KPSS 2016
Türkiye'nin en çok satan
DERS NOTLARI
tarih’ kim korkar ten
Pegem Akademi Sınav Komisyonu;
2015 KPSS’ye Pegem Yayınları ile hazırlanan adayların,
100'ün üzerinde soruyu kolaylıkla çözebildiğini
açıkladı.
29.
Eğitimde
yıl
Yayın Yönetmeni: Neslihan Gürsoy Dizgi-Grafi k Tasarım: Ayşe Nur Kutlu Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91
Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 26687
İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net Komisyon
KPSS DERS NOTLARI KİM KORKAR TARİH
ISBN-978-605-318-289-4
Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın, bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermelerini ve bandrolsüz yayınları satın almamalarını diliyoruz.
28. Baskı: 2016, Ankara
Ön Söz
Değerli Adaylar,
Tarih Ders Notları, KPSS derslerindeki özet ders notu ihtiyacını karşılamak ve Genel Kültür Testi’nde
önemli bir yer tutan “Tarih” kapsamındaki 27 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacına yönelik olarak hazırlanmıştır.
Yayının amacı, derslerde belirli bir sürede anlatmaya çalıştığımız aslında çok kapsamlı
olan Tarih konusunu özet bir şekilde sunarak, konular arasında bağlantı kurarak, adayların sıkılmamasını sağlamak için şemalarla, kavram haritalarıyla, tablolarla destekleyerek konunun kalıcılığını artırmaktır.
Bu ders notları uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür.
Ders notlarının, çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS ve meslek hayatınızda başarılar.
PEGEM AKADEMİ YAYINCILIK
v
Ön Söz ...iii
Orta Asya Türk Tarihi ...1
Orta Asya Türk Devletlerinde Kültür ve Uygarlık ...3
Konu Kavrama Soruları ...5
Türk İslam Devletleri ...7
Türkiye Tarihi ...8
Orta Asya ve Yakın Doğu’da Kurulan Diğer Türk-İslam Devletleri ...9
Türk İslam ve Türkiye Tarihinde Kültür ve Uygarlık ...10
Konu Kavrama Soruları ...14
Osmanlı Tarihi (1299 - 1922) ...16
Osmanlı Kültürü ve Uygarlığı ...20
Konu Kavrama Soruları ...29
Osmanlı’da Yenileşme Islahat ve Demokratikleşme Hareketleri ...31
Fransız İhtilali’ne Karşı Osmanlı Devletinin Aldığı Önlemler ...33
Konu Kavrama Soruları ...34
XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti’ndeki Siyasi Gelişmeler ...36
I. Dünya Savaşı ...38
Konu Kavrama Soruları ...44
Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ...46
Konu Kavrama Soruları ...54
İçindekiler
vi
Kurtuluş Savaşı Muharebeler Dönemi ...55
Konu Kavrama Soruları ...59
İnkılâplar ...62
Konu Kavrama Soruları ...67
Atatürk İlkeleri ...69
İlke-İnkılap İlişkisi ...70
Konu Kavrama Soruları ...72
Atatürk Dönemi Dış Politika ...74
Atatürk Dönemi Sonrası Türkiye ve Dış Politika...75
XX. Yüzyıl Başlarında Dünya ...76
II. Dünya Savaşı ...77
Konu Kavrama Soruları ...78
Soğuk Savaş Dönemi ...80
Konu Kavrama Soruları ...82
Yumuşama Dönemi ...84
Konu Kavrama Soruları ...86
Küreselleşen Dünya ...88
Konu Kavrama Soruları ...90
Tarih Dizini ...92
1
Akdeniz
Aral Gölü
Sibirya
Baykal Gölü
Kingan Dağları
Himalaya Dağları
Orta Asya Anayurt Karadeniz
Hazar Denizi
Basra Körfezi Güçlü, kuvvetli
Miğfer Töreli Türeyen Olgunluk çağı Kudretli Çoğalan
Türk Adı
Andronova Anav Afanasyeva Karasuk Tagar Abakan Kelteminar Orta Asya’daki Uygarlık Merkezleri
ORTA ASYA’DAN YAPILAN TÜRK
GÖÇLERİ
Göçlerin Nedenleri Göçlerin Sonuçları Avrupa
(Balkanlar) Anadolu
Coğrafyalarına yapıldı.
