ALIfiVER‹fi KUPONLARINDA ALIfiVER‹fi KUPONLARINDA KATMA DE⁄ER VERG‹S‹
KATMA DE⁄ER VERG‹S‹
UYGULAMASI VE BELGE DÜZEN‹
UYGULAMASI VE BELGE DÜZEN‹
Mahmut Tayyar ERGÜL*
1-Girifl:
A
l›flverifl kuponlar› , iflletme taraf›ndan bas›m› yapt›r›lan, iflletme taraf›n- dan uygun bulunan bilgileri tafl›yan ve genellikle ilgili iflletmelerde kul- lan›m hakk› verilen bir ödeme arac›d›r. Bunlar toplu veya münferiden müflteriye para karfl›l›¤› verilebilmekte, zaman zaman iade ifllemleri sonucun- da müflteriye verilmekle birlikte iflletmede çal›flan personele de de¤iflik isim- ler alt›nda verilebilmektedir. Bunun d›fl›nda iflletme d›fl›ndaki üçüncü flah›sla- ra da para karfl›l›¤› verilebilmektedir. Üçüncü flah›slara al›fl verifl kuponlar›n›n para karfl›l›¤› verilmesi daha çok y›lbafl›, bayram gibi özel günlerde kendisini göstermektedir.Al›fl verifl kuponlar› nedeni ne olursa olsun gelecekte talep edilecek bir mal ve/veya hizmetin teslimi s›ras›nda de¤iflim arac› olarak kullan›lmak üzere ha- miline verilmektedir.
2-Belge Düzeni:
Bilindi¤i üzere, 213 say›l› Vergi Usul Kanunu’nun 229’uncu maddesinde fa- tura, sat›lan emtia veya yap›lan ifl karfl›l›¤›nda müflterinin borçland›¤› mebla-
¤› göstermek üzere emtiay› satan veya ifli yapan tüccar taraf›ndan müflteriye verilen ticari vesikad›r, fleklinde tan›mlanm›fl olup, 230/3’üncü madde uyar›n- ca da faturaya müflterinin ad›-ticaret ünvan›, adresi, varsa vergi dairesi ve he- sap numaras›n›n yaz›lmas›n›n mecburi oldu¤u, 231/5’inci maddesinde ise, fa- turan›n, mal›n teslimi veya hizmetin yap›ld›¤› tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenece¤i, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar›n hiç dü- zenlenmemifl say›laca¤›, hükmüne yer verilmifltir.
5
* Mükellef Hizmetleri Grup Müdürü V. Vergi Denetmeni
A l › fl v e r i fl k u p o n l a r › n › n m ü fl t e r i f i r m a - y a t e s l i m i b i r m a l v e y a h i z m e t i n k a r fl › - l › ¤ › o l m a y › p , a v a n s n i t e l i ¤ i t a fl › m a k t a - d›r.Kuponlar›n müflteriye verilmesi
aflamas›nda, bu kuponlara iliflkin ola- rak fatura düzenlenmeyecektir. Bu nedenle, müflteri firmaya teslim edi- len al›flverifl kuponlar› dekont ile bel- gelendirilerek “avans” olarak muha- sebelefltirilecek ve bu sat›fllar dekont ile belgelendirilecektir. Avans hesa- b›nda izlenen tutarlar ise, kurumlar vergisi yönünden vergiyi do¤uran olay al›flverifl kuponlar›n› ibraz eden- lere mal teslimi esnas›nda meydana gelece¤inden sat›fl has›lat› hesaplar›- na intikal ettirilecek, ancak, al›flverifl kuponu hamilleri ad›na fatura ya da fatura yerine geçen bir vesika düzen- lenmeyecektir. Çünkü, al›flverifl kupo- nu karfl›l›¤› olan al›flverifl bedellerinin gerçek yüklenicisi kuponu kullan›p al›flverifl yapan kifliler de¤il, al›flverifl kuponunu al›p da¤›t›m›n› yapan fir- malard›r.
