sonucu, gelir dağılımının daha adil şekilde dağıtılmış olmasından, daha önce az geliri olan bireylerin elde ettikleri gelirin artmasıdır. Kuznets eğrisinin Japonya için geçerliliğini gösteren çok sayıda çalışma bulunmaktadır (Bkz.
Minami, 1998 ve Yang ve Greaney, 2016).
Çalışmada Japonya’da ekonomik büyüme ile birlikte dönüm noktasına kadar mutluluk seviyesinin artması, bu noktadan sonra ise azalması varsayımı sınanmıştır. Bu amaç için, seçilen mutluluk indeksinin açıklayıcıları olarak kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla (KBGSYİH), KBGSYİH2 ve işsizlik oranı değişkenleri kullanılmıştır. Elde edilen uygulama sonuçlarına göre Japonya için Mutluluk Kuznets Eğrisinin geçerli olduğu tespit edilmiştir. Eğrinin dönüm noktasına kadar mutluluk ile kişi başına düşen gelir birlikte artış gösterirken, bu noktadan sonra gelir arttıkça mutluluk düzeyinde azalma olacağı sonucu elde edilmiştir. Dönüm noktası 44994.058 $ olarak elde edilmiştir.
Ampirik sonuçlar, kısa dönemde de Mutluluk Kuznets Eğrisinin geçerliliğini göstermektedir. Bu kapsamda analizler sonunda Japonya için mutluluk Kuznets eğrisinin hem kısa hem de uzun dönemde geçerli olduğu sonucuna varılmıştır. Bu durumda Japonya halkı zenginleştikçe, mutluluk düzeyinin düşeceği anlamına gelmektedir. Analiz sonucunda Japonya halkının mutluluk düzeylerinin azalmaya başlayacağı dönüm noktası olarak KBGSYİH 44994.058$ tespit edilmiştir. Gerçekten de KBGSYİH rakamı 2019 yılı itibariyle tespit edilen 44994.058$’ın altında olan Japonya’nın küresel mutluluk endeksi sıralamasında da gerilediği gözlemlenmektedir.
Japonya 2013 yılında KBGSYİH’da 45000$ barajını geçmişti. Küresel mutluluk endeksi sıralamasına göre Japonya 2017 yılında 51. sıra; 2018 yılında 54. Sıra; 2019 yılında ise 58. sırada iken 2020 yılı Mart ayı verilerine göre 62. sıraya gerilemiştir (World Happiness Report). Dolayısıyla, bu çalışmanın sonucu parayla saadet olmaz savını desteklemektedir. Elde edilen diğer bir sonuç ise işsizlik oranın kısa dönemde mutluluğa etki etmediği fakat uzun dönemde mutluluğu azaltan bir faktör olduğu sonucudur.
Kaynakça
Ahluwalia, M.S. (1976), Inequality, Poverty And Development, Journal Of Development Economics, Vol. 3, 307-42.
Barro, R. (2000), ‘Inequality And Growth In A Panel Of Countries’, Journal Of Economic Growth C. 5, No: 1, 5–32.
Barro, R. J. (2008). Inequality And Growth Revisited (No. 11). Adb Working Paper Series On Regional Economic İntegration.
Bengoa-Calvo, M., & Sánchez-Robles, B. (2004). Economic Growth And İnequality İn Latin-American Countries: Some Empirical Findings. Available At Ssrn 525882.
Bulut, Ö. Ü. R. (2019). “Japonya ve Ekonomisi”. Ayrıntı Dergisi, 7(78).
Chen, B-L. (2003), An İnverted-U Relationship Between İnequality And Longrun Growth, Economic Letters, 78(2), 205-212.
Costa-Font, J., Hernandez-Quevedo, C., & Sato, A. (2018), A Health ‘Kuznets’ Curve’? Cross-Sectional And Longitudinal Evidence On Concentration Indices’, Social İndicators Research, 136(2), 439-452.