Mezopotamya ve Mısır Farklı coğrafyalarda güçlü Türk devletleri kuruldu.
Türk tarihini incelemek zorlaştı.
Kültürel etkileşime neden oldu.
Kavimler Göçü’ne neden oldu.
Bazı Türk boyları zamanla özbenliklerini kaybetti.
Olumsuz iklim koşulları Salgın hastalıklar Nüfus artışı
Boylar arasındaki mücadeleler Dış güçlerin baskısı (Çin-Moğol) Bağımsız yaşama düşüncesi Yeni yerleri ele geçirme düşüncesi
Ekonomik ve Sosyal
Siyasi
Cihan Hakimiyeti Düşüncesi
Türklerin Tarihte Kurdukları
Devletler
16 1
2
3
4
5
6 8 7
9 10 11 12
13 14
15
Osmanlı
İmparatorluğu Büyük Hun İmparatorluğu
Batı Hun İmparatorluğu
Avrupa Hun İmparatorluğu
Ak Hun İmparatorluğu
Göktürk İmparatorluğu
Avar İmparatorluğu Hazar
İmparatorluğu Uygur Devleti
Karahanlılar Devleti Gazneliler
Devleti Büyük Selçuklu İmparatorluğu Harzemşahlar
Devleti Altın Orda
Devleti Büyük Timur İmparatorluğu
Babür İmparatorluğu
ORTA ASYA TÜRK TARİHİ
2
AVRUPA’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI ASYA’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI
Merkezi Avrupa’da olan ilk Türk devletidir.
En önemli hükümdarı Attila’dır.
AVRUPA HUN DEVLETİ
AVARLAR
PEÇENEKLER
SABİRLER
KIRGIZLAR OĞUZLAR HAZARLAR KARLUKLAR İSKİTLER
TÜRGİŞLER KIPÇAKLAR
(KUMANLAR)
ASYA HUN DEVLETİ
I. GÖKTÜRK
II. GÖKTÜRK (KUTLUK)
UYGURLAR TÜRK GÖÇLERİ
SONRASI
BULGARLAR - MACARLAR Kavimler Göçü’ne neden
olan Türk devletidir.
Orta Avrupa’ya devlet ve ordu teşkilatlanmasında
örnek oldular.
Bizans ordusunda paralı askerlik
yaptılar.
Oğuzlarla mücadele ettiler.
Bu mücadeleleri Dede Korkut Hikayeleri’ne konu oldu.
Tarihte bilinen ilk Türk devletidir.
İlk hükümdarları Teoman’dır.
Ötüken’de kuruldular.
Avar hakimiyetine son vererek Ötüken de kuruldular. İlk hü- kümdarları Bumin Kağan’dır. Türk
adıyla kurulan ilk Türk devletidir.
Türkler ikinci kez bir bayrak altında toplandılar.
Bağımsızlık mücadelesi vererek kurulan ilk Türk devletidir. İlk hükümdarla- rı Kutluk - İlteriş Kağan’dır.
Çin’le etkileşim sonucun- da Maniheizm inancını
benimsediler.
Orhun ve Selenga ırmakları civarında kurulmuştur. İlk hükümdarı Kutluk Bilge Kül
Kağan’dır.
Bu din, savaşmayı ve et yemeyi yasakladığı için alternatif bir geçime yönelip
tarımsal üretime başladılar.
Buna bağlı olarak yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti
oldular.
Şehirler ortaya çıktı. Mimari gelişti, çinicilik ve fresko
sanatları gelişti.
Moğolların Türkleşmesinde etkili oldular.
İlk Müslüman Türk Devleti olan Karahanlılar’la savaştılar.
Kırgızlar tarafından yıkıldılar.
18 harfl i Uygur alfabesine sahip olup hareketli matbaayı kullandı- lar. Minyatür sanatında geliştiler.
Töreyi yazılı hâle getirdiler.
Türklere ait ilk yazılı eser olan Orhun Kitabeleri’ni
oluşturdular.
Kül Tiğin Bu kitabaler,
Tonyuluk Bilge Kağan adına dikilmiştir.
Uygur, Basmil ve Karlukların ayaklanmalarıyla yıkıldılar.
Sasani ve Bizans’la olan müttefik- liklerini İpek Yolu için yaptılar.