Dekont verilmek suretiyle belgelendi- rilen ve “avans” olarak muhasebelefl- tirilen hediye çeklerinin nihai tüketici- ler taraf›ndan ibraz edilerek çek tuta- r› kadar mal›n teslimi durumunda ver- giyi do¤uran daha önce belgeye ba¤- lanmayan bu teslimlere iliflkin fatura ve benzeri vesikalar›n, hediye çekleri- ni baflka firmalara da¤›tan flirket ad›- na düzenlenmesi gerekmekte olup, hediye çeklerini ibraz eden kiflilere yap›lan teslim ve hizmet ifalar› s›ra-
s›nda ayr›ca bu kifliler ad›na fatura ya da fatura yerine geçen bir vesika dü- zenlenmesine gerek bulunmamakta- d›r. Bu teslim ve hizmetlere iliflkin fa- turalar›n yedifler günlük süreler halin- de sat›fl bilgileri toplanarak ve Katma De¤er Vergisi yönünden ayl›k vergi- lendirme dönemleri de geçirilmemek kayd›yla düzenlenmesi gerekmekte- dir.
3-Katma De¤er Vergisi Ve Iskonto Uygulamas›:
3065 say›l› Katma De¤er Vergisi Ka- nunu’nun;
“Verginin Konusunu Teflkil Eden ‹fl- lemler” bafll›kl› 1’inci maddesinin 1’inci f›kras›nda; Türkiye’de ticari, s›- nai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yap›lan teslim ve hizmetlerin katma de¤er vergisine tabi oldu¤u,
“Teslim” bafll›kl› 2’nci maddesinde;
teslimin bir mal üzerindeki tasarruf hakk›n›n malik veya onun ad›na hare- ket edenlerce, al›c›ya veya ad›na ha- reket edenlere devredilmesi oldu¤u,
“Hizmet” bafll›kl› 4”üncü maddenin 1’inci f›kras›na göre ise hizmet; tes- lim ve teslim say›lan haller ile mal it- halat› d›fl›nda kalan ifllemler olarak tan›mlanm›fl ve bu ifllemlerin bir fleyi yapmak, ifllemek, meydana getir- mek, imal etmek, bir fleyi yapmamay›
taahhüt etmek gibi flekillerde gerçek- leflece¤i,
“Vergiyi Do¤uran Olay›n Meydana Gelmesi” bafll›kl› 10’uncu maddesin- de; vergiyi do¤uran olay›n,
a)-Mal teslimi ve hizmet ifas› hallerin- de, mal›n teslimi veya hizmetin yap›l- mas›,
b)-Mal›n tesliminden veya hizmetin yap›lmas›ndan önce fatura veya ben- zeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla s›n›rl›
olmak üzere fatura veya benzeri bel- gelerin düzenlenmesi,
c)-K›s›m k›s›m mal teslimi veya hizmet yap›lmas› mutad olan veya bu husus- larda mutab›k kal›nan hallerde ,her bir k›sm›n teslimi veya bir k›s›m hiz- metin yap›lmas›
d)-Komisyoncular vas›tas›yla veya konsinyasyon suretiyle yap›lan sat›fl- larda, mallar›n al›c›ya teslimi, e)-Mal›n al›c›ya veya onun ad›na ha- reket edenlere gönderilmesi halinde mal›n nakliyesine bafllanmas› veya nakliyeci veya sürücüye tevdii, “ An›nda meydana gelece¤i hüküm al- t›na al›nm›flt›r.
Al›fl verifl kuponlar›n›n sat›fl bedelleri yukar›da da belirtildi¤i gibi bir avans niteli¤indedir.Bu nedenle kupon sa- t›fllar› KDV ye de tabi de¤ildir.. Be- delleri avans olarak muhasebelefltiri- len hediye çekleri ile al›fl verifl yap›l- mas› halinde, bu iflleme ait fatura ve benzeri vesikan›n al›fl verifli yapan ad›na de¤il hediye çekini sat›n al›p
da¤›tan firma ad›na düzenlenmesi gerekecektir. KDV yönünden de ilgili al›fl verifl belgesinin düzenlendi¤i ay hesaplar›na intikali sa¤lanmal›d›r. Bu hükümlere göre, herhangi belirli bir mal teslimi ve hizmet ifas›n› göster- meyen al›fl verifl kuponlar›n›n veril- mesi ile katma de¤er vergisi yönün- den vergiyi do¤uran olay gerçeklefl- memektedir. Bu nedenle, al›fl verifl kuponu da¤›tan firmalar›n, bu ku- ponlar› dekont vererek belgelendir- mesi ve al›nan bedelleri de avans ola- rak muhasebelefltirmesi gerekmekte- dir.