Dağdemir, Ö. (2008), Küreselleşmenin Gelişmekte Olan Ülkelerde Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri [Effects of Globalization on Income Distribution in Developing Countries], İktisat Isletme Ve Finans, 23(265), 114-129.
Dawson, P. (1997), On Testing Kuznets’ Economic Growth Hypothesis, Applied Economic Letters, Vol.
4 No. 7, 409-10.
Easterlin, R. A. (1974). Does Economic Growth Improve The Human Lot? Some Empirical Evidence:
In Nations And Households In Economic Growth, Academic Press, 89-125.
Easterlin, R. A., & Angelescu, L. (2009). Happiness and growth the world over: time series evidence on the happiness-income paradox (No. 4060). IZA Discussion Papers.
Emek, Ö. F. Gelişmekte Olan Ülkelerde Makroekonomik Faktörlerin Gelir Eşitsizliği Üzerindeki Etkisi:
Panel Veri Analizi [The Effect of Macroeconomic Factors on Income Inequality in Developing Countries: Panel Data Analysis]. Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi Ve İdari Araştırmalar Dergisi, 2(2), 132-142.
Helliwell, J. F., Layard, P. R., & Sachs, J. (Eds.). (2016). World Happiness Report 2016 Update: Volume I. Sustainable Development Solutions Network.
Hepsağ, A. (2017). Finansal Kuznets Eğrisi Hipotezi: G-7 Ülkeleri Örneği [Financial Kuznets Curve Hypothesis: Example of G-7 Countries], Sosyal Güvenlik Dergisi, 7(2), 135-156.
Huang, H. C. R. (2004), A Flexible Nonlinear İnference To The Kuznets Hypothesis, Economics Letters, 84(2), 289-296.
Goff, L., Helliwell, J.F., Mayraz, G., (2016), The Welfare Costs Of Well-Being Inequality, Nber Working Paper No. 21900, Nber, New York, December.
Günay, E. K., Ata, O. (2018), Gelir Mutluluk Getirir Mi? Ülkelerin Gelir Ve Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Değerlendirme [Does Income Bring Happiness? An Evaluation of the Relationship Between Countries' Income and Happiness Levels], Kesit Akademi Dergisi, 4(17), 161-192.
IMF Data Mapper, Ülkelerin milli gelir bilgileri, https://www.imf.org/external/datamapper/datasets (Erişim: 03.08.2020).
Khasru, S. M., Ve Jalil, M. M. (2004), Revisiting Kuznets Hypothesis: An Analysis With Time Series And Panel Data, The Bangladesh Development Studies, 89-112.
Kilinc, D., Onater, E., & Yetkiner, H. (2015). The Ardl Test Of Gender Kuznets Curve For G7 Countries, The Journal Of European Theoretical And Applied Studies, 3(2), 37-56.
Kuznets, S. (1955). Economic Growth And İncome İnequality, The American Economic Review, 45(1), 1-28.
Malinen, T. (2012), Estimating The Long-Run Relationship Between İncome İnequality And Economic Development, Empirical Economics, 42(1), 209-233.
Minami, R. (1998), Economic Development And İncome Distribution İn Japan: An Assessment Of The Kuznets Hypothesis, Cambridge Journal Of Economics, 22(1), 39-58.
Oshima, H. T. (1992), Kuznets'curve And Asıan Income Dıstrıbutıon Trends, Hitotsubashi Journal Of Economics, 95-111.
Paukert, F. (1973), Income Distribution At Different Levels Of Development: A Survey Of Evidence, International Labour Review 108, 97-125.
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. P. (1999), Pooled Mean Group Estimation Of Dynamic Heterogeneous Panels, Journal Of The American Statistical Association, 94(446), 621-634.
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001), Bounds Testing Approaches To The Analysis Of Level Relationships, Journal Of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
Piketty, T. (2014), Yirmi Birinci Yüzyılda Kapital (Çeviren: Hande Koçak) [Capital in the Twenty-First Century]. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İnceleme/Araştırma.