Çin entrikalarıyla yıkıldılar.
Kendilerine ait 38 harfl i alfabeleri vardır.
İslamiyet öncesi kurulan Türk devletlerinin en güçlüsüdür.
Türkleri ilk kez bir bayrak altında toplamayı başaran devlettir.
Çin Hun mücadelesinin en önemli nedeni İpek Yolu hakimiyetidir. Çinlilerle ilk siyasi
anlaşmayı yaptılar.
Mete, ilk düzenli orduyu oluşturdu. (onluk sistem)
Teoman zamanında Çinliler, Hun akınlarına karşı Çin Seddi’ni yapmışlardır.
Çinliler, savaşarak yenemedikleri Hunları entrikalarıyla yıktılar.
• Bu devletler Avrupa’yı askeri ve idari alanda etkilediler.
• Avrupa’ya maden işlemeyi öğrettiler.
• Çoğunluğu Hristiyanlığı benimseyip, Avrupa kültürü içinde asimile oldular.
Rusların İgor destanının konusunu da oluşturdular.
İstanbul’u kuşatan ilk Türk topluluğudur.
İtil (İdil) Bulgarları İslamiyeti benimsediler.
Sibirya’ya adlarını
bıraktılar. En uzun destan olan Manas destanına
sahiptirler.
Büyük Türk devletleri kurdular.
Museviliği kabul eden ilk Türk devletidir. Hz.
Osman’la savaşarak İslamiyet’in Karadeniz’in kuzeyine yayılmasını engellediler.
İslamiyet’i kabul eden ilk Türk topluluğudur.
Tarihte bilinen ilk Türk topluluğudur.
Emevilerle savaşarak İslamiyet’in Orta Asya’ya ya- yılmasını engellediler. Yerleşik yaşama geçen ilk Türk boyudur.
Tuna Bulgarları Hristiyanlığı benimsediler.
Hristiyanlığı benimsediler.
Latin kültürüyle kaynaşıp öz benliklerini kaybettiler.
Krallıklar güç kaybetti.
Orta Çağ başladı.
Roma ikiye ayrıldı. (Doğu ve Batı) Skolastik zihniyet ortaya çıktı.
Avrupa’nın etnik yapısı değişti.
Feodalitenin temeli atıldı.
ORTA ASYA TÜRK TARİHİ
Kavimler Göçü (375)
ORTA ASYA’DA KURULAN DİĞER TÜRK DEVLETİ
3
ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK
HATUN
DEVLET YÖNETİMİ
Türklerde devlet şu şekilde oluşmuştur.
Oguş (Aile) Urug (Soy) Bod (Boy) Budun (Millet)
İl (Devlet)
Bir devletin kurulmasında gözetilmesi gereken ilkeler
DEVLET ANLAYIŞI
Hükümdarın Tanrı tarafından görevlendirilmesi inancıdır.
Kut, kan yoluyla babadan oğu- la geçmektedir. Bu durum taht kavgalarına neden olmuştur.
KUT ANLAYIŞI
Ülkenin ikiye ayrılarak yönetilmesidir.
İlk olarak Hunlarda ortaya çıkmıştır.
Doğu (merkez)
Hakan
Tam bağımsız İKİLİ SİSTEM
Hakanın eşidir.
Elçi kabulünde bulunurdu.
Kurultay toplantılarına katılabilirdi.
Devlet yönetiminde söz sahibiydi.
Ülke hanedanın ortak malıdır.
Türklerde tam olarak belirli bir veraset sistemi yoktur.
Verasetin belirsizliği taht kavgalarına neden olmuştur.
Bu nedenle devletler kısa sürede parçalanmıştır.
Bu nedenle devletler kısa sürede parçalanmıştır.
VERASET SİSTEMİ
Devlet işlerinin görüşüldüğü meclis- tir. (Toy olarak da isimlendirilir.)
Üyeleri
Hakan Hatun Boy beyleri Hanedan
üyeleri
Yabgu Kurultay üyelerine Toygun denir.
Kurultay hakanın belirlemesinde ve töre üzerinde etkili olup, hay- van ve insan sayımı da yapardı.
Kurultayda son söz hakanındır.
Kurultay karar verme değil danışma meclisidir.