Di¤er taraftan; ayn› Kanunun “Mat- raha Dahil Olmayan Unsurlar” bafll›k- l› 25/a maddesi gere¤ince, teslim ve hizmet ifllemlerine iliflkin olarak dü- zenlenen fatura ve benzeri belgeler- de gösterilen ticari teamüllere uygun miktardaki iskontolar katma de¤er vergisi matrah›na dahil edilmeyecek- tir.
Ayr›ca bu Kanuna iliflkin olarak ya- y›mlanan 26 Seri No.lu Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤i’nin 1’inci bölü- münde; mal›n teslimine ve hizmetin yap›lmas›na iliflkin olarak düzenlene- cek faturalarda ticari teamüllere uy- gun olarak ayr›ca gösterilen iskonto- lar›n katma de¤er vergisi matrah›na dahil olmayaca¤›, fatura ve benzeri belgelerde ayr›ca gösterilmeyip, y›l sonlar›nda belli bir dönem sonunda ya da belli bir ciro afl›ld›¤›nda (sat›fl
pirimi, has›lat pirimi,y›l sonu iskontosu gibi adlarla) yap›lan ödemelerin ise katma de¤er vergisine tabi olaca¤› aç›klanm›flt›r.
Al›flverifl kuponu ibraz› karfl›l›¤›nda, kupon tutar›n› aflan mal teslimi olmas› du- rumunda ise; bu kifli ve firmalar ad›na genel al›flverifl tutar› üzerinden fatura düzenlenmesi, düzenlenecek faturada al›flverifl kuponuna tekabül eden sat›fl miktar› kadar iskonto gösterilmesi, iskonto miktar›n›n katma de¤er vergisi matrah›na dahil edilmemesi, ancak al›flverifl kuponu tutar›n› aflan k›s›m için katma de¤er vergisi hesaplanmas›, düzenlenecek fatura ve defter kay›tlar›n- dan al›flverifl kuponu tutar› kadar iskonto yap›ld›¤›n›n anlafl›labilmesi için söz konusu fatura ve defter kay›tlar›nda al›flverifl kuponlar›na iliflkin bilgilere de yer verilmesi gerekmektedir.
Di¤er taraftan;al›flverifl kuponu tutar› kadar yap›lan iskonto için al›flverifl ku- ponunu sat›n al›p da¤›tan firma ad›na fatura düzenlenmesi, faturada gerek- li aç›klamalara yer verilerek katma de¤er vergisi hesaplanmas› gerekmekte- dir.
4-Al›fl Verifl Kuponlar›n›n Muhasebelefltirilmesi:
Tek düzen muhasebe sisteminde al›fl verifl kuponlar›n›n muhasebelefltirilmesi flu flekilde olacakt›r.
---31/03/2006---
100 KASA HESABI ****
340 ALINAN S‹PAR‹fi AVASLARI ****
……..’ya ……/…… seri no.lu al›fl verifl çeklerinin teslimi ve tahsilat›n yap›lmas›
---
Kupon ibraz edildi¤inde ve teslimle birlikte fatura dönüfltü¤ünde:
---31/03/2006--- 340 ALINAN S‹PAR‹fi AVANSLARI ***
391 TAHS‹L ED‹LEN K.D.V. ***
600 YURT ‹Ç‹ SATIfiLAR ***
……..’ya ……/…… seri no.lu al›fl verifl kuponlar› ile yap›lan sat›fllar ---
Faturan›n Kupon tesliminde düzenlenmifl olmas› halinde yap›lacak kay›t :
---31/03/2006---
100 KASA HESABI ***
380 GELECEK AYLARA A‹T GEL‹RLER ***
391 TAHS‹L ED‹LEN K.D.V. ***
……..’ lu faturam›z
---
Kupon ibraz edildi¤inde ve teslim gerçekleflti¤inde:
---31/03/2006--- 380 GELECEK AYLARA A‹T GEL‹RLER ***
600 YURT ‹Ç‹ SATIfiLAR ***
……. No.lu fatura mukabili mal tesliminin gerçekleflmesi ifllemi
……..’ya ……/…… seri no.lu al›fl verifl kuponlar› ile yap›lan sat›fllar.
---