Ram, R. (1989), Level Of Development And Income Inequality: An Extension Of Kuznets‐Hypothesis To The World Economy, Kyklos, 42(1), 73-88.
Ram, R. (2017), Kuznets Curve İn Happiness: A Cross-Country Exploration, Economic Modelling, 66, 272-278.
Sen, A. (2004), Özgürlükle Kalkınma [Development with Freedom]. Ayrıntı Yayınlari.
Shin, I., (2012), Income İnequality And Economic Growth, Economic Modelling, 29(5), 2049-2057.
Sulkowski, A., & White, D. S. (2016), A Happiness Kuznets Curve? Using Model-Based Cluster Analysis To Group Countries Based On Happiness, Development, İncome, And Carbon Emissions, Environment, Development And Sustainability, 18(4), 1095-1111.
Tao, S., Zheng, T., & Lianjun, T. (2008). An Empirical Test Of The Environmental Kuznets Curve İn China: A Panel Cointegration Approach, China Economic Review, 19(3), 381-392.
Thornton, J. (2001), The Kuznets İnverted-U Hypothesis: Panel Data Evidence From 96 Countries, Applied Economics Letters, 8(1), 15-16.Veenhoven, R. (2020), Happiness İn Japan (Jp), World Database Of Happiness, Erasmus University Rotterdam, The Netherlands, Worlddatabaseofhappiness.Eur.Nl
Yang, Y., & Greaney, T. M. (2017), Economic Growth And İncome İnequality İn The Asia-Pacific Region: A Comparative Study Of China, Japan, South Korea, And The United States, Journal Of Asian Economics, 48, 6-22.
World Bank, Ülkelerin milli gelir bilgileri, https://databank.worldbank.org/home.aspx (Erişim:
03.08.2020).
World Happiness, Ülkelerin mutluluk endeksi sıralamaları, https://worldhappiness.report/ed/2020/
(Erişim: 03.08.2020)
World Meters, Ülkelerin 2019 GDP Sıralamları, Https://Www.Worldometers.İnfo/Gdp/Gdp-By- Country/ (Erişim: 05.05.2020)
Extensive Summary
Can Money Buy Happiness? Analysis of Happiness Kuznets Curve for Japan
Introduction
The concept of "happiness" constitutes the skeleton of the study. As it is well known, happiness is an emotional state that is difficult to measure. Psychologists are of the opinion that neither money nor consumption guarantees greater happiness (Sulkowski, 2016: 1096). However, some studies have found that there is a relationship among time, happiness, and income. Most of the studies focus on the link between
welfare and happiness. In this study, we aim to reveal the nexus between income and happiness by using the Kuznets Curve hypothesis.
Method
In this study, the validity of the happiness Kuznets curve in Japan was investigated for the period 1970-2013. The average happiness index (M) ranging from 0 to 10 was obtained from Veenhoven (2020), and gross domestic product per capita (GDPPC) and unemployment data (IS) were obtained from the World Bank's electronic data distribution system. In the study, all variables were used in the logarithmic form.
We use the bounds test approach to the cointegration test suggested by Pesaran and Shin (1999) and Pesaran et al. (2001) that has a number of advantages over traditional cointegration tests in the literature. For example, in the ARDL bounds test, independent variables included in cointegration regression do not have to be I (1), they may be I (0) or I (1). On the other hand, while efficient estimators can be obtained in small samples, unbiased estimators can be obtained.
Results
The results show, in the long-run, an increase in the GDPPC, also has an increasing effect on M, but the GDPCP2 has a negative effect on M, which is evidence of the validity of the Happiness Kuznets Curve for Japan. In other words, while happiness and per capita income increase together until the turning point, the income
level will decrease as income increases after this point. This result supports the argument that money cannot buy happiness. On the other hand, we also calculated the turning point as 44994.058$. Therefore, until the per capita income becomes $ 44994,058, there will be an increase in happiness, and after that point, happiness will decrease.