Şad Tigin KURULTAY
Bağımsızlık Ülke Halk Kanun Kurultayda hakanın kararlarının sorgulanabilmesi ve herkesin özgürce
fikrini söylemesi kurultayın demokratik bir özelliği olduğunu gösterir.
Kurultayın yanı sıra Kengeş adı verilen bir meclis de vardı.
HÜKÜMDAR
Orduyu komuta etmek Töreyi uygulamak Siyasi birliği sağlamak Halkın ihtiyaçlarını gidermek GÖREVLERİ
Han Hakan Kağan İlteber İlteriş İdikut Tanhu Şanyu Ay - Tengri UNVANLARI Otağ (Kağan çadırı)
Örgin (Taht) Tuğ (Bayrak) Davul Kotuz (Sorguç) Yay Kur(Kemer) Berge (Kamçı) Kılıç Kama SEMBOLLERİ
Buyruklar Bakanlar
Yabgu Ülkenin batı bölümünü yöneten kişi (hükümdar kardeşi), hükümdarlık unvanı Tigin (Tekin) Hükümdar çoçuklarının kullandığı unvan
Ayukı Hükümet
Aygucu Başbakan
Bitigçi Yazışmaları yürüten görevli (katip) Tarhan (Tarkan) Komutan
Tudun Vergi memuru
Yargucı Yargıç
Tamgacı Mühürdar
Şad Vezir, şehzade
DEVLET GÖREVLİLERİ Batı
Yabgu
Yarı bağımsız (İç işlerinde serbest, dış işlerinde
merkeze bağlıdır.)
4 Ordu - millet anlayışı hakimdir. (Kadın - erkek
herkes asker sayılırdı.)
Mete, Onluk Sistemi getirmiştir. (İlk düzenli ordu)
Hilal - Turan savaş taktikleridir.
En önemli silahları: ok, yay, mızrak, kılıç, gürz, süngü, kargıdır.
Bayrak yerine “tuğ” kullanılır.
Başa takılan şapkaya “tolga” denir.
Temel geçim kaynağı hayvancılıktır.
Hayvancılığa bağlı olarak dokumacılık gelişmiş- tir.
Hayvansal ürünler (kurutulmuş et, deri, canlı hayvan) ihraç edilmiştir.
İpek Yolu ve Kürk Yolu Orta Asya’nın önemli ticaret yollarıdır.
Türklerin dilleri Ural - Altay dil grubuna girmektedir.
Sözlü edebiyat göçebeliğin sonucu olarak gelişmiştir.
Sav: Atasözleri Sagu: Ağıt
Koşuk: Saz (Kopuz) eşliğinde söylenen şiirler
Dede Korkut Hikayeleri: Oğuz Kıpçak (Kuman) mücadelelerini anlatır.
Destanlar
Uygurlar - Maniheizm Uygurlar ve Türgişler - Budizm Hazarlar - Musevilik (Yahudilik) Karluklar - İslamiyet
Bulgarlar, Macarlar - Hristiyanlığı seçtiler.
Toplumun temelini aile (oguş) oluştururdu.
Aile reisi erkekti. Tek eşle evlilik hakimdi.
Küçük (çekirdek) aile tipleri göçebeliğin sonucu olarak benimsenmiştir.
Sosyal sınıf kavramına göçebelikten dolayı rastlanmazdı.
İslamiyetten önce Türk devletlerinde dini ve milli bakımdan önemli olan günlerin milletçe kutlandığı törenlere“şölen” denir.
Uygurların yerleşik yaşama geçmesiyle şehirler (balık) kuruldu.
Toprak devletindir bu yüzden toprak aristokrasi- sine rastlanmazdı.
Geleneklerden oluşan yazısız kuralları vardır. (Töre)Töre zamana ve şartlara göre değiştirilebilir.
Hükümdarın yetkilerini yalnızca töre sınırlandırabilir.
Halk, hakan ve kurultay, törenin kaynağını oluşturur.
Hakan bile töreye aykırı hareket edemez.
Yargu - Mahkeme Yargucu - Yargıç
Ağır suçlar idam cezasına çarptırılır. (Adam öldürmek, ordudan kaçmak, tecavüz gibi)
Hapis cezaları kısa sürelidir. (Göçebe hayat tarzlarından dolayı)
İlk yazılı hukuk kuralları Uygurlar Dönem’inde oluştu- rulmuştur. (Bu gelişme yerleşik yaşamın bir sonucudur.)
