Dönem : 20 Yasama Yılı: 3
T.B.M.M. (S. Sayısı: 744) Trabzon Milletvekili Yusuf Bahadır'm; Fazilet Partisi Ge
nel Başkanı Malatya Milletvekili Recai Kutan ve 3 Arkada
şının; Anavatan Partisi Grup Başkan vekili Bayburt Millet
vekili Ülkü Güney, Demokratik Sol Parti Grup Başkanveki- li Gaziantep Milletvekili Ali Ilıksoy, Cumhuriyet Halk Par
tisi Grup Başkanvekili Ankara Milletvekili Önder Sav ile Demokrat Türkiye Partisi Grup Başkanı Van Milletvekili Mahmut Yılbaş'ın; Seçimlerin Yenilenmesine İlişkin Öner
geleri ve Anayasa Komisyonu Raporu (4/371, 4/372, 4/373)
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
24 Aralık 1995 Milletvekili Genel Seçimleri sonucunda hiçbir parti tek başına iktidara gele
memiştir.
TBMM 20 nci Dönem Milletvekili Genel Seçimlerinin yapılmasından bu yana 2 yıl 7 ay gibi bir süre geçmiş bulunmaktadır.
Bu süre içinde seçimlerden sonra TBMM'nin Milletvekili dağılımında önemli sayılacak deği
şiklikler meydana gelmiştir.
Ülkede yaşanan siyasî istikrarsızlık, ekonomik istikrarsızlığı ve yeni bir kısım sosyal ve kül
türel meseleleri de birlikte getirmiştir.
Demokrasilerde siyasî istikrarsızlığın ortadan kaldırılabilmesi için tek çözüm seçimdir. Zaman kaybedilmeden milletin iradesine başvurulması ve seçimlerin yenilenmesi zorunlu hale gelmiştir.
Bu nedenle, 25 Nisan 1999 Pazar günü Milletvekili Erken Genel Seçimlerinin yenilenmesini, Anayasanın 77 nci maddesi ve 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Yasasının 8 inci maddesi uyarınca önergemin işleme konulmasını arz ve teklif ederim. 26.7.1998
Saygılarımla. -
Yusuf Bahadır Trabzon TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Milletvekili Genel Seçimleri 24 Aralık 1995 tarihinde yapılmıştır. Genel seçimlerle oluşan parlamento aritmetiği geçen zaman içerisinde büyük çapta değişikliğe uğramış, milletin tercihi ile Meclisin yapısı birbiri ile çelişir hale gelmiştir.
Kaldı ki, geride bıraktığımız aylar içerisinde meydana gelen olağan dışı gelişmeler, millî ira
de ve demokratik hukuk devletine vaki müdahale ve dayatmalar milletin iradesine yeniden ve sü
ratle müracaat etme zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır.
Ayrıca, bir süreden beri işbaşında olan 55 inci Hükümetin antidemokratik yapısı, azınlık hü
kümeti oluşu, ülke sorunlarını çözememesi ve giderek ağırlaşan siyasî, sosyal ve ekonomik şartlar bir erken genel milletvekili seçimini zarurî kılmaktadır. . "
_ 2 -
Bu itibarla Anayasanın 77 nci, 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 8 inci maddesi ge
reğince 29 Kasım 1998 Pazar günü genel milletvekili seçimlerinin yenilenmesini, bu konuda Tür
kiye Büyük Millet Meclisi kararının istihsali için önergemizin işleme konulmasını saygıyla arz ve talep ederiz.
Recai Kutan Lütfü Esengün FP Genel Başkanı FP Grup Başkanvekili
Malatya Erzurum Abdullaüf Şener Salih Kapusuz
FP Grup Başkanvekili FP Grup Başkanvekili
Sivas Kayseri TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
X
Milletvekili Genel Seçimlerinin yenilenmesi; seçimlerin 25 Nisan 1999 Pazar günü Mahallî İdareler Genel Seçimleri ile birlikte yapılması konusunun; Anayasanın 77 ve 127 nci, 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 8/2 nci maddeleri ile TBMM İçtüzüğünün 95 inci maddesi hüküm
leri uyarınca Türkiye Büyük Millet Meclisince karara bağlanmasını arz ve teklif ederiz.