En eski inançları Totem’dir. (kurt ve kartala saygı duyulması)
Umay adı verilen ve tabiat olaylarını düzenledi- ğine inanılan tanrıçaları vardı.
Yada Taşı’nın şans getirdiğine inanılırdı.
Ataların mezarlarına saygı duyulmasına “Atalar Kültü” denirdi.
Ahiret inancının varlığını, ölülerin eşyalarıyla gömülmesi ve Cennet (uçmağ) Cehennem (tamu) anlayışları göstermektedir.
Şamanizm, dinden daha çok sihir, büyü, gizli güçlere inanma biçiminde ortaya çıkmıştır.
Mezarlarına (Kurgan) Mezar taşlarına (Balbal) Cenaze törenine (Yuğ)
Ölülerin ardından yapılan ağıta (Sagu) denilmiş- tir.
Din adamlarına Şaman, Kam, Baksı adı veril- miştir.
İskitler
Alp Er Tunga Oğuz Kağan Manas
(En uzun destan)
Bozkurt ve Ergenekon
Türeyiş ve Göç
Hunlar Kırgız Göktürk Uygur
ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK
Yazılı edebiyat II. Göktürkler’e aittir.
Bilge Kağan, Kültiğin ve Vezir Tonyukuk adına yazılmıştır.
Orhun Alfabesi’yle Yollug Tigin tarafından yazılmıştır.
Çözümleyen W. Thomsen’dır.
“Türk milleti” adının geçtiği ilk Türkçe metindir.
Siyasetname özelliği taşır.
Yenisey Yazıtları → Kırgızlara aittir.
Karabalgasun Yazıtları → Uygurlara aittir.
Sine Uşi Yazıtları → Uygurlar’a aittir.
On İki Hayvanlı Türk Takvimi Celali Takvim
Hicri Takvim Rumi Takvim Miladi Takvim
Türkler, Güneş yılını bugünkü değerlere çok yakın bir şekilde hesaplamışlardır.
İlk kez kağıt ve matbaayı Uygur Türkleri kullanmışlardır.
Göçebe Türklerin sanat eserleri taşınabilir malzemelerdendir.
Göçebe Türklerin sanat eserlerinde av ve savaş sahneleri fazlaca mevcuttur.
Uygurlarla birlikte sulama kanalları, evler, saraylar ve tapınaklar yapılmıştır.
Uygurlarda Mani dininin etkisiyle minyatür, çinicilik ve fresko sanatları gelişmiştir.
Hunlar Dönemi’ne ait “Pazırık Halısı” dünyanın en eski halısıdır.
Orhun Kitabeleri Takvimler
Türklerin Kullandıkları Alfabeler
Diğer KitabelerBilim, Sanat, Mimari
Göktürk, Uygur milli alfabe- leridir.
Kiril, Sogd, Arap, Latin kulan- dıkları alfabelerdir.
ORDU EKONOMİK HAYAT
TOPLUMSAL YAPI VE HUKUK
DİN VE İNANIŞ
DİL, EDEBİYAT, BİLİM, SANAT VE MİMARİ
DESTANLAR
5
KONU KAVRAMA SORULARI
1. İslamiyetten önce Orta Asya’daki Türkler genellikle komşuları- na canlı hayvan, kösele, deri, kürk ve silah satmışlar, karşılığın- da hububat almışlardır.
Bu durum Orta Asya’daki Türklerin aşağıdaki alanların hangisinde ilerlememiş olduklarını gösterir?
A) Hayvancılık B) Maden işleme C) Tarım D) Askerlik E) Ticaret
Çözüm: Orta Asya’da Türkler, göçebe yaşam tarzının sonucu eko- nomik faaliyet olarak, hayvancılıkla uğraşmışlardır. Bu nedenle tarım alanında çok fazla ilerleyememişlerdir. Maden işleme, askerlik, ticaret, hem göçebe yaşam tarzında hem de yerleşik hayatta görülür.
Cevap C
2. İslamiyet’ten önceki Türklerde, dini ve millî bakımdan önemli olan günlerin milletçe kutlanması törenlerine ne ad verilirdi?
A) Töre B) Şölen C) Buyruk
D) Kurultay E) Yabgu
Çözüm: İslamiyet’ten önceki Türk devletlerinde dini ve millî bakımından önemli olan günlerin milletçe kutlandığı törenlere şölen denirdi. Şölenler toplumsal dayanışmayı, birlik ve beraber- liği sağlardı.
Buyruk: Bakan anlamına gelir.
Kurultay (Toy): Önemli konuların görüşülüp karara bağlandığı meclis.
Töre: Sosyal hayatı düzenleyen yazısız hukuk kuralları.
Yabgu: Ülkenin batısını yöneten hanedan üyesi.
Cevap B
3. Aşağıdakilerden hangisi, Uygurların yerleşik hayata geç- tiklerine bir kanıt sayılabilir?
A) Kendilerine özgü alfabelerinin olması
B) Dini inançlarının sanat anlayışlarını yönlendirmesi C) Ticaret yapmaları
D) Yazılı belge bırakmış olmaları
E) Halktan toprak, ev ve hayvan vergisi almaları
Çözüm: Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti Uygurlar’dır. Bir devletin yerleşik hayata geçtiğinin kanıtı olarak mimari kalıntı- lar, mesken (ev) vergisi alınması, duvar resmi (fresk) ve sulama kanalları gösterilebilir. Alfabe kullanılması, ticaret yapılması, yazılı belge bırakılmış olması yerleşik hayatın kanıtı değildir.
Çünkü Göktürkler yukarda sıraladığımız özellikleri taşıyorlardı.
Göktürkler, Uygurlardan önce kurulan bir devlet olduğuna göre A,B,C,D seçenekleri yerleşik hayatın kanıtı olamaz.
Cevap E
4.
I. Orhun Kitabeleri II. Manas Destanı III. Karabalsagun Kitabesi
Yukarıdakilerden hangileri Göktürkler Dönemi’ne aittir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
Çözüm: Orhun Kitabeleri, II. Göktürk (Kutluk) Devleti Dönemi’nde Bilge Kağan, kardeşi Kül Tigin ve Vezir Tonyukuk adına yazılmıştır. Manas Destanı Kırgızlar’a, Karabalgasun Kita- beleri Uygurlar’a aittir.
Cevap A
5.
I. Toy II. Kurultay III. İl
Yukarıdakilerden hangileri, İslamiyet’ten önce kurulan Türk devletlerinde, devletin siyasi, ekonomik ve kültürel işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclise verilen adlar arasındadır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
Çözüm: İslamiyet Öncesi Türk tarihinde meclise toy veya kurul- tay adı verilirdi. İl-el, devlet anlamına gelmektedir.
Cevap D
6.
I. Kopuz II. Keman III. Kanun
Yukarıdakilerden hangileri, Türklere özgü müzik aletleridir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
Çözüm: Kopuz, Orta Asya’dan itibaren Türklerin kullandığı bir çalgıdır.
Cevap A
7. İslamiyet’ten önceki Türklerin kendilerinden farklı inanışlara sahip insanlarla bir arada yaşaması, Türklerde aşağıdakilerden hangisine bir kanıttır?
A) Ülke sorunlarının görüşüldüğü meclis kurduklarına B) Ülkeyi iki bölüm hâlinde yönettiklerine
C) Birden fazla devlet kurduklarına D) Hoşgörülü olduklarına E) Yerleşik hayata geçtiklerine
Çözüm: Türklerin farklı inanışlara sahip insanlarla bir arada yaşaması, Türklerin farklı inanışlara saygı duyduklarının yani hoşgörülü olduklarının kanıtıdır. A seçeneği kurultayla, B seçe- neği ikili teşkilatla, C seçeneği teşkilatçı yapıyla, E seçeneği ise Uygurlarla ilgilidir.
Cevap D
8. Uygurlar Dönemi’nde, ticari ilişkilerin gelişmesiyle kişiler arasındaki anlaşmalar yazılı hâle getirilmiştir.
Bu durum, aşağıdaki alanlardan hangisiyle ilgili belgele- rin oluşturulduğunu gösterir?
A) Hukuk B) Sanat C) Edebiyat D) Askerlik E) Siyaset
Çözüm: Uygurlarda ticari ilişkilerin yazılı hale getirilmesi belli kuralların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu durum hukuk alanın- da belgelerin oluştuğunu gösterir.
Cevap A