Dr. Ülkü Güney Alî Ilıksoy
Bayburt Gaziantep ANAP Grup Başkanvekili DSP Grup Başkanvekili
Önder Sav Mahmut Yılbaş
Ankara Van CHP Grup Başkanvekili DTP Grup Başkanı
\ - - Anayasa Komisyonu Raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi
Anayasa Komisyonu 29.7.1998 Esas No. : 4/371, 4/372, 4/373
Karar No. : 7
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA Başkanlıkça, 27.7.1998 tarihinde Komisyonumuza havale edilen;
Trabzon Milletvekili Yusuf Bahadır; Fazilet Partisi Genel Başkanı Malatya Milletvekili Recai Kutan ve 3 Arkadaşı ile Anavatan Partisi Grup Başkanvekili Bayburt Milletvekili Ülkü Güney, De
mokratik Sol Parti Grup Başkanvekili Gaziantep Milletvekili Ali Ilıksoy, Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkanvekili Ankara Milletvekili Önder Sav ile Demokrat Türkiye Partisi Grup Başkanı Van Milletvekili Mahmut Yılbaş'ın; Seçimlerin Yenilenmesine İlişkin Önergeleri (4/371,4/372,4/373) Komisyonumuzun 29.7.1998 tarihli toplantısında görüşülmüştür.
Önergelerden 4/371 ile 4/373 Milletvekili Genel Seçiminin 25 Nisan 1999 Pazar günü, 4/372 ise 29 Kasım 1999 Pazar günü yapılmasına yöneliktir. 4/373 esas sayılı önerge ayrıca 25 Nisan 1999 Pazar günü Mahallî İdareler Genel Seçimleri ile Milletvekili Genel Seçimlerinin birlikte ya
pılmasını öngörmektedir. -
Toplantıda öncelikle İçtüzüğün 36 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince Danışma Kurulu
nun adı geçen üç önergenin havale tarihinden itibaren kırksekiz saat, geçmeden görüşülmesinin Anayasa Komisyonuna tavsiye edilmesi hakkındaki kararı okundu.
3 -
Komisyonumuza 28.7.1998 tarihinde havale edilen ve havale tarihinden itibaren kırksekiz sa
at geçmediği gibi Danışma Kurulunun tavsiye kararında da yer almadığından gündeme alınmayan Erzurum Milletvekili İsmail Köse ile Aksaray Milletvekili Sadi Somuncuoğlu'nun; Seçimlerin Ye
nilenmesine İlişkin Önergesi hakkında Komisyona bilgi verilmiştir. Bu önergede seçim tarihi 22 Kasım 1999 Pazar günü olarak belirlenmektedir.
Komisyonumuzda öncelikle seçim dönemi bitmeden seçimlerin yenilenmesi, mutad zamandan önce yapılması önerisi oylanmış ve oy birliği ile kabul edilmiştir.
Verilen bir değişiklik önergesi ile 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramına yakın ol
ması nedeniyle seçimlerin 25 Nisan 1999 yerine 18 Nisan 1999 da yapılması önerilmiştir.
Seçimlerin tarihi ile ilgili olarak 4 öneri aykırılık sırasına göre oya sunulmuştur. 25 Nisan 1999 öncelikle oya sunulmuş ancak kabul edilmemiştir. Önergeyle getirilen 18 Nisan 1999 tarihi Komis
yonumuzca kabul edilmiştir. Bu nedenle diğer tarihler ayrıca oylanmamıştır.
Yapılan görüşme ve oylamalar sonucunda Komisyonumuzca Milletvekili Genel Seçimlerinin, Mahallî İdareler Genel Seçimleri ile birlikte 18 Nisan 1999 Pazar günü yapılmasına oy çokluğu ile karar verilmiştir.
Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.
Başkan At i la Sav
Hatay Sözcü Yalçın Gürtan
Samsun Üye /. Cevher Cevheri
Adana Üye İrfan Köksalan
Ankara Üye M. Seyfi Oktay
Ankara Üye Bülent Akarcalı
İstanbul Üye İsmail Kahraman
İstanbul (Muhalifim)
Üye Mehmet Ali Şahin
İstanbul
(Seçim tarihine muhalifim)
Başkanvekili Nejat Ar seven
Ankara Kâtip Hayrettin Dilekcan
Karabük
(Muhalifim Daha erkene alınması gerekir) Üye
Ahmet İyİmaya Amasya
Üye İlker Tuncay
Ankara Üye Avni Akyol
Bolu Üye Süleyman Arif Emre
İstanbul
(Muhalifim. Muhalafet şerhim eklidir.) Üye
Ali Oğuz İstanbul (Muhalifim)
Üye Mustafa Kamalak
Kahramanmaraş (Muhalifim)
- 4 - Üye.
Mehmet Sağlam Kahramanmaraş
Üye Tevfik Diker
Manisa Üye Teoman Akgiir
Sakarya Üye Metin Bostancıoğlu
Sinop
Üye Ali Şahin Kahramanmara
Üye Sümer Oral
Manisa Üye Nevzat Ercan
Sakarya Üye Şeref Malkoç
Trabzon (Muhalifim)
Mahmut Yılmaz Van . MUHALEFET ŞERHİ
Ülkemiz 28 Şubat 1997 tarihinden beri olağanüstü bir devreden geçmektedir. Bu sebepten nor
mal demokratik şartlar yürürlükte değildir. Hemen her konuda anormal uygulamalar yapılmaktadır.
Nitekim 9 ay gibi uzun bir süre sonra yapılacak bir seçime "erken seçim" adı verilerek Mec
lisimizden antidemokratik bir karar çıkartılması istenmektedir.
Millet iradesinin tam ve kamil manada tecelli etmesinin önlenmesi için yapılacak veya yapıl
ması muhtemel kanunsuz ve antidemokratik icraata bu anormal uzun vadeli, erken seçim modeli açık bir model oluşturmaktadır.
Bu model içerisinde, bir taşla birden fazla kuş vurulması neticesini doğuracak şekilde, muha
lefet veya bazı şahıs ve partileri haksız uygulamalara maruz bırakacak tertipler yapılabilir.
Daha şimdiden kamuoyunun yerinde kalmasını arzu eylediği üç sayın bakan seçim tarihinden 9 ay önce görevlerinden istifa etmek gibi bir emri vaki ile karşı karşıya bırakılmıştır.
CHP Genel Başkanı tarafından, Sayın ANAP Genel Başkanına adeta dayatılan bu erken seçim modelinin diğer bir antidemokratik ve Anayasa dışı şartı ise Başbakanın yılbaşında görevinden is
tifa etmesi hususudur. Böylece dayatmacıların maksatları kısmen de olsa ortaya çıkmış sayılabilir.
Maksat yapılacak seçime tamamen demokrasi dışı bir hükümet ile gitmektir.
Antidemokratik kanunları tasvip etmeyen bakanların işin başında görevlerinden istifaya mec
bur bırakılmaları ve bu anormal sürecin benzeri hileli çeşitli operasyonların yapılmasına imkân sağlayacak şekilde mümkün olduğu kadar uzun tutulmuş olması demokrasimizin gelişmesi ve ge
leceği konusunda yapılmak istenilenin tam tersine kuşkularla, belirsizliklerle dolu bir ortam içeri
sine itilmek istendiğimizi göstermektedir.
Bu metodla belirsizlikler ve istikrarsızlıklar artacaktır, çünkü. Sayın Başbakanın istifasından sonra hangi vasıf ve karakterde bir hükümetin kimler tarafından kurulacağı ve bu hükümetin teşki
linde hangi yöntemlerin uygulanacağı meçhuldür.
Erken seçimlerin sürecinin normal seçimlerin sürecinden daha kısa tutulması ne kadar normal ve demokratik ise, usul ve mantık dışı olarak sürenin alabildiğince uzatılması o kadar antidemok-
- 5 -
ratik olduğu kadar aynı zamanda Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı hürmetsizlik ifade eder. Zi
ra Nisan 1999 tarihine kadar Yüce Meclis dilediği taktirde erken seçim kararı alma hak ve inisiya
tifine sahip iken bu hak ve inisiyatifin 9 ay önce peşinen Meclisin elinden alınmasında kısmen de olsa etkisiz hale getirilmesinde isabet yoktur. Kaldı ki erken seçim tekliflerinin gerekçelerinde Meclisimizin de yıprandığına dair iddialar mevcuttur. Bu gerekçelere göre yıpranmış bir Meclisin en kısa zamanda erken seçime gidilerek yenilenmesi ve yıpranmamış bir yeni Meclise milletimizin bir an önce kavuşturulması gerekir.
Hal böyleyken tam tersine sürenin uzatılması gerekçe ile çelişki teşkil etmektedir. Ayrıca, açık veya kapalı müdahale süreci sona ermedikçe bu şartlar altında yapılacak herhangi bir seçimin de
mokratik gelişmemize katkıda bulunacağını kabul etmek de mümkün değildir.
Seçim sürecinin bu suretle 9 ay uzatılmış olması, ister istemez ülkemizi seçim ekonomisine mahkûm edecek, zarara uğratacak, devlet bürokrasisinin hızını kesecek, bakanların etkinliğini azal
tacak, yatırımları sekteye uğratacaktır.
Neticede kaybeden milletimiz ve memleketimiz olacaktır. Bu sebeplere binaen erken seçimin mümkün olacak en kısa zamanda yapılmasında sayılamayacak derecede faydalar vardır.
Seçime gidilirken normal demokratik yol ve metotlarla gidilmeyip, memlekete zarar verecek şekilde antidemokratik yollardan gidilmesi haksız tertiplere ve uygulamalara açık olan bir usûl ge
tirilmiş olması dolayısıyla 18 Nisan'da seçim yapılması hususunda, alman karara muhalifim.
Süleyman Arif Emre İstanbul
